|
2002
|
|
|
Umoreak, izan ere, bizitzari buruzko
|
beste
ikuspuntu bat dakar: mugagabea dirudienari bere mugak ezartzen dizkio, epika lirika bihurtuz, eta gizonen balentriak, jainkoak eta ideiarik gorenak –hamaika obelisko bertikalen sorburuan egon izan direnak– irriaren esparru horizontalera ekarriz.
|
|
2003
|
|
|
Eta igartzen da, nobela berrirakurri dudanean halako zurruntasuna aurkitu baitiot esaldi askotan, hizkuntzaren ikuspuntutik. Igartzen den bezala,
|
beste
ikuspuntu batetik, Latinoamerikako hainbat idazleren eragina: garai hartan" errealismo magiko" deitu izan zenaren inguruan mugitu izan zirenena nagusiki, García Márquezena batez ere.
|
|
2008
|
|
|
Guztia zuen, beraz, galtzeko. Edo,
|
beste
ikuspuntu batetik, ez zuen zer galdurik, hasi aurretik baitzuen galdua, ausaz, partida. Halaxe nabaritzen zuen, halaxe nabaritu behar zuen?
|
|
|
Ikuspuntu hartatik, beraz, nekez gerta zitekeen han ekaitzik edo haize erauntsirik, baina,
|
beste
ikuspuntu batetik, hantxe ziren hastear eta harrijasak, trumoiak eta tximistak, Nataliaren gutunak markesa andereari eragin ziòn aurpegiera ez baitzen beste ezeren seinale.
|
|
|
Maistra anderea emakume zuzena eta malgua zen, kementsua eta eztia, eta sentiberatasun berezia zuen, txepelkeria eta belaskeria guztien aurkakoa. Ernestinak, ondorioz, izugarri estimatzen zuen emakume hura; aldi berean, baina, defentsiban behar zuen
|
beste
ikuspuntu batetik, Ernestinak ez baitzituen artean maistra anderearen hitz batzuk ahaztu, honek hari agur gisa zuzenduak, komenturatu aitzin: –Zorionak, Ernestina, doña Engraciaren eskolatik Jainkoaren eskolara baitzoaz, eta izango dituzun irabaziak ez baitira nolanahikoak izango, ondorioz?.
|
|
|
Idi mehar batek tiratuta jarraitu du mendebalderantz. Peulek
|
beste
ikuspuntu bat dute ganaduari buruz, eta hala ere herri honen elementu garrantzitsuenetakoa da. Statusa ematen du hara eta hona ibiltzeko abelburuak izateak, bizitzeko motiboa ere bada nolabait, munduan barrena loturarik gabe, larre hobeen bila ibiltzeko.
|
|
|
Maistra anderea emakume zuzena eta malgua zen, kementsua eta eztia, eta sentiberatasun berezia zuen, txepelkeria eta belaskeria guztien aurkakoa. Ernestinak, ondorioz, izugarri estimatzen zuen emakume hura; aldi berean, baina, defentsiban behar zuen
|
beste
ikuspuntu batetik, Ernestinak ez baitzituen artean maistra anderearen hitz batzuk ahaztu, honek hari agur gisa zuzenduak, komenturatu aitzin: " Zorionak, Ernestina, doña Engraciaren eskolatik Jainkoaren eskolara baitzoaz, eta izango dituzun irabaziak ez baitira nolanahikoak izango, ondorioz".
|
|
|
Ikuspuntu hartatik, beraz, nekez gerta zitekeen han ekaitzik edo haize erauntsirik, baina,
|
beste
ikuspuntu batetik, hantxe ziren hastear eta harrijasak, trumoiak eta tximistak, Nataliaren gutunak markesa andereari eragin ziòn aurpegiera ez baitzen beste ezeren seinale.
|
|
|
Guztia zuen, beraz, galtzeko. Edo,
|
beste
ikuspuntu batetik, ez zuen zer galdurik, hasi aurretik baitzuen galdua, ausaz, partida. Halaxe nabaritzen zuen –halaxe nabaritu behar zuen– Reginak, Faustik, urrats bat aurrera eginez, muinean erasotzen zionean; esaten zionean, adibidez:
|
|
2009
|
|
|
–Egia da, zaborra dira, onartu zuen Armentiak?. Bestalde, ordea, zuen arteko harremanari
|
beste
ikuspuntu batetik begiratzen laguntzen digute. Anak bazuen zure eta Lakarri jaunaren artekoaren berri?
|
|
|
...ma biluziari neurriko mozorrorik aurkitu ezinean, Teofilo Mariak sartu bezain laster usaindu behar baitzuen zigarretek gelan utzitako kutsua, nola ez, bada, baldin eta Maria Bibianarekin antzeko zerbait gertatu bazitzaion!?, nahiz eta bizi senak disimulatzera bultzatzen zuen Ada?. Lanean ari naiz, ikusten duzu???, zerbait egin behar eta; anai arrebetan zaharrenak, alabaina, aurpegiera eztitu zuen?
|
beste
ikuspuntu batetik, Teofilo Mariak, bera ere puruen ke artean ibili berria zen neurrian, nekez usain zezakeen han ezer, ke usaina sudur mintzari itsatsia behar baitzuen artean ere?, ezpainetan irri bat marraztuz eta arrebari esanez:
|
|
|
irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! ...inoiz eman ziòn irakaspena?. Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu??, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi, eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai?, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen, ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez ote zuen Jainkoak,
|
beste
ikuspuntu batetik, jardun hartarako aukeratu. Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest?, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten?; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
Eta aita berriro joan zen txoritara ihes, adinaren kontua ere behar zuen, nahiz eta Nazario Orbe,
|
beste
ikuspuntu batetik, sasoi betean zegoen?, eta Teofilo Mariak esan zuen:
|
|
|
Mundu honetan ez baitago ez gizon eta ez emakume erabat osasuntsurik,% 100ean ez behinik behin.
|
Beste
ikuspuntu batetik, berriz, norbaitek esan zuen heriotzak sendatzen dituela gaitz guztiak, baina hori ez duzu nahi, ezta?? –eta Adak isilik segitu zuen, eta medikuak hizketan?:
|
|
|
anaien arteko buruz buruko lau boxeo borrokaldirekin erabakiko zen auzia, hiru roundetara, bakoitza hiru minutukoa edo; lau maila zituen orbetarren eskailerak, beste lau zetatarrenak, eta mailaz maila arituko ziren, zaharrenetik gazteenera, adinaren arabera, baldintza berdinetan: Teofilo Maria Eduardoren kontra; Damaso Abelardoren kontra; Domingo Bernardoren kontra, eta Gabino Prosperoren kontra; gauzak horrela, bazirudien,
|
beste
ikuspuntu batetik, patuak edo halabeharrak hartua zetorrela aurre erabaki hura, baldintzen ahokadura akasgabe batean, ez baitzen nolanahiko kointzidentzia bi anai taldeetan betaurrekodun bakarra izatea, eta bietan bigarrena; zortzi mutilekin batera, beste dozena bat lagun iritsi ziren, tartean arbitroa, mozkote sudurmotz bat, Txato ezizenez deitua, burua soiltzen hasia zuena, hamabost urte zituen... boxeoa izugarri gustatzen omen zitzaion eta boxeoaz asko omen zekien, osaba enpresaria omen zuen-eta, boxeoaren negozioan sartuta zegoena eta bere zaletasunarekin iloba kutsatu zuena; Txatok berarekin zekarren kronometroa:
|
|
|
Hain ikaragarriak, gaiztoa bezain ez osasuntsua behar zuen Domingoren desioak, eskatzen ari ez zitzaion, bada, berari (izebari) anaia anormal bat, azken batean!?, non, istantean, beste ikaragarrikeria batekin erantzutekotan egon baitzen, eskua ere altxatu zion izebak, errieta egitera balihoakio bezala?, mutilak muga guztiak hautsi zituela-eta; nola erantzungo zion, baina, horrela bere iloba kuttunari?
|
Beste
ikuspuntu batetik, gainera, eskua jaitsi eta guztiz eztitu zuen izebak bere begitartea?, ikaragarriak bezain inozenteak ziren ilobak ahoskatutako hitzak, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zion Domingok, bere begirada xalo bezain tolesgabearekin errugabetasunaren irudia osatzen zuela. Nola esango zion, bada, izebak ezetz errugabetasunaren begirada ezin garbiagoari?
|
|
|
Etxeko airea ere, kontu hari zegokionez, berunez egina balego bezala baitzen, hain zen isiltasun itun hura astuna? baita erosoa ere,
|
beste
ikuspuntu batetik: nork zekien, izan ere, bere balizko galderak ez ote zuen jasoko Maria Bibianak imajinatu ere nahi ez zuèn erantzuna, zoritxar handiago baten kutxa zabalduz?
|
|
|
Hil zen Alberto, utzi zion Adak Domingo ikusteari, eta, bat batean, nora ezean sentitu zen, iparra galdu balu bezala, iparra inoiz baino finkoago zuen arren
|
beste
ikuspuntu batetik begiratuta, Adak erabakia baitzuen sublimazioaren lurrak oinkatuko zituela, Domingoren gogoarekin bat egiteko; urre bilatzaileak bezala, denboraren urak eta denboraren lurrak iragaziko zituen bihotz arimen galbahetik, urre pipitek bezala dir dir egiten zutèn une gogoangarrienekin geratzeko; bazekien desertu, desterru, bat zeharkatu behar zuela, bai, baina, alde batetik, Domingorekin bizi izandako oroitzapenak zituen, eta, bestetik, Domingoren gogoa zuen. Adak imajinatutakoa betiere?, aurrerantzean ere gidari izango zuena eta une jakin bakoitzean zalantzak argituko zizkiona, zer egin eta nondik jo, desterru hura hain desterru gerta ez zekion; hasteko, Adak haizearen eta askatasunaren sinbolotzat zuen Domingo, eta haizea bezala bizitzen ahaleginduko zen, Domingorekin bat, Domingorengandik bereiz.
|
|
|
izan ere, eserita ordu erdi luze zeramaten arren, Ada ez zitzaion Albertoz mintzatu, ezta Albertoren heriotzak eragin ziòn penaz ere, eta hura ez zen logikoa? logikoa bazen ere,
|
beste
ikuspuntu batetik, Adak hartaz hitz egin nahi ez izatea, bere minezko mina berarentzat bakarrik nahi zuelako; baina Domingok bai, hitz egin nahi zuen, antza, eta orduan, arrebak egindako galdera buruan izan zuèn burutazioarekin lotzen zuela, esan zion:
|
|
|
Hitz haiek esan ahala, Domingori izugarri kostatu zitzaion esan zuena esan zuela sinestea, hain egin zitzaizkion berari ere, aitarena aipatu zuenean kio bat ere atera zitzaion, bere nora ezaren adierazgarri?, toki eta testuinguru hartan, tokiz kanpokoak; aitaren istanteko aurpegi aldaketak, gainera, ohiko ziurtasunetik ezohiko noragabetasunerainoko bidea egin zuenak? sentimendu hura areagotu zion, betean sartu baitzuen hanka, zalantzarik ez; egia zen,
|
beste
ikuspuntu batetik, bazuela pozik egoteko arrazoirik, aita nora ezean ikusita; Domingok, baina, nekez senti zezakeen baldintza estu haietan pozik, bere ustezko poz hura, ezer izatekotan, lur errean lehertutako hazia bezalakoa baitzen, lehertu orduko lehortu zitzaiona, mementoaren tentsioak itota, eta beldurra ere, arestian bere baitatik ezabatua zirudiena, bere bidea egiten ari baitzen berriro; beldur hura gainditzeko, ordea, beldurraren gainetik egin behar zuen jauzi, edo aurrera ihes egin behar zuen, bestela esanda, eta lehenbailehen gainera; eta hala, beldurraren moldeetan irri urduri bat lantzen zuela, esan zuen:
|
|
|
berak. Nazariok? lurrean ezarriak zituen oinak eta Domingok airean; bera iparrean zegoen eta Domingo hegoan; baina,
|
beste
ikuspuntu batetik, bere irudi bera zen, paperean marraztutako bi irudi simetriko, bi puntu, bi poligono, zernahi, irudi bera diren bezala, papera simetri ardatzetik tolestuz gero:
|
|
|
urak inguratuta zegoela, fabrikatik eta aitaren proiektuetatik urrun?, zeru biribila muga; Ianua Coelli, zeruko atea?: ate bat behar baitzuen han nonbait, ate hartatik egin ote zuen bere garaian osaba Beñardok, Domingorentzat izen bat baizik ez zen arren gero eta bere baitakoagoa sentitzen zuenak??, uraren infinitutasunean zerura jotzen zuena!;
|
beste
ikuspuntu batetik, itsaso zabal hura ur mortu bat ere izan zitekeen, bakardadearen eremua, non, ontzitik aparte, ez baitzegoen ezertxo ere, ez oholik ez txaluparik ez beste ontzirik?, baina ezer ez zegoelako zegoen, hain zuzen ere, inguru hartan guztia, itsasoak bide sare osoa baitzuen bere baitan: portu eta norabide, posibilitate?
|
|
|
Domingok eskua lasaitu zuen, pistolari mugimendu bat eraginez, armaren ahoa bizpahiru zentimetro beherago utzi zuena: ...tzaion?; izan ere, zer eskain ziezaiokeen berak Adari, etsaiaren aurrerabideak norberaren atzerabidea dakarrenean, hiria ere errenditzeko zorian zegoen, itxura guztien arabera?, etorkizunik gabeko etorkizuna baizik, estualdiz estualdi eta gabeziaz gabezia, bizia bera ere hari ezin meheago batetik zintzilik?; Adari ezezkoa emanez gero, bestela egon zitekeen hura etxeko epelean, garaileekin garaile;
|
beste
ikuspuntu batetik, ordea. Domingok berriro eutsi zion armari erabakitasun handiz?, nola egingo zion, bada, Domingok Adari uko, urte batzuk lehenago egin zion bezala, arrazoi bertsuak, etxeko epela eta etxeko epelari zerizkiòn babesa eta lasaitasuna, aitzakia harturik?; ez al zuen, bada, arrebak ere bere aukera merezi?, Ada ez baitzen haur bat, eta nahi zuena egiteko eskubidea baitzuen, berak. Domingok?
|
|
|
Eta automobiletik jaitsi, eta oinez itzultzeari ekin zion Tasiok, Teofilo Mariari amorrua nagusitzen zitzaion bitartean: ...oa, bai, nola ausartu zen, izan ere, kostkatar ohi bat, Gaueko Adorazioko kidea ere bazena, Jainkoaren seigarren manamendu ezin garbiagoa hain era zitalean lohitzera?, zeren eta Jainkoak berak Paradisuan gizon eta emakume egin baitzituen eta ez gizon eta gizon?, baina baita bere buruaren aurkakoa ere, berak ere ezin baitzien bere sentimenduei uko egin, eta hantxe baitzuen heroi bat izateko aukera?
|
beste
ikuspuntu batetik, zergatik ezin zuen berak Tasio maitatu, Platonek eta beste filosofo handi batzuek mutil gazte lirainak maitatu zituzten bezala??, bere sentimenduen alde jarriz, aitaren eta familiaren aurka, baita gizarte osoaren aurka ere: bakar bakarrik bera eta berak maite zuèn gizona, biak bat eginik, munduaren kontra?
|
|
|
Negua zen kanpoan, eta negua Adaren barruan; Txarorekin egin behar zuena egin zuela sinesten bazuen ere, hausturak,
|
beste
ikuspuntu batetik, ez zion batere onik egin; Txaro, izan ere, kultura handikoa izateaz gain, hiztun bikaina zen, bizizalea, bere bizitzari ere. Adarenari, bizigarri aparteko bat erantsi ziona, gatza eta piperra, harremanak iraun bitartean; eta zauri bat zuen, jakina, ixten saiatu arren behin eta berriro irekitzen zitzaiona, errudun usteak?. Aitortzen dut neure errua?
|
|
|
zaintzaileetako bati pistola kentzen badiozu? nahiz eta,
|
beste
ikuspuntu batetik?
|
|
|
–Nahiz eta,
|
beste
ikuspuntu batetik? –errepikatu zuen aitak?
|
|
|
Domingok eskua lasaitu zuen, pistolari mugimendu bat eraginez, armaren ahoa bizpahiru zentimetro beherago utzi zuena: ...zan ere, zer eskain ziezaiokeen berak Adari, etsaiaren aurrerabideak norberaren atzerabidea dakarrenean –hiria ere errenditzeko zorian zegoen, itxura guztien arabera–, etorkizunik gabeko etorkizuna baizik, estualdiz estualdi eta gabeziaz gabezia, bizia bera ere hari ezin meheago batetik zintzilik?; Adari ezezkoa emanez gero, bestela egon zitekeen hura etxeko epelean, garaileekin garaile;
|
beste
ikuspuntu batetik, ordea –Domingok berriro eutsi zion armari erabakitasun handiz–, nola egingo zion, bada, Domingok Adari uko, urte batzuk lehenago egin zion bezala, arrazoi bertsuak –etxeko epela eta etxeko epelari zerizkiòn babesa eta lasaitasuna– aitzakia harturik?; ez al zuen, bada, arrebak ere bere aukera merezi?, Ada ez baitzen haur bat, eta nahi zuena egiteko eskubidea... esan nahi baita Teofilo Mariak burua zutitu, bularra puztu, eta hala bihurtu zuela bere ausardia ausarkeria, pauso bat aurrera eginez, bi eta hiru; oilar borroka hartan Domingok zuen, baina, ezproi hilgarria –pistola– eskuan, eta hala, ikusi zuenean ezen anaia, hormari itsatsia, hurbiltzen ari zela, hormari egin zion tiro, Teofilo Maria zegoèn lekuan gelditzen zela, izotzak bat batean harrapatu balu bezala.
|
|
|
...zuela sinestea, hain egin zitzaizkion berari ere –aitarena aipatu zuenean kio bat ere atera zitzaion, bere nora ezaren adierazgarri–, toki eta testuinguru hartan, tokiz kanpokoak; aitaren istanteko aurpegi aldaketak, gainera –ohiko ziurtasunetik ezohiko noragabetasunerainoko bidea egin zuenak– sentimendu hura areagotu zion, betean sartu baitzuen hanka, zalantzarik ez; egia zen,
|
beste
ikuspuntu batetik, bazuela pozik egoteko arrazoirik, aita nora ezean ikusita; Domingok, baina, nekez senti zezakeen baldintza estu haietan pozik, bere ustezko poz hura, ezer izatekotan, lur errean lehertutako hazia bezalakoa baitzen, lehertu orduko lehortu zitzaiona, mementoaren tentsioak itota... eta beldurra ere, arestian bere baitatik ezabatua zirudiena, bere bidea egiten ari baitzen berriro; ...
|
|
|
Nola, baina? Etxeko airea ere, kontu hari zegokionez, berunez egina balego bezala baitzen, hain zen isiltasun itun hura astuna... baita erosoa ere,
|
beste
ikuspuntu batetik: nork zekien, izan ere, bere balizko galderak ez ote zuen jasoko Maria Bibianak imajinatu ere nahi ez zuèn erantzuna, zoritxar handiago baten kutxa zabalduz?
|
|
|
Hil zen Alberto, utzi zion Adak Domingo ikusteari, eta, bat batean, nora ezean sentitu zen, iparra galdu balu bezala, iparra inoiz baino finkoago zuen arren
|
beste
ikuspuntu batetik begiratuta, Adak erabakia baitzuen sublimazioaren lurrak oinkatuko zituela, Domingoren gogoarekin bat egiteko; urre bilatzaileak bezala, denboraren urak eta denboraren lurrak iragaziko zituen bihotz arimen galbahetik, urre pipitek bezala dir dir egiten zutèn une gogoangarrienekin geratzeko; bazekien desertu –desterru– bat zeharkatu behar zuela, bai, baina, alde bateti...
|
|
|
Eta aita berriro joan zen txoritara ihes –adinaren kontua ere behar zuen, nahiz eta Nazario Orbe,
|
beste
ikuspuntu batetik, sasoi betean zegoen–, eta Teofilo Mariak esan zuen:
|
|
|
Negua zen kanpoan, eta negua Adaren barruan; Txarorekin egin behar zuena egin zuela sinesten bazuen ere, hausturak,
|
beste
ikuspuntu batetik, ez zion batere onik egin; Txaro, izan ere, kultura handikoa izateaz gain, hiztun bikaina zen, bizizalea, bere bizitzari ere –Adarenari– bizigarri aparteko bat erantsi ziona, gatza eta piperra, harremanak iraun bitartean; eta zauri bat zuen, jakina, ixten saiatu arren behin eta berriro irekitzen zitzaiona, errudun usteak –" Aitortzen dut neure errua" esa... Txaro belauniko agertzen zitzaion, besoak luzaturik, arrenka, bazter ilun bakarti batean, haizearen ziztuen artean, harik eta Adari esaten zion arte:
|
|
|
Mundu honetan ez baitago ez gizon eta ez emakume erabat osasuntsurik,% 100ean ez behinik behin.
|
Beste
ikuspuntu batetik, berriz, norbaitek esan zuen heriotzak sendatzen dituela gaitz guztiak, baina hori ez duzu nahi, ezta...? –eta Adak isilik segitu zuen, eta medikuak hizketan–:
|
|
|
Baina zuk, bai, ihes egin zenuke: zaintzaileetako bati pistola kentzen badiozu... nahiz eta,
|
beste
ikuspuntu batetik...
|
|
|
–Nahiz eta,
|
beste
ikuspuntu batetik... –errepikatu zuen aitak– auskalo gauzak nola dauden kanpoan.
|
|
|
Arrebak egindako galderari erantzun baino lehen, beste burutazio bat izan zuen Domingok, menturaz: izan ere, eserita ordu erdi luze zeramaten arren, Ada ez zitzaion Albertoz mintzatu, ezta Albertoren heriotzak eragin ziòn penaz ere, eta hura ez zen logikoa... logikoa bazen ere,
|
beste
ikuspuntu batetik, Adak hartaz hitz egin nahi ez izatea, bere minezko mina berarentzat bakarrik nahi zuelako; baina Domingok bai, hitz egin nahi zuen, antza, eta orduan, arrebak egindako galdera buruan izan zuèn burutazioarekin lotzen zuela, esan zion:
|
|
|
" urdanga lohi eta lizuna"! – irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! ...uot; Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu" –, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi –eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai–, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen –ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez ote zuen Jainkoak,
|
beste
ikuspuntu batetik, jardun hartarako aukeratu. Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest–, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten...; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik –ipar eta hego, eki eta mendebalde– urak inguratuta zegoela –fabrikatik eta aitaren proiektuetatik urrun–, zeru biribila muga; Ianua Coelli –zeruko atea–: ate bat behar baitzuen han nonbait –ate hartatik egin ote zuen bere garaian osaba Beñardok, Domingorentzat izen bat baizik ez zen arren gero eta bere baitakoagoa sentitzen zuenak? –, uraren infinitutasunean zerura jotzen zuena!;
|
beste
ikuspuntu batetik, itsaso zabal hura ur mortu bat ere izan zitekeen, bakardadearen eremua, non, ontzitik aparte, ez baitzegoen ezertxo ere –ez oholik ez txaluparik ez beste ontzirik–, baina ezer ez zegoelako zegoen, hain zuzen ere, inguru hartan guztia, itsasoak bide sare osoa baitzuen bere baitan: portu eta norabide –posibilitate– guztiak...
|
|
|
modalitatea... anaien arteko buruz buruko lau boxeo borrokaldirekin erabakiko zen auzia, hiru roundetara, bakoitza hiru minutukoa edo; lau maila zituen orbetarren eskailerak, beste lau zetatarrenak, eta mailaz maila arituko ziren, zaharrenetik gazteenera, adinaren arabera, baldintza berdinetan: Teofilo Maria Eduardoren kontra; Damaso Abelardoren kontra; Domingo Bernardoren kontra, eta Gabino Prosperoren kontra; gauzak horrela, bazirudien,
|
beste
ikuspuntu batetik, patuak edo halabeharrak hartua zetorrela aurre erabaki hura, baldintzen ahokadura akasgabe batean, ez baitzen nolanahiko kointzidentzia bi anai taldeetan betaurrekodun bakarra izatea, eta bietan bigarrena; zortzi mutilekin batera, beste dozena bat lagun iritsi ziren, tartean arbitroa, mozkote sudurmotz bat, Txato ezizenez deitua, burua soiltzen hasia zuena, hamabost urte zituen... boxeoa izugarri gustatzen omen zitzaion eta boxeoaz asko omen zekien, osaba enpresaria omen zuen-eta, boxeoaren negozioan sartuta zegoena eta bere zaletasunarekin iloba kutsatu zuena; Txatok berarekin zekarren kronometroa:
|
|
|
Nazario Orbe, une hartan, harro sentitu zen semeaz, ezin disimulatu izan zuèn irri zabala horren adierazgarri: berak –Nazariok– lurrean ezarriak zituen oinak eta Domingok airean; bera iparrean zegoen eta Domingo hegoan; baina,
|
beste
ikuspuntu batetik, bere irudi bera zen, paperean marraztutako bi irudi simetriko –bi puntu, bi poligono, zernahi– irudi bera diren bezala, papera simetri ardatzetik tolestuz gero: borondate apurtezinaren irudia zen, ideia edo ideal baten zerbitzuan jarria, aita semeak batzen zituena:
|
|
|
Hain ikaragarriak –gaiztoa bezain ez osasuntsua behar zuen Domingoren desioak, eskatzen ari ez zitzaion, bada, berari (izebari) anaia anormal bat, azken batean! –, non, istantean, beste ikaragarrikeria batekin erantzutekotan egon baitzen –eskua ere altxatu zion izebak, errieta egitera balihoakio bezala–, mutilak muga guztiak hautsi zituela-eta; nola erantzungo zion, baina, horrela bere iloba kuttunari?
|
Beste
ikuspuntu batetik, gainera –eskua jaitsi eta guztiz eztitu zuen izebak bere begitartea–, ikaragarriak bezain inozenteak ziren ilobak ahoskatutako hitzak, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zion Domingok, bere begirada xalo bezain tolesgabearekin errugabetasunaren irudia osatzen zuela... Nola esango zion, bada, izebak ezetz errugabetasunaren begirada ezin garbiagoari?
|
|
2010
|
|
|
burua buruaren tokira, oinak oinetara eta eskuak eskuetara; ez al nengoen, bada, Helenaren mihia salbatzeko prest?. Mihia moztu lehenago?!? esan zuen berak, ni salatu baino lehen?, baita gure harremanak pikutara bazihoazen ere?;
|
beste
ikuspuntu batetik, baina, Helenaren mihi puntaren irudi hura su txiki bat ere bazen, irudimenaren haizeak suago bihur zezakeena, beste irudi batera edo beste irudi batzuetara eraman nintzakeen neurrian; buruan nuen, gainera, ordurako, irudi haietako bat: sugearen irudia zen eta deabruarena berarena; aurrez aurre nuen, bada, Helena, deabruzko Eba bihurtua, sentsuala baino sentsualagoa?
|
|
|
Aita, pozez gainezka zegoen heinean, nekez ohar zitekeen hartaz? nahiz eta,
|
beste
ikuspuntu batetik, gogoan behar zuen etxean urte eta erdi lehenago gertatua, Ada eta Domingoren batailoiko komandantearen gutuna jaso genuenean, aditzera ematen ziguna Ada eta Domingo frontean hil zirela, bipil bezain adoretsu, gorabehera haiek, azkenean, ahal bezala bideratu bagenituen ere?. Hilei bakea!?
|
|
|
esan zuen Lizardi handiak, amonaren heriotza gogoan zuela, eta ni ez nintzen gutxiago, nire mina beste min bat bazen ere, maitemina iturburu zuena; nire minak goia joa behar zuen, nik hala uste nuen behintzat? ...elenaren irudia etortzen zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrean egindako otoitzak eta erreguak, baita hari egindako promesa ere?. Behin bai, hurrengorik ez??, baina hain guztiz aldatu ziren inguruabarrak, non
|
beste
ikuspuntu bat nagusitu baitzitzaidan: zer, baldin eta gertakari hura, Jainkoaren zigorra izan beharrean, Jainkoaren grazia bazen?; zer, baldin eta gurea zinezko ezkontza izan bazen, Jainkoaren begien aurrean??(?) entzun nizunean etxetik alde egiteko prest zeundela nirekin ezkontzeko, nirekin orduantxe ezkondu bazina bezala sentitu zintudan?
|
|
|
" Bainilazkoak ere baditut, txokolatezkoak baino gozoagoak, azukre hutsa..."; harri bilakatu zitzaidan gorputza, istantean milaka harri puskatan desegin zitzaidana, hain izan zen bortitza Helenaren hitzek nire haragi hezurrei eragin zietèn lurrikara!; ezer ez nintzen... eta ezereza nintzen, hortaz, ez buru ez burmuin; gero, ezpainak hezatzeko edo, mihi punta atera zuen Helenak ezpainen artetik, nahi gabeko mugimendu batean, nik uste; nire gorputzaren etxea hankaz gora zegoen, bai, oinak eskuetan eta eskuak oinetan, burua ere tokiz kanpo... baina mihi puntaren irudiak erreakzionarazi eta neure onera ekarri ninduen: burua buruaren tokira, oinak oinetara eta eskuak eskuetara; ez al nengoen, bada, Helenaren mihia salbatzeko prest —" Mihia moztu lehenago...!" esan zuen berak, ni salatu baino lehen—, baita gure harremanak pikutara bazihoazen ere?;
|
beste
ikuspuntu batetik, baina, Helenaren mihi puntaren irudi hura su txiki bat ere bazen, irudimenaren haizeak suago bihur zezakeena, beste irudi batera edo beste irudi batzuetara eraman nintzakeen neurrian; buruan nuen, gainera, ordurako, irudi haietako bat: sugearen irudia zen eta deabruarena berarena; aurrez aurre nuen, bada, Helena, deabruzko Eba bihurtua, sentsuala baino sentsualagoa... are sentsualago egin zitzaidana haren belaungunearen irudia tartekatu zitzaidanean, bizikletan irakasten ari nintzaiòn egunean bertatik bertara ikusi niona!; ezetz eta ezetz esaten nion neure buruari, Helenak ez zuela Ebarekin zerikusirik, baina Helena sentsual hark ere erakarri egiten ninduen, halabeharrez erakarri ere, Helena garbienaren irudiak bezainbat, gehiago ere bai, beharbada; Bécquerren poema asko nekizkien buruz, eta neure barne borroka haien azpian nuen, jakina, Bécquerren beste hura —" Dos rojas lenguas de fuego/ que a un mismo tronco enlazadas/ se aproximan, y al besarse,/ forman una sola llama" —, lehen aldiz irakurri nuenean —sexuaren gorrotoan hezi gintuzten— aztoratu egin ninduena eta geroztik itzalean edukitzen saiatzen nintzena, aireak airea bezala maite nahi bainuen Helena, Adak Domingo bezala, anai arrebena ez banekien ere artean; azpian nituen, bai, inkontzientean errotuak, Bécquerren bi mihi gorri haiek, gar bakar bihurtzeko irrikan, Helenak, nire isiltasunaren aurrean, aurrera egin zuenean:
|
|
|
...en zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrean egindako otoitzak eta erreguak, baita hari egindako promesa ere —" Behin bai, hurrengorik ez" —, baina hain guztiz aldatu ziren inguruabarrak, non
|
beste
ikuspuntu bat nagusitu baitzitzaidan: zer, baldin eta gertakari hura, Jainkoaren zigorra izan beharrean, Jainkoaren grazia bazen?; zer, baldin eta gurea zinezko ezkontza izan bazen, Jainkoaren begien aurrean —"(...) entzun nizunean etxetik alde egiteko prest zeundela nirekin ezkontzeko, nirekin orduantxe ezkondu bazina bezala sentitu zintudan" esan zidan Helenak! —, ohiko formulen eta arauzko arauen gainetik?; poztu nintzen... ustezko erruduna errugabetzen zuen neurrian, ikuspuntuak arintzen baitzidan zama; eta Helenarekin bizi izandako mementoek eta haragien nolabaiteko ezkontzak —zer alde zegoen, bada, ezkongaiek hitzez elkarri baietz esatetik mihiz esatera, baldin eta mihia hitzaren euskarri ere bazen? — beren zentzua hartzen zuten, harekin bizitza osorako lotzen baininduten; zer gehiago nahi nuen, bada, funtsezkoa neure esku banuen, hainbeste eta hainbeste maite nuen Helena, gertatuak gertatuta gero are gehiago...!; egia zen gazteak ginela —" Kontuz maitasun kontuetan...!" esaten zigun jende helduak eta adinekoak—, baina Romeo eta Julieta ere ez al ziren gure adinekoak, hortxe hortxe...?
|
|
|
Muturra okertu ez zuen arren, ordea, bazuen haren begiradak zerbait berezia, bere emetasunari halako gogortasun puntu bat balerio bezala, bere desadostasunaren erakusgarri. Aita, pozez gainezka zegoen heinean, nekez ohar zitekeen hartaz... nahiz eta,
|
beste
ikuspuntu batetik, gogoan behar zuen etxean urte eta erdi lehenago gertatua, Ada eta Domingoren batailoiko komandantearen gutuna jaso genuenean, aditzera ematen ziguna Ada eta Domingo frontean hil zirela, bipil bezain adoretsu... gorabehera haiek, azkenean, ahal bezala bideratu bagenituen ere —" Hilei bakea!" esan zuen izebak—; hantxe, baina, oztopo harri bera berriro gure har... Jarraian, gainera, aitak kopa eskuan hartu, eta halaxe esan zuen sutsu:
|
|
2013
|
|
|
|
Beste
ikuspuntu batetik, baina, gurasoen betiko kezka izan zen beren bi alaba haiek zelan ezkondu. Bazegoen, hala ere, auzi hartan guztian aldagai erabakigarri bat:
|
|
|
|
Beste
ikuspuntu batetik, baina, gurasoen betiko kezka izan zen beren bi alaba haiek zelan ezkondu. Bazegoen, hala ere, auzi hartan guztian aldagai erabakigarri bat:
|
|
2015
|
|
|
Ikuspegi batetik, mundu hori planeta mailako sare baten azken inposizio bat bezala ikus daiteke, beharbada defentsa militarraren izenean egindakoa.
|
Beste
ikuspuntu batetik, aldiz, cyborg mundua errealitate soziala aztertzen duena izan zitekeen, edo gorputzaren errealitateak kontuan har ditzakeena, non pertsonek, animaliek eta makinek ez luketen elkarrekiko hain arrotzak izan behar. Baina mundua horrela ikus dezagun, modu zabalagoan, tentsioa behar da, eta Harawayk cyborgaren barnean aurkitu du tentsio horren motorra.
|
|
|
Ordea,. Rossettiren obsesioa, n bada literaturaz eta patuaz
|
beste
ikuspuntu bat, hirugarrena.
|
|
|
Kezka horiek eta beste zenbait aintzat hartuta, hibridazioaren/ integrazioaren kontuari
|
beste
ikuspuntu batetik erreparatzea proposatzen du Larrañagak (1998b: 21):
|
|
2016
|
|
|
–Bueno, nik
|
beste
ikuspuntu bat dut. Aidak esan didanez, zuek ere ez zarete santuak, eta horregatik etorri naiz ni.
|
|
|
1 Trukatu zure esku orria
|
beste
ikuspuntu bat duen beste ikasle baten esku orriarekin, eta haren
|
|
|
Eta
|
beste
ikuspuntu batetik begiratuko
|
|
2018
|
|
|
Orduan ulertu nuen nola unibertsaltasunaren baieztapena proleptikoa eta performatiboa izan daitekeen, oraindik existitzen ez den errealitate bati deitzen dio, eta alde batera uzten du artean elkartu ez diren zeruertz kulturalen aldiberekotasunerako aukera. Horrela, bada, unibertsaltasunaren
|
beste
ikuspuntu batera heldu nintzen, zeinak etorkizunari zuzentzen zaion itzulpen kulturaleko zeregin gisara definitzen baitu unibertsaltasun kontzeptua. Orain dela gutxiago, teoria politikoarekin eta, beste behin ere, unibertsaltasunaren kontzeptuarekin lotu nahi izan dut nire lana, Ernesto Laclau eta Slavoj Z, z, kekin elkarlanean idazten ari naizen liburu batean, hegemoniaren teoriari eta horrek ezker ekintzaile teorikoan dituen ondorioei buruzkoa (Verso argitaletxeak kaleratuko du, 2000 urtean).
|
|
2019
|
|
|
Ni ere zuri deitzekotan nengoen. Ikerketa Kriminaleko Unitatekoekin hizketan aritu naiz, eta kasuari
|
beste
ikuspuntu batetik heldu diogu, behintzat hein batean. –Leire adi adi zegoen zain?.
|
|
|
–Nik gertatutakoaz
|
beste
ikuspuntu bat bazeukaat: emakume hura, tamalez, asko sufritutakoa duk eta, azkenean, egoerak gainezka egin ziok.
|
|
2021
|
|
|
Gure historia
|
beste
ikuspuntu batetik entzuten nuen lehen aldia zen. Beldurgarria ematen zuen, benetan.
|
|
|
" Umoreak, izan ere, bizitzari buruzko
|
beste
ikuspuntu bat dakar: mugagabea dirudienari bere mugak ezartzen dizkio, epika lirika bihurtuz, eta gizonen balentriak, jainkoak eta ideiarik gorenak –hamaika obelisko bertikalen sorburuan egon izan direnak– irriaren esparru horizontalera ekarriz".
|
|
|
Belaunaldi berriek
|
beste
ikuspuntu bat daukate. Orain oso lan erreflexiboak ikusten dira, adibidez.
|
|
|
Epaimahai honek euskaraz terrorismoaren inguruan egindako literatura gutxiesteko batere asmorik gabe, gazteleraz gaiaren inguruan idatzitako literatura azpimarratu nahi du. Uste dugu Mamu Izateko Moduak nobelak
|
beste
ikuspuntu bat ekarriko diola literatura abaniko horri, errelatoari beste ñabardura bat erantsita.
|
|
|
Idazle honek erraz gara zezakeen heziketa finak eta dohainak eman zioten aukera, baina bide zaila hartu zuen. Konbentzioari ihes egin eta bere bizitza astindu zuten gertaeren zentzua idazkeraren bidez finkatzen saiatu zen,
|
beste
ikuspuntu batetik hartuz idaztearen ekintza eta kultura.
|
|
2022
|
|
|
Baina ez da beharrezkoa. 1950eko hamarkadaren erdialdean Talcott Parsons ek
|
beste
ikuspuntu bat darabil Family, Socialization and Interaction Process [Familia, sozializazioa eta interakzio prozesua] laneko sexu rolaren teoriaren baieztapen sofistikatuan. Bertan, gizonezko eta emakumezko sexu rolen arteko bereizketa tratatzen da familiaren baitako rol" instrumental" eta" adierazkor" deiturikoen arteko bereizketa gisa, eta familia bera talde txikitzat hartzen da.
|
|
|
Esentzialismotik oso urrun hezi izan gaituzte, naturari lotutakoa txarra izango balitz bezala. Gizon emakume banaketak botere harremanean oinarritzen den dikotomiara eraman gaitu, baina
|
beste
ikuspuntu batetik gauza asko galdu ditugula iruditzen zait. Biologia naturalago biziko bagenu, gure gorputzarekin konexio sakonagoa izango genuke, nik izan ez dudan konexio bat.
|
|
|
Urratsak ez dira besterik gabe ematen, bistan da, bultzatu egin behar dira. Badakit oraindik ere askotan erditzearen
|
beste
ikuspuntu bat dutela ospitaleetan, baina lehen Mendaroko ospitalea zen erditze fisiologikoen erreferente bakarra, orain Donostia ospitalea ere ari da jartzen poliki poliki.
|
|
2023
|
|
|
–Hori hik uste duk. Bila ezak
|
beste
ikuspuntu bat.
|
|
|
Detailerik ñimiñoenak buruan dauzka gordeta: hirurak eta hamalauan ondotik pasa den txakurraren irudia; minutu bat geroago, hirurak eta laurdenean, aurrez aurre daukan txakur bera,
|
beste
ikuspuntu batetik begiratuta. Benetan txakur" bera" ote dira, ordea?
|