|
2002
|
|
|
Goizeko azken eskola latinezkoa zen. Fraide irakasleari Anaia Dabit zeritzan, eta,
|
beste
fraideen aldean, biguna zen. Haren idazmahaia aurrealdean zegoen, harmaila baten alturan kokatua, eta goitik behera begiratzen  zigun binakako pupitreetan eseritako eskola umeoi.
|
|
2003
|
|
|
Libro Becerron aipatzen den beste pasadizoetako bat, Donostian, 1828an, Etxeberria eta
|
beste
fraide batek emandako misio baten" eskandaluzko atentatua" da. Lehenengo sermoiaren ondoren, udalak aguazil bat bidali zuen predikua bertan behera uzteko aginduz, misioa zetorrelako berririk ez zutela jaso eta.
|
|
2004
|
|
|
Hori egingo bagendu, goiz argi berri ta pozgarri bat agertuko litzateke gure herrian
|
beste
fraile batek.
|
|
2005
|
|
|
Bestea ez: Jesuita, dominikar, beneditar, frantziskotar eta
|
beste
fraileak. Beneditar abade batek azpimarratzen zuen Kontzilioan, zer ekarpena izan den fraile ordenena... ez direlakotz apezpikuen meneko.255
|
|
2007
|
|
|
Eta nik ikusi nuen jendea kalean hiltzen ari zela. Hango frantziskotarren burua izatea tokatu zitzaidanez,
|
beste
fraideei proposamen bat egin nien, «guk komentuko parte handiena ez dugu erabiltzen, zergatik ez dugu zati horrekin HIESAk jota hiltzen ari direnentzat egoitza bat egiten?». Fraide batzuek onartu zuten, onartu ez zutenek alde egin zuten.
|
|
2008
|
|
|
–Jainkoa toki guztietan badago, zergatik ibili behar dugu toki batetik bestera?? galdetu zion noizbait bere sokako
|
beste
fraide bati, ez arrazoi gutxirekin, nahiz eta gero amore ematen zuen prozesioren bat egokitzen zitzaion bakoitzean, elizari zor ziòn obedientziagatik, bere jokabide hartan eragin bertsua izan zezaketen arren nola elizarekiko leialtasun agerikoak hala elizari berari ziòn ezkutuko beldurrak. Ahozko otoitzekin batera, mojek ordenaren erregelaren arabera kantatzen zituzten ordu liturgikoak, jakina?, otoitz mentalari ere bere garrantzia ematen zion:
|
|
|
Problema gehiago ematen dit gorreriak! Esaten diet
|
beste
fraideei: «Ni jada erdia hilda nagok, baina zuek kolpea latza izango duzue!».
|
|
|
Ildo beretik, eguzki santua bi eskuetan hartu eta paliopean egiten zituèn prozesioek ere ez zuten gogoberotzen: " Jainkoa toki guztietan badago, zergatik ibili behar dugu toki batetik bestera?" galdetu zion noizbait bere sokako
|
beste
fraide bati, ez arrazoi gutxirekin, nahiz eta gero amore ematen zuen prozesioren bat egokitzen zitzaion bakoitzean, elizari zor ziòn obedientziagatik, bere jokabide hartan eragin bertsua izan zezaketen arren nola elizarekiko leialtasun agerikoak hala elizari berari ziòn ezkutuko beldurrak. Ahozko otoitzekin batera –mojek ordenaren erregelaren arabera kantatzen zituzten ordu liturgikoak, jakina–, otoitz mentalari ere bere garrantzia ematen zion:
|
|
|
Beren kidea zozotua zen ala zer dudatuz,
|
beste
fraideak jin zizkion halere ikustera. Orduan, onartu behar izan zuten egia zuela eta, bitxi bazen bitxi, otsoa zinez putzu zilo zolan zegoela.
|
|
2009
|
|
|
Oraindik ondo gazte nintzela «Homenaje a Cantabria» liburu maitagarrian ezagutu nuen Aita Arruti, Aita Aingeru Madariagak izenpetu lanari eskerrak. Aita Aingeruk piztu zuen nigan zarauztarrarenganako mirespena eta Probintziako
|
beste
fraide batzuek. Aita Urkiolak, adibidez, sendotu.
|
|
2010
|
|
|
Zu gazte samarra zinen? 1940an jaiotakoen kintakoa zara, ezta?? eta egun pasa zentozen;
|
beste
fraide batek esana zidan ordurako, aita Dunixiren iloba zinela, baita psikiatra zinela ere, eta orduan, ez dakit zergatik, baina bazkalostean, komentuan bazkaltzen geratu baitzinen, fraideon senitartekoei eta bisitari bereziei, horrelakoetan, egokitzen genièn jangelan, zurekin egon behar nuela bururatu zitzaidan.
|
|
|
Zu gazte samarra zinen —1940an jaiotakoen kintakoa zara, ezta? — eta egun pasa zentozen;
|
beste
fraide batek esana zidan ordurako, aita Dunixiren iloba zinela, baita psikiatra zinela ere, eta orduan, ez dakit zergatik, baina bazkalostean —komentuan bazkaltzen geratu baitzinen, fraideon senitartekoei eta bisitari bereziei, horrelakoetan, egokitzen genièn jangelan— zurekin egon behar nuela bururatu zitzaidan.
|
|
2011
|
|
|
Lehena, hizkuntza ereduari dagokio, eta bigarrena, gaiari. Hizkuntzari dagokionez, Bastarrikak, Arantzazuko
|
beste
fraide euskaltzaleen modura, XX. mendearen hasierako euskal idazleak eredu gisa zituen, «Iakintzaarloan ari naizenean garakoeri jarraitzen diet, beste biderik ezagutzen ez dutalako» (Bastarrika, 1958: 96) eta zeharka, Txillardegiri aurpegiratzen zion euskal idazle horien gaineko ezezagutza, nolabait aditzera emanez, erabili zuen euskara eredua kaskarra zela.
|
|
2012
|
|
|
Bueltan, komentu ondoan aparkatu zuen autoa, harizti pean, eta jada gorrotatzen nuen gelaxka hartan sartu nintzen, ea osabaz eta mutil lagunaz berririk ote zen. Bladi irten zen, eta
|
beste
fraide bat iruditu zitzaidan, Jesukristoren itxura harekin.
|
|
2013
|
|
|
Horietarik bat izan zen, lan honetan maiz aipatu duguna, Aita Blaise edo Luc Babaquy. Manex Hiriart Urrutik haren heriotzaz idatzi zuenean,
|
beste
fraideen gisan jasan zuen egoera hura ere aipatu zuen, hala nola Ipar Euskal Herritik lekuak hustu behar izan zituela baina hala ere gerla egitera joan zela. Ideia hori garrantzitsua da, zeren eta nahiz eta fraideen borondate ona erakustea zen ageriko helburua, fraide haien baztertzearen leporatze bat sendi baitzen, zein zuzen kontra kanporatu zituzten erakustera emateko bezala.
|
|
|
Halaxe ikusten zituen Andres Quintanak Santa Cruz inguruko indioak. Horretan ez zen asko bereizten
|
beste
fraideengandik eta, oro har, zuri guztiengandik. Baina, horretaz gain beste zuri guztiek bezala bere balioak inposatu nahi izateaz gain—, Quintanak, antza, bazuen beste joera bat, haren kontrako sentimenduak gaiztotu zituena:
|
|
|
Ez dakigu. Ez Lasuenen, ez
|
beste
fraideen antzeko gutunik ez da gaurko egunera iritsi, Pablo de Mugarteguik Markinara bidalitako gutunen bat kenduta. Lasuenen gurasoena eta arreba Clararena familiari buruzko aipamen bakarretakoak dira Kaliforniako artxiboetan gordetako fraideen ehunka eta ehunka orrien artean.
|
|
|
La Concepcion ontzian utzi zuen Fernandezek Kalifornia. Ontzi berean, Lasueni buruhauste handiak emandako
|
beste
fraide bat zihoan: Antonio de la Concepcion Horra.
|
|
|
" Misioaren sarrerara iritsi ginenean ezkilak jo zituzten, eta Fermm Francisco Lasuen agurgarria, New Albiongo frantziskotar ordenako misiolarien aita nagusia, guregana atera, misioko
|
beste
fraideekin batera, eta aita presidentearen egoitza nagusira gidatu gintuen". 184
|
|
|
Euskararen inolako presentziarik ez dago
|
beste
fraide, militar, esploratzaile eta gobernadore euskaldun guztiek utzitako ondare idatzian ere. Gure eskuetara gutun eta txosten ofizialak iritsi dira gehienbat.
|
|
|
Hala dago jasota misioko erregistroan, 1802ko otsailaren 5eko sarreran. 1806an berriro jo zuen izurriteak Soledad, eta orduan ere Ibañez eta misioko
|
beste
fraidea baliabiderik eskasenekin borrokatu ziren gaitzaren kontra.
|
|
|
Galde sorta egin zen garaian, indioen heriotza indizeak altua izaten jarraitzen zuen San Gabrielen.
|
Beste
fraideek bezala, Zalvideak el mal venereo jotzen du errudun:
|
|
|
Garaitsu horretan heldu zen Jose Maria de Zalvidea San Juan Capistranora. Hango inbentarioa egin beharra zeukan, beraz, bertako
|
beste
fraidearekin, Jose Baronarekin. Eta egin zuten.
|
|
|
|
Beste
fraideentzat ere eramangaitza zen egoera, eta haietariko bik, San Gabrielgo Tomas Estenaga antzuolarrak eta San Fernandoko Francisco Ibarra nafarrak, ordura arte inor egitera ausartu ez zena egin zuten: 1835eko ekainean, baimenik eskatu gabe, misioa bertan behera utzi, itsasontzia hartu eta Sonorara alde egin zuten.
|
|
|
Eta Rezanov eta bere ofizialak presidioan afaltzera gonbidatu zituzten. Han izan ziren Uria eta San Francisco misioko
|
beste
fraide laguna. Baita Arguello andrea eta bere seme alabak ere, Concepcion gaztea Conchitatartean.
|
|
|
Hasieran, berezko heriotza izan zela uste izan zen, azkenaldi hartan fraidea ondoezik ibili zelako. Monterreyn ere izana zen berriki, tratamendu bila, baina sendatu baino lehen itzuli beharra izan zuen misiora, Santa Cruzko
|
beste
fraide laguna ere —herritar bat, Marcelino Marquinez;" a native of Treviño, Vizcaya, Spain", Bancroften hitzetan—290 gaixotu egin zelako. Hala ere, hilketa izan zelako zurrumurruak ere hasieratik egon ziren, eta, susmoak uxatzeko, garaiko gobernadoreak, Pablo Vicente de Sola arrasatearrak, Aita Marquinezi idatzi zion, zirujauari gorpua aztertzen utz ziezaion eskatzeko.
|
|
|
Hurrengo egunean astelehena, 1587ko urriaren 19a, egunsentia baino lehen abiatu zen Unamuno hamabi soldadurekin eta zortzi luzondarrekin, oraingoan
|
beste
fraide batek lagunduta, Francisco de Noguerak. Ahalik eta isilen mugitzen saiatu ziren, eta, erreka baten ertzean gora igota, oinatz pila bat aurkitu zuten, pertsona handi, ertain eta txikienak, errekaren hondartzan.
|
|
|
Horren ordez, Sarriak Sandwich uharteetara joan eta han misio bat altxatzeko eskaini zuen bere burua. Azkenean ez zen bete deportazio agindua, ziur aski beldur zirelako prefektua Kaliforniatik botatzen bazuten, haren iritzi bereko
|
beste
fraideek ere, hots, gehienek, haren atzetik alde egingo zutela. Eta Sandwich uharteetara joateko baimenik eman ez ziotenez, Sarriak prefektu izaten jarraitu zuen 1830 arte.
|
|
|
Alde espiritualaz Santa Cruz de Queretaroko bi misiolari frantziskotar arduratuko ziren: Garces esploratzaile kementsua eta Juan Diaz izeneko
|
beste
fraide bat. Beharrezko jangaiez gain, 140 zaldik eta 65 behik osatzen zuten segizioa, eta tresna ugari ere bazeramatzaten, lurralde ezezagunetan barneratzeko beharrezkoak(" otros utiles necesarios para terrenos ignorados", dio Anzak bere egunerokoan). 116
|
|
2015
|
|
|
31 Gure Ordenako
|
beste
fraide bat, oso fraide ona, gaixorik oso larri zegoen eta, mezatan nengoela, neure baitan barneratzeko eragina izan nuen eta ikusi nuen nola hil zen eta zerura igotzen zen garbitokian sartu gabe. Gero jakin nuenez, nik ikusi nuen ordu hartan hil zen.
|
|
|
Matutiak amaitu ondoren, primaren otoitzera arte ez zirela berriro hara itzultzen jakin nuen; han geratzen zirela otoitzean, eta hain handia izanik, primaren otoitzera zihoazenean, abituak elurrez zurituak izaten zituztela eta ez zirela konturatzen. Orduen otoitzak, oihaldunetako
|
beste
fraide batekin, beraiekin egotera joan zen eta gaixoa zelako abitua aldatu ez zuen batekin, errezatzen zituzten, eta beste fraide gazte bat ere, apaiztu gabea zena, han zegoen.
|
|
|
Matutiak amaitu ondoren, primaren otoitzera arte ez zirela berriro hara itzultzen jakin nuen; han geratzen zirela otoitzean, eta hain handia izanik, primaren otoitzera zihoazenean, abituak elurrez zurituak izaten zituztela eta ez zirela konturatzen. Orduen otoitzak, oihaldunetako beste fraide batekin, beraiekin egotera joan zen eta gaixoa zelako abitua aldatu ez zuen batekin, errezatzen zituzten, eta
|
beste
fraide gazte bat ere, apaiztu gabea zena, han zegoen.
|
|
|
Nik badakit horretarako behar dena egingo duela ama prioreak; hemendik hornituko du; eta niri ere ez zait faltako nondik. Hau diot, zerbait behar duenean eska diezaion ama prioreari, dirua oraintxe bidaliko baitio eta behar duen guztia (eta oraindik ez dakit zenbat erreal utzi nizkion nik ahizpa San Gabrieli, sobera geratu zena, oso gutxi) eta begira, ez nuke nahi
|
beste
fraide horienik esaterik, berorren aitatasuna honetaz harritu ez dadin, argi ikusten baita duen premia eta uda honetan han ikusiko ote dudan kezka handiaz nago. Eta hemendik hornitzeko ahalegin hauek, ez dira hor pozarren egingo ez dutelako, ama prioreak, priore ordeak eta gainerako guztiek; beharbada, limosna gutxi izango dutelako, eta berorren aitatasuna, hori ikusirik, oso kontuz ibiliko delako baizik.
|
|
|
Aita horrek:
|
beste
fraide oinuts bat, aita Gracián bezain sermolari ona ez zena. Beharbada, Antonio Jesusena izango da.
|
|
|
Matutiak amaitu ondoren, primaren otoitzera arte ez zirela berriro hara itzultzen jakin nuen; han geratzen zirela otoitzean, eta hain handia izanik, primaren otoitzera zihoazenean, abituak elurrez zurituak izaten zituztela eta ez zirela konturatzen. Orduen otoitzak, oihaldunetako
|
beste
fraide batekin, beraiekin egotera joan zen eta gaixoa zelako abitua aldatu ez zuen batekin, errezatzen zituzten, eta beste fraide gazte bat ere, apaiztu gabea zena, han zegoen37.
|
|
|
Matutiak amaitu ondoren, primaren otoitzera arte ez zirela berriro hara itzultzen jakin nuen; han geratzen zirela otoitzean, eta hain handia izanik, primaren otoitzera zihoazenean, abituak elurrez zurituak izaten zituztela eta ez zirela konturatzen. Orduen otoitzak, oihaldunetako beste fraide batekin, beraiekin egotera joan zen eta gaixoa zelako abitua aldatu ez zuen batekin, errezatzen zituzten, eta
|
beste
fraide gazte bat ere, apaiztu gabea zena, han zegoen37.
|
|
|
Urmenetak Luisa Goienetxe amaginarreba ekarri zuen instituziora, aita Karmelorekin ari zedin presidenta karguan. Karmelita hilik,
|
beste
fraide batzuek gidatuko zuten erakundea, 1988an bortak zarratu zituen arte.
|
|
2017
|
|
|
Aitorpenak torturaz erdietsirik, erlijioso andana bat bizi guziko presondegira kondenatzen dute. Epaia jendaurrean entzutean, Jacques de Molay tenplarioen buruzagi gorenak aldarrikatzen du bera eta
|
beste
fraideak errugabe daudela, auzi guzia gezurrezkoa izan dela, bortxaketa hutsa... Entzuleak haren alde mitzatzen hasten dira...
|
|
2019
|
|
|
Portoko apezpikuak gaztigatu dio idazteko gertu egon dadin, esan nahi baita Roger edo Rogeiro hau kronikagile etorri dela, hori oraintxe nabarmen gelditzen da, anekatik idazteko materialak ateratzen dituenean, estileteak eta oholtxoak bakarrik, bestela mandoaren tran tranarekin tinta isuri eta letra barreiatuko litzateke, hau guztia, gauza jakina da, sinesgarritasunaz egiaz baino gehiago arduratzen den kontalari baten usteak dira, egia harrapaezina dela uste duenez. ...ztia, hau edonolakoa delarik ere, latinez egingo baita, interprete eta bat bateko itzultzaileen bidez. Bragako artzapezpikuak latinez hitz egingo du, etorri den fraide horietako batek arabieraz paratuko du, horretarako nahikoa gaitasun erakutsi duen Mem Ramiresez, armada ilustratuaren ordezkariaz, baliatzea nahiago ez bada, ondoren mairuak bere hizkuntzan erantzungo du, lehengo fraide berberak edo
|
beste
fraide batek paratuko du mintzaldia latinez, eta hala, ez dakiguna da hemen inor arduratuko ote den esaten den guztiaren laburpena galizieraz paratzeaz, portugaldar elebakarrak eztabaidaren nondik norakoaz jabe daitezen. Egia dena da ezen, geroratze hauekin guztiekin, eta mintzaldiek luze jotzen badute, hemen pasatu dugula arratsalde osoa.
|
|
2020
|
|
|
Fraidea da eta erresuma erortzean Austriako abadia batera abiatu zen. Han Wenzel Seiler izeneko
|
beste
fraide bat ezagutu zuen eta lagun handiak egin ziren. Dirudienez, Wenzel Seilerrek bazekien abadiako txoko ezkutu batean altxor bat bazela, eta Otsoa Zalgizekoarekin batera, bilatu eta topatu egin zuten.
|
|
|
Elkarren arteko solasaldiak eta irainak adituz, bertan hilko zirela uste zuten atxilotuek. Monasterioko buruak, hirurogeita lau urteko fraide batek, eskatu zien nahi zutena egin zezaten berekin eta
|
beste
fraidearekin, baina sei fraidegaiak libre uzteko, gazte haiek zerikusirik ez baitzuten ordenarekin.
|
|
|
Era berean exekutatu zuten hirurogeita bederatzi urteko
|
beste
fraide bat, El Olivaren el abuelo zeritzotena, komunitate hartatik gizon ezagunena, urte askoan eginiko lan pastorala zela eta. Unatua eta gaixorik zegoenez, ezin gainerakoekin ihesari ekin.
|
|
|
Desberdintasunak beste maila batean daude, alegia, batek gizarte burges (edo burges txiki bat) eta urbano bat erretratatzen duen bezala, besteak gizarte errural edo gutxi urbanizatu baten nekazari eta nekazaleak. Bai, bata emakume protestantea da,
|
bestea
fraide katolikoa baina nago hori bigarren mailako desberdintasuna dela: funtsezko balioak berdinak dira, klase soziala da aldatzen dena, Frai Bartolomek herritar xeheentzat idazten baitu eta Austenek, ordea, erdiko klase burges ilustratuarentzat.
|
|
2021
|
|
|
Orduantxe altxatzen ari zen eta bueltatu behar zuen.
|
Beste
fraideek bezala soineko beltzezko kapusaia eramateagatik, edozein izan zitekeen. Nolabait ere, beraien aldera biratu zelarik, egin zien irribarreak eta burusoilaren distirak nolabaiteko santutasuna ematen zioten.
|
|
|
Gau erdia zen. Begiak ezin irekiz jarraitu zituen
|
beste
fraideak eskaileratik behera, patioa zeharkatu eta elizako bere lekura heltzeko. Han, Maitinak ospatu zituzten.
|
|
2022
|
|
|
Bartolome Madariaga Garate Frai Bartolome deituaSanta Teresaren morala eta Jane Austen idazle britainiarren morala, biak ala biak, moral kristau puritano bera ote diren dago iurretarra. Bata emakume protestantea da,
|
bestea
fraide katolikoa. " Nago hori bigarren mailako desberdintasuna dela:
|