|
2000
|
|
|
Bilbon 1.500 edukiontzi ipini zituen udalak iaz. Ezkerraldean ez dago edukiontzirik, baina Foru Aldundia
|
bertako
herriekin kontaktuan dago, ontzi bilketa Bizkaia osora zabaldu nahi duelako. Bizkaiko beste berezitasun bat bi edukiontzi mota edukitzea da.
|
|
|
Estreinaldi ofiziala, Donostian egingo dute maiatzaren 11tik 14ra. Ondoren, Donostiako ferian uztailean aurkeztu eta 3X3 eta Albena konpainiekin elkarlanean Katalunia eta Valentziarako bertsioak taxutu eta hango aktore eta pianojoleak barruan direla,
|
bertako
herrietan porturatuko dute itsasuntzia
|
|
|
Oiartzundik ekarriko gaituen Aritxulegi mendate bihurgunetsuaren ostean, Lesaka, Bera eta Etxalar herrietako etxe eta baserri ederrak ikusiko ditugu, geroago azken herri honetako usategi ospetsuak bisitatzera joango garelarik. Lapurdin dagoeneko,
|
bertako
herririk polit ederrenetako batetik pasako gara, Ainhoatik, hain zuzen. Azkenik, ibilaldiaren bigarren zatian batez ere kobazuloak izango dira protagonista, antzinako euskaldunak bizi ziren haitzulo ederrak edota sorgin eta akelarreekin lotutako ingurune magiko eta misteriotsuak.
|
|
2001
|
|
|
Artean eta amaitzeko, beste hauxe ere erran dezakegu Iparraldeko AEKri buruz.
|
Bertako
herri eta hirietako denda eta komertzioak euskaldundu aldera, bertako AEK k" Euskaldun Komertsanteen gida" berrargitaratu du. Duela bi urte, hamaikagarren Korrikaren karietara, AEK k" Euskara badakigu" lemarekin 5.000 eranskailu edo pegatina zabaldu zituen dendetan itsasteko.
|
|
2002
|
|
|
1990eko hamarkadan, FMko emisorak Cadena 100 izeneko kate musikalean sartu ziren. Hego Euskal Herrian, banaketaren ondorioz, maiztasun batzuk COPEren eskuetan geratu ziren, eta beste batzuk, berriz,
|
bertako
Herri Irratienetan.
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, koadrilak, zu bertako gune baldin bazara, ongi daude, baina baztertua baldin bazaude, sufritzeko tokiak ere badira. Koadrila sozializatzeko modu bat da, Euskal Herrian edo
|
bertako
herrietan behintzat oso normala dena. Nik beti esan izan dut herri txiki batean zuk ez dituzula zure lagunak aukeratzen, egokitzen zaizkizunak dauzkazula.
|
|
|
Haur gazteen bizimodua errotik irauli delako, gizarte eredu agortuan ardatz izaera zuten gizartekotze mekanismoak eraldatu egin dira. Eraldaketa horren behatzaile zuzena dugu Andoni Sarriegi, bertatik
|
bertako
herri lekukotasunaren ahotsa: –(...) harreman esparrua zabaldu ahala eta kalean nahiz beste herriko leku eta txoko batzuetan ibili ahala, ikastetxeen eta familiaren beraren eragina ere murriztua gertatzen da arlo honetan.
|
|
|
bizi den euskaldunak ez luke estereotipo merkeetan bere burua goretsi behar. Goierriko euskaldunak, ez dakit zergatik izendatzen den Goierri honelako adibideetan,
|
bertako
herri nagusietan erdal giroa baita jaun eta jabe bizi esparru adierazgarrienetan, ez dauka motibo handirik bere zilborrari so egoteko.
|
|
2005
|
|
|
Baina, gainera, halaber dagokio Administrazio horri, Herri Agintea denaldetik, berdintasuna benetakoa bilakatuko duten baldintzak sustatzea, berdintasunagalarazten duten oztopoak kentzea, eta bizitza politikoan, ekonomikoan, kulturaleaneta sozialean hiritar guztien partaidetza sustatzea eta erraztea, Konstituzioaren 1,1 eta9, 2 artikuluek xedatzen duten bezala. Halatan, ospakizunaren izaera zeinahi den ere, ukaezina da haren herri dimentsioa udalerriaren barruan eta
|
bertako
herri instituzioakezin dira gorde edo bazterrean gelditu berekin loturarik bat ere ez lukeen edoestratosferan edo gertatuko litzatekeen zerbait balitz bezala.
|
|
2006
|
|
|
Beste batzuetan bertako hirietan ere horrelako lokalak daude, baina Senegales de garotte izena. Musikak herriei bizia ematen die Gambiako tradiziorik garrantzitsuena
|
bertako
herri eta jendearen musika da. Gambiarrek, kasu batzuetan, ez dute inolako tresnarik erabiltzen.
|
|
|
Hortik goiti berriz, Gipuzkoaren txanda izanen da Arrasate, Tolosa, Donostia Zarautz eta Azpeitiko herrietatik pasatuz. Martxoaren 25ean, ekimenaren 4 egunean, berriz ere Bizkaira itzuliko da
|
bertako
herri nagusietan ibiltzeko, hala nola, Durango, Ondarroa, Bermeo eta Bilbo. Ondotik, Araba zeharkatuz, Nafarroa aldera joko du, hain zuzen ere, Lekunberri eta Lizarra aldera.
|
|
2007
|
|
|
Horiek horrela, EBk eta
|
bertako
herriek Lisboan eredutzat hartutako AEBkoberrikuntza ereduaren aurretik Ipar Europako Herrien eredua aintzat hartzeaeskatzen du. Batetik, herri horiek gizartearen aurrerapenean egiten duten ahaleginerabakigarria dago.
|
|
2008
|
|
|
Dagoeneko gerra aurretik jaiotako 1.103 hizlariren lekukotza jaso dute webgunean, 68 herritako kontuak eta 9.297 pasarte.Deba ibarrean (Gipuzkoa) sortutako proiektua da Euskal Herriko Ahotsak.
|
Bertako
herri askotan zebiltzan ahozko ondarea batzen, baina ez zuten euren artean hartu eman zuzenik. Asier Sarasua Ahotsak proiektuko arduradunak dioenez," denok ari ginen proiektuak hutsetik hasten eta pentsatu genuen hobeto zela eskualdean behintzat elkartzea".
|
|
|
Iraganean portutik bizi ziren, baina orain, portuak badia osoko bizitza baldintzatzen du.
|
Bertako
herriek (Pasaia, Lezo, Errenteria...) Euskal Herriko adierazle ekonomiko kaxkarrenetakoak dituzte eta frankismoko urbanizazio basatiaren ondorioak jasan dituzte azken hamarkadotan. Pasaitarrak ohituta daude biziberritze promesekin, etorri bezala joan izan diren horiek.
|
|
|
Euskal Herrian bertan errepikatzen den jarreraren aurrean gaude beraz: urrutiko herrien askatzaile sutsuek
|
bertako
herrien zapalkuntza estali egiten digute?.
|
|
|
–Banbaraz egiten dut, noski, eta frantsesa, ingelesa, italiera apur bat? ?
|
bertako
herrien hizkuntzarik ez, ordea, alderantziz, haiek guztiek dakite peulera. Beltzek hona etortzen direnean banbaraz eta peuleraz egiten dute, erabat serio eta aurpegiera aldatu barik diost,, beltzak?, bozoei, songhaiei eta beste etniei buruz. Ikerle batzuen arabera Egipto alde horretan dute sorlekua peulek, eta mendeetan islamaren ahotsa eroan dute Afrikako dozenaka lekutara.
|
|
|
Espainia osoan gehien gustatzen zaidan hiria dela aitortu behar dizuet. Orain dozena erdi bat urte oporretan etorri nintzen eta Albaicin edo Ahalambrako enkantuez aparte,
|
bertako
herri giroa, jendearen jarrera irekia, bizitzaren prezio baxua, eta giro Hippie ak txundituta utzi ninduen baina taberna batetan sartu eta Kortatu entzuteak... Maitemindu egin ninduen!
|
|
2009
|
|
|
Gatozen harira, hariaren muturra Galesen utzi dugu eta. Han, beste herri frankotan bezalatsu, jatorrizko hizkuntzaren krisi larriaz ez ziren jabetu
|
bertako
herri mintzaira artean bizirik zegoen lekuetan, ezpada beste giza gune arroztu baztuetan:
|
|
|
Munduaren birika zela argudiatuta, zuhaitz asko ebaki eta erre dira, masiboki, eta pixkanaka baso eremu zabalak desagerrarazi dira. Arrisku handia da hori,
|
bertako
herrientzat, eta baita mundu osoarentzat ere. Zuhaitz mozketak ekar ditzakeen onurak txikiak dira egiten den kaltearekin alderatuta.
|
|
|
Honetaz ari garela, ezin esan gabe utzi Nafarroan eta Iparraldean urgentzia osoz behar dela herri erakundeen aldetik txipa aldatzea. Iparraldean
|
bertako
herri erakundeek hartu dituzte azken urteetan konpromiso aurreratuak, gero eta handiagoak, elebitasunaren alde eta euskara sustatzeko. Pariseko Gobernuak ere parte hartzen du herri erakunde guztiekin batera Euskararen Erakunde Publikoan, eta badute hitzarmen bat, 2007an sinatua, Eusko Jaurlaritzarekin euskararen sustapenean elkarlanean jarduteko.
|
|
|
[46] Québec en frantsesak bizi zuen egoerari buruzko informea egiteko enkarguarekin sortu zuten
|
bertako
herri aginteek Gendron Batzordea.
|
|
2010
|
|
|
Barack Obama presidenteak, aldiz, gerraren ondorioz galdutako sostengua bereganatzeko itxaropenarekin, operazioak etxean eragindako galerak izan ditu gogoan. AEBek garesti ordaindu dute Iraken geroa
|
bertako
herriaren esku jartzeko hasitako gerra.
|
|
|
Euskaldunok bost kontinenteetan barrena ibili bagara, eta ibili bagabiltza ere, Hego Amerika da, dudarik gabe, euskal diasporaren kokaleku garrantzitsuena, eta
|
bertako
herrien artean Argentina izan da kopuru handienean hartu gaituena. Argentina eta Uruguaiko panpetan du jatorria landatuko dugun azken zuhaitzak, onbuakalegia.
|
|
|
Sobietar Batasuneko komunismoak porrot egin eta handik gutxira, inork uste ez zuela, garai bateko Jugoslavian,
|
bertako
herrien arteko gerra hasi zen. Titok eraikitako Jugoslaviako konstituzioan herri bakoitzari baimena ematen zitzaion bere burujabetasuna eskatzeko.
|
|
|
Nirea den transkripzio honetatik landa, besteak beste Lekuonak berak bere" Oiartzungo Kantutegia.
|
Bertako
herri memoriatik" bilduman berea utzi zigun.
|
|
|
Badirudi askatasun handiena Zuberoan izan zutela. Irakasle zuberotar hauei, gisa batez edo bestez, zor omen zaie
|
bertako
herri antzerki nagusia: pastoralak edo trajeriak; haiek ziratekeen sustatu zituztenak.
|
|
|
Nekazaritzaren sorrera Ekialde Hurbilean kokatzen da eta haren zabalpena
|
bertako
herrien hedapenarekin loturik dagoke neurri batean. Nekazaritzak bizi maila hobea eskaini zuen, ugalketan eragina izan zuena baitezpadan.
|
|
|
Kanadako Labrador eta Ternuarainoko bidaia hauek harreman baketsuak batez ere ez betifinkatu zituzten arrantzaleen eta
|
bertako
herrien artean, Innu eta Mikmakekin bereziki. Herritarrek larruak burdinazko tresnen ordain trukatzen zituzten, besteak beste.
|
|
|
Arrifiak suntsitu orduko, Espainiako
|
bertako
herri mugimenduak ere nahi izan zituen birrindu. Anarkistak eta sozialistak, katalanak eta euskaldunak, 336 errepublikanoak ziren denak.
|
|
|
Deskolonizaziorako ordua heldu zenean, berriz, kolonietako
|
bertako
herri egiturak errekuperatu beharrean, metropoliek ohiko nagusitasun eta dependentzia egiturak mantentzeko planifikatu zituzten mapak eta gobernuak. Instituzioak libreak izan daitezen, etnien mugak gobernuenarekin bat etortzea komeni dela zioen John Stuart Millek.
|
|
2011
|
|
|
Afrikara jota,
|
bertako
herririk zaharrena azkenetan idoro dugu: –Afrikako herririk zaharrena arriskuan dago, Gobernuak jarrera aldatu ezean, eta nazioarteak ezer egiten ez badu, apurka apurka galdu egingo dira boskimanoen kultura eta jakituria.
|
|
2012
|
|
|
Edonola ere, inguruko herrialde arabiarrak armaz josita daudela diote orain? Badakigu Al Assadek armak eman dizkiela
|
bertako
herri arabiarrei. Erasorik jasaten ez badugu, gu ez gara borrokatuko.
|
|
|
Aurreko emaitzen irakurketa une batez alboratu, eta, azter dezagun apurtxo bat sakonago testuingurua. Bizkaiko inguru hau, Arratia,
|
bertako
herri guztien euskalduntasun maila berdina ez bada ere, euskararen arnasgune gutxietariko bat da (zalbide, 2009), baldintza hori kontuan hartu behar dugu ikastetxeetako egoerak aztertzean eta baita hizkuntza planak diseinatzean ere. Gure herrietan eta ikastetxeetan euskara" etxeko jaun ta jabe" balitz, ikastetxeetako diagnosietan eta diseinatzen ditugun hizkuntza planetan, izaera/ egoera horrek isla izan luke.
|
|
|
«Indio Cerdo» izenez ezaguturiko diskurtsoan Ameriketako
|
bertako
herrien primitibokeria eta makurkeria aipatuko dira bereziki (Hanke, 1949), haien gizatasuna ukatuz. Ikuspegi honek kolonialismoaren alderik basatiena eta ilunena islatzen du, zapalduei inolako errespeturik aitortzen ez diena, alegia.
|
|
|
Las Casas saiatu zen orduko bidegabekeriak zuzentzen eta tratamendu hobea ematen
|
bertako
herriei. Ondorio praktikoetara etorriz, auzian zegoena indigenak nola kontaktatu eta gobernatu zen.
|
|
|
Euren lurrak turismoak okupatu ondoren,
|
bertako
herriei, babesturiko zonetan gertatu den bezalaxe, sartzea debekatuko zaie. Trask ek (1998) bertako herritar baten testigantza eskaintzen du turisten eta bertakoen arteko borroka erakusteko.
|
|
|
Beraz, OJren abantaila toki batean beha daitekeen horretan aurkituko dugu.
|
Bertako
herrientzat garrantzitsua izanik, euren bizitzak era zuzenean baldintzatzen dituen informazioan du oinarria. Warren-en (1994) iritziz, OJk ingurumenaren funtzionamenduari buruzko ikuspegi sistemiko eta orohartzailea eskaintzen digu.
|
|
|
1957an NLEren 107 Hitzarmenak zentzu horretan deskribatzen ditu «tribuak» eta azpigaratutzat hartuko ditu. Geroxeago, Batasun Panamerikarrak Ameriketako
|
bertako
herriez jarduteko erabili zuen. NBEren sorrerarekin aldatu egingo da Nazioen Ligaren garaian zuen esanahia:
|
|
|
Gizarte zaharraren porrotak eta berriaren gailentzeak Ameriketako
|
bertako
herri autonomoen subiranotasunaren galeraren mugarria eta indigenen mendeko izaeraren hasiera puntua markatu zuen. Horrek mendetasun politikoa eta ekonomikoa sortzeaz gain, maila kultural eta pertsonalean mendetasuna eta krisia ekarri zien Ameriketako herriei (Dieterich, 1989).
|
|
|
Ekuadoreko eta Boliviako ketxua eta aymaren artean sortu zen hasiera batean (Tortosa, 2009). Geroxeago Latinoamerikako indigenen artean lehenago eta gero
|
bertako
herrietan zabaldu da, NBEko areto eta Europako unibertsitateetara heldu arte. Kontzeptua Hego Amerikan sortu baina indigenen artean agudo zabaldu da.
|
|
2013
|
|
|
|
Bertako
herri telebista batek lankidetza harremana izatea herri telebista indigena bat sortu nahian ari direnekin. Gipuzkoako erlazainen elkarteak bere urteko agendan Guineako erlazainekin proiektu bat partekatzea.
|
|
2014
|
|
|
Are gehiago, kanpalekuan Euskal Herritik eramandako burdinazko iltzeak eta egurrak azaldu dira. Euskaldunak ez ziren lurralde haiek kolonizatzeko asmoz joan eta hori
|
bertako
herriekin izandako harremanetan nabari da. Merkataritza sare zabala osatzeaz gain euskal aizkorak azaldu dira amerindiarren ehorzketa sakratuetan, Kanadan oso barrena berezko hizkera ere sortu omen zen, euskara eta amerindiarren algonkin hizkuntzen arteko pigdina.
|
|
2015
|
|
|
Argiako harpidedun, irakurle, langile eta zaleon eguna izan zen irailaren 20ko igandea. Non eta Oñatin,
|
bertako
herri eragileen eta herritarren laguntza eta presentzia nabarmenarekin. Tartean, festa giroa, bertako produktuak, egitarau oparoa eta primizia bat:
|
|
|
uko egin diote bozkalekuak jartzeari.
|
Bertako
herri lurretan natur baliabideak ustiatzeko proiektu erraldoiak bultzatu nahi dituzte.Michoacanek, Guerrerok eta Oaxacak ezaugarri komun bat dute: «Garatzeko aukera handiko inguruak» dira.
|
|
|
Esperientzia horietatik erran daiteke kezka ekonomikoa kentzeko arrazoiak badaudela. Haatik, Pirinioetako proiektu bat sortzerakoan, ikusteko dago zein izango litzatekeen
|
bertako
herri eta herri elkargoen erantzuna. Kontuan hartu behar da, Bizkaian eta Gipuzkoan ez bezala, herri oso txikiek osatzen dutela Pirinioetako bi aldeetako eremua, eta ez daukatela aurrekontu handirik.
|
|
2016
|
|
|
Gero nork bere bidea hartzen zuen bestearekin inolako kontaktu fisiko eta harremanik izan gabe. Opari trukaketa itxura hartzen zuen sistema horrek ez zuen perturbaziorik sortzen
|
bertako
herriengan, ez baitzen hartu eman komertzial gisa kontsideratzen.
|
|
|
Euskal baleazaleak eta Ternua inguruko amerindiarrak ez ziren mutu geratu elkar ikustean, haien arteko harremanetik sortu zen pigdin hizkuntza frankoa. Badakigu XVI. mendean euskaldunek eta
|
bertako
herriek merkataritza sarea sortu zutela Ipar Amerikan gure burdinoletatik ateratako aizkorak ere aurkitu dira itsasotik ehunka kilometrotara, baina zer punturaino ez ote zen arestian aipaturiko trukaketa sistema bat. Bestela, nola uler liteke euskaldun haiek innuekin izandako laguntasuna, Europar kolonizatzaileek Amerikako herri guztiak masakratu zituzten bitartean?
|
|
|
Hirugarren faktorea (dislokazio demografikoa) zertxobait zehaztuz, azken hamarkadotako immigrazio kasuetan nabarmen antzematen dira hiru elementu bereizgarri: immigrazio hori bat batekoa, kolpekoa den ala apurka apurka gertatzen ari den; kopuruz eta" etorkin/ bertako" proportzioz bortitza den edo ahula, eta
|
bertako
herri giroan bertako hizkuntza nagusi den ala ez, erdararen aurrez aurre. Kolpeko fenomenoetan zentratuz, ez da berdin hamar familia erdaldun216 Azpeitira etortzea bizi izatera, Asteasura joatea edo Mutiloara.
|
|
|
Ezaguna da fenomeno hori hemendik kanpora ere. Etorkinen kokagune berriaren biztanle kopuruak eta bertako hizkuntzak
|
bertako
herri giro informalean daukan nagusitasunak (edo nagusitasun faltak) eragin bizia du hizkuntza ukipeneko K> B prozesu ororen emaitza posibleetan: hots, B, Kedo B+ K ondorioetan.
|
|
|
ustiatuz
|
bertako
herrien bizi baldintzak hobetzea da helburu nagusia; jarduera
|
|
|
Biosfera erreserbak sortzeak ekosistemak egoera onean mantentzea eta
|
bertako
herrien
|
|
|
mantentzea eta
|
bertako
herrien
|
|
|
ustiatuz,
|
bertako
herrien bizi baldintzak hobetzea da helburu nagusia; giza
|
|
|
Biosfera erreserbak sortzeak ekosistemak egoera onean mantentzea eta
|
bertako
herrien bizi baldintzak hobetzea ekarri du.
|
|
|
Oporretako leku klasikoetara joan nahi ez badugu, Espainiako landa eremuak izan daitezke udako plan bat. Bertan paisaia natural ederrak ikus daitezke, jende pilaketarik gabeak, zerupeko jarduerak, esaterako, mendi ibilaldiak, edo herrietako eta
|
bertako
herrietako hainbat proposamen gastronomiko eta kultural. Artikulu horrek 12 landa eremu zehazten ditu udan bisitatzeko, eta horietako batzuk gure herrialdeko Biosferako Parke Naturalen, Parke Nazionalen eta Erreserben batean daude.
|
|
2017
|
|
|
–Siria demokratiko baterantz jo nahi badugu, hauxe da bidea:
|
bertako
herri guztiak, direla kurduak, direla arabiarrak, armeniarrak edota asiriarrak erabakitze organoetan integratzea?, zioen Omarrek, Kobaneko bere etxetik.
|
|
|
sun bera dutela, herri gutxituen ala
|
bertako
herrien kulturak barne.
|
|
|
Harriek gu zapaldu aurretik gure herri eta kaleetan, gure hizkuntzan berba eginez, eta irakurriz, eta entzunez, bidean joateko aukera ez dezagun galdu. Euskarazko eta
|
bertako
herri komunikabideak babestea, harrikada badirudi ere, jaso nahi ez dugu harri handi horren arrisku hori ekiditeko bidea da.
|
|
|
Gainera gerrillariak nafarrak izanik, lagunek babesten zituzten eta hobeto ezkutatzen ziren
|
bertako
herrietan. Horri buruz badira hainbat istorio, Xabier Mina protagonista dutenak.
|
|
|
Kanadako Ternuan beste Euskara pidgin bat aurkitu dute ikertzaileek XVI XVII. mendeetan euskaldunen eta
|
bertako
herrien arteko harremanen ondorioz sorturikoa, hainbesterainokoa non bertako herrien mintzaira" erdi Euskara" izan zela baieztatzera eraman baitute.
|
|
|
Kanadako Ternuan beste Euskara pidgin bat aurkitu dute ikertzaileek XVI XVII. mendeetan euskaldunen eta bertako herrien arteko harremanen ondorioz sorturikoa, hainbesterainokoa non
|
bertako
herrien mintzaira" erdi Euskara" izan zela baieztatzera eraman baitute.
|
|
2018
|
|
|
Urte amaierako batzar nagusia egin zuen UEMAk larunbatean Legorretan.
|
Bertako
herri antzokian elkartu dira UEMA osatzen duten 86 udalerri euskaldunetako alkateak eta zinegotziak. Urola Kostan, Aizarnazbal, Azpeitia, Beizama, Getaria, Orio, Zarautz, Zestoa eta Zumaia dira UEMAko kide, eta bertan izan ziren herri horietako udaletako ordezkariak.
|
|
|
–Ez Estatu Batuetatik, ez Errusiatik, ez Europatik jaso du inork ezer onik, ezta
|
bertako
herriek ere. Iraken eta Afganistanen galdu egin zuten.
|
|
|
Ponpeio Estrabonek Ebro arroko zenbait zaldun erromatar hiritartasunarekin sarituz dokumentatzen duena, 23 adierazgarria dateke buruzagi horren seme Ponpeio Handiak haraneko zenbait jenderen artean beroi, autrigoi edo baskoien artean, adibidez24aurkitu zituen laguntzak argitu aldera. Ez da zaila, bestalde, susmatzea zerk eragin zien italikoei eta zenbait
|
bertako
herriri ere (Oscenses, Jaccetani, Calagurritani direlakoak tarteko) Sertorioren alde jokatzera: Silaren gobernuak, oro har, eta beronek aginduriko erbesteratze neurriek zehazki, 25 eta zenbait erromatar gobernarik probintziar menpekoekiko maiz agertu zuten portaera ustel eta are harrapariak ondoeza eta deskontentamendu giroa eragin zuten populazio autoktonoaren geruza nahiko zabaletan eta, gauzak horrela, ez da harritzekoa legearen konplimenduan eta gizabidean funtsatutako politika berri bat promesten zuten Sertorioren hitzek oihartzun zabala aurkitu izana aipatu populazio geruzetan.26 Zernahi delarik ere guzti horretaz uste izatekoa, gauza bat dago iturrien arabera ziurtasun osoz baiezta daitekeena, eta da sertoriar gerraren bilakaerak eragin suntsitzaile aparta izan zuela Ebro arroan:
|
|
|
Lehenik eta behin, frogatua dago bando bateko eta bestekoak tropak biltzen aritu zirela: ...Ponpeio," Kantabriar eta ozeano aldeko barbaroen artean". 46 Hispanian halakorik ez, baina seguru asko Pirinioez bestaldean aliaturik izango zituen Zesarrek," arraza bikaineko akitaniar herrien artean eta baita Galia probintziarekin mugakide ziren menditarren artean ere". 47 Bestalde, badakigu gerra ekimenak jada abian zirelarik, Zesarrek, propaganda kanpaina zuhur bati esker,
|
bertako
herrien artean Ponpeiok zeukan ospea kolokan jartzea lortu zuela, eta 72 urteko garaipenaren ondoren honek ziurrenik zigorturiko sertoriarren ezinikusi eta gorroto zaharren txingarrak trebeki harrotuz, hauetako batzuk oskatar, iaketaniar eta Calagurritani Fibularenses direlakoak, kasu bere alde jarri zituela. Baita beroiak ere.
|
|
2019
|
|
|
Bertako gazteak samaldan kanpora badoaz bizi izatera, kopuruz eta belaunez belauneko jarraipen aukeraz gogor ahulduko da herria. hori da arnasguneen hirugarren erronka demolinguistikoa: bertan jaiotako (edo umetan bertara etorritako) gehienek bikote euskalduna egin, bertan bizi izaten gelditu eta familia bertan sortzea,
|
bertako
herri giroan errotuz eta belaunez belauneko jarraipen katea osatuz.
|
|
|
II.3
|
Bertako
herri giroa motz gelditzen ari zaie gazteei gure azalpenean aski modu formalean landutako puntuari gatz piperrezko deskribapen bizia erantsi dio Xabierrek. hona bere hitzak: " herriak zahartzen ari dira eta gazteak, oro har, bizitza ez dute bertan egiten. tolosaldeko herrietan, gehien ezagutzen dudan eskualdean, hori nabaria da. herri giroa pobre geratzen ari zaie.
|
|
|
garrantzi handia ematen dio Lionelek, neuk baino handiagoa apika, arnasguneen izaera paradigmatikoa definitzeko balio duen adierazle edo iragarle soziolinguistiko honi: bertako etxe erdaldunetan jaiotzen diren (edota bizi izatera arnasgunera datozen) haur erdaldunak behar adina euskalduntzen al dira,
|
bertako
herri giro zabalean (eta herri giro horren eraginez) herriko gazteen artean euskaraz integratzeko. Indarrean al dago XXI. mendeko arnasguneetan, 1625ean Lope martinez Isastiko lezoarrak (gipuzkoako kostaldera bizi izatera etorritako gaztelaujendea zela-eta) eguneroko kalegiro arruntean factum segurutzat ematen zuen mintzaldatze sendo hura?
|
|
|
Bestalde, herriko zenbait ekintzaile feministak Abadiñoko Txoko Feminista bat sortzeko agertu izan dituzten asmoak gehitu behar zaizkie hiru talde horiei. Oraingoz, ez dute egitura antolaturik, baina, tarteka,
|
bertako
herri mugimenduan entzuten dira behin betiko egitura bat sortzeko ahotsak.
|
|
2020
|
|
|
“Gipuzkoatik eta ez. Bestela
|
bertako
herriren batean etxea hartuta egon behar zuten”.
|
|
2021
|
|
|
Guk ez genuen ospitaleratuen gailurrik izan martxoan edo apirilean, baizik eta azaroan». Uste du eskualdeko egoerak eragin zuzena duela erietxean, eta, beraz,
|
bertako
herrietan kutsaturik ez badago «lasaiagoa» dela ospitaleko egoera. Erantsi du otsaileko lehen asteak «gogorragoak» izango diren susmoa dutela.
|
|
|
Ekialdera, Nafarroako lurrak ikusten nituen. Hegoalderantz jiratu, eta Arabako Errioxa eta
|
bertako
herri handi zenbait: Eltziego, Kripan, Ekora eta Guardia, adibidez.
|
|
2022
|
|
|
Erraiozu jaun kondeari Burgosetik pasako naizela nire betebeharrak ezagutzeko.
|
Bertako
herrietako pertsonekin hitz egin baino lehen jakin behar dut..., kapitain, alkate eta epaile bezala zer espero duten Burgosen. Erramun jarraitu zuen, entzun dudanez negu gogorra izango dugu.
|
|
|
Hamarkadetan euskararen hegoaldeko muga Sakana izan zen, nahiz eta
|
bertako
herri askotan euskara aspaldi galduta zegoen. Joan den mendeko 70 hamarkadaren hasieran euskara Urdiainen bizirik zegoen, ez, ordea, Altsasun, Olatzagutian eta Ziordian.
|
|
|
|
Bertako
herri eta zelaietara.
|
|
2023
|
|
|
Columbia Britainiarra probintziak du Kanadako hizkuntza aberastasunik handiena: nahiz eta probintzia horretan Kanadako hizkuntza indigenaren batean mintzo diren hiztunen% 5 bakarrik egon,
|
bertako
herri horien hizkuntzen% 60 han dago, 34 hizkuntza 7 hizkuntza familiatan banaturik (FPCC 2018): Salish, Dene, Wakashan, Tsimshianic eta Algonquian, eta bi hizkuntza bakartu, Haida eta Ktunaxa.
|
|
|
Historikoki Kanadako gobernu federalak ingelesa eta frantsesa bakarrik onartu izan ditu hizkuntza ofizialtzat. Hizkuntza indigenak ez dira legeetan aipatu izan, 1990 arte, Canadian Heritage Languages Institute Act izeneko legeak bertako hizkuntzak ondaretzat hartu zituen arte, alegia; dena den, lege horrek etorkinen mintzairen maila berean ezartzen ditu
|
bertako
herrien jatorrizko hizkuntzak. Berriki onartutako 2019ko Bill C An Act Respecting Indigenous Languages hizkuntza lege dekretuak ere hizkuntza indigenak onartzen ditu, baina ez die estatus ofizialik aitortzen (Ignace 2015:
|
|
|
Probintzia horretan, B.C. First Peoples’ Cultural Council (FPCC) sortu zuten 1990an,
|
bertako
herriekin elkarlanean jarduteko. Erakunde horren helburu nagusiak hurrengoak dira:
|
|
|
«Erromatarren ikuspegitik izango litzateke, anakronismo bat eginez, XIX. mendeko Europatik Afrikari buruz hitz egingo balute bezala. Aro Berri eta Garaikideko inperio kolonialisten moduan, konkistatzen zituen lurraldeen administrazioa eta ustiapena interesatzen zitzaizkion Erromari,
|
bertako
herrien ezaugarri etnikoak bigarren mailan utzita. Horrela ulertu behar ditugu baskoiei buruzko iturri literarioak.
|