|
2000
|
|
|
Harrigarria da benetan, gure herriak ahozko literatura horren aberatsa izanik, idatzizkoan hain txiroa izan beharra. Era guztietako ipuinen jabe gara, eta
|
bertan
ditugu lehenagoko sinesmen, kondaira eta ohituren argitasunak... Norberaren herria ezagutu ahal izateko, zer hoberik ahoz aho etorri zaigun jatorrizko literatura baino?
|
|
|
Hala ere, hobe izango dugu besterik ez aurreratzea. Gazte batzuen abenturen nobela duzu esku artean, gazte batek idatzia; maitasunari buruzko eleberria ere bai, mezu ironiko bezain anbiguoa duena; Irlandan zehar egindako bidaiaren kronika ere aurkituko duzu, turistarentzako amu guztiak
|
bertan
dituela: bai Connemarako ikuspegi miresgarriak, bai IRA bera; labur esanda, idazle ausart baten lehen fruitu heldua, irakurleak heltzeko prest.
|
|
|
Izan ere, ongi dakizu, jaun André, zein zen sasoin hartako handikien eta odol garbiko jende noblearen iritzia —iritzi aski orokorra, bertzalde, urte luzeetako erroak zituena—, komertzioari eta antzeko betebeharrei buruzko zilegitasunaz eta bidezkotasunaz denaz bezainbatean... eta mesprezatzen eta arbuiatzen ere zituztela eginkizun haiek, erdeinatzen eta gutiesten, iritzi haren arabera, zeren haiek guztiak ez baitziren —nehoiz ere izan ez ziren— ohorezko gizonendako lan ohoragarriak, halako suertez, non, lan haiek eta egiteko haiek, egin orduko lohitzen eta zikintzen baitzituzten egiten zituztenak: aita, halarik ere, aldiei eta aldien zaldiei aitzinatzen zitzaiela, ohartu zen ezen mundua aldatzen ari zela eta, urrunerat joan gabe ere,
|
bertan
zituztela mudantzak, ondasunen ata aberastasunen inportantzia gero eta handiagoa iragartzen zutenak... eta, are gehiago, zeren uste baitzuen, halaber, ezen, jatorrizko eta etorkiko odol garbitasunik ezean, nola baitzen bere kasua, arbasoak Nafarroako gerla haietan galtzaileetarik izan zirelako, dirua egin eta diruz eros zezakeela faltan zuena, noblezi tituluak ere diruaren esku egon zitezkeenez g... Zeren nobletasun agiria bereganatu ondoren egin baitzezakeen amets, orduan baizik ez, nobleen bi zimoduarekin, zergak eta tributuak ordaintzeari utziz eta lana ere alde baterat utziz.
|
|
2001
|
|
|
Medikuaren azken bisitalditik, gutxitan jaikitzen zen Lucas ohetik (baziren zazpi edo bost aste).
|
Bertan
zituen, beraz, eduki beharreko plazer eta desplazer guztiak.
|
|
|
Orduan esku bat libratu zuen begia ukabilaz igurzteko eta ia erori zen, bere pisuari eutsi ezinik, beso hori ere behar baitzuen poste iluna besarkatzeko. Ezin zuen begirik igurtzi, eta begi gaziokin begiratu zuen gorantz eta ia
|
bertan
zituen argi indarraren kableak, hiru lau besarkada eman zituen eta kableen dardara sentitu zuen bere ile gorrietan.
|
|
|
Aurrez aurre datorren hori ez jotzeko lema jiratu duzue. Baina ez hainbeste, ia
|
bertan
duzue egundoko arkitekturarik ikaragarriena eta baliogabeena.
|
|
2003
|
|
|
Konpartimentuaren goiko apalean sartu zituen maletak; azpian ezkerreko eskukoa eta eskumakoa gainean,
|
bertan
zituelako ordenagailua, grabadora eta hiztegia. Gainean gabardina jarri zion.
|
|
|
Bai,
|
bertan
dugu deabrua. Herria desegin zuen, eta ez dugu beste froga baten beharrik.
|
|
2004
|
|
|
Ulertzekoa da, bertan eman baitzuen bizi guztia. Bertan bizi zen haren familia,
|
bertan
zituen etxea eta adiskide guztiak. Zeuk ere bertan zenituen eskola eta lagunak.
|
|
|
Bertan bizi zen haren familia, bertan zituen etxea eta adiskide guztiak. Zeuk ere
|
bertan
zenituen eskola eta lagunak. Hutsetik hastea oso latza gertatuko zitzaizuen.
|
|
|
Kotxea hiriko argietara gerturatzen doala, etxeko giltzak bilatzen hasi zara poltsan baina,
|
bertan
dituzun gauza guztien artean, ezpainetakoa azaldu zaizu lehenengo eta eskuan hartu duzu. Ezpainetakoa eskuan indarrez helduta daukazula, zeure burua ikusi duzu etxeko ispiluaren aurrean ezpainak gorriz margotzen gaur kalera irten aurretik, eta urrunean, interferentzia baten soinua izango balitz bezala, zeure ahotsa entzun duzu Marielari galdezka:
|
|
2008
|
|
|
Nazario, lehenik? 1870eko apirileko egun eguzkitsu batean jaio eta hogeita hamabost bat urte zituen?, etxeko lorategian zehar ibili zen, orain arrosa berantiarrak usaintzen gelditzen zela, orain zuhaitz tantaiei begira eta orain jauregiari: paseoa bukatu ahala aurrez aurre zuen, hain zuzen, jauregia, atalburuaren gainean orbetarren armarria, bi otso erakusten zituena, zuhaitz bati eusten?, eta
|
bertan
zuen, hiruzpalau metrora baizik ez, banku bat, jauregira jotzen zuena, non, estanpaz gehiago gozatzeko edo, eseri egin baitzen. Eseri ahala, berriz, arnasa betean hartu, aitari beti entzun izan zion pobreen gaztelu guztiak airezkoak zirela, baina aire hura beste aire bat zen jada, birikak guztiz betetzen zizkiona?
|
|
|
Ondarroara Antiguako ermitan behera datorren bidetik sartzen zen. Hantxe
|
bertan
zuen jaiotetxea Txomin Agirre idazle lagunak, Goiko Kalean hain zuzen ere, herriko kalerik aldapatsuenean.
|
|
|
–Gabonak
|
bertan
ditugu eta ez dira hauek egunik onenak, markesa anderea, Jainkoaren hiraren gorabeherak oroitarazteko, baina zerbait egin dugu, bai...
|
|
|
Nazario, lehenik –1870eko apirileko egun eguzkitsu batean jaio eta hogeita hamabost bat urte zituen–, etxeko lorategian zehar ibili zen, orain arrosa berantiarrak usaintzen gelditzen zela, orain zuhaitz tantaiei begira eta orain jauregiari: paseoa bukatu ahala aurrez aurre zuen, hain zuzen, jauregia –atalburuaren gainean orbetarren armarria, bi otso erakusten zituena, zuhaitz bati eusten–, eta
|
bertan
zuen, hiruzpalau metrora baizik ez, banku bat, jauregira jotzen zuena, non, estanpaz gehiago gozatzeko edo, eseri egin baitzen. Eseri ahala, berriz, arnasa betean hartu –aitari beti entzun izan zion pobreen gaztelu guztiak airezkoak zirela, baina aire hura beste aire bat zen jada, birikak guztiz betetzen zizkiona– eta eguzki atera berriak bezala egin zuen irri, pozaren pozez; egongo ez zen, bada, Nazario Orbe pozik, baldin eta ikuspegi hartatik ikusgai bazuen eraikin eder hura, bere arrakastaren irudia ere bazena, zerbait eta norbait zela adierazten ziòn heinean!
|
|
2009
|
|
|
nagusitzen hasi zitzaion arte: nagusituko ez zitzaion, bada, baldin eta ber
|
bertan
bazuen eredua eta iparrorratza, aita, alegia?, bere bizia arriskuan jartzeko gai izan zena, semea Nikolairen atzaparretatik libratzeko!; eta, harrotasunaren talaia hura inflexio puntu gertatu balitzaio bezala, beste molde batean ikusten hasi zen Teofilo Maria bere burua, baita burura etengabe zetozkiòn galderak ere, iraganean behin baino gehiagotan lotsarazi izan zutenak: nola izan zitekeen, izan ere, bera bezalako gizon batek harrotasunaren gailurrik gorenetik, zinez menderatu ote zuen noizbait Fanelli, edo ametsetan izan ote zen??
|
|
|
Nikolairen irudiari; bi irudi haien arteko tirabiran –bere barne prozesuaren bidegurutze horretan, beraz–, etsipenera edo errebeldiara jo zezakeen Teofilo Mariak –bere burua gorrotatzera edo Nikolai gorrotatzera, alegia–, harik eta, apurka apurka, harrotasuna –baita bere buruarekiko autoestimua ere, ondorioz– nagusitzen hasi zitzaion arte: nagusituko ez zitzaion, bada, baldin eta ber
|
bertan
bazuen eredua eta iparrorratza –aita, alegia–, bere bizia arriskuan jartzeko gai izan zena, semea Nikolairen atzaparretatik libratzeko!; eta, harrotasunaren talaia hura inflexio puntu gertatu balitzaio bezala, beste molde batean ikusten hasi zen Teofilo Maria bere burua, baita burura etengabe zetozkiòn galderak ere, iraganean behin baino gehiagotan lotsarazi izan zutenak:... nola izan zitekeen, izan ere, bera bezalako gizon batek harrotasunaren gailurrik gorenetik –zinez menderatu ote zuen noizbait Fanelli, edo ametsetan izan ote zen? – mendekotasunaren leizerik ilunenetara egitea?; hain lur jota eta hain galduta ote zegoen, bada?; zertan zebilen, baina, bera –aitaren odolekoa ez ezik, aita baino askoz gazteagoa eta sasoikoagoa ere bazen, itxura batean! –, zalantza haiek hartuta?; lotsaren gaineko lotsa ez sentitzeko, baina, erabat altxatu behar zuen lehenik eta behin bere burua, inflexio puntua atzean utzita:
|
|
2010
|
|
|
erantzun niezaiokeen, adibidez, edo: . Zeruan dagoenak
|
bertan
du zerua, beste inora joan gabe??, edo beste zernahi; izan ere, nik beti amestu izan nuen hodei baten gainean bizitzea, nahiz eta nire amets haiek aitaren iruzkin erneak zituzten erantzunbide, nire nolabaiteko erreakzioa bilatzen zutenak:
|
|
|
Diferentzia ederra egin duzu denbora laburrean. Atzo
|
bertan
zenuen aurpegia ikusi, edo gaur duzuna. Alde ederra.
|
|
|
" Zergatik hegazkin bat pilotatu, amodioa bera hegaldia bada?" erantzun niezaiokeen, adibidez, edo: " Zeruan dagoenak
|
bertan
du zerua, beste inora joan gabe...", edo beste zernahi; izan ere, nik beti amestu izan nuen hodei baten gainean bizitzea... nahiz eta nire amets haiek aitaren iruzkin erneak zituzten erantzunbide, nire nolabaiteko erreakzioa bilatzen zutenak: " Hodei baten gainean bizi denaren etorkizuna, ordea, ospitalea edo hilobia da, seme..."; eta nik sinetsi egiten nion, jakina, baina guztiz sinetsi gabe, susmoa bainuen hodei baten gainean ere bizi zitekeela, inon ez bezala bizi ere:
|
|
2011
|
|
|
Eskerrak jende bizkorragoa ere badaukagun. Ba al dakizu non dauden oraintxe
|
bertan
zuen ekologistak?
|
|
2012
|
|
|
«eta
|
bertan
du aurkitzen
|
|
2013
|
|
|
Hura, hala ere, ez zen kasu bakana. Gibelera eginda,
|
bertan
zituen Hamzak Afshar eta Karte Sahe ko tragediak, 1414an 50 gertatuak, hazarak biktimaren paperean orduan ere. Hazaren liderraren beraren. Abdul Ali Mazari?
|
|
|
Hura, hala ere, ez zen kasu bakana. Gibelera eginda,
|
bertan
zituen Hamzak Afshar eta Karte Saheko tragediak, 1414an50 gertatuak, hazarak biktimaren paperean orduan ere... Hazaren liderraren beraren –Abdul Ali Mazari– hilketa ez aipatzeagatik, 1416an51, talibanen eskuetan, hazariak eta pashtunak –xiitak eta sunitak– gorrotorik gordinenera bultzatu zituena, baita elkarren arteko aldikako garbiketara ere, tamalez.
|
|
2014
|
|
|
Bere aurpegira, bere ahora zetozkion...
|
Bertan
zituen...
|
|
|
Mirenek, telebista ondoko apaleko gutun azala hartu du.
|
Bertan
ditu gordeta azken aste hauetan jan dituen jogurt potoen tapak. Ez daki ziur zenbat dauden.
|
|
|
Horrenbeste maite duen armairuko atea ireki du.
|
Bertan
du, geldi, azken urteotan sortu duen altxorra. Nazka ematen diote orain zapatek.
|
|
|
Ez urrunera joan, mutila.
|
Bertan
duzu erantzuna, neska. Utzi zeure zentzuari hitz egiten eta ez galdu teoria korapilatsuetan.
|
|
2015
|
|
|
Garaia heltzean enpresaren kargu egingo zirela pentsatzen zuen umeak zirenean, berak egin zuen bezala, baina haiek ez zuten sekula inolako interesik agertu enpresagatik. Aitor aspalditik bizi zen Londresen, Diana neska ingelesarekin ezkonduta, abokatua zen eta
|
bertan
zuen bizimodua. Konforme zen berarekin, gainera biloba parea eman zien.
|
|
|
Zeren Julioren desmasiak ikaragarriak izan ziren, gaurko ikuspuntutik begiratuta edozein zur eta lur uzteko modukoak. Ez zen izan, apika, Historiako ustelena, hortxe
|
bertan
dugu, besteak beste, haren aurretik Erromako Aulkian eseri zen Alexandro VI.a(), Papa Borgia ere deitua, Cesare Borgia ospetsuaren aita, ospea lurrarekin berdinduta utzi zuena. Beste batzuk ere aipa daitezke, baina ez da gure helburua nor izan zen okerrena erabakitzen ibiltzea.
|
|
|
|
bertan
dituzu, baina desordenatuta.
|
|
|
fitxetan duzuen fitxa bakarra hartu eta
|
bertan
zuen parte hartzeko modua hautatu.
|
|
2016
|
|
|
Gidariak barkamena eskatu zidan nire ustea zuzentzeagatik, eta adierazi zidan hiria berebizikoa zela, eta duke, markes eta konde handienetariko askok eta askok
|
bertan
zituztela beren egoitzak.
|
|
|
Funtsean, zenbait artikulu eta testutan adierazitako ideiak eta intuizioak eskematizatzeko eta laburbiltzeko burutu nuen, eta horregatik ez dago oso garatuta: sakontzeko interesa duenak, liburu honetan
|
bertan
du aukera,. Onena iristeke. Gauzaren literaturaren norabide berriak?
|
|
2017
|
|
|
Azkenik etxerako bidea hartu nuen.
|
Bertan
nituen zain Violeta eta Micaela.
|
|
|
Hain justu, horregatik izan da hain garrantzitsua haren dimisioa ere. Izan dira aurrez batzordea utzi duten beste bi biktima ere, eta Collins izan da
|
bertan
zuen postua uzten azkena. 2017ko martxoan azaldu zuen zergatik:
|
|
|
Haien andreek sonbrero almidonatuak eta kotoinez edo ginghamez egindako mantalak zituzten soinean. Haurren jantziak, berriz, beren anaia zaharragoei txikiegitutakoak jazteko umeegiak baziren behintzat?, zakuz egindakoak ziren, batzuetan etiketa erdi ezabatuak
|
bertan
zituztelarik. Gizon eta emakume, eta hamabi urte inguruko neska edo mutil, esateko denak, tabakoa mastikatu eta tu eginez ari ziren.
|
|
|
kirolari aktiboak ginen gu, faboritoen azainak txalotzen baino, imitatzen gehiago saiatzen ginenak. Bizikleta hartu eta, korri batera, korri bestera, izerdi patsetan geratzeraino, gure barrioko muga estuetatik gehiegi urrundu beharrik gabe,
|
bertan
baikenituen aldapa gora eta aldapa beherak, zuzenak eta bihurguneak, eta baita, egin nahi zuenarentzat, nahi bezainbat belardi eta lokazti ere.
|
|
|
Diru zorroa non demontre ote zeukan pentsatu zuen kezka aurpegiz,, bitaminak?
|
bertan
baitzituen. Diru zorroaren antzera, baina, bere azken neurona ere ez zen inondik ageri.
|
|
2018
|
|
|
Itxuraz kontraesanezkoa den teoria hau ebaluatzeko, galde egin behar dugu zelan azaltzen den aniztasun libidinal hau hizkuntzan eta zerk baldintzatzen duen
|
bertan
duen bizialdi mugatua. Bestalde, Kristevak dio amaren gorputza kulturaren beraren aurrekoak diren esanahiez horniturik dagoela.
|
|
2019
|
|
|
Animalia zaurituta zegoen, odola zerion aurreko eskuineko hankatik. Botikina ere
|
bertan
zuen. Anderri polikiroldegiko esaldia etorri zitzaion burura.
|
|
|
Ez dakit autoa Kursaaleraino hurbildu (gastu gehiago) ala ez.
|
Bertan
dut gero J. S. Bachen Meza Si Minorrean entzutekoa. Zalantza dut hainbeste neke merezi ote zidan.
|
|
|
Osberno hau nahi den tokian egonik eta izan dena izan dela ere? ...gure hiriak eta gure lurren jabetza bidegabeki dauzkazuela, baina, tira, ikusirik horren luze jo duela Lisboan zaudeteneko epeak, eta bertan jaioak zaretela, zuekin ere erabiliko dugu gure ohiko ontasuna, eta eskatzen dizuegun gauza bakarra da zuen gazteluko gotorlekua eman diezaguzuen, gero zuetako bakoitzak bere lehengo askatasuna gordeko duela, ez zaituztegulako zuen etxeetatik kanporatu nahi,
|
bertan
zuen ohiturei atxikiz bizi zaretelarik, ez bada konbertsioz, libreki, Jainkoaren Eliza, egiazko bakarra, handiagotzera etorri nahi duzuela, lagun gisa ari natzaizue gaztigua ematen, Lisboa bezalako hiri batek anitzen askonahia biltzen du bere baitara, hain aberatsa izanik, dakigun bezala, eta ematen duen bezain zoriontsu emanik, ikus itzazue kanpamentuak, itsasontziak, zeuen aurka zin egindako gi...
|
|
2020
|
|
|
Astean behin gutxienez, aurpegia estaltzen zuen esku biekin eta begiak itxi. Munduaren bukaera ate joka hantxe
|
bertan
balu bezala. Gu, bere lankideak, aurrean egoten ginen.
|
|
|
MUNDU BERRIRA ZABALDUTAKO GURE ATEA. ATE JOKA DUGUN MUNDU BERRIA ETA
|
BERTAN
DUGUN LEKUA
|
|
|
MUNDU BERRIRA ZABALDUTAKO GURE ATEA. ATE JOKA DUGUN MUNDU BERRIA ETA
|
BERTAN
DUGUN LEKUA
|
|
|
|
Bertan
dute egoitza NBEren organismo hauek guztiek:
|
|
2021
|
|
|
Gaur egun antzeko zerbait antzeman daiteke Googleko bulegoetan, jolas parke itxura baitaukate.
|
Bertan
ditugu txirristak, hamakak, billarrak, futbolinak... Badirudi hauxe dela ideia:
|
|
2022
|
|
|
[...] Segurtasun indarrek herri bat inguratzen zuten helikopteroak, ibilgailu blindatuak, tropak eta herri zaindariak erabiliz, eta erre egiten zuten biltegietan zegoena, nekazaritzarako lanabesak, uztak, soroak, basoak eta ganadua. Etxeei su ematen zieten, sarritan biztanleei aukerarik ere eman gabe
|
bertan
zutena hartzeko. Operazio haietan, segurtasun indarrek herritarrez abusatu eta umiliatu egiten zituzten sarritan, ondasunak eta dirua osten zizkieten, tratu txarrak eta torturak egiten zizkieten, eta gero errepideetara gidatzen zituzten, etxetik urrun.
|
|
|
Damaskon eta Alepon dozenaka mila kurdu bizi diren auzuneak egoteaz gain, haien herriak ere ez daude lur eremu bakar batean. Afrin dago mendebalderen, eta 500 kilometro baino gehiago daude handik ekialderaino, Jazirako azken muturreraino –Siriak Irak eta Turkiarekin bat egiten duen mugaraino, esaterako– Lehenak olibondoak eta kutsu mediterraneoa ditu, eta hango herritarrek aurrerakoiagotzat daukate euren burua; Alepo hiria ere
|
bertan
dute, eta, ohitura tribalek pisu txikiagoa baitute Afrinen, beste mundu bat iruditu izan zaie Mesopotamiako basamortuetako Jazira. " Gerora baino ez gara ohartu han ere zer nolako ondarea eta kultur aberastasuna daukaten, zeinen giro multietnikoa; besteak beste, kurduez eta arabiarrez gain bertan bizi ziren armeniar eta asiriar kristauei esker", esan zidan Zinar Ala kantari afrindarrak.
|
|
|
–Nik, benetan, ez hartu gaizki berorrek, baina etxean egin dezaket hori guztia.
|
Bertan
dut etxea, gertu, oso gertu.
|
|
|
Beldurrak hilik eta bihotza atera beharrean, ez da Donibane Lohizuneko posta-etxera joan Tante Gok eskatu bezala. Ez du baliatu
|
bertan
duen laguna Dassiéri atxiloketen berri emateko.
|
|
|
Zubia baino areago, koadro bat zirudien, mirakulu bat! Saia zaitez urduri ez jartzen, zubiaren irekierako festan hiri guztia
|
bertan
duzula. " Tira –pentsatu nuen–, oraingoan publikoak ez dizkit begiak gainetik kenduko.
|
|
|
–Iruñean
|
bertan
baduzue noren ipurdia miatu.
|
|
2023
|
|
|
–Ez, eta are gutxiago benetako olatuak ber
|
bertan
ditugunean, Zarazketan, hemendik ordu erdira. Baina haientzat badu zentzua, txiki.
|
|
|
Eguraldia pixka bat argitu zuen, edo euria botatzeari utzi zion behintzat, eta herrixkako lehenengo etxeak ia
|
bertan
zituztela ikusi zuten. Hori eta bat, zuhaitzen artetik hainbat gerlari atera ziren, lantza luzeak eskuetan.
|
|
|
Sarak, ziurtasunez, euskarri digitala atera eta dena
|
bertan
zuelako keinua egin zien. Gero ordenagailu eramangarria ireki eta irudiak erakutsi zizkien.
|
|
|
Taupadaka daukat bihotza hanken artean.
|
Bertan
dut eskua. Inork ez daki nik baino hobeto non aurkitu nire munduaren erdigunea.
|
|
|
Biltegikoa da. Palet gehiago zeudela biltegian esan zidan;
|
bertan
nituenak bukatzean eskatzeko, eta ekarriko zizkidatela. Lanpostuan inor ez zegoenez bertara eraman zituzten azkenak.
|