|
2000
|
|
|
Horra ba. Eta abokatuak aipatu duen gizontasunaren neurri horrek jarraitu du, erreakzionatu ezinik eta ahoa bete hortz zeuden abokatu, fiskal eta epaileari begira, kaxkarra izan behar du beraren lehen haurdun utzi ondoren, haurra ekartzea galarazi, eta, txeke baten kontsolamendu eskasarekin, andregaia
|
bertan
behera utzi zuen, zenuen momentutik. Ez al da hala, Billy Haurra?
|
|
|
Dabidek berak kontatu zidan hori guztia eta, egun batez, aita asaldatua nola joan zi  tzaion, burumakur eta errukarri, bi anaien arteko harreman horren berri ematera. Baina berria ematearekin aski ez, eta Karmelo jakitun jartzeko Karmelori tiro egiteko eskatu zion, zehatzago esanik, harreman hura
|
bertan
behera uzteko (lotsagatik, Josebari ezer ez esatea exijitu zion). Albistearekin gaizkitua, Karmelo egun batetik bestera desagertu zen eta herrian zabaldu ere egin zen ETArekin zerikusia izan zezakeela.
|
|
|
Tamalez, gu Hillary eta Clintonen arteko auzia epaitzen ari ginen bitartean, Olga eta Xavierri lehenagoko gertakari batzuk berritu zaizkie, bikotean krisi handia eragiteraino... Adela ere gaur ezin izan da etorri eta nik uste dut onena epaiketa
|
bertan
behera uztea izango dela eta, jakina, haien aurrean halako konturik ez aipatzea.
|
|
|
Egia da. Penagarria litzateke epaia besterik falta ez zaigun honetan, orain arteko guztia
|
bertan
behera uztea agertu du bere adostasuna Estherrek.
|
|
|
Gau hartan eta batez ere harrezkero, Dabidek batzuetan esan izan zidana etorri zi  tzaidan gogora: " Nire bikotekidea beste batekin ibili dela jakingo banu, batere pentsatu barik harremanak
|
bertan
behera utziko nituzke". Esaten zuen nire aurrean ez balego bezala, hirugarren pertsona erabiliz.
|
|
|
Luisek bidaia
|
bertan
behera utzi du. Zuei horren berri emateko eskatu dit.
|
|
|
Edozein modutan, harrigarriagoa egin zait egun osoan Rakel Rubenengandik horren urrun ibiltzea; ez dakit, beharbada oker nengoen. Dâailleurs, orain  dik harrigarriagoa izan da Luisek, Rakel marrubizko izozki batekin konparatu zuenak, bidaia
|
bertan
behera uztea eta turista batekin alde egitea. Niri dagokidanez, azkenik, jakizu Adelak orain ez didala kasu zipitzik ere egiten eta, zorionez, begiak Danentzat baino ez dituela.
|
|
2001
|
|
|
Bat nator orain Lafonekin. Penagarria da bakar bakarrik Elizanburuk lana oraindik hasi berritsu zuelarik,
|
bertan
behera uztea. Zoritxarrez, hain alde onak zituelarik poeta eta idazle bezala, bazuen (besteren  tzat) hain ona ez den grina:
|
|
|
Esan beharra dut, artobero usaina dariodala agertzen banaiz ere, nik 1965ean, udazken aldera, Torrelavegara aldegin nuela; gero, hurrengo urtean, Salamancara, hor gelditzeko. Ez nituen lehengo eginkizunak
|
bertan
behera utzi erabat (probak ikusi ditut bederen etengabe), baina Eganek iraun badu, erosoago zituen gidari eta laguntzaileei esker izan da. Iraun du, halere, eta ez euskaldun guztien atseginerako.
|
|
|
oraingoak orain, eta gerokoak gero. Nik behintzat ez nituzke, arrazoi larririk gabe, orain eskura ditzakegun hala holakoak
|
bertan
behera utziko, geroko on eta hobeen truk. Esperimentu bideak liluragarri dira gehienetan, baina ez gaude beharbada hor barrena abiatzeko garairik egokienean.
|
|
|
Arloteak, exkaxak, gogaikarri xamarrak ere bai, agertzen zitzaizkigun; ez gure izena, hain maite dugun izen ona, edertzeko eta hedatzeko dinakoak. Eta
|
bertan
behera utzi genituen maizegi, bake lasaian bizi gintezen aurrerantzean irudipenezko lur ugarian; ez borroka latzean jaiotzea gertatu zaigun hala holako âbaina benetako eta egiazkoâ Euskal Herri honetan.
|
|
|
c) Hitz berriak sortzeko eskua ere badugu, edozein hizkuntzatan gertatzen denez, eta Larramendi baliatu zen horretaz, XVII.ean Oihenart bezalatsu, traketsago haatik. Baditugu gainera geureganatuak eta etxerakotuak ditugunak metaka eta ez genituzke (Altubek oraindik orain horixe uste zuen)
|
bertan
behera utzi behar. Horrelakoetan, aski da, garbi minak joak daudenentzat, maileguen norabidea aldatzea (norabidea, noski baino noskiago adiskide zenak idazten zuenez, erdarazko," sentido" da, ez" dirección", deus baldin bada):
|
|
|
Berezitasun nabariak, besteekiko izate bakanak, hizkuntzaren iraupenaren alde bulkatu du, eta honela aitortu dute auziaz arduratu diren guztiek.
|
Bertan
behera utzita gal zitekeen bakarrik (horretarako elebitasunezko denboraldia behar, luzeagoa nahiz laburragoa), ez, ordea, bere ezaugarriak galdu ahala inorenak bereganatzen  dituela, antzeko beste hizkuntzekin nahas. Aurkakoa izan du, berriz, idazketa zailtzen zion aldetik, lehendabizi, eta kanpoko laguntza ezak lantzea eragozten  ziolako gero.
|
|
|
Baina zuzenketa beharrean han eta hemen agertzen zaizkigun pasarte hondatu guztiak ez dira honako hau bezain errazki zuzentzen. Kasu honetan, gainera, Beriain berarengana jo dezakegu, erosoenetakoa ez bada ere bidea, bitartekoak
|
bertan
behera utziaz. Eta bitartekoa bera, Larramendi alegia, ez zebilen oker, oraingo Telletxeak erakutsi duen legez4.
|
|
|
Holakoak nahiz halakoak, baziren, izan, zein ahulago zein sendoago. Eta gure jendeak, erabat hartzen badugu, gogoko, guztiz gogoko, zituen, eta ez zegoen jende hori
|
bertan
behera uzteko prest bere baitarik. Puntu hau berriz ukitu dut bereziki eta luzaroago.
|
|
|
Beste bideetan barrena ibili bada ere, ez ditu Barandiaranek, haa  tik,
|
bertan
behera utzi natur zientziak. Halabeharrez, dudarik gabe, eta hitz hori bitara hartu beharrekoa dugu hemen:
|
|
2002
|
|
|
Une hartan, alabaina, Patxi harakina beraiengana etortzen ikusi zuten," Non zagok zerri hori?" oihu egiten zuela, eta solasa
|
bertan
behera utzi beharrean aurkitu ziren. Â Tabira guztian ezaguna zen Patxiren hitz egiteko modu zakarra eta bihotz ona.
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka irtenaldietako ohiko zaratak isilduz joan ziren, hala eskola barrukoak nola atarikoak, eta jadanik ikastetxe osoan bakarra izan behar nuela begitandu zitzaidan. Arazoak hain gogaiturik nindukan, ezen, momentu batez, dena
|
bertan
behera utzi, eta hanka egitea ere otu baitzitzaidan. Baina berehala kendu nuen asmo hura burutik, ondo asko bainekien Anaia Dabitek ez zidala horrelako aziorik sekula barkatuko.
|
|
|
Ikasketak edota lanbidearena, kasu. Solasaldian zehar gure kideko hauei ezin izango genien inola ere igarri zertan ziharduten, artean Unibertsitatean ikasten jarraitzen zuten ala ez, ikasketak amaiturik ala
|
bertan
behera utzirik zituzten, lanik egiten zuten ala ez. Hauekiko solasak oso bestelako hizpidea hartuko zuen beti.
|
|
|
Lerro bakar batek ere ez ninduen betetzen. Eta lana
|
bertan
behera uzten nuen. Lanerako trenpurik biltzen ez nuelako, batean; nire oroitzapenek inorengan sor zezaketen interesarekiko zalantzaz, hurrengoan; askatasunez jokatzeko adore faltaz, gehienetan.
|
|
2003
|
|
|
Erabakiak, begien bistakoak: arratsaldeko klaseak
|
bertan
behera uztea, iluntzeko manifaren berri ematea, biharamuneko asanbladarako deia egitea, eta, aurreko ereduak kasik hitzez hitz kopiatuz, ohiko komunikatu gaitzesgarriak idaztea.
|
|
|
–ATEk nahi du EAk bere ekintza militarren kanpaina
|
bertan
behera utz dezan, TKA gogor ari delako gure militanteen aurka. Utzi arren.
|
|
|
Libro Becerron aipatzen den beste pasadizoetako bat, Donostian, 1828an, Etxeberria eta beste fraide batek emandako misio baten" eskandaluzko atentatua" da. Lehenengo sermoiaren ondoren, udalak aguazil bat bidali zuen predikua
|
bertan
behera uzteko aginduz, misioa zetorrelako berririk ez zutela jaso eta. Misiolariek Donostiatik alde egin behar izan zuten nahitaez, eta, haserre, berehala gotzainari parte eman zioten; hark, are haserreago, Erregeari eman zion berria.
|
|
|
Misioak irauten duen asteetan, gutxienez, entretenimendu pagano guztiak eten egiten dira, herriko eta inguruko festa, Â ospakizun, dantzaldi edo zezenketa oro
|
bertan
behera uzten da, norbere arima salbatzea baino eginkizun gorengokorik ez baitago. Egun horietan, behintzat, makina bat bekatu saihesten direla errepikatzen da.
|
|
2005
|
|
|
Gure arteko harremana oso xaloa zen artean, ez ginen-eta ausartzen elkarri eskua emanda ibiltzera baino. Aurrerantzean, are gutxiago egoten nintzen Adelarekin; hark batxilergoko ikasleentzat arratsaldero ematen zituen eskolak
|
bertan
behera utziak zituen, ikerketa eta berrikuntza pedagogikoan buru belarri sartzeko, Kataluniako Rosa Sensat taldekoekin zeuzkan harremanen bidez; Donostian, Adarra talde pedagogikoan ere ibiltzen zen, eta orobat irakasleen sindikatuetan; hara eta hona, ez zen geratu ere egiten: arratsaldeko bostak aldera bere 2 CVan irteten zen auzotik, eta ordu txikietan itzultzen zen maiz, Donostiatik, edo Iruñetik, edo Bilbotik...
|
|
|
Ildo horretatik, domeinu kolonialista eta arrazistarako proiektuak
|
bertan
behera utzi behar dira.
|
|
2006
|
|
|
Azkenean, taldea bertara filmatzera joan zela, filmeko izar nagusia dibortziatu egin zen, eta Europara alde egin.
|
Bertan
behera utzi behar izan zuten filmaketa. Lekuak hustu zituzten kaliforniarrek, eta berekin eraman zituzten tresneria eta ekipamenduak.
|
|
|
–
|
Bertan
behera utzi dinat. Lehengusina batek etxetik ihes egin din eta denak asaldatuta zabiltzan haren bila.
|
|
|
Bizpahiru jokaldi egin nituen, hormetako animalia disekatuei eskainiak. Hala ere, aldartea ilundu zitzaion Terryri, eta
|
bertan
behera utzi genuen partida. Billarreko tresnak mahai gainean utzi eta barrara hurbildu nintzen.
|
|
|
Genoa, Augsburg eta Anberesko bankariei maileguak eskatu behar izan zizkien estatuak, baina horrek erresumaren finantzen desoreka areagotzea besterik ez zuen ekarri: interesen ordainketa bermatzeko, artilearen, mearen eta bestelako lehengaien esportazio masiboari ekin behar izan zioten, herrialdearen kanpo mendekotasuna areagotzeraino, eta, halako batean, hartzekodunen aholkuei jarraituz, goruen suntsipenak eragindako zuzeneko eta zeharkako kaltetuei ematen zitzaizkien diru sariak
|
bertan
behera utzi ziren; biharamunean matxinada piztu zen hiriburuko eskulangileen auzoan, hurrengo urteetan ohiko bihurtu zirenen aitzindari.
|
|
|
Lasaitu. Biharko bilera
|
bertan
behera uzteko eskatuko dut. Ezin da.
|
|
2007
|
|
|
–Antzerki saioa
|
bertan
behera utziko dugu, noski, esan zion Jesusek, eskua bizkar gainean jarririk.
|
|
|
Uzta
|
bertan
behera utzia zuten. Gurdikada beteak bide bazterretan geldirik zeuden bezperaz geroztik.
|
|
|
Garai batean jakiak gordetzeko erabiliko zen barru ospel hartan mota guztietako gauzak ageri ziren anabasan, hautsaren eta amaraunen gatibu. Lanpara herdoilduak, kable luze saguek marraskatuak, zapata solte parerik gabeak, karpeta zikin aspalditik
|
bertan
behera utziak... Izkina baten kontra bermatua zegoen eskopeta zahar batek Lisaren arreta guztia bereganatu zuen.
|
|
2008
|
|
|
Eta nire hiletara etorriko dira ordubete barru. Ezin dut hitzordua
|
bertan
behera utzi". Barre egin duzu eta oinez abiatu zara, iluntasunean galtzeraino.
|
|
|
Ile kizkurra, estilo hippy modernizatua, Un Dos Treseko azafaten antzeko betaurreko biribil handiak. Haren ama izan omen zen marihuanaren kontsumoaren despenalizazioa proposatu (eta lortu) zuenetako bat, 1975ean, Alaskako Senatuan (errepublikarrek
|
bertan
behera utzi zuten lege hori, 1991n). Prozac potetxo bat erdikusi dut bere esku zorro handian, mahai gainean kremailera irekita utzi duen batean.
|
|
|
Oraingoan ondo asko gogoratzen dut gertatutakoa, ez da memoria txarra isiltzera behartzen nauena baizik eta diskrezioa, izan ere, gertaera hark ez zuen eragin zuzenik izan guregan, gertuko pertsona batengan baizik, eta ni zuen aurrean" biluzteko" prest egoteak ez du esan nahi ingurukoen sekretu zein istorioak kontatu behar ditudanik. Esan dezagun, beraz, gertaera txar batek gaiztotu zuela familiak Kolonbiari buruz zuen iritzia eta horrek aukera
|
bertan
behera uztera eraman gintuen. Esan dezagun, beraz, Kolonbia baztertzeko tenorean sentimenduek praktikotasunak baino pisu handiagoa izan zutela.
|
|
|
Ez zen batere zaila izan eta gure kezka bakarra etxeari buruzko galderen ingurukoa izanik, aurrerago hitz egingo dizuet zergatik?, gaiaz ez zuela gehiegi galdetu ikustean lasaitu ederra hartu genuen. Gainera, etxera egin beharreko bisita
|
bertan
behera utziko zutela jakinarazi zigun, lanez lepo omen zeuden, iritsi ezinik?, eta horrek ere lagundu zuen. Esan bezala, ez zen oso zaila izan eta psikologoaren deiaren zain geratu ginen.
|
|
2009
|
|
|
Nork jakin? Beti egongo da hau
|
bertan
behera utzi eta beste zerbaitekin probatzeko aukera".
|
|
|
Bestela, gau guztiak izango dituzu hartuta.
|
Bertan
behera utzi da aurreko gauean etxean egitekoak ginen afaria. Ezin duzu hainbeste nekatu, erantzun zuen Dariok halako miresmen eta errespetuzko aurpegia jarriz, ezen Clara susperraraztea lortu baitzuen, nonbait.
|
|
|
Viscontiren Rocco y sus hermanos filma ematen zuten. Zinematik ateratzean, telefono kabina batetik hots egin zion Valentinari, eta terapia saioak
|
bertan
behera utziko zituela adierazi zion. Valentinak harriduraz bainoago, penaz hartu zuen adiskidearen erabakia.
|
|
|
Argi zegoen Biltzarra
|
bertan
behera utzi eta Ondarroatik lehenbailehen alde egin behar zutela. Carlosek Pellori galdetu zion ea bazekien non izan zen atrakua.
|
|
|
Aurreko egunean, Maxi, Teo eta Carlosek molotov koktel mordo bat prestatu eta Ribera eta San Franziskoko atari estrategikoetan jarri zituzten, jendeak biharamunean poliziari jaurtitzeko. Dena alferrik, ordea, azken momentuan
|
bertan
behera utziko baitzuten deialdia, zenbaitentzat arriskutsuegi zelakoan.
|
|
|
Halako batean, ordea, ETAk Ibarra hil zian, Babcock Wilcox eko administrazio kontseiluko burua, BBVko eta Neguriko kapitalaren ordezkaria. Ekintza horren ondoren, akzionistek
|
bertan
behera utzi zitean enpresa; langileak lantegira iritsi, eta nagusirik ez; eta horrela, eguna joan, eguna etorri. Gero, legezko sindikatuek indarra hartu zitean, eta koordinadora lurrundu egin zuan.
|
|
|
Beharbada iraganeko gauza ikaragarriren bat gordetzen zenuen ezkutuan, familiako konturen bat? ...n elurra botako du agian, Hiru Erregeen Mahaia beste baterako uztea izango dugu onena, eta zu isilik, bizkor bizkor Lescun aldera, ia ezin nizun jarraitu; eta ni hizketan, tira, erantzuten ez baduzu igo egingo gara, leku okerragoetatik igaro izan gara, tira, elur pixka batengatik ez gara kikilduko, kranpoiak ere baditugu, izotza balego ere, zuk bazenekien ni barru barrutik ez nengoela prest igoera
|
bertan
behera uzteko; eta zu isilik, eta ni damututa, ez zaitut jo, ez dizut ezer egin, nire bizitzako emakume bakarra zara, inoiz ez dut besterik ukitu, esan al dezakezu beste hainbeste?, zure mututasunak salatu egiten zaitu, eta zu isilik, eta azkenean lehertu egin zinen, gaixorik zaude, Ananda, esaten dudana esaten dudala beti susmagarri izango naiz zuretzat, esaten dudana esaten dudala aurrera eging... Atzo bertan galdetu nizun, eztabaida garratzaren erdian, Auñamendi tontorrean, eta negarrez erantzun zenidan, ezin dugu honela jarraitu, Ananda, urdanga bati bezala begiratzen didazu, ez dizut ezer ezkutatzen, beldurra ematen didazu; eta nik eskua jaso zure kontra, neure onetik aterata, eta gero barkamena eskatu, barka, barkaidazu, eta zu amona xahar bat bezala uzkurtu, eskuaz aurpegia babestuz, maite zaitut, Sara, ez al duzu ulertzen, eta ez zenidan hitzik egin jaitsiera osoan, Lescun arte; esaten nizun, giroa hozten ari du, gaur gauean elurra botako du agian, Hiru Erregeen Mahaia beste baterako uztea izango dugu onena, eta zu isilik, bizkor bizkor Lescun aldera, ia ezin nizun jarraitu; eta ni hizketan, tira, erantzuten ez baduzu igo egingo gara, leku okerragoetatik igaro izan gara, tira, elur pixka batengatik ez gara kikilduko, kranpoiak ere baditugu, izotza balego ere, zuk bazenekien ni barru barrutik ez nengoela prest igoera bertan behera uzteko; eta zu isilik, eta ni damututa, ez zaitut jo, ez dizut ezer egin, nire bizitzako emakume bakarra zara, inoiz ez dut besterik ukitu, esan al dezakezu beste hainbeste?, zure mututasunak salatu egiten zaitu, eta zu isilik, eta azkenean lehertu egin zinen, gaixorik zaude, Ananda, esaten dudana esaten dudala beti susmagarri izango naiz zuretzat, esaten dudana esaten dudala aurrera egingo duzu zure asmoarekin, egiten dudana egiten dudala okerrena pentsatuko duzu nitaz, eta beste batekin ibili banaiz zer?, hil egingo al nauzu?, hil nazazu ba, utzi egin behar al nauzu?, utz nazazu ba, horixe esan zenidan, Sara, Lescuneko teilatua begien bistan genuen, eta nik, neure onetik aterata, berriro jaso nuen eskua, eta zu zimurtu egin zinen papera ukabil amorratuan bezala, izutu egin zintudan, niri bakarrik didazu beldurra, beste inori ez, ez zakurrei, ez sugegorriei, ez gailur arriskutsuei, zer egin dizut ba, gazte gaztetandik maitatu, horixe besterik ez, mundu zabalera eraman, ikuspegi berriak eskaini; nitaz fidatuko bazina, beldurrik ez bazenit, elurraren lurraldera eramango zintuzket, Jesusek bere dizipuluak Tabor mendira bezala, eta biok antzaldaturik itzuliko ginateke, baditut giltzak, baditut metodoak, zure babesa baino ez zait falta, zure bultzada, arnesei tinko eustea, oraingo honetan neu beti aurretik, uler ezazu, Sara, neu naiz gidari; zuk, ordea, beldurra didazu, gaixo nagoela uste duzu, burutik egina nagoela, ez duzu ezer ulertzen, Sara, ez dakizu zer den barne argitzea, eta, okerrena, zeure baitan ixten zara, ez duzu nahi nik bidea erakusterik, hain garbi ikusten dut, eta zuk ez, baina zeureari eusten diozu, egoskor, hori harrokeria da, Sara, ego hutsa, ez zara nitaz fio, beldur didazu, zergatik, zergatik, ez duzu ulertzen, nik inoiz ez zaitut jo nahi izan, itzarri baino ez, argia ikusi behar duzu, ulertu egin behar duzu, bestela dena galduko dugu, zu gabe ezin dut bete izarrek jarri didaten eginbeharra, hau guztia paranoia baino ez zaizu iruditzen, baina ez da halakorik, ezjakin bizi izan zara eta ez didazu uzten bidea erakusten, goialdeko izakiek gorenetik agindu didatena betetzen lagundu behar didazu, familia bat osatu behar dugu, hiru kristal ume ekarri mundura, Sirio izarretik etorritako espirituak izango dira gugan haragiztaturik, eta ez begiratu burutik jota banengo bezala, gauzak argi eta garbi ikusten ditut zuzeneko jakintzaz; gure hiru umeak Brahmaren hiru aldeen irudi, Jainkoa deitu Brahmari nahi baduzu, zure amak bezala, zure neba Kandido astakirten ateo horrek ez bezala; uler ezazu, Lurretik haragoko izaki haragituak izango ditugu oinordeko, gizaki berriaren hazia zabalduko dute munduaren hiru norabideetan, Sem, Cam eta Jafet senideek bezala, haiek ere estralurtar haragituak ziren, Egia hain da argia begi garbiez begiratzen dionarentzat, eta hain iluna argiari uko egiten dionarentzat, halakoak nahiago du bere ezintasunean murgiltzea, zergatik ez zara nitaz fio, beste inork ez dizu gehiago eskainiko, zergatik egin diozu uko umeak ekartzeari, besteren bat egon behar du tartean, haragi lardaskaren bat, zer ezkutatzen didazu.
|
|
|
Atzo bertan galdetu nizun, eztabaida garratzaren erdian, Auñamendi tontorrean, eta negarrez erantzun zenidan, ezin dugu honela jarraitu, Ananda, urdanga bati bezala begiratzen didazu, ez dizut ezer ezkutatzen, beldurra ematen didazu; eta nik eskua jaso zure kontra, neure onetik aterata, eta gero barkamena eskatu, barka, barkaidazu, eta zu amona xahar bat bezala uzkurtu, eskuaz aurpegia babestuz, maite zaitut, Sara, ez al duzu ulertzen, eta ez zenidan hitzik egin jaitsiera osoan, Lescun arte; esaten nizun, giroa hozten ari du, gaur gauean elurra botako du agian, Hiru Erregeen Mahaia beste baterako uztea izango dugu onena, eta zu isilik, bizkor bizkor Lescun aldera, ia ezin nizun jarraitu; eta ni hizketan, tira, erantzuten ez baduzu igo egingo gara, leku okerragoetatik igaro izan gara, tira, elur pixka batengatik ez gara kikilduko, kranpoiak ere baditugu, izotza balego ere, zuk bazenekien ni barru barrutik ez nengoela prest igoera bertan behera uzteko; eta zu isilik, eta ni damututa, ez zaitut jo, ez dizut ezer egin, nire bizitzako emakume bakarra zara, inoiz ez dut besterik ukitu, esan al dezakezu beste hainbeste?, zure mututasunak salatu egiten zaitu, eta zu isilik, eta azkenean lehertu egin zinen, gaixorik zaude, Ananda, esaten dudana esaten dudala beti susmagarri izango naiz zuretzat, esaten dudana esaten dudala aurrera egingo duzu zure asmoarekin, egiten dudana egiten dudala okerrena pentsatuko duzu nitaz, eta beste batekin ibili banaiz zer?, hil egingo al nauzu?, hil nazazu ba, utzi egin behar al nauzu?, utz nazazu ba, horixe esan zenidan, Sara, Lescuneko teilatua begien bistan genuen, eta nik, neure onetik aterata, berriro jaso nuen eskua, eta zu zimurtu egin zinen papera ukabil amorratuan bezala, izutu egin zintudan, niri bakarrik didazu beldurra, beste inori ez, ez zakurrei, ez sugegorriei, ez gailur arriskutsuei, zer egin dizut ba, gazte gaztetandik maitatu, horixe besterik ez, mundu zabalera eraman, ikuspegi berriak eskaini; nitaz fidatuko bazina, beldurrik ez bazenit, elurraren lurraldera eramango zintuzket, Jesusek bere dizipuluak Tabor mendira bezala, eta biok antzaldaturik itzuliko ginateke, baditut giltzak, baditut metodoak, zure babesa baino ez zait falta, zure bultzada, arnesei tinko eustea, oraingo honetan neu beti aurretik, uler ezazu, Sara, neu naiz gidari; zuk, ordea, beldurra didazu, gaixo nagoela uste duzu, burutik egina nagoela, ez duzu ezer ulertzen, Sara, ez dakizu zer den barne argitzea, eta, okerrena, zeure baitan ixten zara, ez duzu nahi nik bidea erakusterik, hain garbi ikusten dut, eta zuk ez, baina zeureari eusten diozu, egoskor, hori harrokeria da, Sara, ego hutsa, ez zara nitaz fio, beldur didazu, zergatik, zergatik, ez duzu ulertzen, nik inoiz ez zaitut jo nahi izan, itzarri baino ez, argia ikusi behar duzu, ulertu egin behar duzu, bestela dena galduko dugu, zu gabe ezin dut bete izarrek jarri didaten eginbeharra, hau guztia paranoia baino ez zaizu iruditzen, baina ez da halakorik, ezjakin bizi izan zara eta ez didazu uzten bidea erakusten, goialdeko izakiek gorenetik agindu didatena betetzen lagundu behar didazu, familia bat osatu behar dugu, hiru kristal ume ekarri mundura, Sirio izarretik etorritako espirituak izango dira gugan haragiztaturik, eta ez begiratu burutik jota banengo bezala, gauzak argi eta garbi ikusten ditut zuzeneko jakintzaz; gure hiru umeak Brahmaren hiru aldeen irudi, Jainkoa deitu Brahmari nahi baduzu, zure amak bezala, zure neba Kandido astakirten ateo horrek ez bezala; uler ezazu, Lurretik haragoko izaki haragituak izango ditugu oinordeko, gizaki berriaren hazia zabalduko dute munduaren hiru norabideetan, Sem, Cam eta Jafet senideek bezala, haiek ere estralurtar haragituak ziren, Egia hain da argia begi garbiez begiratzen dionarentzat, eta hain iluna argiari ...n elurra botako du agian, Hiru Erregeen Mahaia beste baterako uztea izango dugu onena, eta zu isilik, bizkor bizkor Lescun aldera, ia ezin nizun jarraitu; eta ni hizketan, tira, erantzuten ez baduzu igo egingo gara, leku okerragoetatik igaro izan gara, tira, elur pixka batengatik ez gara kikilduko, kranpoiak ere baditugu, izotza balego ere, zuk bazenekien ni barru barrutik ez nengoela prest igoera
|
bertan
behera uzteko; eta zu isilik, eta ni damututa, ez zaitut jo, ez dizut ezer egin, nire bizitzako emakume bakarra zara, inoiz ez dut besterik ukitu, esan al dezakezu beste hainbeste?, zure mututasunak salatu egiten zaitu, eta zu isilik, eta azkenean lehertu egin zinen, gaixorik zaude, Ananda, esaten dudana esaten dudala beti susmagarri izango naiz zuretzat, esaten dudana esaten dudala aurrera eging...
|
|
|
Esan behar zaie, beraz, oraindik ere horretan tematzen direnei, albora utzi behar dela euskara eta euskalgintza indarkeriarekin edo indarkeriari bizkarra erakusteko ausardiarik ez dutenen jardunarekin identifikatzea. Euskal hiztunei, euskaraz bizi nahi dutenei eta euskaraz honetan eta hartan lan egiten duten milaka eta milaka herritarri zor zaien errespetuagatik baino ez bada ere, ordua da identifikazio hori
|
bertan
behera uzteko. Hain zaila ote da ulertzea bizikidetzarako bitarteko bat ere badela euskara?
|
|
|
bai, auzo txiro batean bizi bazara, arazo batzuei aurre egin diezu; eta egoitza auzo aberatsetako jendeek izango ez dituzten arazoak dira horiek. Baina hori ez da arrazoi nahikoa nota txarrak ateratzeko edo ikasketak
|
bertan
behera uzteko. Bukatu dira aitzakiak!
|
|
|
Izan ere, uste baitugu, hizkuntza politikaren bizkarrezurra ukitzen duten kontuak adostasun ahalik eta zabalenaz baino ezin direla aldatu, euskararen indarberritze soziala ahulduko ez bada. Nolanahi ere, uste izatekoa da, hizkuntza aukeratzeko eskubidea
|
bertan
behera utziko lukeen lege aldaketak tokirik izango lukeela Konstituzioaren hesi mugen barruan, hura balitz legegileen borondatea eta, jakina, bi hizkuntza ofizialen ezagutza bermatuta beti ere.
|
|
|
Era berean, elebidunen proportzioa %20 behetikoa den hiriguneetan eta %70etik gorakoa denetan nahitaez egiteko ezberdinak lehenetsi behar dira. Eta, nolanahi ere, euskal hiztun direnei eusteko ahalegina ezin da
|
bertan
behera utzi euskararen nola halako ezagutzadunak irabaztearen truke.
|
|
|
[48] Bi alderdi hauek Eusko Legebiltzarrera eraman zuten Dekretuaren gaineko eztabaida. Talde Sozialistak arauaren aldaketa proposatu zuen, eta Talde Popularrak Dekretua
|
bertan
behera uztearen aldeko legez besteko proposamena aurkeztu zuen. Areago oraindik:
|
|
|
Ondorio ezberdinak izango lituzketen ofizialtasun aitormenen egoera da, beraz, irudikatzen duguna. Horrela, esate baterako, lehenago aztertu dugun laneko hizkuntzari dagokionez,
|
bertan
behera utziko lirateke" ofizialtasuna= hizkuntza guztiak guztirako lan hizkuntza" identifikazioa eta" guztia, salbuespenik gabe, hizkuntza guztietara itzuli beharra".
|
|
|
Kontuan hartzekoa da, PPk ekimen bat aurkeztu zuela Eusko Legebiltzarrean hiru gobernuen arteko hitzarmen hau. Europako Kontseiluak goraipatzen duen hitzarmena, alegia? bertan behera gera zedin; baina, EAJ, PSE, EA, EB eta Aralar alderdien botoei esker, Estatuko hizkuntza aniztasunaren aldeko hitzarmena ez baizik eta PPren ekimena geratu zen burumakur,
|
bertan
behera utzi baitzuen Legebiltzarrak. Ezker Abertzalearen taldeko legebiltzarkideek ez zuten bozketan parte hartu, eurek hala erabakita.
|
|
|
Greenpeace ko ekologistek mundu mailako boikot operazio bat abiatu zuten baina. 1995ean, hondoratze operazioa
|
bertan
behera uztea lortu zuten. Erresistentzia sare transnazionalak harilkatu eta garaipena dastatu, horra hor aro berrirako lezio interesgarria.
|
|
|
Gero, Els Setze Jutges eta Ez Dok Amairu mugimenduek eskaintzen zuten aterpea desagertu zenean, kide gehienek bizitza normala egiten jarraitu zuten, zein bere aldetik, edo berriz elkarturik. Dena dela, dena
|
bertan
behera utzi zuenik ere izan zen. Geroztik, kantagintza katalanak proposamen estetiko musikal berriak egin ditu, hasierakoak gaindituz.
|
|
|
Adibide horrekin gogorazi nahi dugu ezen, lehen ikusi dugun bezala, katalan kantagintzak nortasun kultural nazional bat proiektatzea lortzeko zeukan problema hizkuntzaren erabileran zuela bere erdigunea. 1976ko Mallorcako Kanta Jaialdian Raimonek eta Pi de la Serrak Serrat
|
bertan
behera uztea edo agertokian kantari elebidunekin batera. Joan Molas eta Núria Batalla ziren ordezkari nagusiak, agertzeari uko egitea ofizialki deklaratu gabeko gatazka urte haiek hobeto ulertzen lagun dezaketen adibide pare bat dira.
|
|
|
Hutsune ia erabateko hori, alde batera utzita premiazkoena zena egiten aritu direnen salbuespen nabarmenak, hau da, dokumentuak gordetzen eta egindakoaren lekukotasunak uzten?, nahikoa da, berez, azterketa bat merezi izateko, eta erabat justifikatzen du Marc Bioscak lanari ekiteko erabakia hartu izana. Nik neronek, orain dela urte batzuk, antzeko zerbait egiteko erabakia hartu nuen, baina, azkenean, orain harira ez datozen arrazoiengatik,
|
bertan
behera utzi behar izan nuen asmoa. Beharbada, horren azalpena, ez bakarra eta ezta nagusia ere, zera izan liteke:
|
|
|
Zer proposatzen dudan? Euskaldunok ETArengana joatea armak
|
bertan
behera uzteko eskatzera. Ez baskoak edo abertzaleak, euskaldunok baizik; hau da, euskaraz bizi nahi dugunok; euskaldunon komunitateari bizirik eta zutik iraunarazten ahalegintzen garenok.
|
|
|
–ETArengana joango gara, orduan, armak
|
bertan
behera uzteko eskatzera. Ez gara lehenengoak izango, dudarik gabe, ironia apur batez?.
|
|
|
Baina agian, euskaldunok ETAkoei dilema hori nola saihestu erakutsiko diegu. Horregatik, demokrata neoliberalek bezala, guk ere armak
|
bertan
behera uzteko eskatuko diegu. Zergatik?
|
|
|
Halere, inkontziente iraultzaile horrek eragin handia du. ETAk, adibidez, negoziazio prozesu guztietan aitzakia bat aurkitzen du negoziazioa
|
bertan
behera uzteko. Zergatik?
|
|
|
Imajina ezazu euskaldunon komunitatea sendotu eta gorpuztuta dagoela. Imajina ezazu euskaldunon izenean ETAri armak
|
bertan
behera uzteko eskatzen diola.
|
|
|
Kantitate nahiz kalitate aldetik, Estatuen eredua eraginkorrena da. Nola espero dezakezu ETAk eredu hori
|
bertan
behera uztea. Zuk diozuna, beharbada, mundua aldatu eta salbatu nahian zabiltzatenek aintzat har dezakezue, baina, lehen esan dizudanez, ETA politikaren munduan murgiltzen da, harrapari eta sarraskijaleen artean.
|
|
|
Hitz gutxitan, jai hori ezin da indarrean jarri ETAk borroka armatuari eusten jarraitzen badio; hau da, jai hori indarrean jartzea baldintzatzen duena ETAren borroka armatua da. Hala bada, jai hori martxan jartzeko, ETAk armak
|
bertan
behera utzi lituzke.
|
|
|
Horregatik liburu honen bigarren helburua ETArekiko balizko negoziazioa plazaratzea da. Izan ere, jai salbatzaile eta itxaropentsu hori indarrean jarri baino lehen, ETArengana joan dugu armak
|
bertan
behera uzteko eskatzera. Zeren truke?
|
|
|
Jai hori zein ederra den, zein alaia, zein indartsua eta, batez ere, berari darion ahalmen berezia ikusterakoan, baietz ETAk berak, musu truk, armak
|
bertan
behera utzi.
|
|
|
Akordiora iristea baino ez zen falta. Armak
|
bertan
behera utziko zituzten. Hitzarmen berriak zaharra ordezkatuko zuen?
|
|
|
Zein mundutan bizi zara? Armak
|
bertan
behera uzteaz gain haien ideal guztiei, hezur eta haragi bihurturiko idealei, uko egin behar diete zure mintzo komunitate miragarrian sartzeko. Imajina ezazu zein izango den haien erantzuna.
|
|
|
Boterea, hau da, jabetza ekonomikoa eta armak. Eta zuk
|
bertan
behera uzteko eskatzen diezu, bai armak bai jabetza ekonomikoa. Zeren truke?
|
|
|
Boterea, hau da, masak kontrolatu eta manipulatzeko ideologia. Eta zuk ideologia hori, gazteen bihotza pizten eta berotzen duen ideologia,
|
bertan
behera uzteko eskatzen diezu. Zeren truke?
|
|
|
–Orduan, imajina ezazu, ETAk, bere botere logikak bultzatuta, euskaldunon eskaera onartu eta armak
|
bertan
behera uztea erabakitzen duela. Erabaki hori, garbi gera dadila, botere gehiago lortuko dutelakoan hartzen dute.
|
|
|
Boterearen logikari jarraituz, beraz. Demagun, bada, ETAk armak, musu truk,
|
bertan
behera uzten dituela. Zer gertatuko litzateke, politikoen hizkera erabiliz, gertaera horren ondorengo biharamunean?
|
|
|
–Demokrata neoliberalek bezala geuk ere armak
|
bertan
behera uzteko eskatuko diegu. Baina errenditzeko ordez, presoen kriseiluari eusteko.
|
|
2010
|
|
|
Ziur aski ez ziren hainbesterako ere izan. Bazkaltzen ari ginen jatetxean otorduaren erdian zutitu eta Saizarbitoria eta Aldekoa
|
bertan
behera utzi nituen, aho bete hortz, ez bertan goxo, beraz, bertan mikatz baizik. Ez zen gozoa izango egun hartako bi lagunen bazkari bukaera.
|
|
|
Donostian egin behar zuten aurkezpenerako nire presentzia eskatu zidan eta baietz esan nion, joan egingo nintzela, ETAren aurka jartzeko ausardia izan zutelako, nahiz eta banekien ez nintzela batzuetan haiek esandakoekin bat etorriko. Zoritxarrez izugarrizko elurtea bota zuen eta ekintza
|
bertan
behera utzi zen.
|
|
|
Donostiako aurkezpenaz gain Gasteizen eta Iruñean ere egon ginen, eta hiri horietan lehen aldiz elkarrizketa batzuk egin zizkidaten bertako irratietarako. Bilbora joateko asmoa ere izan genuen, baina
|
bertan
behera utzi zen ideia, ez dakit zergatik. Baionara joateko planik ez genuen egin.
|
|
|
Honelako aukera bati ezin zaio ezetz esan, Ane, halaxe bota zinan, K2-ko espedizioa aipatu, eta bere gogoa beste elur haietan baino ez zegoela salatzen zuen begiratu galdu harekin. Isilik geratu hintzen, ez hion esan agentziara joan eta hegazkin txartelen erreserba
|
bertan
behera utzi huenik ere: zertarako.
|
|
|
–Dutxan zinen bitartean egin dut, erantzun zidan nire iradokizuna
|
bertan
behera utziz?. Zergatik jokatzen duzu berriro inoiz ikustekoak izango ez bagina bezala?
|
|
|
Horietako bat zelibatoaren gaineko ustezko eztabaida baten gaia ateratzea izan zen. Goi mailako sekretu bat izango balitz bezala, Erroman elizako agintariak une hartan zuten eztabaidagai garrantzitsu eta mamitsuenetakoa zela bota zigun, bokazio faltari aurre egiteko
|
bertan
behera utzi beharreko muga bat ote zen ala ez. Eta bere jarrera azaldu zigun:
|
|
|
Mikel Ormazabalek hartu du eta eskegi orduko alkatetzatik premiazko bilera baterako deia egin diotela esanez zutitu eta alde egiten hasi da, gai hau mahai gainean utz zitekeela eta ondo mamitutakoan eztabaidatuko zutela argudiatu die batzordeko kideei. Izaskun Arretxek lotsagarria iruditzen zitzaiola esanez erantzun dio, nola zitekeen telefonoan etengabe bilduta zegoela zioen erantzungailua duen norbaitek benetan bilduta dagoenean telefonoa hartu eta garrantzi handiko gai bati buruzko erabakia
|
bertan
behera uztea. Ormazabalek sentitzen zuela baina alkatetzan zain zeuzkala gogorarazi dio.
|
|
2011
|
|
|
Janek ez zekien alemanez, baina ingelesez nola edo hala mintzatzeko gauza zen; zorionez, Ziegler inspektoreak ondo egiten zuen Shakespeareren hizkuntzan, eta horri esker ikerketaren nondik norako guztiak kontatu ahal izan zizkion. Ikerketa
|
bertan
behera utzita zegoen, erabat geldirik. Hildako emakumeak identifikatu barik jarraitzen zuen, lekuko bat ere ez zuten aurkitu, ezta hiltzailearen arrastorik ñimiñoena ere.
|
|
|
TomᨠNováken ustez, martirien teoria egia izanez gero, horrek erlijio kutsua ematen zion auziari; haren iritziz, satanismoa edo kristautasunaren aurkako gorrotoa ere ezin bazter zitezkeen. Psikologoak gaineratu zuen teoria berriak ez zituela
|
bertan
behera uzten aurreko bileran iragarritakoak; aitzitik, indartu egiten zituen orduko hipotesiak: hiltzaileak burua galduta zeukan zeharo, baina, aldi berean, bizimodu normala izan zezakeen; beharbada, heziketa itogarria izan zuen, gehiegizko erlijiotasun giroan murgilduta, ama ikaragarri baten azpian; martirien heriotza bortitzek asaldatuko zuten gau eta egun; haien pairuak eta nekeak, haien suminak eta senperrak gogotik ezin kendurik ibiliko zen...
|
|
|
Orduantxe hartu nuen erabakia: jokoa
|
bertan
behera utzi beharra zegoen, eta zuri azaldu den dena. Arratsaldekoa ikusita, oso garbi daukat:
|
|
|
ordenagailurako jokoak, auto japoniarrak, tatuajeak, XVII. mendeko galeoiak, arte martzialak... Astia alferrik galtzen ari ziren; baina, bat batean, bilaketa
|
bertan
behera uztekotan zeudelarik, zerbait aurkitu zuten: iturri bat, landetxe baten lorategien erdian.
|
|
|
Bi polizien aurrean, Annak azken egunetako gertaerak kontatu zituen: nola mehatxatu zuten ikerketa
|
bertan
behera uzteko, nola saiatu ziren arratsalde hartan bertan auto batekin harrapatzen, eta nola Fran Jaro¨ azaldu zen azkeneko momentuan bera salbatzeko. Handik aurrerako egunak Franen etxean igaro zituela esan zien, bide batez aitortuz Jani kontatutako lagun gaixoaren istorioa gezur hutsa izan zela.
|
|
|
Halabeharrez, baina gero eta gertuago zeundeten, oraindik ere hiltzaile baten atzetik bai, baina gero eta hurbilago. Ráchelen eta Natálieren zelatan ari zinetela jakin genuenean alarma guztiak piztu zitzaizkigun eta alde egiteko agindua eman genion Werfeli mezu zifratu baten bidez. Beranduegi; haren sakrifizioak, berriz, ikerketak
|
bertan
behera uzteko balio izan zuen: amaitutzat jo genuen dena; eta hala luke, beste bi hauek inoren lapikoan sudurra sartzen segitu izan ez balute.
|
|
|
inoiz baino nahastuagoa zen haien egoera; probarik eta lekukorik gabe jarraitzen zuten. Gosaldu baino lehen Interneten begiratu zuten ea sektak komunikaziorako erabiltzen zuen orri sekretu horretan ezer berririk agertzen zen, baina orria iraungita zegoen,
|
bertan
behera utzita: beste bide bat izan behar zuten informazioak elkarri emateko.
|
|
|
Bazekien zer zuretako ezpala zen. Haren aitak ere, halako batean, etxetik hanka egin zuen familia
|
bertan
behera utzita; desagertu egin zen, eta ez zen sekula gehiago haren arrastorik aurkitu. " Ez naiz diruzalea, ez jokalaria, ez zurruteroa, ez neskazalea ere (esaten zuen nire senarrak).
|
|
|
Haren liburuak gutxiago saltzen ziren. Publikoak, azken urte haietan, kezka larriagoak zeuzkan eta bere autore gogokoenak ere
|
bertan
behera uzten zituen. Zine kontu batzuk, hasieran arrakasta izateko itxura zeukatenak, ezerezean geratu ziren azken momentuan.
|
|
|
Ez zaio beste inori axola.
|
Bertan
behera uzten dut salaketa.
|
|
|
Haurra zinela, zenbat aldiz ez dizudan heriotza opa izan!... Eta gero abandonatu egin zintudan, dena
|
bertan
behera utzi eta zuretzat lan egin beharrean. Hori egin behar nuen...
|
|
|
Zu zara nire ama. Ez dago eskubiderik haurrak mundura ekarri eta gero
|
bertan
behera uzteko.
|
|
|
Orduan Alberte, izeba Alberte, trikota
|
bertan
behera utzi, eskuak begietara eraman eta, bat batean, negar zotinka hasi zen.
|
|
|
Estilo ariketak alde batera utzita, Éliane madame zaharraren alaba herratsuaren purrustadek estaltzen dituzte Zine mintzatuan jazzaren soinu iluna eta berbaro nahasia klub barruko eszenetan: " Ez dago eskubiderik haurrak mundura ekarri eta gero
|
bertan
behera uzteko. [...] Abandonaturik eduki nauzu neure bizitza guztian...
|
|
|
" Haren liburuak gutxiago saltzen ziren. Publikoak, azken urte haietan, kezka larriagoak zeuzkan eta bere autore gogokoenak ere
|
bertan
behera uzten zituen. Zine kontu batzuk, hasieran arrakasta izateko itxura zeukatenak, ezerezean geratu ziren azken momentuan".
|
|
|
Egi egia. Hala, bere gidoi argitaratu gabea, La symphonie de Paris, gutxigatik baina gauzatu ez zena, edo Jézabelen egokitzapena, hura ere
|
bertan
behera utzia.
|
|
|
Eta pentsatzea ere, Camille eta bere senarra elkartu zituen lokarri bakarra" arrosa koloreko hari bat" izan zela, amak bidalita mertzeriatik ekarri behar zuena! Izeba Alberte, azkenik, egiazko bizitzarik ezagutu ez duelako aztoraturik,
|
bertan
behera utziko du bere trikota: " Ez zenigun hau guztia kontatu behar, ahizpatxo".
|
|
|
Horretarako salaketa bat helarazi zioten gotzainari eta hark, markes jaunaren itzalak eraginda, arazoan esku hartuko zuela hitz eman zuen. Hotsa zabaldu zen Trois Rivièresko erretoreari bere ministerioa
|
bertan
behera uzteko agindu ziola. Baina, diotenez, hura ordezkatzera etorri behar zuen apaizak ez omen zuen sekula lortu Grand Ri ibaiko Buissonneau zubia zeharkatzea.
|
|
|
Kontatzen dutenez, Arrigorriagako gudu horretan borrokatzera zihoala, Jaun Zuriak mendi batean ikusi zituen bi otso haritz baten azpian jolasean, bata haritzari pixa egiten. Hura ikustean bere laguntzaileek seinale txartzat jo zuten eta borrokarako asmoa
|
bertan
behera uzteko aholkatu zioten Jaun Zuriari. Honek, ordea, aurrera egitea erabaki zuen, otsoak haragijaleak izaki, arerioengan sarraski handia eragingo zutelako seinalea ikusten baitzuen berak.
|
|
|
Hirugarren eraso hau izan ondoren Ibarguengoek euren etxea guztiz erreta eta desegina ikustean, Muxikakoen erasoekin asper asper eginda, handik alde egitea erabaki zuten eta garai hartan eraikitzen ari ziren Gernikako herrira joan ziren bizitzera.
|
Bertan
behera utzi zituzten Muxikakoen esku Ugarte Muxikan zituzten eskubide eta prebendak.
|