|
2002
|
|
|
29 Bigarren hypotesisaren II garren aldea. Ondorio baikorrak aztertzen ditu, nahasiak
|
bertan
behera utziaz.
|
|
|
Eta asmoak, eta egitadak. Baiña...
|
bertan
behera ezin laga negi. Itxaropenaren argiak diz diz egiten deustan artean".
|
|
|
Beti garratz, beti larri... harik eta herriko bandan han goian Antiguako Amaren eleizatxuaren taiu atsegingarria begien aurrean izaten eban arte. Orduan, lehenago irudituten jakon traganarrua, bale eta zeroien itsasaldia, zingorik aurkitu ezineko zan luban zuloa eta berebat samatik gorunzko garraztasuna, igarri barik
|
bertan
behera urrunduten jakozan. Arnasa zabala ta nasaia egiten ebanean.
|
|
|
Hareri berari, tamalez, guretzat guragarri ez dena jazo jakon. Hau da, euskerea landuten berandu hasi zala berrogetaz urteak eukazan eta harik lasterrean lan hari
|
bertan
behera laga ebala. Idatzi gehienetan ez da noizkorik agiri, baina ikerle gazteak uste dabenez, 1860 hamarkadako lehenengo urteetan jardun eban soilik.
|
|
|
Halan be, elebarria luzea danean, gura ta gura ez, idazleak idatzi izan dauan guztia iruntsi behar dogu, edota, liburua
|
bertan
behera laga, gure artean, oraintsuenetariko bat, harako poliedroen zera izan da, irakurlearentzat bide erreza ez zana.
|
|
2003
|
|
|
Ez dau etsiko poeta batek. Ez dau bere lana
|
bertan
behera isilduko. Ez da inoiz zahar; beti da gazte.
|
|
|
Danean bera zana eta berak eukan dana emoten ohituta egoan Mikel gau ikasleari iruntsi ezina egiten jakon holango ikasketa zehatz sakonak ganora handi barik egin beharra, ezetarako astimodu barik, beste ardura ta arazo guztiak ganean zituala. Horregaitik, aurrera egiteko gogo barik eta dana
|
bertan
behera ixteko arriskuan ikusita, behin baino gehiagotan adoretu genduan Mikel adiskideok, hartutako bideari azkeneraino jarraitu egion. Izan be, gehienetan begiko ta gogoko jakona bete artean bakerik ez atsedenik ez eukan gizona izan arren, noizik behinean gorabehera handikoa be bazan gure Mikel, zeru goi goiko izarretatik urpera jausten zan gizon errukarria.
|
|
|
Gero jazotakoak ez dira ipuintxu barregarriak, ez izkirimiri gordin gozoak: dana
|
bertan
behera itxi eta iges egin beharra; erbesteko ogi garratza; noizbait etxeratu eta barriro hiru urteko" kerizpe" aldi luzea...
|
|
2004
|
|
|
Don Trifonen zerbitzarien autoak alde egin duenean, ihes egin du Enekoneko Paulinek ere, neska
|
bertan
behera utzita.
|
|
|
Albaiteru karrera ikasten egin zituen urte batzuk, Don Trifonek ordainduta. Baina aspertu egin zen, eta albaiterutza
|
bertan
behera utzi ta ofizinista bezala sartu zen Ekidazuko granjan. Hantxe ezagutu zuen Koldo ta hantxe egin ziren adiskide.
|
|
|
Juan, Andoni, Koldo, Don Trifon, Jopu ta gainerakoak
|
bertan
behera utziko dituzte ekidazuarrek ordu pare batean.
|
|
2005
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, Fuerteventuraren barririk ez izatea, ez Fuerteventurarena ez beste edozein lekurena. Gosetetik bezalatsu, ezjakintasunetik iges doa Fatima Dieme, urak hartutako eta
|
bertan
behera itxitako eskolatik iges, pobrezian sartu eta mantendu dabezan benetako uzta jabeen uzta batzetik iges, eskulan merke, edo hobeto esanda, ordainbako eskulan izango diran umeak eta umeak erdituko dituan emakumea izatetik iges.
|
|
|
Lasai lasai, udako arratsalde sargoritsu haretan, arboladipean jarri zan atzerritik etorren Madalen, indar barriak hartzeko asmotan eta aurreko sagarrondoak, ustebakoak, begi bistan ebazala ia ia loak hartu eban. Bidean zan, aurretiko mundua
|
bertan
behera itxita, ahazturaren mundura eroango eban bidean jarria.
|
|
|
Holan ba, hasierako zubi guneak samurtasunez beteak ziran eta politto uztartzen ziran bata besteagaz, baina, zubi buruak aurrera egin ahala, eraikitze hari amaiezina eritxan, beste muturrean ez egoan inor zain eta une hareetantxe guneak gogor samarrak bihurtzen ziran, hurrengoko uneetan negar anpuluz bustitakoak bilakatzeko, bustitakoaren gainean laban egin eta zubitik behera jausteko arriskua eurekaz ekarriela. Lanok
|
bertan
behera ixteko beharrean egoan, zubi amaitubakoa altzau eta tristuraren ontziari paso emon beharrean.
|
|
|
Hauek liburu guztiak, ipuinak zein beste (eleberria eta esataritza) Labayruren Galburua izeneko sailean batzen dira. Une honetan ematen du sail hori
|
bertan
behera utzita dagoela. Argitaratu ziren azken liburuak 90eko hamarkadako hasierakoak dira.
|
|
2006
|
|
|
Ez neban dudarik egin. Danak harrituta itxirik, garbitokiko lana
|
bertan
behera lagata itoka jo neban istripua izan zan lekura. Bidera beharrera itzuli nendin urten eustan ugazabari ahal zan moduan ihes egin neutsan.
|
|
|
Jazoten zan lehenengoa ez zalako, bestela ugazabak pentsauko eban udako ilunpean dilindan ibilten diran ipurtargiak zirala bentanatik ikusten ebazan argitxuak. Beharginak txabolara hurreratu ahala palankak eta pikotxak
|
bertan
behera ixten ebezan begietatik irrist egiten eutsen negar anpuluak siketako. Hain goibel egozan...
|
|
|
Negarrak enbor hilakaitik. Atzenean, trenbidea
|
bertan
behera itxi eta beste bat hasi eben itsaso ondoan.
|
|
2007
|
|
|
Ez zuen, hala ere, garatzeko astirik izan: gudua galtzearekin orduko Euzkadiko Jaurlaritza erbestetua izan zen, egitasmo guztiak
|
bertan
behera gelditzen zirela.
|
|
|
Hemen egon garan bitartean hainbat manifestazino egin dabez: ikasleak, funzionarioak, koka landaren nekazariak...; andrek, umeek eta gizonek bat egin dabe bizimodu hobea eskatzeko eta boliviarrentzako kaltegarriak diran erabagiak
|
bertan
behera ixteko exijiduteko orduan.
|
|
2008
|
|
|
Berak esanda dakit: ba ei eukan Aulestin edo, azukre koskorren bat, baina dana
|
bertan
behera laga eta kurutzeari golpe behar.
|
|
2009
|
|
|
Garai batean, menditik San Lorentzo eliza ondora jaitsia.
|
Bertan
behera utzia eta akabuan aparkalekuak egiteko erauzia. Marutxeagako auzoan, Santupe basoan zegoen eta Agiriano gotzainak XVIII. gizaldiaren amaieran erauzarazi zuen Zoragetxoko, Sarakotxe, San Martin ermitaren gomuta lotzen da.
|
|
|
Azken urteetako espezializazioaren eraginez, askoz arraza gutxiago hazten dira, eta aldi berean, arraza produktiboagoak sartu dira. Horren ondorioz, animalia txikien hazkuntza gutxitu edo
|
bertan
behera geratu da. Esate baterako ahuntz, koneju, ahate, uso eta beste hegazti batzuk ia aldendu egin dira gure aldea etxeetatik.
|
|
|
Baina saiakera arriskutsua zen, izan ere, arkume bakoitzak usain ezberdina izaten du. Arkume bien usainak nahastuz gero jazo zitekeen amak biak
|
bertan
behera utzi eta ospa egitea. Baina pasa zitekeen amak arkume biak onartu eta janaritzea.
|
|
|
Sasoi hartan guraso askok utziko zituzten umeak
|
bertan
behera. Izan ere, Aldundiak ekonomikoki, errenta baten bidez, laguntzen zien umeak adoptatzen zituztenei.
|
|
|
Jatako harriak landuak zirela ematen zuen, adreilu formakoak ei ziren, eta hormak eraikitzeko sano egokiak ziren, batez ere Arrizurieta inguruan. Bertako harriarekin errotarriak egiten ziren, zulo eta guzti ikus zitezkeen
|
bertan
behera utzirik, baina orain estalita egongo dira lehenago aipatutako arrazoiak direla medio.
|
|
|
Meza ematen zegoela, bere ehiza txakurren ahausiak igarri zituen eta erbi baten atzetik atera zen. Meza
|
bertan
behera utzi ei zuen, eta zigorra jaso zuen, beti erbiaren atzetik ibiltzea. Abadearen txakurrarenak dira, fraidearen txakurrak izenarekin ezagutu arren, gauetan txakur bako lekuetan entzuten diren ahausiak.
|
|
|
Hori be, ezer izatekotan, herriko ondarea genduan eta. Euskeraz idazte askotzarik euki ez dauen herria izan Morga, bat euki aspaldi aspaldirik, eta beraren gomutea eta emaitza
|
bertan
behera galtzen itxi. Ez arranoetan be!
|
|
2011
|
|
|
Gerraostean igarri igarrian egin eban behera artzaintzak, abeltzaintzagaz batera. Gazteriak itsasora edo Ameriketara alde egin gurago izan eban, ordura arteko behar moduekin jarraitu baino, eta asko
|
bertan
behera geratu ziran.
|
|
|
Pedro, Pedro...". Ez ei eben esaldia amaitzeko astirik izan. Zarataren bat entzun, eta kanpokaldeko horman euken eskilarea
|
batbatean
bertan behera itxi, eta nonbaiten ezkutatzera, arineketan igesean joan ei ziran.
|
|
|
Elorrion urte mordoa beteten nebala, parrokian nire abade zereginak
|
bertan
behera itxi barik, egun izendatuetan, gotzaitegiko itzultzaile zeregina leporatu eusten. Horrek, urteetan, zenbatu ezin besteko agiriak, eskutitzak, deiak, oharrak, adierazpenak... itzuli beharra ekarri eustan, aurretik Martin Olazarri eta Txomin Solabarrietari ekarri eutsen lez eta nire ondoren Miren Leanizbarrutiari ekarten deutsan lez.
|
|
|
Bilbon egoan egun hareetan Zenon Aranburu jauna, Txinan misiolari urte asko emondakoa, apala eta jatorra benetan. Lehengoak huts egin eustanez, honegana joteko esan eustan Gurpide jaunak, berak
|
bertan
behera itxi ezineko zeregin baterako berbea emonda eukala errepikatuz. Pozik emon eustan baietza Zenon Aranburu jaunak.
|
|
|
Gazte denporan atseginen eta errazen sartzen jatana, gerora zaila eta ia ezina egiten jat. Pelotariei jazoten jakena. Pelotan jokatzea
|
bertan
behera ixten dabenean, endekatu egiten ei jakez besoak, aparteko ariketak egin ezik. Hori berori uste dot jazoten jakola adimenari be, ariketa batzuk bertan behera ixten dituenean.
|
|
|
Pelotan jokatzea bertan behera ixten dabenean, endekatu egiten ei jakez besoak, aparteko ariketak egin ezik. Hori berori uste dot jazoten jakola adimenari be, ariketa batzuk
|
bertan
behera ixten dituenean.
|
|
|
Zer jazo zan, ba, bitartean, holako aldaketea izateko? Rafael Belda jakitun argia eta gogoratzen ez dodan besteren bat etorri ziran, eta alkarrizketa labur baten ostean, danek erabagi eben
|
bertan
behera itxi behar zala ekintza gogorra izan zana. Ez zan garrasirik ez histeriarik egon orduan.
|
|
|
Lehenengo eta behin, Bizkaiko eleizarik ederrenetarikoa izanda behin be ezin daiteke
|
bertan
behera itxi. Zenbat eztabaida nire lagun Benitoren eta nire artean, ea Lekeitiokoa ala Elorriokoa dogun Bizkaiko eleizarik ederrena.
|
|
|
Atzerantz eragin eutsan harrituta eukan kapitanari, eta honek ez irakurteko agindu eutsen beste guardia zibilei, berari emoteko baino, eta erremiterik edo bidaltzailearen izenik azalean eukenak
|
bertan
behera ixteko.
|
|
2012
|
|
|
Herri bakoitzean gazteek egun hori aprobetxatzen zuten neska jakin batzuei gorrotoa erakusteko ere, mutil laguna
|
bertan
behera uzteagatik, edo dantzaldian jaramonik ez egitearren, edo harroak zirelako...
|
|
2013
|
|
|
Biak, legalitatea eta legitimitatea, lortu behar zituen. Errepublika garaiko legedia
|
bertan
behera utzita, legeeta erakunde ordenamendu berriaren bidez ezarri zuen legalitatea. Eta legitimitatea eskuratzeko, berriz, doktrina berria ezarri zuten, bizitzaren alderdi guztietara hedatu zena:
|
|
|
Afrikako matxinada lehertu zenean, errepublikazaleek Loiolako kuarteleko altxamendu militarra
|
bertan
behera utzi ahal izan zuten, eta Donostiak bi hilabetez errepublikari leiala izaten jarraitu zuen. Donostiako militarren altxamendu saiakerak arrakasta lortu ez zuenez, Nafarroako karlistak, Mola jeneralaren agindupean, Donostia konkistatzen saiatu ziren Tolosa eta Andoain udalerrietako mendietatik abiatuta.
|
|
|
Aldi honetako ezaugarri berezkoena lege haustea da, gizartearen ordena
|
bertan
behera itxi, edo goikoz behera jarri; gauzak trabesetara egiteko eskubidea dago. Egunotan mozorroa, arpegia estaltzea, barre zantzoa, dantza eta kantua nagusi dira.
|
|
|
Beste eragile batzuk ere egon dira; adibidez, gazteak herri handietara eta hirietara aldentzea. Gazte nahikorik egon ez eta hainbat tradizio
|
bertan
behera geratu dira han hor hemen.
|
|
|
Beste eragile batzuk be egon dira; adibidez, gazteak herri handietara eta urietara ummtzea. Hemetan behar dan beste gazte ez egon izana, hori izan da hainbat tradizino
|
bertan
behera geratzearen errazoi historikoa une batzuetan. Errazoi hori berori izan da batzuetan, neskak sartzen hasteko atxakia mutil hutsez osotzen ziran esparruetan.
|
|
|
Aldi honetako ezaugarri berezkoena lege haustea da, gizartearen ordena
|
bertan
behera itxi, edo goikoz behera jarri; gauzak trabesetara egiteko eskubidea dago. Egunotan mozoiroa, arpcgia estaltzea, barre zantzoa, dantza eta kantua nagusi dira.
|
|
2017
|
|
|
" Beharba arrazoina duzu... [...] Uste dut ni ere españula nizala...!" Metxak haserre bizian alde egin du, solasaldia
|
bertan
behera utzita. Mugaz bestalde ere, itsumenak ez du mugarik.192
|
|
|
Obabakoak en ez dago beste exotikorik hasteko eta behin ez dagoelako beste erabatekorik. Kritika horrek beste hainbat argudio barne hartzen ditu Obabakoak ek Euskal Herriaren menpekotasun kultural zein politikoa sendotu izana, kasu, baina argudio horiek
|
bertan
behera baliogabeturik geratu behar dute guztiak ere bestetasun exotiko delako hori eragin izanaren akusaziotik eratortzen direnez. Euskal literatur kritikaren irakurleak jakingo duenez, Obabakoak en kontrako diskurtso hori oldar ikaragarria izateraino hazi da, nik oldar bidegabetzat frogatu nahi izan dudana, Obabakoak ek hain zuzen horretarako biderik ez duela eskaintzen erakutsita.
|
|
|
Hala ere, konpromisoa, potentzialki bederen, beti da muturrekoa, bere baitan darama halako batean muturrekoa bihurtu behar izateko posibilitatea. Bestela ez baita konpromisoa, komenentziazko harremana baizik,
|
bertan
behera utz daitekeena unean uneko baldintzen arabera. Horrela, behin norbanakoak nazioarekin daukan harremana konpromisoak gobernatu behar duela ezarrita, ezin zaio jada konpromiso horri mugarik jarri.
|
|
|
Errusiaren eta Finlandiaren arteko gerrak ekarritako eskasia materialari nola aurre egin ez zekiela, lanik zein dirurik gabe zegoela, Kepak etsi egin zuen Tania anderearen limurtze saioen aurrean, eta bere amorantea bilakatu zen, modu horretan non jan eta lo egin ziurtatu egin zuelarik.176 Gerora, Kareen eta bera elkarrekin biziko zirela erabaki eta neskak galdetuta" ea ez zion penarik ematen emakume hura hain era latzean, ba tbatean eta besterik gabe, lagatzeak", hauxe erantzun zion Kepak," [b] izitzak aurrera jo behar duela beti, aldatzen doan heinean ez dagoela geldirik geratzerik." 177 Zinismo gorritzat jo liteke Keparen jarrera hori. Baina Taniarekiko harremana truke ekonomiaren esparru soilera mugatuta egonik, aldeetako batek truke harremana
|
bertan
behera uztea konpromiso urraketatzat har daitekeen heinean bakarrik esan ahal da Kepak zinikoki jokatu zuela. Izan ere, batetik, Kepak ez ezik Taniak ere bazuen zer jaso harreman horretatik, batez ere bakar bakarrik bizi behar izatearen zorigaitza arintzeko aukera, senarrak neska artista gazte batekin ihes egin zionean eragindako atsekabea zertxobait goxatzeko modua beste abandonu bat istorioan; eta bestetik, harremana ez zen maitasunezkoa sekula gertatu, Kepak dioen bezala" ez bainengoen ni inolaz ere Taniarekin maiteminduta eta are gutxiago (halaxe iruditzen zait) oraindik bera." 178 Biek ala biek, beraz, gauzaki bihurtu zuten bestea, baita Taniak Kepa ere.
|
|
|
Etxetxu baserria
|
bertan
behera itxita egoan eta Anjel obretan ibilten zanez, bere eretxia jakin gura neban:
|
|
|
Etxea dana
|
bertan
behera itxita eukan, sasiz josita..., jauberik ez eukala emoten eban.
|
|
|
Ez dakit egia dan ala ipuina, baina orain kontauko dodana behintzat benetakoa da. Etxe hori
|
bertan
behera itxita egoan, uriola nagusiek be harrapau eben eta jausteko zorian egoan. Josetxu Arrien zan ugazaba, bera eta senitartekoak.
|
|
2018
|
|
|
Orduz geroztik, garai batean, astean behin hutsik egin gabe izaten zuen telefono hotsa Elbak, andre hark eginik. Telefonoa bitarte, lagun egin zirela azken baten, nahiz eta, bizimoldez eta kodez arras kontrako zirelarik biak,
|
bertan
behera utzitako emakume tristeak, errukarriak zirela iritzita zegoen Elba.
|
|
2019
|
|
|
Senarrak etengabeko jelosiaz eta" voyeurismo" z pertsekutatzen duen Floraren istorioa: " nobelaren barruan, emakumearen bakardadea, zaurgarritasuna eta
|
bertan
behera utzia izatea dira ezaugarririk nabarmenenak".
|
|
2021
|
|
|
Baina, ikasturtean administrazioak ikastaro horiek
|
bertan
behera utzi izanagatik pena agertu du EIAE3 k, nahiz eta COVID ondorioz izan den:
|
|
|
" Instituzioek kultura edo literaturari ematen dioten babesari dagokionez, adibidez, esan dugu irakasleen formazioan hutsuneak edo gabeziak badaudela. Horretarako, Jaurlaritzaren eskutik IRALEn irakasleentzat literaturaren didaktikan, kulturan eta abarretan gaitzeko programak egon dira eta hori
|
bertan
behera geratu da. Irakasle gutxi joanda ere, orain inor da joan.
|
|
|
" Erronka handi baten aurrean nagoela esango nuke horrelakoetan. Lehenik eta behin, pareta bat
|
bertan
behera bota banu bezala gero irakaskuntza prozesuaz gozatzeko. Beste gai batzuekin ikasleak motibatuago egoten dira eta horrek asko markatzen du gai baten abiapuntua.
|
|
|
Futbol zelai edo baten egiteko ekitaldia zan. Eguraldiagaz lotuta egoan, eta ekitaldiren bat
|
bertan
behera itxi behar izan genduan. Esaterako, Azpeitiko Loiolan.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, aldi horretan murrizketa ugari zegoen: barrura begirako aldia zen, kanpoko erakustaldiak
|
bertan
behera utzita: ezkontzak, dantzak, alaitasun adierazpenak, jokoak, apustuak, etab.; eta derrigorra zen baraua eta bijilia egitea.
|
|
2023
|
|
|
Ha ta guzti be, 1828an burdinola bi baino ez ziran geratzen Arratzun, Zubiaur eta Uarka, 1860 arte iraun ebenak. Izan be, Bizkaian Laba Garaien teknologia sartu zanean, burdinolak
|
bertan
behera geratu ziran edo errota bihurtu.
|