|
2000
|
|
|
Zati berdin berdinetan edo desberdinetan? Portalisek,
|
berriz
ere, ihardesle, bidenabar azaltzeko testamentu egiteko ahalmena mugatua dela, egundo ere ez eskubide naturala, lege politiko eta zibilak arautua baino:
|
|
2001
|
|
|
Zientziari buruzko jardunari aurreko sarrera ezarriz gero, desbideratze horiek gure jardunalditik saihestu eta gure tesiko oinarrietatik
|
berriz
ere abiatuz, guk zera diogu: gogoa dela adimenaren jaun eta epaile —ondorioz zientziarena— eta ez alderantziz.
|
|
|
Gure tesia gogoratu behar dugu hemen
|
berriz
ere: gizakia maitari dela, maitagogo dela, izatez; baina maitamen horrek beste bi aurpegiera ere dituela:
|
|
2002
|
|
|
Presoen arteko adiskidetasuna bultzatzea, gerta daitekeen arrisku handienetakoa saihesteko bidea dugu. Izan ere, askatasun egoerara itzuli eta preso gizagaixoak lagun baten beroa nabaritzen ez badu, erraz itzuliko da
|
berriz
ere ohitura txarretara eta eginbide okerretara. Ostera, adiskidetasunaren eskolan hezten badugu, alegia, zorigaitzetik aldentzen badugu, segurua da presoa ez dela espetxera eraman zuten delituetara itzuliko.
|
|
2003
|
|
|
Sokrates al da hau? Nire zelatan etzan zara hemen
|
berriz
ere, ohi c duzun bezala bat batean agertzeko zu egotea gutxien espero nuen tokian. Eta orain zertara etorri zara?
|
|
2005
|
|
|
Aurrekoetatik ez da aldentzen Plutarko Ponpeioren bizitza delakoan: Berez, ez da gizakirik basati edo gizartean bizi ezin daitekeenik, horretara egiten baita bere izaeratik at bekatu maiz egiten duenean;
|
berriz
ere aurkako ohitura, eta osterantzeko lekua eta bizimodua horretan dituenean otzandu egiten da. Aristotelesek gizakiaren nondik norakoa ezartzen du, hark berezko duenaren bitartez:
|
|
|
Zirkulu sozialek, ordea, zabalera ezberdina dute eta,
|
berriz
ere, euren mugak hizkuntzak finkatzen ditu. Zirkulu horietako bakoitzaren hedapena, preseski, bere kideek elkarri erraztasun berdinarekin ulertzen dioten mailaren araberakoa izango da.
|
|
|
Elkarren ondoan existitzen diren —eta etenik gabe eta bizkor euren martxa jarraitzen duten— nazioak behatzen ditugunean, edozein unetan behatzen ditugula ere, zera antzematen dugu beti: nazio horiek emigratu egiten dutela, banandu, elkartu, eta nahastu egiten direla, hil egiten direla —fisikoki benetako dekadentziagatik edo espiritualki degenerazioagatik—, beste nazioei leku berria egiten dietela edo beraiek bertan, eraldatuta,
|
berriz
ere agertzen direla. Alde batetik edo bestetik lortutako abantaila bakoitzak, hala ere, eragina izaten jarraitzen du eta, neurri batean bederen, garaipen bat osatzen du, alegia, ekintzaren bitartez gizadiaren eremuan agertzen den garaipen bat.
|
|
|
Nire intentzio nagusia, ordea, landutako materialak ahalik eta osoen eskaintzea izango da eta, aurreiritziak alde batera utzi nahian edo, horiek ahalik eta orokorren ordenatzea. Modu honetan, eta eskainitako datuen laguntzarekin, beste batzuek posible izango dute sailkapena, nirea bederen zalantzagarria iruditzen bazaie,
|
berriz
ere egitea. Horrela, bada, atseginez diot:
|
|
|
Horrela, bada, atseginez diot: batetik, idazlan honek gutxienez hainbat bitarteko eskaintzeko meritua izango duela —kontuan hartuz bai egun inprimatutako materialak oso eskasak direla bai oso zaila dela beste bideetatik horrelakorik eskuratzea—; eta bestetik, idazlan honi esker ez dela beharrezkoa izango jada burututako lan bat
|
berriz
ere hasieratik hastea —hain zuzen, hizkuntz ikerketa askotan gertatzen den bezala, non gai bera behin eta berriz aztertua den—.
|
|
|
Humboldtek" giza-formazioa" aztertzen duenean, beraz," hizkuntza" kontuan hartzeko beharra ikusten du eta, egiaz, bai gizakiaren handitze kognitibo intelektuala bai hobetze etiko morala planteatzerakoan. Honi buruzko ideia esanguratsuenak bilduko ditugu jarraian eta, hasteko, garrantzitsua da
|
berriz
ere azpimarratzea formazio prozesu horretan handitze eta hobetze horiek elkarren osagarri direla, alegia, batek ezin duela bestea ordezkatu eta honek ere ezin duela haren lana egin. Gure aldetik, ordea, hizkuntzak hemen duen zeregina nabarmendu nahi dugu, ze, azken batean, tresna edo bitarteko hori gabe inork ezin du bere ezagupen esparrua zabaldu ezta bere burua ondu ere.
|
|
|
Bestela, eta gai konkretu bati helduz, itzulpengintzak berez aurkitzen dituen gainditu ezinezko mugez aritu gara eta, hemendik, ikusi dugu hizkuntza ezberdinak ezagutzea eta erabiltzea ze aberatsa izan daitekeen gizabanako bakoitzarentzat. Bukatzeko gogoratu,
|
berriz
ere, autore honen egiazko asmoa" hizkuntzen irakaskuntzak" gizakiaren" hezkuntzarako" duen esanahia oinarritzea dela, eta, egiaz, beste batzuk izango direla hori guztia printzipio praktikoetan konkretatzen ahaleginduko direnak.
|
|
|
|
Berriz
ere garbi antzematen dugu, honen arabera, hizkuntza kontzeptu konplexua dela, beronen ikerketa —konparaketa gramatikaletan edo lexikaletan geratu gabe— zabala behar duela izan eta, azken finean, honek gizakiaren estudio orokorrarekin bat egin behar duela. Hizkuntza ezberdinen ikerketa konparatu honek, beraz, garatu egiten du" antropologia konparatu" hura eta, zentzu honetan, egilearen asmoa ez da" zientzia berri bat sortzea, baina bai —orain arte egindako saiakerei jarraipena ematen dien— estudio berri bat abian jartzea" 160.
|
|
|
Honen arabera, ezinezkoa da gizakiari buruzko behin betiko ezagutza argi eta garbi batera iristea, ze, giza-errealitateak berak erakusten duen bezala, aztergaia berez da arras anitza eta erabat aldakorra. Hemen ikusten dugu,
|
berriz
ere, zer nolako garrantzia duen historizismoak era honetako giza-teoria batean: " Antropologia konparatuak eskaintzen duen materialak, horrela, ez du trataera zientifiko bat onartzen ezta erabateko trataera teoriko bat ere" 40 Pertsona bakoitza" mundu ezezagun" bat da —aspaldiko aforismo batek ere individuum est inefabile dio— eta honengatik nahitaez onartu behar du antropologo orok kognitiboki ezin duela bere aztergaia erabat kontrolatu, hau da, berak ezin izango duela inoiz giza-errealitateak berez jartzen dizkion mugak gainditu.
|
|
|
Hemen antzematen da,
|
berriz
ere, gogoeta hauen guztien atzean dagoen oinarri pedagogikoa, ze hezitzailea ez da inoiz giza-errealitatea bere horretan onartzearekin etsian jartzen baizik eta, nolabaiteko inkonformismoa erakutsiz, berak giza-errealitate hori bera hobetu nahi du. Interesgarria izan daiteke ohartaraztea, bestela," irudimen" honen balio antropologikoa, egiaz, J. F. Herbart-ek urte horietan bertan" taktu pedagogikoa" 51 deitzen zuenaren eskutik ederki asko uler eta interpreta daitekeela ere.
|
|
|
Beste leku batean, GS VI 124 —WfB III 158—, era honetan osatzen du ideia hau: " Hizkuntzek egiaz nazioak banatzen dituzte, baina bakarrik hauek
|
berriz
ere era sakonago, ederrago eta estuago batez elkartzeko"(" Die Sprachen trennen allerdings die Nationen, aber nur um sie auf eine tiefere und schonere Weise wieder inniger zu verbinden").
|
|
|
Berau, bestetik, berez da ere interesgarria nazio saiatu, adoretsu eta azkar honen erdian sartzeko, alegia, hegoaldeko herri baten iparraldean eta kostaldeko mendietan bizi den —eta honengatik aldi berean mendi herri eta itsas herri den— nazio batean barneratzeko eta, gainera, bere karakterean bestela isolatuki aurkituko genituzkeen hainbat gauza batuta antzemateko. Nazio honek, halaber, nik berau ezagutu nuenean, konstituzio aske bat zuen eta udalerri txiki askotan banatutako estatu konfederatu moduko bat osatzen zuen, non udalerri horiek,
|
berriz
ere, lekuan lekuko ohituren arabera bereizita zeuden. Horrela, bada, bere konstituzio eta bere karakterearen bizitasunagatik edo, euskal nazioak askotan ekarri zidan gogora Grezia zaharra bere estatu aske txiki askorekin.
|
|
|
Aztergai honekiko interesa, egiaz, handituz doa bere bizitza guztian zehar eta, zinez dakigun bezala, ia esklusiboki ematen ditu bere azken hamabost urteak hizkuntzaren aspektu sakonenak aztertzen eta hizkuntzen aspektu ezberdinak ikertzen. Honi buruzko bere lanik esanguratsuena, eta
|
berriz
ere aipatuko duguna, hau da: " Ueber die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues und ihren Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts"().
|
|
|
Azkenik, eta ibilbide intelektual honen panoramika osatu nahian, urte horretatik aurrera emandako pauso garrantzitsuenak edota une eta testu esanguratsuenak ekarri ditugu gogora. Dena den esan dezagun,
|
berriz
ere, berak antropologo bezala egiten duela linguistika eta, hain justu, bere helburua gizakiaren ezagutza eta humanizazioa bultzatzea dela beti.
|
|
|
" Hizkuntza bat ezin da inolaz ere ikertu landare idortu bat bezala. Hizkuntza eta bizia kontzeptu bananezinak dira eta, esparru honetan, ikaskuntza birsortzea baino ez da" 145 Hemen aurkitzen dugu,
|
berriz
ere, gizatasunaren eta linguistizitatearen arteko sakoneko lotura, zeinen arabera ezinezkoa den gizakia aztertzea bere hizkuntza kontuan hartu gabe, ezta hizkuntza ikertzea ere berau erabiltzen duen gizakia kontsideratu gabe. Honek, jakina, badu eraginik ikas irakas estrategia ezberdinak diseinatzerakoan, ze" hizkuntza, nahiz eta lehen begiradan horrela dirudien, ez da egiaz irakasten uzten baizik eta bakarrik gogoan esnatzen", eta, zentzu honetan, irakasleak ikasleari" hizkuntza bere kabuz eta bere baitatik garatzen hasten deneko haria bakarrik eskain" diezaioke146 Hizkuntzak bere izateari uko egin nahi ez badio eta benetan hizkuntza izan nahi badu, gizakiarengandik pasiboki onartua izatearekin batera, ezinbestekoa du gainera honengandik berpiztua eta etenik gabe berraktibatua izatea.
|
|
|
1800 urte inguruko Humboldten biraketa linguistikoan geratuko gara jarraian eta, zenbait iruzkigileren laguntzarekin, bere" antropologia konparatua"" hizkuntzen estudio konparatu" batean nola konkretatzen den azaltzen saiatuko gara. Gogora ekartzekoa da,
|
berriz
ere, haren euskal bidaiek eta ikerketek paper garrantzitsua jokatzen dutela hizkuntzaren" aurkikuntza" honetan. Bere obraren interprete garrantzitsuenetako bat den C. Menzek honela dio:
|
|
2007
|
|
|
Kontua da horrelako eredu sistema bat arrakastatsua izan daitekeela, bai, hizkuntzen arteko aldez aurretiko egoera orekatua bada, baina inola ere ez hizkuntz ukipen egoera jada desorekatua bada231. " Berreskuratu nahi den hizkuntza zutabetzat ez duen hezkuntza elebidunak", honela mintzo zaigu
|
berriz
ere gure autorea," ez du etorkizunik irakaskuntzan, ezta errespetagarria den pertsona irizpidetik harago, lurraldearena kontuan ere hartzen ez duenak" 232 Horrek, finean," elebitasun sozialaren kontzeptuaz" —zeina, Tejerinaren aburuz, politikarien gehiegizko razionalizazio batetik datorren233— hainbat autorek kritikoki esandakoa biltzera garamatza: A. Eguzkitza:
|
|
|
Ze negoziazioak bere zentzua galduko luke, baldin eta berori emaitza batera zuzenduko ez balitz. Eta horrek,
|
berriz
ere, hitz egiteko modua baldintzatzen du. Jakina da alderdietako bakoitza saiatu egingo dela ahal duen guztia beretzat lortzen, zeregin horretan zuhurtasunaren eta handikeriaren bitartekoen aurrean izutuko ez delarik.
|
|
|
Hemendik dator, ere, lortutako konpromisoaren ziurgabetasuna. Edozein unetan hauts daiteke
|
berriz
ere hitzarmena. Horregatik da garrantzitsua, eta bereziki politikan, ez bakarrik elkarrekin negoziatzea, baizik eta elkarrizketa errealera iristea, hain zuzen guk lehenago garatutako zentzuan aipatutako elkarrizketara.
|
|
|
Honela idazten du berak: " Herriek, euren gizaki gizatiarrengan,
|
berriz
ere etorri behar dute elkarrizketara, hain zuzen bake handia agertu eta lurreko bizitza lehorra berritu nahi bada, ze gerratean aurkari bat da bere obra isiltasunean gordetzen duen bakoitza. Beharrezkoa da hizkuntza, hizkuntza betea, egiazko elkarrizketaren hizkuntza, non gizakiek elkar ulertzen duten eta elkarrekin ados jartzen diren.
|
|
|
58 P. Fermoso, 1981: 371 Hitz horiek
|
berriz
ere aipatuko ditugu aurrerago; ikus hemen 166 oharra.
|
|
|
88 Ikus P. Fermoso, 1981: 114 Ikus,
|
berriz
ere, K. Knoop & M. Schwab, 1994: 132.
|
|
|
Gizakia, jada ikusi bezala, berez da" animalia moral eta linguistikoa", eta horregatik pedagogiak —Bollnowek azpimarratzen duen bezala— ezinbestean kontsideratu eta aztertu behar du" hizkuntzaren eta hezkuntza linguistikoaren esanahi etiko morala" 169 Hain zuzen hizkuntzaren jabe delako ahal du gizakiak gertueneko ingurunetik urrundu, erreakzio primarioenak akzio askeetan eraldatu eta, modu horretan, bere burua pertsona bezala garatu. Horren haritik, eta aurrekoa osatuz, zera dio
|
berriz
ere Bollnowek: " Gizakia, hain zuzen hitz egiteagatik, erantzukizun moraleko pertsonalitate batean bilakatzen da" 170 Kontua da gizakiaren izaera bera, baita berorren garapen intelektuala eta etikoa, ezin direla kontsideratu ere egin hizkuntzatik at." Gizakiaren pentsatzea eta gizakiaren moralitatea", honela Liebrucks," gizakiaren linguistizitatearekin daude erlazionaturik" 171 Hori horrela bada, alabaina, hezitzaileak —gizakiaren garapen integralaren helburupean— ezinbestean aztertu du ere hizkuntz pedagogiaren eta hizkuntz (ar) en ikas irakaskuntzaren alde etikoa.
|
|
|
Eta horrekin
|
berriz
ere nator tesi erabakigarrira. Baldin eta gure garaian gizatasuna babestearen eta errealizatzearen alde egin nahi badugu, baldin eta gizadia hondamendi handienetatik gorde eta gizagabetasunaren kontra egin nahi badugu, orduan zera da funtsezkoa:
|
|
|
Hezkuntzaren alde historikoa aipatzen dugularik, eta puntu honekin bukatzeko, interesgarria izan daiteke gizakiaren izaera sozio-kulturalari buruzko hainbat ideia
|
berriz
ere azpimarratzea. Hasteko esan dezagun, Beorleguiren eskutik, gizakia animalia bat dela, bai, baina" animalia kultural bat":
|
|
|
nondik dator eta nora doa euskal hezkuntza? Baina gure helburua, esan dezagun
|
berriz
ere, ez da euskal hizkuntz eta hezkuntza politika bere xehetasunetan ikertzea, baizik eta berorren marko antropologiko filosofiko eta antropologiko kulturala zehazten ahalegintzea. Zentzu honetan, beraz, abiapuntu —eta ez helmuga— batera iristea da gure asmoa.
|
|
|
" izaki organiko urria" (Gehlen)," naturaren umerik utziena" (Herder)," erditze fisiologiko goiztiarra" (Portmann) edota" finkatu gabeko animalia" (Nietzsche). " Gizakia",
|
berriz
ere Sussmuthen hitzetan," naturaren gertakari bat baino gehiago da; gizakia zeregin bat da, eta, horregatik, pertsona bakoitzaren garapenak hezkuntza aurresuposatzen du" 15 Hezkuntzaren behar horrek, bestela, agerian uzten du gizakiaren hezia izateko eta hezteko" posibilitatea": " Gizakiaren indeterminazioa dela eta, bakoitzak ‘bere burua egiten’ du", dio Castillejok, eta" egite hori haren berezko aldaketarako posibilitatean oinarritzen da" 16 Hain zuzen gizakiaren egitura, ikusi bezala, jaiotzetik edo genetikoki erabat zehaztua ez dagoelako, horregatik berori egitura ireki bat dela esan dezakegu, zeina bere" plastikotasunak" edota" malgutasunak" ezaugarritzen duen.
|
|
|
" Gehiago gaude ‘subjektu arteko etika’ garaian ‘subjektu barneko etika’ garaian baino, gehiago etika sozialeko garaian etika indibidualeko garaian baino" 94 Kontua da, gizakiaren erantzukizun etikoaz hitz egiteak ez lukeela zentzurik edukiko, batere ez gainera, gizabanakoa bakarrik biziko balitz, bere erabakiak berak bakarrik eta beretzat bakarrik hartuko balitu eta bere ekintzek eragina berarengan bakarrik edukiko balute. Cortinak, horregatik, zera dio
|
berriz
ere:
|
|
2009
|
|
|
giza harremanetan, ikusmolde etikoetan, ekologian, eta abar. Krisi barnean murgilduak gaudela kontzientzia hartzeak piztu dezake
|
berriz
ere, Bensaiden aburuz, komunismoaren mamua.
|
|
|
Baina Nietzschek ere berdin egingo du. Eta Heideggerrek izateaz hitz egiteko objektuak ezin direla gauza bihurtu (edo kosifikatu) esango digu, horrela, arrazoimena kanpoan utziz
|
berriz
ere. Beraz, ikusten denez, Kanten eragina nabarmena izan da, eta oraindik ere, gaur egunera arte heltzen da nabarmenki.
|
|
2010
|
|
|
" Komunikazioaren etnografiak, seguruenik, sozio-linguistikaren eta hizkuntza pragmatikaren arteko lotura egiteko balio du" 190 Kontua da, bada, horri esker hizkuntzaren pedagogiak oraindik ere garbiago ikusten duela bere jarduera, beti, testuinguru sozio-kultural ezberdinetara egokitu behar duela, eta baita ere jarduera hori, hasieratik eta bukaeraraino, komunikatiboki burutu behar duela. Horren haritik hitz egiten du Schlieben Langek,
|
berriz
ere," hizkuntzaren irakaskuntza emantzipatzaileaz" 191 Komunikazioaren etnografiak, horrenbestez, bere egiten du hizkuntz irakaskuntzaren inguruko kezka; eta —aipatutako testuinguruaren ikuspuntutik— helburu den konpetentzia komunikatiboa, egiaz, interakzio komunikatiboaren bidez soilik eskura daitekeela azpimarratzen du. Horretaz gain, bestela," hizkuntzaren soziologiak", bere horretan, badu ere eraginik pedagogia linguistikoan, hain zuzen —eta Moreno Fernandezek azpimarratu bezala— diziplina soziolinguistiko hori halaber funtsezko tresna delako" zer hizkuntza irakatsi eta horiek nori irakatsi" erabakitzeko192 Bere zeregina, bereziki, hizkuntza, dialekto edota erregistro ezberdinek sortutako egoera eleanitzetan zentratzen da, eta, zinez, hortik jaiotako hizkuntz planifikazioak eta politikak zuzeneko eragina dute bai hezkuntza sisteman bai hizkuntz irakaskuntzan.
|
|
|
Bada, puntu honi bukaera emanez, eta horrela gurera zuzenean itzuliz, garrantzitsua da
|
berriz
ere azpimarratzea hizkuntz irakaskuntzak nahitaez hartu behar dituela kontuan fenomeno linguistikoaren alde sozialak eta kulturalak aztertzen dituzten diziplinak. Horren oinarrian, eta Bourdieuri jarraituz, zera dugu:
|
|
|
Badirudi, askotan, honakoa dela azken horien funtzioa: boterean oinarritutako arbitrariotasunak bere eguneroko helburuekin desordenara eramandakoa, egiaz,
|
berriz
ere zuzentzea eta bere ordena naturalera itzultzea. Baina kontua ez da soilik estatuen araberako gizadiaren partzelazio zatikatzaile eta ez seguruaren aurrean hizkuntza komunitateen araberako gizadiaren banaketa" naturala" jartzea.
|
|
|
Bereizketa hori ezinbestekoa da, bai, baina ez herriak estatuarekiko (eta biologiarekiko) dituen lotura anitzak deusezteko, baizik eta gertaera nagusi horiek guztiak elkarlan hoberenera eramateko. Guk geuk atzeman dugu —eta elkarren suntsipenaren mugaraino gainera— ze bortitzak izan daitezkeen herri pentsaerak eta estatu pentsaerak elkarrekin topo egitetik sortzen diren tentsioak; horrexegatik, guk ere ahalegin guztia egin behar dugu —bereziki tentsio horien eraginez emandako— halako hondamendiak
|
berriz
ere errepika ez daitezen. Egiaz al dira herri pentsaera eta estatu pentsaera bateraezinak?
|
|
|
Bera ziur dago ama hizkuntzan osatutako mundu espiritualaz, bai eta horrek hizkuntza komunitatean bertan duen etenik gabeko eraginkortasunaz ere. Eta konbentzimendu hori agerian geratzen da W. v. Humboldtek hizkuntza eta nazioa modu harrigarrian parekatzen dituenean eta, are gehiago, parekatze hori bera
|
berriz
ere honako hausnarketarekin indartzen duenean: hizkuntza" zuzenean eta egiazki nazioa" da.
|
|
|
Finean," hizkuntza jokoa" eta" bizitza forma", honela Camps, jarduera linguistikoaren" metafora egokiak" dira, hain zuzen," jokoa beti arau batzuen arabera gauzatzen delako" eta" jokatu ahal izateko —arauak ezagutzeaz gain— nola jokatzen den ere jakin behar delako" 53 Baina Wittgensteinek ez ditu biak —arauen ezagutza eta jokatzea bera— maila berean ikusten, baizik eta —Humboldtek aspaldi bezala— lehentasuna ematen dio bigarrenari. " Jokatzeak arau batzuk aurresuposatzen ditu", honela
|
berriz
ere Camps," baina berori berez da gehiago knowing how bat knowing that bat baino: praktika teoriari nagusitzen zaio" 54 Autore horretaz gain, jarraian, hizkuntzaren filosofo ere diren Austin (1962) eta Searle (1969) gogoraraziko ditugu, euren" ekintza linguistikoen teoriak" nabarmen eragin baitu pragmatikaren bilakaeran.
|
|
|
kontua da, finean," portaera linguistikoaren unitatea" —giza interakzio guztietan bezalaxe baita hezkuntzazkoan ere—" ez dela esaldia bera, baizik eta testua, alegia, estrukturalki eta semantikoki betetako diskurtsoa" 103 Horrela, bada, esaldi ezberdinak formalki aztertzeaz gain —linguistikak klasikoki egin izan duenaz gain—, beharrezkoa da, Titoneren hitzak erabiliz," testuaren gramatikaz" edota" diskurtsoaren analisiaz" jardutea. " Prozesu interpertsonalak", bestela esanda," interaktiboa den sistema baten barruan gertatzen dira", eta, horregatik," komunikazioaren zirkularitatearekiko erreferentzia ezinbestekoa da", hain zuzen," testuinguruak partaideen arteko harremana aldiro definitzen duelako" 104 Gure autoreak, zentzu horretan,
|
berriz
ere aipatzen du Hallyday, zeinek" ekintza linguistiko" ezberdinak euren dimentsio pragmatikoan kontsideratzen dituen, eta, ondorioz, horiek osatzen duten" jokaldi linguistikoaz" hitz egiten duen105 Helburu orokorra, beraz, ez da hainbeste esaldi ezberdinen egitura gramatikala aztertzea, baizik eta batez ere eraginkor komunikatzeko edota mezuak ulertarazteko gaitasuna egiaztatz... Azpimarra dezagun, bukatzeko, interakzio didaktikoaren hizkuntzari buruzko Titoneren azterketa funtzional pragmatiko hori, egiaz, teoria linguistikoaren bilakaeraren ondorio dela, bai, baina baita hezkuntza bera ulertzeko modu komunikatibo berri baten ondorio ere.
|
|
|
Horren haritik, eta psikopedagogiari zuzenean begira, zera dio Arnauk: ...ot; Proposatutako irakas ereduaren arrakasta zehazten duena, finean, irakaskuntzaren kualitatea da eta, horrekin, baita ikasleen ezaugarriekiko bere egokitzapen gradua ere" 286 Horren ildokoak dira, hain zuzen, hizkuntz ikas irakas prozesuen inguruko" hezkuntza trataera" edota" praktika instrukzionala" aztertzen dituzten hainbat eta hainbat ikerketa287 Bada, horiek, honela
|
berriz
ere Arnau, bat datoz zera azpimarratzerakoan: hizkuntz irakaskuntzan" garrantzitsua da ‘kognizioa eta komunikazioa’ integratzen dituzten ekintza interaktiboak" edota" hizkuntzaren aspektu ezberdinen integrazioa ahalbidetzen duten jarduera holistikoak" diseinatzea288 Hausnarketa psikolinguistiko eta psikopedagogiko horiek, finean, hizkuntz konpetentzia globalki kontsideratzetik abiatzen dira; ondorioz, berori eskuratzeko ekintza didaktikoek —alde gramatikala ez ezik— alde pragmatikoa ere kontsideratu behar dutela diote.
|
|
|
Batetik," bi hizkuntzen aldi bereko jabekuntza" kontsideratuko dugu, alegia, haur batek —adituen arabera— hizkuntza berri bat hiru urte bete aurretik eskuratzen dueneko jabekuntza237 Kasu horretan" elebidun goiztiarraz" hitz egiten dugu, horra iristeko haurrak —honela Siguan eta Vila238— hiru fase igaro behar dituelarik. ...untza bat" printzipioa eta" lehen hizkuntza bezalako egiazko elebidun" bihurtzen da241 Bestetik," bigarren hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza" aipatuko dugu, hau da, haur batek —adituen arabera— beste hizkuntza bat hiru urte bete ondoren bereganatzen duenekoa242 Oraingoan, berriz," elebidun berantiarraz" mintzo gara, zeinen garapenari buruz —eta
|
berriz
ere Siguan eta Vilaren laguntzarekin243— ohar batzuk bakarrik eskainiko ditugun. Horrela, interesgarria dirudi —Kleini eta, batez ere, Krasheni jarraituz—" jabekuntza" eta" ikaskuntza" bereiztea, bata" espontaneoagoa" eta bestea" gidatuagoa" diren heinean244 Bereizketa horretan oinarritzen du Krashenek, hain zuzen," monitorearen" teoria ezaguna, zeinen arabera hizkuntza irakaskuntzak biak kontsideratu behar dituen245 Bestela, ere, aipatzekoa da nola azpimarratzen duten" analisi kontrastiboek" —" teoria chomskyar" hertsiek ez bezala— lehen hizkuntzaren egituraren eragina bigarren hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza prozesuan246 Bukatzeko, esan dezagun, labur bada ere, bigarren hizkuntz (ar) en jabekuntzaren inguruko ikerketek azken urteotan ezagutu duten hazkundea, egiaz, ez dagokiola bakarrik aztertutako gai kopuruari, baizik eta baita bertan erabilitako metodoen aniztasunari ere247.
|
|
|
Geure burua,
|
berriz
ere, honetaz konbentzitu ahal izan dugu: hizkuntz fenomenoari buruzko ideia honek, alegia, hizkuntz fenomenoa ez gramatikaren isolamenduan baizik eta hartu eman bizien zabaltasunean kontsideratzearen eskaerak dakarren osotasunaren ideiak, egiaz, ikerketa linguistikoari ikuskera guztiz berriak ekarri dizkio, bai eta ordura arte oharkabean igarotako lan esparru handiak ireki ere.
|
|
|
Urteak pasatu dira, baina, Saussure (1916) eta Chomsky (1965) bezalako hizkuntzalariek,
|
berriz
ere, antzeko bereizketak proposatzeko: lehenengoa —hizkuntzaren dimentsio" soziala" eta" indibiduala" ezberdinduz—" hizkuntzaz (langue) eta hizketaz (parole)" mintzo da, eta bigarrena —hizkuntz" ezagutza" eta" portaera" ezberdinduz—" konpetentziaz (competence) eta aktuazioaz (performance)" 29 Bereizketa horiek, Lyonsen hitzetan," antzekoak" dira:
|
|
2011
|
|
|
Baina baita ere esaten dizu: itzul zaitezke berriro sorterrira —jatorrira—, Naturara, zure elkarmundura, ingurumundura; berriro egin dezakezu sakratuaren esperientzia,
|
berriz
ere mintza dakizuke Jainko bat," etorri datorren Jainkoa" (definizioz inoiz helduko ez dena, dena etorria izan, hots, ezeren fundamentu absolutua, ezeren asegurua, Jainko zaharraren moduan), inoren eta ezeren esku ez dagoen Jainkoa, etorkizunaren irekitasunaren guztizkoa zure aurrean. Posible duzu Hasiera Berri bat.
|
|
|
Espiritu alemanak jasoko du Aro Berria (postmetafisikoa, postkristaua, etc., Jainkoa hil eta gerokoa). Arrazak eta ez daukate zerikusirik egiteko horretan;
|
berriz
ere —Greziarekin berdin da— rol erabakitzailea hizkuntzak dauka, hots, mundu berria modu ganorazkoan pentsatzeak. Horretarako hizkuntza alemana da aproposena, edo apropos bakarra.
|
|
2014
|
|
|
(Eta Parsifal en paradoxa da Tristan-i buelta ematen diola: esperientzia metafisiko intimoa indarrez kanporatzen da
|
berriz
ere, errito bihurtzen da hain justu. Parsifal eko klimaxak Grialaren bi erritoak dira zalantzarik gabe.)
|
|
|
ez al da hori Wagnerrek askatasunari buruz duen kontzeptu modernoaren adierazgarri bat? Eta ez al da Langen Hagen baikorraren itzulera XX. mendean
|
berriz
ere agertu zen basakeria berri baten itzuleraren seinalea. Wagnerren jenioak profetikoki izan zuen helduko zen exekutibo faxista gupidagabearen intuizioa, masak asaldatuko zituen demagogo bat irudikatu zuen (gogoan izan Hagenen Mannerruf nardagarria):
|
|
|
Irudia konplikatzen duena, beraz, duen figura zirkularra da: ‘juduaren’ figura Wagnerrek botere eta aberastasun goseari egiten dion kondenaren erreferente kodetua den bitartean, ‘juduaren’ figura zifraren eduki soziala,
|
berriz
ere, aberastasun gose kapitalista da (‘konspirazio juduari’ egindako erreferentzia kapitalismoaren genealogia faltsu naturalizatu moduko bat da). Ez da, beraz, beste eduki ‘sakonagorik’ bilatu behar ‘juduaren’ figuraren azpian:
|
|
|
benetan eta erabat gainditzen al du Wagnerren biraketa metafisiko berantiarrak iraultzaren nozio wagneriar goiztiarra? Eta metafisika ‘pesimista’ baterako pausoak plantearaziko baligu eraldaketa sozialaren kontua
|
berriz
ere, perspektiba berri batetik?
|
|
|
Protofaxista al da Wagner? Zergatik ez dugu atzean utziko Wagnerren elementu ‘protofaxisten’ bilaketa eta, hobeto, apropiazio keinu bortitz batean, Parsifal
|
berriz
ere idatzi alderdi iraultzaile erradikalen tradizioan?
|
|
|
Hear how fate knocks!"[" Entzun nola deitzen duen atera patuak! Entzun nola deitzen duen atera patuak!"], Txaikovski-ren Seigarrenaren lehenengo mugimenduko melodia nagusia" The storm is over, Tchaikovsky’s calm but sad again..."[" Ekaitza joan da, Txaikovski
|
berriz
ere lasai dago, baina goibel..."]. Adorno, noski, amorruz lehertu zen (gozamen lizunaren gehiegikeriarekin nahastuta, noski) astakeria horren aurrean.
|
|
|
Anbiziorik gabeko denbora pasa bat izan ordez, benetako artelanak adierazpen erlijioso bat izan behar zuen. Razionalismoak erlijio tradizionalak zalantzan jartzen zituen garai batean, Wagnerrek arte sintetikoa eskaintzen zuen ordezko gisa musikak gune gorena zeukan, baina ez pribilegiatua, poesiaren, dantzaren eta arkitekturaren aldamenean zegoen, eta pertsonak
|
berriz
ere elkarren artean batu nahi zituen elkarrekin parte har zezaten zeremonia goratu batean.
|
|
|
Opera handiaren aurrean XVIII. mendeko opera komikoaren baliokidea litzateke:
|
berriz
ere filosofo eta intelektualen babesa izango luke.
|
|
|
Gogora dezagun,
|
berriz
ere, eta sarrera hasieran bertan aipatutako ideia. 1924an Jean Bartholonik Wagner et le Recul du Temps liburuko hitzaurrean esan zuela hamar mila lan zeudela ordura arte Wagnerri buruz argitaratuak.
|
|
|
Wotanek Brunnhilderi esan dio ez dela gehiago Walkiria bat izango. Eta zehazten dio ez duela
|
berriz
ere misio batera bidaliko. Esaten duena hauxe da soilik:
|
|
|
Eszena horretan Wotanekin, berak iragartzen dio gertatzear den jaiotza Wotani; Brunnhildek dauka inguratuko duen suaren ideia. Melodia berriek bultzatzen dute
|
berriz
ere drama Jainkoen ilunabarra arte; musikak bultzatzen du ekintza.
|
|
|
Bere ibilbidea ere Wagnerrenganako tirabira batek markatu zuen, kereila oinarrizko batek, ia funtsezkoak. Ikuspuntu historiko batetik, Nietzsche engaiatu zen kereila bera lantzen du
|
berriz
ere, hori izan baitzen Wagnerrek izan zuen lehenengo kereila handia, eta horrek interesa sortzen digu ezinbestean. Laburki, Wagnerren eztabaidak genero bat sortu du eta nik ekarpena egin nahi nioke bariazio gehigarri batekin.
|
|
2016
|
|
|
auzoa," the village community", non jendea batetik jatorriari gabe lurrari dagoen atxikia, 220 hori jabego komunala dena eta landu hala ustiatu komunalki egiten dena; bestetik etxearen independentzia eta norbanakoaren autonomia gordetzen dituena.221 Auzoak taldearen eta norbanakoaren joeren oreka ezarri du; lurraren jabetasuna eta elkarlana(" auzolana" uzta bildu, bideak urratu, urak kanalizatu) erakundetuz, elkarbizitza solidarioaren oinarriak ezarri.
|
Berriz
ere hamaika informazio interesgarri darabil autoreak Afrikako kabilen, Brasilgo tupien, Malasiako edo Kaukasoko menditarren, mir errusiarraren gainean, Euskal Herriko auzolana goraipatzen dugunean ahaztu behar ez genukeena. Gizartearen eta gizadiaren historia egin, ez dute aldian aldiko Isabel eta Fernandoek egin, kronikak idatzi horien morroiek egin badute ere.
|
|
2017
|
|
|
Horregatik, nire ardura konstantea Bestea bere objektibotasunean edukitzea da eta, beraz, Beste objektuarekin dudan harremana batik bat abileziaz eratu ohi da berak objektu izaten jarrai dezan. Baina nahikoa da Bestearen begirada bat amarru horiek guztiak bertan behera desegiteko eta
|
berriz
ere Bestearen antzaldatzea sentitzeko. Horrelaxe nabil, Bestearen antzaldatzetik degradaziora eta degradaziotik antzaldatzera, Bestearen izateko bi moduen ikuspegi orokorra inoiz osatu ezinik bietako bakoitza beregaina baita eta berari bakarrik baitagokioeta bakar bati ere tinko eutsi ezinik ezegonkortasun propioa baitaukate eta bata desegin egiten baita bestea bere arrastoetatik sortzeko.
|
|
|
ezin erreparatuko dut inoiz ere Bestearen begiradan atzematen dudan eserita izate hori; kontzientzia izaten jarraituko dut betiere, baina Bestearentzat.
|
Berriz
ere bere baitarakoaren ihes ezereztatzailea finkatu egiten da, berriz ere bere baitakoa bere baitarakoaren barruan eratzen da, eta metamorfosi hori, beste behin ere, distantzian burutzen da. Bestearentzat, ni eserita nago tintontzi hori mahai gainean dagoen bezala; Bestearentzat, sarrailako zuloan nago makurtuta, zuhaitz hori haizeak makurtuta dagoen bezala.
|
|
|
ezin erreparatuko dut inoiz ere Bestearen begiradan atzematen dudan eserita izate hori; kontzientzia izaten jarraituko dut betiere, baina Bestearentzat. Berriz ere bere baitarakoaren ihes ezereztatzailea finkatu egiten da,
|
berriz
ere bere baitakoa bere baitarakoaren barruan eratzen da, eta metamorfosi hori, beste behin ere, distantzian burutzen da. Bestearentzat, ni eserita nago tintontzi hori mahai gainean dagoen bezala; Bestearentzat, sarrailako zuloan nago makurtuta, zuhaitz hori haizeak makurtuta dagoen bezala.
|
|
2021
|
|
|
zenbait balioren arabera balioesten da subjektua. Eta,
|
berriz
ere, fisiologiak ezin finka ditzake balioak: izatedunak zer balio eman, bada, balio horiexek dituzte datu biologikoek.
|
|
|
" Egia, Edertasuna, Poesia, Oro da emakumea:
|
berriz
ere, Bestearen figura; Oro, salbu bere burua" (I: 266).
|
|
2022
|
|
|
Horietan, humanitateen bitxikeriatzat hartuta, baztertu egiten da filosofia ikastea eta, era horretan, espazioa ematen diote gaur egun ordena elikatzen duenari: adituen jakintzari, ekintzailetzari, gestio ekonomikoari edo baita,
|
berriz
ere, erlijioari. Baina mehatxu hori, filosofiaren onarpen publikoaren eta klandestinitatearen arteko balantza hori, sustatzearen eta kondenatzearen arteko hori, filosofiaren bizitzaren beraren parte da, eta izutu eta asaldatu beharrean, jakin behar da momentu historiko bakoitza testuinguruan jartzen eta hari modu argi eta kokatuan erantzuten.
|
|
|
Pentsamenduak eremu akademikoan bizi duen estandarizazioaren arazoak eraman gaitu pentsamendu filosofikoaren lekua unibertsitatearen barrua edo kanpoa ote den galdetzera. Eraman gaitu,
|
berriz
ere, mugaz eta hori beste modu batean pentsatzeko beharraz galdetzera. Filosofiaren leku nazional eta kulturalei buruzko auzian egin bezala, bazterretara, mugetara eta pasabideetara lekualdatu gara.
|
|
|
Pentsamenduaren sistema bateratuei egindako kritikak eta zientzia partikularrak autonomo egiteko prozesuak auzi hori dendaostean utzia zuten, mamu zahar baten antzera. Baina uste dut egungo egoerak auziari
|
berriz
ere heltzea eskatzen duela, arrisku zaharrak urazaleratzeko beldurrik gabe. Zer erlazio dago egungo zientzia, ezagutza eta jakintza ezberdinen artean?
|
|
|
Pentsamendu singularra eta kolektiboa, bateratua eta fragmentatua, entziklopedikoa eta amaitu gabea aldi berean: Dideroten muturreko Ilustrazioak aurkezten du gaur,
|
berriz
ere, nolakoa izan litekeen garaiari dagozkion arazo komunekin eta, aldi berean, gizadiaren destinoarekin, iragandakoarekin eta etorkizunekoarekin, konprometitutako pentsalaria. Berpizkundean iraultza zientifikoa gauzatu eta xvii. mendean filosofia razionalizatu zuten ‘gizon osoen’ aldean, nolabait esatearren, Diderot patchwork bat da, ez duena galtzen, hala ere, jakintzen eta haien ondorioen batasunaren arteko erlazioaren zentzurik.
|
|
|
|
Berriz
ere, tentsioan diren erlazioek zeharkatutako muga gune batean gaude; ez oposizioen arteko mugan. Gaur ezagutzaren batasun saihetsezina planteatzeak muga gune hori aztertzera ausart gaitezen eskatzen du, aspaldiko zaurietan barneratzera eta aliantza berriekin esperimentatzera; betiere gure garaiko arazoek pentsatzea eskatzen digutenari jarriz arreta, nahiz eta ez jakin ez nola ez nondik egin hori.
|