|
2000
|
|
|
Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba berria (kooperatibaren egitura hartu baitu ekimenak). Eskualdeko bi herri telebistak bailarako Goiena TB proiektuan elkartu dira dagoeneko, eta herri guztietan zehar zabalduko dira orain telebista
|
berri
horren uhinak.
|
|
|
Argi berri bat garaunaren iharduketaz. 30 zk. (1968), 51 Parapsikologia: zientzia
|
berri
ori. 31/ 32 zk. (1968), 95 Biologizko miraria: zelularen erdibitzea. 34 zk. (1969), 72 Imanol Berriatuaren oroitzapenez. 22 zk. (1982), 160 Euskal kultura 1993. 79 zk. (1993), 50 Euskaltzaindiaren Leioako Biltzarra.
|
|
|
KINTANA, Xabier Parapsikologia: zientzia
|
berri
ori. 31/ 32 zk. (1968), 95
|
|
2001
|
|
|
Han bildurik dauden altxor guztiak berriz ere ikusgai egoteak zinez poztu gaitu, Euskal Herria ren historia, ohitura eta tradizioen altxor handienetako bat biltzen baita bertan.
|
Berri
horrekin batera, Ipar Euskal Herriari buruzko hamaika artxibategi Pauetik Baionara ekarriak izango direla iragarri zuen Catherine Tasca Frantziako Kultura ministroak. Baiona Paueren satelitea bihurtzekohelburua izatearen beldur agertu ziren Jean Haritxelhar bezalako adituak, baina berria bere horretan oso modu positiboan baloratua izan zen.°
|
|
|
Supere roanko rtasunaren fenomenoa Kammerling Onnes ek aurkitu zuen esperimentalki, 1911 urtean, merkurioak oso tenperatura txiki batetik behera (tenperaturak har dezakeen baliorik txikienetik oso hurbil, -°C) erresistentzia elektrikoa galdu egiten duela erakutsiz. 1930eko hamarkadan materia osatzen duten partikulenbanakako jokabidea (sinpletasuna) ezaguna zelarik ere, zenbait materialek erakusten duten nolakotasun
|
berri
horren jatorria (konplexutasuna) ulertu ahal izateko zenbait urte igaro behar izan ziren. Supereroankortasunaren teoria kuantikoa Leon Cooper-ek, Bardeen ek eta J. RobertSchrie ffer ek plazaratu zuten, 1957 urtean.
|
|
|
Hamalau urte pasatu dira, dagoeneko, tenperatura altuko lehen supereroalea aurkitua izan zenetik eta fenomeno
|
berri
hori ulertzeko asmoz burutu diren ikerketa teorikoen kopurua handia izan da, baina ahalegin guztiak hutsalak izan dira. Berriro ere, konplexutasunaren ondoriozko propietate emergenteen garrantzia ren adibide baten aurrean gaude.
|
|
|
1990 urtetik aurrera, alabaina, hizkuntza gutxituak gero eta aipatuagoak dira Europan, Brezigarrek gogorarazten zigun bezala. Baina, mugimendu
|
berri
horren pizgarria ez zen hizkuntza horien alde egiteko zioa, gatazka etnikoak —askotan, hizkuntza gutxituak tarte— ekiditea baizik.
|
|
|
Bestetik, beldurtzea bilatzen dute. Euskalgintzako erakunde gehienek aspaldi galdu dute etnozidioaren salaketa mezua eta belaunaldi
|
berriei
hori jakinaraztea. Horrek" dena libre" denaren pentsamendua bultzatu du eta kontzientzia ahultzea erakartzeaz gain, autodefentsak murrizten ditu, beldurra areagotuz.
|
|
2002
|
|
|
Bada, urtebeteko hausnarketa prozesua zabaldu duenez Ibarretxek, nire proposamen xumea prestatzen ari den paktu
|
berri
horretarako: " Euskal administrazioarenhizkuntza ofiziala euskara izango da.
|
|
|
Bestalde, hegoaldean erakunde antolaketa erabat aldatu delarik, bi autonomia erkidego sortu dira. Antolaketa modu
|
berri
horrek eragin nabarmena izan du unibertsitatearen alorrean, nahiz alor horretan autogobernurako ahalmena mugatu samarra izan.
|
|
|
Lehenbiziko aukeraren kasuan, inguruko unibertsitateekin konparatuta, unibertsitate
|
berri
horrek urteetan ospe apalagoa edukiko luke, lehiakortasunaren aldetik egoera hori oso arriskutsua izanik. Onartzen baldin badugu gero eta arazo gehiago dagoela" bezeroak" lortzeko (zenbait fakultatetan ikasle kopurua nabarmenki jaitsi da; bestetan, nahiz eta kopurua mantendu, sartzeko behar den nota minimoa dezente jaitsi da), ospe apaleko euskal unibertsitate bat sortzea oso arriskutsua izango litzateke.
|
|
2003
|
|
|
ordura arte erdara baino ez zegoen gizarte baten baitan, gizabanako batzuk euren arteko eguneroko hartu emanak euskaraz gauzatzen kontzienteki hasidi rela, eta euskarazko komunitate (edo erdararen baitako azpi komunitate) bat osatu nahi dutela. Halako egoeretan—eta hiztun komunitate
|
berri
hori sendotu bitartean—, euskaldundu direnek ez dute aukerarik izango ikasitako hizkuntza inon ere erabiltzeko. Horregatik, hain zuzen, kaleneurketa ren datuek ez dute aurrerapauso arrastorikeskaintzen eremu erdal dunetan.
|
|
|
Egia da euskalduntzat jo daitezkeen gazte horietako asko ez daudela euskararen komunitatean txertatuta, eta, baita ere, erdaraz duten gaitasuna euskaraz ez dutela. Mugak muga eta gabeziak gabezia, egoera
|
berri
horrek aukerabe rriak eskaintzen ditu eremuz eremu eta jendaurreko jardunetan euskara ‘kanpora, plazara jalgi’ dadila.
|
|
2004
|
|
|
Metodo
|
berri
hori iraultza kopernikarrarenanalogiaerabiliz argitzen du.
|
|
|
Informazioaren gizartean, gure jardunak lekua eta espazioa behar du. Espazioa, errealitate
|
berri
horretan. Guk euskal espazioa deituko genioke, euskal espazio elektroni kotzat jo dezakegu gure mundu digital hori.
|
|
|
Gerora begira, euskarazkoa litzatekeen Euskal Herrimailako telebista berria sortzeko baldintzak egonez gero, zein gairen inguruan ikusiko zenuke bideragarrienproiektu
|
berri
hori: informazio oroko rrekoa, kirolen ingu ruan...?
|
|
|
Lurrazaleko telebista itzali egingo da urte batzuk barru, eta telebista digitala, seinalearen harreraren arazoa konpontzen den heinean, laster izango dugu gure artean. Lehenbailehen hasi dugu erre alitate
|
berri
horretara egokitzen. Aurrekontu arazoak dituzten eta kalitate baxuarekin emititzen duten telebista lokalen estazioak bakarrik geratuko dira bide bazterrean, ezin izango dietelako aurre egin Lurrazaleko Telebista Digitalaren altzora igotzeko ezinbestekoak diren inbertsioei.°
|
|
|
Beraz, hegoaldean egon eta iparraldean hor konpon. Hegoaldean Euroitunak babesten gaitu eta iparraldean ez dago Euroitunik Frantziak berresten ez duen arte, eta ez dirudi hartaratzeko lege biderik irekiko duenik Konstituzio
|
berri
horrek.
|
|
2005
|
|
|
...ostutako plan estrategiko propio, espezifiko eta sendo bat behar da lehenik, berbazko kulturari zehazki zuzendua eta" Plan Vasco de la Cultura" orokor horretatik bereizia (gaztelaniaz ernatuta, pentsatuta eta idatzita dagoen plan hori" Kulturaren Euskal Plana" itzuli da, non" euskal" horrek" euskal herritar" edo" EAE herritar" esan nahi duen); plan
|
berri
hori diruz ongi hornitu, bigarren; eta agindutakohelburuak, neurriak eta eginkizunak bete, hiruga rren. Hirurak falta dira eta dagoen" Euskara Biziberritzeko Plana", txarra izan gabe, eskasa da, eta bere helburu mugatuak ereerdiraino bakarrik bete dira aurreko urteetan.
|
|
|
hirira ailegatzen diren atzerritarrak, etorkinak, erbesteratuak, deserriratuak, deportatuak, herrigabeak, aberrigabeak, egokitzen ez direnak, bertzeak bertze. Jazarritako idazleak ere hiritartasun
|
berri
horretan sailkatzen dira.
|
|
|
1 Merkatu berria ren, teknologia berrien, mundukolehiakortasunaren deserregularizazioak langabezia berriaekarri digu, lan eta ez lanaren arteko mugak ezabatuz. Deserregularizazio erregularrak, ohizkoak, sufrimendu berriak sortu ditu, eta politikak ez du hitzik deserregulatze kalkulatu eta sozializatu horri aurre egiteko, pobrezia
|
berri
horri buru egiteko. Jarduerarik ezaren, ez lanaren etaazpienpleguaren funtzio eta eginkizunek bertze politika bat eskatzen dute eta.
|
|
|
Internazional
|
Berri
horrek Francis Fukuyamaren historia ren bukaeraren tesiaren aurka jotzen du, historiarenlogozentrismoaren kontra, Mendebaldeko etno euroam erika rzentrismoaren aurka, ordena tekno ekonomiko militarraren aurka, hondamen eko logiko eta eko nomikoen aurka, tratamendu ontologiko berri batean. Ontopologiabe rrian gizakion (emakumeon eta gizonon) lekua eta denbora aztertu eta hausnartu behar dira:
|
|
|
Aurrerapen horiek tradizio hermetikoaren mitoak ere ekarriko dituzte, esaterako ziber gorputza eta hilezkortasuna eta, batik bat, jainko artifizial eta birtual baten sorrera. Erlijio modu
|
berri
horri digitalismo esaten diogu informazioaren teknologiekin eta Internetekin duen erlazioa dela eta, baina baita ere antzinako Kristautasunarekin duen antzagatik eta globalizazioaren inguruan duen ideia dela-eta. Digitalismoaren barne filosofiari ‘tekno hermetismo’ esaten diogu; horrek razionalismo zorrotzaren, erlijio esoterikoen tradizionalismoaren eta zientzia fikzioaren ideien nahastea barneratzen du (Alonso eta Arzoz 2002, 133hh or.).
|
|
|
Detaile bat: begira zergatik den errefe rentzia bat liburu
|
berri
hori.
|
|
2006
|
|
|
Grafiko
|
berri
horrek errealitate bera beste modu batera erakutsi nahi du, 1995 urtea abiapuntu gisa hartuta. Haren erreferentzian baloratzen da hamar urteotako eboluzioa.
|
|
|
Ikastolako testuinguruan kokatzean, integratzean eta elkarren arteko harremanetan sartzean, etorkinak ezezagun zaizkion hizkuntza/ k topatzen ditu. Ikastolako dinamikan sartzeko garaian, era ezberdinetako jarduerak eta laguntzak eskaintzen zaizkio, eta, pixkanaka pixkanaka, errealitate
|
berri
horrekiko lehenengo hurbiltze eta hizkuntzaz jabetze bat ematen da.
|
|
|
Baina, esan daiteke, kontu hori aspaldian zegoen auzitan, ez dago ezer
|
berririk
horretan. Analisi okerra da hori.
|
|
|
Eta beste hainbat eta hainbatena. Nabari nabaria da kultura
|
berri
horretan abertzaleek zeukaten pisu hegemonikoa baina, halaber, nabarmena da ere sasoi horretan abertzaleek espainiar nazionalista liberalak erakartzeko eta beraiekin asmo berriak konpartitzeko zeukaten ahalmena: Blas de Otero, Julio Caro Baroja, Gabriel Celaya, Agustin Ibarrola...
|
|
2007
|
|
|
Nahiz eta langileek eskatzen zuten igoera handia izan, ez zuten burua makurtu gatazka piztu zenean. Errealitate sozial berri bat sortzen ari zen, eta langileek testuinguru
|
berri
horretan gero eta gehiago zuten esateko. Gobernuak soldaten igoera esanguratsua onartu zuen baina, denbora berean, enpresa handienetako langileen artean borroka antolatzeko modu berriak sortu ziren.
|
|
|
Alta, aldaketak beste mailetan suertatu ziren. Oposizio sindikal, politiko eta militarraren ahultasunarekin batera, industrializazio prozesu trinkoak langileria berria, gaztea, askotan esperientziarik gabekoa sortarazi zuen, eta subjektu
|
berri
hori hasiko da bere protagonismoaren zertzelada batzuk uzten prozesu luze batean, dudarik gabe, justu 1970eko hamarkada arte iraungo duena. Euskal Herrian industrializazioaren motorra ez zen 1941ean Madrilen sortutako Industri Institutu Nazionala izan, berez erakunde horrek frankismoaren lehenengo bi hamarkadetan garrantzi eskasa izan baitzuen euskal ekonomian; eta horren ondorioz, ekimen kapitalista pribatuaren eskuetan gelditu zen euskal industri ekonomiaren garapena.
|
|
|
Elizatik zetorren mugimendu hura emankorra izan zen uneko egoeraren azterketa espiritual eta sozialari ekinez, horretaz zenbait hausnarketa burutuz eta batez ere egoera sozial hori aldatzeko asmoz zenbait neurri praktikan jarriz. Horrela izan zen hasieran auzi sozialari begira HOAC (Ekintza Katolikoaren Langile Anaitasuna) eta gero JOC (Gaztedi Langile Katolikoa) eta VOJ (Langile Gazte Abangoardia) mugimendu apostolikoen jarduera, langileria
|
berri
horri identitate puntu bat emanez. Egoera sozial hartan parte hartzea ez zen izan unean uneko gauza bat, prozesu luze baten emaitza baizik; baina azpimarratzekoa da mugimendu apostoliko horiek 1950eko hamarkadan hartu zutela konpromiso soziala, eta horren frogarik argiena da urte haietako grebetan parte hartu izana.
|
|
|
Dena den, azpimarratzekoa da Gobernuaren kontrolik gabeko aldaketa batzuk izan zirela, eta beste batzuk Gobernuak berak onartu behar izan zituela egoerak horrela aginduta. Testuinguru historiko
|
berri
horretan, talde eta klase sozial bakoitza bere asmoak betetzen saiatu zen, baina baldintza orokorrak ezin kontrolatuz. Industrializazioa etorriko zela onartu behar izan zuen Gobernuak, eta 1951ko eta 1957ko politika ekonomiko berriarekin erronka horri eutsi zion.
|
|
|
Taldekatzeko beharrezkoa den informazioa, gaur egunean zatikatua eta desegituratua ageri da. Lantokitik bertatik, ordenagailutik zuzenean informatzeko modu berria eskaintzen du Internetek, eta kanal
|
berri
hori erabili nahi du Sustatuk informazioaren sorkuntza eta hedapen eraginkorra lortzeko. Hauexek dira helburu nagusiak:
|
|
|
Euskal Herria nazio gisa aitortuz gero, subjektu politiko berri baten errekonozimendua letorke aitortza horretatik, eta horrek subjektu
|
berri
horren balizko eskubide politikoei buruzko hausnarketa eskatzen du (autodeterminazioaz, lurraldetasunaz, burujabetasunaz...), eta, baita ere, subjektu berri horren barnean dagoen gehiengo gutxiengoen erlazioei buruzko hausnarketak egitea, erabaki politikoen mapa berria zehaztea... Espazio politiko geografiko batean gehiengoa osatzen duen iritzi moldea beste batean gutxiengoa nola bihurtzen den ikusteak beldur apur bat ere ematen dio, agian, Arteta demokratari5 Ur horietan sartu baino nahiago du Artetak lanbropean utzi gai ontologikoa.
|
|
|
Euskal Herria nazio gisa aitortuz gero, subjektu politiko berri baten errekonozimendua letorke aitortza horretatik, eta horrek subjektu berri horren balizko eskubide politikoei buruzko hausnarketa eskatzen du (autodeterminazioaz, lurraldetasunaz, burujabetasunaz...), eta, baita ere, subjektu
|
berri
horren barnean dagoen gehiengo gutxiengoen erlazioei buruzko hausnarketak egitea, erabaki politikoen mapa berria zehaztea... Espazio politiko geografiko batean gehiengoa osatzen duen iritzi moldea beste batean gutxiengoa nola bihurtzen den ikusteak beldur apur bat ere ematen dio, agian, Arteta demokratari5 Ur horietan sartu baino nahiago du Artetak lanbropean utzi gai ontologikoa.
|
|
2008
|
|
|
Espainia, Frantzia edo Europako Batasunekoa ez den beste estatuetako immigrazio
|
berri
horrek desberdintasun handiak hartzen ditu bere baitan, jatorriko herrialdeko inguru politikoaren eta ekonomikoaren araberako desberdintasunak; jatorri horrek, hain zuzen ere, gurean gizarteratzeko estrategietan eragina izango du, nork bereak izango baititu, ezaugarri berezikoak eta diferentzialekoak.
|
|
|
Immigrazioak indartu egin du, Quebecen zein Flandesen, nazio estatu gisa autodefinitzeko premia. Sarreran esan dugunez, Kataluniako gizartea ere konturatu da etorkin andana iristen ari dela —garapen bidean dauden herrialdeetatik, batik bat —, eta presentzia
|
berri
horrek hiriaren eta gizartearen paisaia aldatzen duela; aitzitik, oraindik ez da guztiz ohartu immigrazioak nazio eraikuntzan izan dezakeen eraginaz.18
|
|
|
zein da etorkin Katalunian? Auzia ikusteko modu
|
berri
horrek identitateari buruzko debatea osatzeko dimentsio berriak sortzen ditu. Argudio osoaren arabera, etorkinaren definizioa berezko irizpideetan oinarritzen ez den bitartean, hiritartasunari buruzko debateak gehiago balioko du diskurtso erretorikoak elikatzeko autogobernuaren ikuspegitik funtzio politiko publiko bat betetzeko baino.
|
|
|
Garuna, tximinoa arboletatik jaitsi eta bi oinez ibiltzen hasten denean, tamainaz hazi egiten da, eta nolabait kontzeptu sinbolikoak maneiatzeko gauza bihurtzen da. Mintzaira da gaitasun lortu
|
berri
horren adierazle nagusia, eta bere medioz posible izango zaio Homo espezie berriari geroa bezalako dimentsio abstraktuez baliatzea; tresnak egiten hasiko da eta heriotza errituak antolatzen.
|
|
|
Lehen egiten genuen bigarren galderari erantzunez, funtzio
|
berri
hori mesedegarri gertatuko zaio giza espezieari, bereziki aurreikuspenak egiteko eta antolamendu sozial konplexua eraikitzeko aukera emango diolako. Oraingoz horrela izan da behintzat eta homo sapiensaren arrakasta ebolutiboa ukaezina da, ekosistema guztietara egokitu ahal izan du eta bertan ugaldu.
|
|
|
Rifkinek botatakoa, energia sorrera sakabanatuaren ideia adibidez, egungo energia sortzeko ereduaren kontrakoa da guztiz. Ados al daude merkatu elektrikoa kontrolatzen duten oligopolista handi horiek arrasto
|
berri
horretan sartzeko. Ez zait iruditzen oso gogotsu egongo direnik.
|
|
|
Irizpide" estilistikoz" eginiko auto sailkapen horri kasu eginez gero, J.A. Arrietaren nobela bakoitza proposamen estetiko konkretu eta berrituaren mamitzea da, eta pentsatzekoa da azken nobela honek ere, Terra Sigillata k, proposamen estetiko berria izan nahiko duela, urrats estetiko berria izan nahi duela J.A. Arrietaren nobelagintzan. Terra Sigillata ren irakurketa patxadatsua egin ondoren, urrats ausarta egin duela iruditu zait, eta batez ere, jakin du urrats estetiko
|
berri
hori orain arteko ibilbide literarioarekin solasean jartzen, kateatzen. Azken nobela hau izan bada, beraz, aurreko bi aroetan erroturiko proposamen estetiko berria.
|
|
|
Horrela, formazioaren kalitatea areagotu dezakeen eta irakasleen lana modu desberdinean ulertzera eraman diezagukeen irakaskuntza kultura berri bat sortzen ari da Bolognako prozesuaren garapenarekin batera. Kultura
|
berri
horren ezaugarri nagusiak gaitasunetan oinarritutako formazioaren ikuspegia eta irakasteko ikasteko metodologiaren berrikuntza sakona dira.
|
|
|
Azkenik, emaitzak ebaluatzeko modu berri bat bilatu behar da. Neurketarako prozedura
|
berri
horrek bai erakundean eta bai gizabanakoengan jazotako aldaketek gizartean balio erantsia eragin dutela egiaztatzeko aukera eman behar du. Horrela, kultura aldaketaren ondorioz unibertsitatea irakaskuntzaren eremuan aberasten da, gizabanakoak aberasten dira eta unibertsitateak gizarteari egiten dion ekarpena neurri handian hobetzen da.
|
|
|
Heziketa eredu bat hartzeak —ikaskuntzako hainbat metodologiak osaturikoa— espazioeta denbora agertoki berriak eskatzen dizkigu. Ikuspegi
|
berri
horrek irakasleen ordutegia malguagoa izatea eskatzen du, eta orain arte eratu ditugun espazioen erabilera desberdina izatea. Hori dela eta, nahitaezkoa da malgutasuna ikaskuntzako espazioak eta denborak antolatzeko.
|
|
|
Proiektu horren helburua euskararen bilakaera historikoa maila sozialean aztertzea da, eta helburu historiko soziolinguistikoa izanik, proiektuarekin aurrera egiteko aukeratu den metodologia, Mikel Zalbidek sortua, soziolinguistikoa da. Momentuz ez noa beste informaziorik ematera proiektu horri buruz, denborarekin ikusiko da oraindik gaztea den eta esperantza handiak sortzen dituen proiektu
|
berri
horri eskaintzen dituen fruitu guztiak ateratzeko gai garen. Proiektuaren aurkezpen labur bat egin zuen Joseba Intxaustik, egitasmoaren zuzendariak, Euskera aldizkarian(" Joanes Etxeiraila urria berri Egitasmoa() Euskararen Historia Sozialerako Proiektua"), eta laster Iruñeko aktak argitaratzen direnean proiektuaren beste aurkezpen bat izango dugu ere.
|
|
|
2005ean I. Nazio Eztabaida bildu zen Zarautzen. 31.000 euskal herritarrek eman zioten babesa proiektu
|
berri
horri. 2006ko martxoan, Iruñean, Euskal Unibertsitatearen egitasmoa lehentasunezko erronken artean kokatu zen Nazio Planaren barruan.
|
|
2009
|
|
|
Hobetzeko grina galdu gabe, daramagun bideari eutsiko diogu oraingoz. Sei urte luze badira, 2003ko otsailaren 20 madarikatuaz geroztik, behin behinekotasunean bizi garena, zaharkituz doan egoera
|
berri
horretara ohitu ez bagara ere.
|
|
|
Beraz, gizarte feudaleko leinuen beherakadarekin batera, gizartean poliki poliki unitate berri bat sortzen hasten da, familia zentzu estuagoan, denboraren poderioz gutxi gorabehera gaur egungo bezalako familia izango dena. Bada, unitate sozial
|
berri
horrek, familiak, izena behar du: hortik sortzen da familia deitura, zentzu modernoan esanda.
|
|
|
Beste korronte nazionalista berriago batek egindako interpretazioaren arabera, ordea, datu horiek Espainiak nafar erakundeen borondatea bortxatu izanaren froga ezin argiagoa dira. Interpretazio
|
berri
horrek konkistatzat jotzen du euskal lurraldeak Espainian batu izana.
|
|
|
Jarrera apokaliptikoen artean dago Sokratesena. Sokratesek ez zion ongietorri abegitsurik egin eskritura alfabetikoari, era horretara informazioa gorde eta transmititzea mehatxu garbia baitzen grekoen memoria kulturala gordetzeko moduarentzat, euskarri
|
berri
horren ardatz ez baitziren ez memoria eta ez ahozko diskurtsoa.
|
|
|
Orwellek 1949an publikatu zuen 1984 liburuan, gobernuak sortutako hizkuntza berria (newspeak) deskribatzen du. Hizkuntza
|
berri
horrekin jendearen pentsatzeko era moldatu nahi dute gobernutik, eta baita lortu ere. Noski, jendearen kosmobisioa lotzeko, hizkuntza ez ezik beste tresna batzuk sortzen dituzte.
|
|
2010
|
|
|
Susmoa hartu dute batzuek, eta neronek tartean, benetako arrazoia beste bat izan dela eta zerikusi handiagoa duela sailaren barne orekarekin eta botere partiketekin beste ezerekin baino. Tecnaliara joatean eta berarentzako kargu
|
berri
hori sortuaz irteera duina eman nahi izango zitzaiokeen.
|
|
|
Tentsio iturri izan daiteke eta fusio horretan ustekabeko oztopoak sor ditzake. Ene ustez, ez da izan ganorazko erabakia, baldin eta Tecnaliaren kupulan sortu duten lanpostu
|
berri
hori lore-ontzi funtzioa baino ez duen.
|
|
|
Hans Joachim Schellnhuber ek —Alemaniako Klima Eraginaren Ikerkuntzarako Potsdam Institutuko zientzialariak eta Nazio Batuen Klima Aldaketaren Gobernuarteko Paneleko kideak— Iraunkortasun Globalaren Zientziaren programa hori" bigarren iraultza kopernikarra" 17 dela adierazi du, zientzia aldaketa
|
berri
horrek jauzi metodologiko eta operatiboa dakar eta. Ildo horretatik, William C. Clark, Paul J. Crutzen eta Hans Joachim Schellnhuberrek baieztatu dute Iraunkortasun Globalerako Zientzia" paradigma berri bat" dela.
|
|
|
Hemen ikuspuntu hori jorratzeko lekurik ez dudan arren, bertze argitaraldi batzuetan18 paradigma
|
berri
horren osagai epistemologiko, axiologiko eta heuristikoak aztertu ditut, ondorio batzuetara helduz. Horietako bi nagusi antolatuko ditut ahalik eta azkarren.
|
|
|
16 Ikus programa hilbertar
|
berri
hori hurrengo aipamen eta orrialdeetan: Schellnhuber eta Sahagian 2002:
|
|
|
Hamarkada horren amaieran, ETAren sorrerarekin, euskal naziotasunaren ikuspegi berriak indarra hartu zuen, II. Mundu Gerra ostean Europan sorturiko nazionalismo berriaren olatuari loturik. Ezkerreko euskal nazionalismo
|
berri
horrek, hasierako eztabaida batzuen ondoren, naziotasuna hizkuntzan oinarritu zuen, eta ahalegin berezia erakutsi zuen etorkina euskal nazioan sartzeko (ikus, besteak beste, Garmendia, 1979; Jauregi, 1981). Oro har, euskara bilakatu zen euskal naziotasunaren oinarri, baina bere egoera ahularen eraginez, berori jakitearen ezinbestekotasunaren ordez, praktikan hizkuntzak maila sinbolikoan eragin zuen, funtsezko papera hartu zuen konpromiso politikoarekin batera (Zabalo/ Mateos, 2005).
|
|
|
Euskal nazionalismo berriak, sozialismoaren aldeko jarrerari loturik, aurrekoak baino dimentsio sozialagoa hartu zuen, eta euskal herri langilea formularen bidez, naziotasunaren irizpide natural eta esentzialistak gainditu, eta herritarrek egindako borondatezko hautua hobetsi zuen. ETAk eta, ondoren, ezkerreko abertzaletasunaren espresio desberdinek bultzatuko zuten ikuskera
|
berri
hori euskal nazionalismo osora hedatu zen apurka, eta mugimendu horren teorizazioetan hegemoniko bilakatu zen.
|
|
|
Gutun bidezko harremanak ezagupidezkoen bitartez estutu ziren. Jende
|
berri
horren sentierak eragin zuen gure baitan kulturarekiko eta modernitatearekiko jarrera berritze bat. Interes intelektual ezberdinak, filosofiako autore modernoagoak.
|
|
2011
|
|
|
euskaratik salbuesteko dekretu berriak, jendaurrean esan denez, beren ikasketak euskaraz egin dituzten ikasleak salbuetsi egingo ditu hizkuntzazko hainbat ziurtagiri aurkeztetik, bai administrazio publikoan lanpostu bat lortzeko garaian eta bai administraziotik kanpoko lanpostu batzuetan (euskaltegietan, irakaskuntza pribatuan etab.). Uste izatekoa da beren ikasketak (%50etik gora) euskaraz egin dituzten gehienei ez zaiela hemendik aurrera, orain arte bezala, ziurtagiririk eskatuko.
|
Berri
hori aztergai harturik, bi ariketa soziolinguistiko egingo ditugu gaurkoan: Eusko Jaurlaritzak prentsaurrekoan agertu duen diskurtsoa analizatzen saiatuko gara, alde batetik; bestetik, berriz, diskurtso horretan Euskal Herriko egoera soziolinguistikoaz agertu diren iritziak analizatuko ditugu laburki.
|
|
|
Nazio askapen eta eraikuntza prozesua bizi izan genuen eta, horren ondorioz, frankismoarenak egin zuen Estatu espainiarrean demokrazia konbentzional bat eratu zen, Hego Euskal Herrian bi autonomi estatus lortu ziren eta Ipar Euskal Herria menderatzen duen Estatu frantses jakobinoan bere molde zentralista nola edo hala makillatu behar zutela konturatzen hasi ziren. Kontuz, badakit asko sinplifikatzen ari naizela, ez naiz ari esaten zerrendatu ditudan aldaketa horiek abertzaletasun
|
berri
horren traiektoriaren ondorio hutsak direnik —ez eta hori bere superabit guztia denik ere.
|
|
|
el que no esta parado, esta detenido". Pott Bandaren testu urbanitek eta Atxagaren beraren anphora hautsiek, maila jasoago batean, ziurrenik Euskal Hiria jadanik sutan zegoela adierazten zuten, eta zoru estetikoa eskaini zioten punk kultura
|
berri
horri. Eta kultura berri horrek, gure ustez, gasolina eman zion ETAren jito militaristari epe motzean, baina aldi berean gidaritza autoritario hori barru barrutik eztabaidatzeko eta apurtzeko beta eman zuen, intsumisioaren bidez, kasu.
|
|
|
Pott Bandaren testu urbanitek eta Atxagaren beraren anphora hautsiek, maila jasoago batean, ziurrenik Euskal Hiria jadanik sutan zegoela adierazten zuten, eta zoru estetikoa eskaini zioten punk kultura berri horri. Eta kultura
|
berri
horrek, gure ustez, gasolina eman zion ETAren jito militaristari epe motzean, baina aldi berean gidaritza autoritario hori barru barrutik eztabaidatzeko eta apurtzeko beta eman zuen, intsumisioaren bidez, kasu. Bai, luzeegia joko luke eztabaida hau behar eta merezi duen moduan garatzeak, baina bego hemen bertan gonbita hurrengo urteotan nuklearra izango den gaiari eusteko.
|
|
|
Horrela, arau batek lehen aldiz hizkuntza eskubideak urratzen zirenerako zehapenak jasotzen zituen, eta arrazoi horrengatik Kontseiluak Dekretuaren ekarpen
|
berri
hori begi onez ikusi zuen. Izan ere, askotan esan dugu legearen urraketak aurreikusten ez dituen araudia homilia dela, alegia, baliorik gabekoa.
|
|
2012
|
|
|
Gero, lan aukera baten kariaz Hego Afrikara jotzen du eta borroka politikoari ekiten dio, handik hamarkada pare batera Indian segituko duena independentzia eskuratu arte. Bide
|
berri
horretan bere nortasun tradizionala berreskuratzeari ekingo dio, urratsez urrats, hamarkada batzuen buruan Ingalaterrarekin guztiz apurtu arte maila guztietan. Aski da haren azken aldiko janzkera gogoratzea ezagunak egiten zaizkigun argazki guztietan.
|
|
|
Luze eta zabal azaldu eta zehaztu litzateke apaiz eta fraideentzat soilik izango zen kartzela eratzea nola erabaki zen. Jose Angel Ubietak dioenez, Elizaren eta Estatuaren goi mailako agintariek parte hartu zuten 1953ko Konkordatuaren 16 artikuluaren ezartze
|
berri
hori adosteko, baina ez daukagu hori jakiteko ez datu ez xehetasun zehatzik.
|
|
2013
|
|
|
Besteak beste, Eusko Jaurlaritza eta Eusko Legebiltzarra sortu ziren 1980an, eta Bizkaiak zein Gipuzkoak 1936ko gerraren ondorioz galdutako itun ekonomikoa berreskuratu zuten. Botere egitura
|
berri
horren kudeaketaz arduratu zirenek garbi zuten oso handia zela telebistak subjektu politikoaren eraikuntzan zein botere gune jaio berriaren legitimazioan joka zezakeen rola. Zeregin horiek, hizkera ofizialean hitzez hitz esanda," euskal jendartearen integrazioa" bilatzen zuten erakunde autonomo sortu berrien inguruan.
|
|
|
lehenago aipatu dugun berreskurapenaren asmotik (euskara populazio osora hedatu beharra), beste asmo batera pasatu zen, kanal bakoitza populazioaren zati bati zuzentzeko joera nabarmenduz. Horrela, euskarazkoa euskaldunentzako kanal bilakatuko zen, eta gaztelerazkoa euskararik ez dakitenentzako kanal —itxuraz bederen— Diskurtso
|
berri
horren eraikitzaileen arabera, horrelako desdoblamenduaren bidez lortuko litzateke telebista publikoa jendarte elebidun batengana iristea: nori bere hizkuntzan.
|
|
|
Baina natorren harira, arestian aurreratuta utzi baitut beste Txillar bat ezagutu nuela, polifazetikoagoa, neurri batean
|
berria
hori ere. Handizka haren hiru aurpegi dauzkat aurrean:
|
|
|
Eta hala eta guztiz ere, Palestinan arte eskola bat sortu zen 2006ko abenduaren 7an, horren lehen ideia abian jarri eta urte batzuk beranduago. Bertako hainbat artistek bultzatu zuten, eta Europan eta Estatu Batuetan lanean zeuden palestinar profesional anitzek bueltarako bideari ekin zioten proiektu
|
berri
horri euren ilusioa gehitzeko.
|
|
|
Carrero Blanco hiltzean, ETAk berak itxi dizkio aukerak Francoren osteko frankismoari, eta, hortaz, egoera berri batera egokitu behar da. Gerra iraultzailea baztertuz, negoziazioaren aroa hasiko da, eta borroka armatuari helburu
|
berri
hori jarriko dio.
|
|
|
Irakurketa orokor horretatik, gure autoreak eskaintzen digu pentsalari postmodernisten lanetan agertzen diren zenbait ezaugarri: aro
|
berri
hori ezaugarritzen duten zertzeladak. Mardonesen ordenari jarraitzen diogu zertzelada horiek aurkezterakoan5:
|
|
|
Modernitatearen arrazoimenarekiko deslilurapena dela eta, postmodernistek dioskute pentsatzeko eredua aldatu behar dugula; horrekin batera, bizitzeko moduan ere errotiko aldaketak egin behar ditugu. Mardonesek bost ezaugarri nagusi ikusten ditu postmodernitatearen pentsamendu eredu
|
berri
horretan: gozamena, kutsadura, erresistentzia, adi adi egotea eta, azkenik, subjektuaren eta objektuaren eredua gainditzea:
|
|
|
Baina egoera horrek, nahitaez, ez gaitu kaosera eramaten. Askatasuna ahalbidetu dezake, kreatibitatea areagotu dezake aro
|
berri
horrek.
|
|
|
Are gehiago, galera horretan, itzelezko tragedia ikusi beharrean, aukera bat hautematen du, ezagutzeko beste modu bat. Aniztasuna da gakoa" episteme"
|
berri
horretan: dena da mugarik gabekoa, dena da iraunkortasunik gabekoa, dena da erlatiboa, dena da anitza.
|
|
|
Azken batean, erlijio lighta da, ezer aldatu nahi ez duena, esperientzia politak eta lasaigarriak izan nahi dituena, intimismoaren labirinto ilun ezkutuan, amildegitik behera jaurtikitzen den bizipena. Ondorioz, postmodernitatearen bizipen espirituala eta erlijiosoa askatasun proiektu indibidualista eta burgesa bilaka daitekeelarik, munduan dauden pobreek eta baztertuek ezer gutxi espero dezakete giro kultural
|
berri
horretatik.
|
|
|
Udaren hastapenean Siberian aurkitutako mamut izoztu baten DNA animaliatzarra klonatzeko nahikoa kalitatezkoa izan zitekeela irakurri ahal izan genuen.
|
Berri
horren karira, kontserbazionista baten iritzi artikulua leitzeko aukera izan nuen, non aditu horrek egur galanta ematen zion desagertutako animalien klonazioari horiek berreskuratzeko asmoekin. Bi argudio nagusi baliatzen zituen.
|
|
|
Urrats
|
berri
horrek azpimarratzeko hiru elementu ditu, gure ustez. Batetik, euskaraz bizi edota lan egin nahi duten herritar zein langileei begira, eskubide hori bermatzeko mekanismo biziki eragingarria izan daiteke; bestetik, horrelako erabakiek argi uzten dute boterea modu etikoan baliatuz urrats ausartak egin daitezkeela; eta, azkenik, Gipuzkoan alkatetza duten alderdi guztietako udalek onartu izanak euskararen aldeko aliantza ausartak posible direla erakusten du.
|
|
2014
|
|
|
860). Urte baten buruan eman zioten berriro Loiolako Herri Irratiari FM n emititzeko baimena, baina bolada
|
berri
hori nekeza izan zen publizitatearen ikuspuntutik, publizitate agentziek ez baitzuten FMren eraginkortasunean sinisten. Horrela kontatzen du Inaxio Arregik:
|
|
|
Egunero entzuten ahal ditugun posizionamenduen arabera, nik uste dut argi dagoela jendeak ez duela nahi bakarrik estatu propioa izan, baizik eta estatu propio eta desberdin bat. Horrenbestez, azken urteotan gizartean nahiz politikan nabarmendu diren aldaketen arabera, estatu
|
berri
horretan gauzak modu desberdin batean egin dira derrigor. Gauza asko aldatuko dira mundu politikoan, finantzieroan, baita ere komunikabideetan, sindikatuetan; jendea nazkatuta dago antzinako jokaerez.
|
|
|
Emakumeen parte hartzeak berrikuntza demokratiko testuinguruetan problematika agenda berri bat irekitzen du ikerketaren alorrean. Begirada desberdinez (antropologikoa, soziologikoa, politika zientziarena...) egin behar zaio aurre agenda
|
berri
horri. Artikulu honetan, begirada soziopolitologiko batekin begiratu nahi izan dugu emakumeen parte hartzea demokratizazio prozesuetan.
|
|
|
Askotan, proiektuak eta espazioak partekatzen dituzte eta loturak baino zubiak daudela esan liteke. Belaunaldi
|
berri
horren ezaugarri propioak aipatze aldera, bi izango lirateke nagusiak. Lehena, zine industria tradizionalaren gorabeheren menpe bizi ez den belaunaldia dela.
|
|
|
Aukera gehiago du eta askeago sentitzen da. Ukaezina da, bestetik, belaunaldi
|
berri
horrentzat garrantzi handia izan dutela, batetik, zine eskolek eta unibertsitateak eta, bestetik, azken urteotan gurean ere zinema molde berriei begira jarri diren zinemaldi eta bilguneak: Punto de Vista, Territorios y Fronteras, Lupa, Mapa, Pantalla Fantasma...
|
|
2015
|
|
|
Gorago esan dut ELBrekin marraztera gindoazen bide
|
berri
horrek uztartu nahi zituela herrigintza, laborantza, eta eredua. Baina hori kokatu behar zen ere testuinguru politiko eta sozial batean, historia batean, errealitate kultural eta ideologiko batean...
|
|
|
Hizkuntza" gain egitura", pentsamenduaren" ropaje", folklorearen partetzat jotzen zen eta hizkuntzei buruzko ardurak kapitalisten kontu ziren urteetan (garaiko zenbait marxisten esanak; ezagunak dira euskaltzaleen eta horien artean izandako tirabirak), Txillardegik, linguistika berria lagun, ez du amore emango bere ekinean, eta euskaldunen artean linguistika
|
berri
horren emariak zabaldu nahiko ditu.
|
|
|
Norberaren eskari partikularrak, norberaren subjektu politikoaz haratago, jendartearen gehiengoaren begietara unibertsalak sinbolizatzera iristen direla, horixe da daukan onura. Hori dela eta, normaltasun berria sortzen hasten da eta normaltasun
|
berri
horrek epe ertainean norberaren subjektu politikoa zabaltzea eta aktibatzea dakar.
|
|
|
Euskararen zentralitate
|
berri
hori garrantzitsua izan zen diskurtso aldaketa ekarri zuelako eta euskaltzalearen begietara herrigintza eta estatugintzaren erdigunera euskara ekarri zuelako. Bai, baina, baita ere, Alaitz Aizpuruk bere artikuluan dioen legez," garai berrietara gehiago egokitzen zen euskal mundu berri bat eta berarekin euskalduntasun berri bat sortu zirelako".
|
|
|
Aldi berean, gainera, euskal gaEuskal gatazkari buruzko irakurketa konplexuagoak eta argigarriagoak burutzen dituzten ikerketa feministak geroz eta ugariagoak dira tazkari begira, akademian ere autoritate feminista bat sortu da eta dagoena indartzen ari da. Autoritate
|
berri
hori, gaztea izateaz gain, mugimendu feministan murgilduta dago. Horren ondorioz, euskal gatazkari buruzko irakurketa konplexuagoak eta argigarriagoak burutzen dituzten ikerketa feministak geroz eta ugariagoak dira, momentura arte landu gabeko ikerketa lerro berriak irekiz eta nagusi izan diren irakurketekin zuzenean talka sortuz.
|
|
|
Hori da izan nuen sentsazioa Miramarko hartan. 2000 urtean abiatu zen aro
|
berri
hori 2003ko otsailean hiltzen du gobernu espainiarrak.
|
|
|
Nago gure praktika berri eta berritzaile (edo zahar) horiek babestu, mimatu eta sendotuko dituen diskurtso propioa garatu ere garatu behar dugula. Horietarako zumitzak han eta hemen barrundatu ahal ditugu, eta, diskurtso
|
berri
hori egiteko eta jendarteratzeko, aurretik aipatutako elementuak ditugu, baina beste baterako utzi dut diskurtso berri horren formulazioa (edo, xumeago jokatuta, diskurtsoaren zirriborratze konpultsiboa).
|
|
|
Nago gure praktika berri eta berritzaile (edo zahar) horiek babestu, mimatu eta sendotuko dituen diskurtso propioa garatu ere garatu behar dugula. Horietarako zumitzak han eta hemen barrundatu ahal ditugu, eta, diskurtso berri hori egiteko eta jendarteratzeko, aurretik aipatutako elementuak ditugu, baina beste baterako utzi dut diskurtso
|
berri
horren formulazioa (edo, xumeago jokatuta, diskurtsoaren zirriborratze konpultsiboa).
|
|
|
Valdesek aipatutako abiapuntu
|
berri
hori zer izan daitekeen zaila da igartzen, baina izatekotan taldeek eurek erabakitzen dutena izango dela dirudi.
|
|
|
Lehen galderari erantzunez, eboluzio logiko bezala ikus daiteke urrats
|
berri
hori. Pastoraletan frantsesa sartu, sartua da aspaldian.
|
|
2016
|
|
|
Orain frantses azentua homogeneotu da telebistaren arauarekin, baina orduan bazen azentu herrikoi azkarra, itsusi egiten zuena, eta bizpahiru hilabetez kendu zidaten hori. Domintxainera itzuli nintzelarik azentu
|
berri
horrekin, eguberrietan, beste lagun guztiek beren taldetik kanpo utzi ninduten. Zenbat eta baztertuago, ni orduan eta harroago.
|
|
|
...zioarteko harremanak bideratzeko sistema berri bat sortu zen 1945ean, hau da, Nazio Batuen Erakundea (NBE); 13 erakunde horren eratze itunean, Nazio Batuen Gutunean, alegia, NBEren helburuen artean beren beregi aitortu zen herrien arteko berdintasuna eta beren etorkizuna modu librean determinatzeko (erabakitzeko) printzipioa, nazioarteko bakearen oinarri gisa.14 Printzipio hori nazioarteko sistema
|
berri
horren ardatz bat bihurtu da15 eta estatuek ezin dute horren kontra jo, bestela nazioarteko zuzenbidearen kontra jardungo lukete. Autodeterminazioaren printzipio hori nazioarteko itunetan azalduko da.16 Eragina izango du estatuen arteko beste itun garrantzitsuetan ere, hala nola, Helsinkiko Azken Aktaren VIII. Atalean (1975). 17
|
|
|
XX. mendean zehar, paradigma
|
berri
horren aplikazio praktikoari heldu zitzaionean, ordea, estatu bakoitzak bere errealitatearekin egin zuen topo eta konturatu ziren zenbait kasutan printzipio horren aplikazioak beren mugak arriskuan jartzen zituela. Hori dela eta, kanpo autodeterminazioaren kasuak mugatzen hasi ziren, estatuen lurralde osotasunaren printzipioa muga gisa agertuz, ondoren ikusiko dugunez.
|
|
|
Aurreko guztia irakurri ondoren, batek baino gehiagok esango digu autodeterminazioaren paradigma
|
berri
hori nazioarteko itunetan ezarrita egon arren, egiari zor, bere aplikazioa ez dela oso koherentea izan, XX. eta XXI. mendeetan zehar mundu mailan gatazka ugari gertatu baitira herrien zapalkuntzan oinarrituta (Vietnam, Irak, Palestina, Mendebaldeko Sahara...), eta horietan guztietan indarkeria izan baita nagusi, printzipio demokratikoaren kulturak tokirik izan gabe. Ez zaio arrazoia faltako; izan ere, nazioarteko sistemak oraindik ere hutsune handiak ditu eta oso ahul azaltzen da kasu askotan.
|
|
|
Eta gaia behin lurreratuta, herri estrategia definitzearekin batera, eginbehar zehatz batzuk jarriko nizkioke geure buruari: etorkizun
|
berri
horren ezaugarritzea eta burujabetzen artikulazioa.
|
|
|
Baldosapeetatik agertutako identitate kolektibo
|
berri
horrek, jatorri eta ideologia askotariko jendea biltzen zuen misturak, bozgorailu bat behar zuen. Kalean gertatzen ari zen guztia lehenengo pertsonan kontatuko zuen norbait.
|