|
2000
|
|
|
Zentzu ona, arrazoia, onura publikoa, horiek guztiak ezin daitezke
|
bertan
behera utz; badira arrazoi batzuk, komenigarritasuna eta ekitatea, besteak beste, jabearen familiari uzteko ondasun horiek; zehatzak izatera, familia horren inolako kiderik ezin, tituluz behinik behin, horren jabetza galdatu. Nola egingo da seme alaben arteko oinordetza zatiketa eta, horren ezean, senideen artekoa?
|
|
|
Gizartearen maila langintsuetan, zein seme alabek bilduko ote ditu bere ahaleginak gurasoenekin, nekearen ordez irabazpideak ikusi ez, eta okerragoa dena, bere industriaren emaitzak galtzeko tenorean sumatzen baditu? Zer gertatuko da artisau eta nekazariekin, behin bizitza norbaitzuei eman, eta horiek, lehenengoak
|
bertan
behera uzten badituzte, euren zahartzaroa dela eta. Bestaldetik ere, ez al dira ondasuntzak aita familiakoaren xede zuhurra behar dutenak?
|
|
|
Eta, argi eta garbi dagoenez egun, nazien tesiak babesteko erabili zituzten baieztapen enpirikoek ezin dezakete azterketa zientifiko zorrotzik gainditu. Ondorioz," munduaren ikusmolde zientifiko batek
|
bertan
behera uzten ditu ideologia nazionalsozialistaren printzipio deskribatzaileak" 134.
|
|
|
Berak adierazi zuen moduan, zientzia bateratuaren baitan transformazio lan garrantzitsuak daude. ‘Zuzena’ eta ‘ez zuzenaren’ definizioak, hemen proposatu denaren arabera, Vienako Zirkuluan gehienetan ‘esanahira’ eta ‘egiaztapenera’ jotzen duen onarturiko definizioa
|
bertan
behera uzten du. Aurkezpen honetan, pentsamenduaren eta diskurtsoaren eremuan egon izan da beti.
|
|
|
Jarreraren aldetik, helburua goitik behera bete zuten, jaraunspen ezin hobea utziz mende honen filosofiari —zientziaren filosofia, filosofia analitikoa— Haatik, egitasmoak ez zuen soilik jarrera hutsean geratu nahi, tesi substantiboak ere agertu baitzituzten. Baina alde honetan, ezagutzaren edozein esparrutan gertatzen den bezala, euren proposamenak edo
|
bertan
behera utzi dira edo eraldaketa sakonak pairatu dituzte. Interpretazio batzuen ustez, lehenengoa gertatu da; beste batzuk, aldiz, bigarrenaren alde gaude.
|
|
|
Egiaztagarritasun betekizuna, horrela, Zirkuluaren behar beharrezko zutabe bihurtu zen harrezkero. Printzipioak kritika andana jaso zuen, eta horien ondorioz hura birmoldatzea ezinbesteko bihurtu zen, baita hura
|
bertan
behera uztea ere. Baina, dena den, proiektu enpirista logikoaren makineria osoaren urratsak itsatsiko zituen.
|
|
|
Beraz, Vienako Zirkuluaren hasierako tesiak
|
bertan
behera uzteko zioak honako hauek izan ziren, laburbilduz: egiaztagarritasun printzipioaren ahultzea eta haustura, alde batetik; Zirkuluak eratu zuen zientziaren irudiaren eta zientzia errealaren arteko egokitzapen eza, bestetik.
|
|
2002
|
|
|
Espetxeetako neurri latzenak ere, eskuburdinak eta leotzak kasu, ez dira presoak babesteko baizik erabiltzen. Haien erreformari dagokionez, berriz, ez zaio oro har arreta nahikorik jarri, dela guztion aldetik egon den axolagabekeria ikaragarriagatik, dela hura lortzeko itxaropena galdu eta, amore emanez,
|
bertan
behera utzi dugulako lan hori. Gisa horretako hainbat saiakera ez dira oso zorionekoak izan eta beste zenbait proiektu, berriz, urrats handi samarrak eman beharra eskatzen zutela-eta, bertan behera utzi behar izan dira.
|
|
|
Haien erreformari dagokionez, berriz, ez zaio oro har arreta nahikorik jarri, dela guztion aldetik egon den axolagabekeria ikaragarriagatik, dela hura lortzeko itxaropena galdu eta, amore emanez, bertan behera utzi dugulako lan hori. Gisa horretako hainbat saiakera ez dira oso zorionekoak izan eta beste zenbait proiektu, berriz, urrats handi samarrak eman beharra eskatzen zutela-eta,
|
bertan
behera utzi behar izan dira. Halatan, bada, espetxeak gaurdaino egoitza higuingarriak eta krimen guztien eskola zein miseria guztien biltoki izugarriak izan dira, ikaraturik baizik bisita ez genitzakeenak; gizatasun apur batez jokatu izan duen batek baino gehiagok ere heriotza jaso izan du inoiz ordainetan.
|
|
2003
|
|
|
Maite duen gizonak bera formazioa utziz ala armak jaurtiz maiteak ikustea gutxiago jasango bailuke beste guztiek ikustea baino, noski, eta hori baino nahiago izango luke askotan hiltzea. Eta maitea
|
bertan
behera utzi edota arriskuan egonik ez laguntzeari buruz, inor ez da horren koldarra Maitasunak berak ausardian jainkozko bihurtuko ez duena izaera ausartenaren pareko izan arte. Eta erabat Homerok zioena, b jainkoak zenbait heroirengan" sartzen zuen kemena", horixe bera ematen die Maitasunak maitaleei beregandik sortua.
|
|
|
Ala nahi baduzue, batailetan —hori ere bidezko baita berari ordainean ematea. Jeneralek saria niri eman zidaten bataila izan zenean, gizakietako beste inork ez baininduen salbatu berak baizik, zaurituta nengoela ez ninduelako
|
bertan
behera utzi nahi izan, aitzitik neure armak eta ni neu salbatu gine tuen. Eta nik, Sokrates, orduan ere saria zuri emateko eskatu nien jeneralei, eta hori ez didazu ez aurpegiratuko ezta gezurra diodala esango ere.
|
|
|
Hortaz, kontuz: zientzia
|
bertan
behera uzten bada, eta horrekin mendebaldeko ekonomia, guztiaren errudun garrantzitsuenen artean Feyerabend, Kuhn eta Popper egongo dira;
|
|
|
Ezin dugu" Bele oro beltza da" baieztatu, ez baitakigu etorkizunean, mutazio genetiko baten ondorioz apika, ez ote diren grisak izango. Eta hain zuzen ere" oro" terminoa da natur legeen giltzarria;" oro" terminoa gabe ez dago legerik, eta legerik ez badago
|
bertan
behera utzi dugu zientziari buruz filosofian dugun irudia —80ko hamarkadan Bas van Fraassen filosofoaren proposamenak heldu arte, bederen—.1 Hortaz, zientziaren legeak osatzen dituzten enuntziatu unibertsalen forma logikoa ikusirik, inoiz ezin izango genituzke haiek egiaztatu. Beraz, enpirista logikoei jarraituz, lege zientifikoek ez lukete esanahirik izango.
|
|
2004
|
|
|
Kasu honetan balio judizio erlatiboa dugu, hala auziaren muntari begiraturik nola irtenbide posibleei dagokienez. Izan ere, jolaskideak bere lagunaren jokabidea ontzat (edo onargarritzat bederen) har baitezake, edo jolasa
|
bertan
behera utz. Demagun, baina, lagunari txantxetakoa ez den gezur bat esaten diodala edo jukutria bat egiten.
|
|
2006
|
|
|
Kasu horren zirkunstantzia guztiak aldez aurretik begi aurrean daudela uste izatekoa da, eta horrela gaitzespen edo onespen baieztapenen bat finka dezakegu. Artean zirkunstantzia materialen bat ezezaguna edo zalantzazkoa baldin bada, lehenik eta behin gure ikerketaz edo adimenaz baliatu behar dugu harik eta horretaz ziur egon arte, eta bitartean erabaki edo sentimendu moral oro
|
bertan
behera utzi behar dugu. Gizaki bat erasotzailea izan ote zen ez dakigun bitartean, nola erabakiko dugu pertsona hori hil zuena erruduna edo errugabea den?
|
|
2007
|
|
|
bere iritzia —baita eztabaidatik kanpo dagoen iritzia— inposatu, ahalegin horretan besteari entzutea exijitzen diolarik, baina bera horretarako prest ez dagoelarik. Posizio horiek eduki dituzte bere garaian nazionalsozialistek, hain zuzen eztabaida boterera iristeko bitarteko bezala erabiliz, baina berori berehala —boterea lortu eta gero—
|
bertan
behera utziz.
|
|
2008
|
|
|
Arrazoimen hutsaren kritika ko" Dialektika transzendentala" atalean horrela planteatu zuen askatasunaren arazoa: Arrazoimenak adimenaren eremu ziurra (sentimenaren laguntzaz)
|
bertan
behera uzten badu, irudimenezko munduan sartzen da, ziurra ez den mundu batean. Arrazoimenak bakarrik" gaizki" arrazoitzen du; horrek esan nahi du" paralogismoetan" erortzen dela.
|
|
2009
|
|
|
Liberalismo ekonomikoa ere aldatu da. Neoliberala den era berri horrek marxismo leninismoa
|
bertan
behera uzten du; garai bateko liberalismoa bukatutzat ematen badu ere, beste arazo eta kontraesan ekonomiko, politiko, kultural eta sozialak sortu dira. Egungo ekonomia, mundu osora zabaldua, arazo sozial berriekin topatzen da.
|
|
2012
|
|
|
Hein batean, printzipio emankor bakartzat praxi politikoa duen, baina hori aktibitate kolektibo batekin bat eginda dagoela dioen Sartreren ideian oinarrituko da; garrantzitsuena da horrek kanpo estatutuen edo estatutu instituzionalen beharrik eza adierazten duela. Arazoa taldearen kohesioan datza,
|
bertan
behera utzia edo traizionatua izango ez den helmuga bateranzko aktibitatearen erregulazioan; hots, antolaketa minimo baten beharrean. Badiouren prozesuak ere norabide bera du:
|
|
|
Badiouk, bere printzipio politikoak mantentzeko lanean ari zen heinean, Sartreren ezkortasun historiko galkorraren tankerako ikuskera hartu du. Alderditik zenbat eta gehiago urrundu, orduan eta gehiago hartu du bere politikaren inguruko kontzeptuak" flash aren" politikaren itxura, serieko inertzia bat edozein motatako egonkortasun instituzional batera jotze hutsez
|
bertan
behera utz daitekeen une iraultzaile baina galkor batean oinarritutako politika. Baina Sartre, azken koherentzia historiko bat mundu guztiko politikarekin koordinatuz, galkorrez haraindi mugitzeko gai zen heinean —Stalin baino urrunago joatea historiaren itxurazko amaieratzat aurkezten duen bere Kritikaren bigarren lanaren porrota adierazten duena—, alternatiba hori saihesteko Badiouren erabakiak politika historiatik at ulertzeko modu are erradikalago batera eraman du bera (Hallward 2003, 43).
|
|
2014
|
|
|
1830ean opera handia sortu zuten ideia liberalek oraindik Musikaren Errege Akademia deitzen zenari erreformak eragin zizkioten: bere monopolioa
|
bertan
behera utzi zen. Gero, kudeaketa funtzionario baten eskuetatik kendu eta zuzendari enpresari baten esku utzi zen, negozio gizon hori izango zen sei urtez kudeaketaren arriskuak bere gain hartuko zituena; estatuak diru-laguntza batzuk emango zituen oraindik, baina oso murritzak.
|
|
2016
|
|
|
" Genearen partikula izaeraren beste ezaugarri bat zahardadeak ez jotzea da, milioi bat urterekin ez ditu ehun urterekin baino hiltzeko aukera gehiago. Gorputzetik gorputzera salto egiten du belaunaldiz belaunaldi; nahierara maneiatzen ditu bere helburuetarako, gorputz bat bestearen atzetik; eta, bata bestearen atzetik,
|
bertan
behera uzten ditu gorputz hilkor horiek denak, haiek zahardadean eta heriotzan hondoratu baino lehen. Geneak dira hilezkorrak" (65).
|
|
2017
|
|
|
Inola ere ez. Hain dago urrun Bestearen existentzia zalantzan jartzea, ezen alerta faltsu horrek nire egitasmoa
|
bertan
behera uzteko ondorioa izan baitezake. Eta existentzia horri eusten badiot, aldiz, bihotza taupaka sentituko dut eta adi egongo natzaio soinu txikienari eta eskailera maila bakoitzaren kraska txikienari.
|
|
|
Alferrik saiatu zen bizi osoan zehar eraman zuen eszena sozialeko bizitza intelektual aktiboa eta presentea eramaten. Abian zituen hainbat proiektu
|
bertan
behera utzi zituen. Sartre 1980an hil zen.
|
|
2022
|
|
|
Aldarrikatzea giza komunitate guztiek, zenbait baldintza linguistiko eta gizarte antolamenduko kontuan hartuta, eskumen berberez filosofia dei genezakeen zerbait badutela, hori harago doa.
|
Bertan
behera uzten du filosofia asmakizun greziartzat hartzea, eta ez du ahalbidetzen analogiaz funtzionatzerik. Enrique Dusselek Pentsamendu filosofiko latinoamerikarra, Karibekoa eta ‘latinoa’() liburuki kolektiboaren hitzaurrean baieztatzen duenez," herri guztiek dituzte muin arazotsuak, unibertsalak, Homo sapiens ak egingo zituen oinarrizko galderen multzo hartatik eratorriak[...] erreala denaren osotasunari bekoz beko jarri zitzaion gizakia hura maneiatu ahal izateko, giza bizitza komunitarioa ugaldu eta garatuko bazuen". 22 Muin arazotsu horiek, jarrera horren arabera inongo kultura edo tradiziotan falta ezin direnak, askotariko narrazio kontzeptualetan agertzen dira, baina denak dira razionalak, azaltzen duten hori arrazoitu egin nahi duten neurrian.
|