|
2000
|
|
|
Elaberri labur hortan, mende hunen hastapenean gertatu istorio arrado bat kondatzen digu idazle
|
berri
horrek, Artola familia ezagutarazten ere, eta bereziki Iñaki etxeko semea. Hunen haur denbora erakusten dauku eta bide batez, laborarien bizi moldeari buruz ainitz xehetasun emaiten, hots, baserriko lanak, plazerrak eta ez beharrak.
|
|
2001
|
|
|
Gorago ikusi dugu nolako laguntza eman dion" Ainhoa" ren poema irakurtzeko. Orain erretorika
|
berri
horrek asmatzen dituen laguntza bideak aztertzen jarraituko dugu, zeren garbi baitago, irakur ditzagun, poema berriek pistak jarri dizkigutela erretorika berria asmatuz.
|
|
2002
|
|
|
Joera esperimental eta abangoardistakoak dira, halaber, garaiko euskal narratibaren panoraman indar handiz sartutako bi idazleren obrak. Koldo Izagirre7 (1953) eta Bernardo Atxaga8 (1951) dira belaunaldi
|
berri
horren ordezkariak, eta 1975ean Panpina ustela aldizkaria sortu zuten. Ustela aldizkari apurtzaile eta antikonbentzionala zen eta abangoardia kontzeptuari lotuta dagoen literaturaren autonomia aldarrikatzen zuen.
|
|
|
1996). Lehenengoak, pormodernitateak, gaur egunean indarrean dagoen eredu filosofiko eta kulturalari egingo lioke erreferentzia; bigarrenak, berriz, epistemologia
|
berri
horretan indartu diren estetika eta artelanak adierazi nahiko lituzke.
|
|
|
Consummatum est (Elkar, 1993) nobelarekin beste norabide aldaketa bat gertatu zen Irigoienen ibilbidean, nahiago izan baitzuen unibertso narratibo
|
berri
hori lehen aipatutako euskal erreferentzia historiko eta mitikoetatik urrun eraikitzea. Nahiz eta autorearen prosaren karga sinboliko poetikoa eta dena blaitzen zuen errealismo magiko fantastikoaren kutsua handia den hemen ere, gai eta kezkak unibertsalagoak mamitzen dira bertan.
|
|
|
|
Berri
hori, nireganaino ere hel dadin, Asunen neska adiskideren batek zabaldu du.
|
|
|
Orixe omen da zinearen etsaia, televisio
|
berri
ori. Urrutiko berriak horrela ziran asi berritan, eta ez genekian horrela zan ala ez.
|
|
|
Eta organua baiño leen, noski, eta urte batzuk aurretik, Altuna emen zegoan, erriko organista. Ta organu
|
berri
ori zertu orduko, irakatsi izan zion Iparragirreri Garaiko doiñua.
|
|
|
Illerriko
|
berri
ori azalekoegia izanik, argitasun geiagoren eske elizako artxibura jo dugu.
|
|
|
Urzaik esan zidan
|
berri
hori. Ez nion siñistu.
|
|
|
Hor ikusi Zoo
|
berri
hortan bertan. Hainbat eta hainbat abere, kaiola barruetan anitz, beste batzuk ez hainbestean.
|
|
|
Horra ba. Hori aski ez zela, ximino preso eukiz gainera, horien gorpuzkiz baliatze
|
berri
horri ez zion inolaere zuzen iritzi ximino irakurleak.
|
|
2003
|
|
|
" Ez nintzan ni hasiko bide berri baten bilha, zuek jarraitzen duzuena zuzen iruditu bazitzaidan. Bost urthe saiatu nintzan zazpi ahaleginetan, zuek bost minututan lurrera bota nahi duzuen bide
|
berri
horren bilha. Kilo asko paper gastatu nituan eta ordu asko erabili nuan buruan bira ta bira prolema bakhoitza.
|
|
|
Uste barik hain saltsa handian sartu zen ezen, ardura
|
berri
horrek ikasketa kurtso oso bat galdu eragin ei zion3 Horregatik bada, badirudi gudu aurrean ez zituela unibertsitate ikasketak burutu. Garai horretan ezagutu bide zuen Madrilen Jon Bilbao, gero gudari kapitaina izango zena.
|
|
2004
|
|
|
Nolakoa dun makina
|
berri
hori, ba?
|
|
2005
|
|
|
Eta ez da bakarrik Pariseko banlieues famatu haietan mugatzen ohidura
|
berri
hori. Telebistako leihatilatik gure gazteei eredutzat emanak zaizkien mail goreneko kirolariak ere aritzen dira josteta berean:
|
|
2008
|
|
|
Literaturaren alorrean eragiten duten ekintzek eta prozesu sozialek ere lehentasuna hartu zuten azterketetan. Ikuspegi
|
berri
horrek eragin du teoria sistemikoek literatura Komunikazioaren Zientzian kokatzea.
|
|
|
Hego Euskal Herrian, ordea, urruti samar gaude ikuspegi
|
berri
horretatik. Hemengo eskoletan XIX. eta XX. mendeetako ikuspegi historizista eta 1970eko hamarkadatik aurrerako ikuspegi komunikatiboa gainjarri egin dira, eta gainjarrita diraute gaur egun. Horrek esan gura du ez dagoela ikuspegi bien arteko uztarketarik, eta beregainak direla bakoitzaren lanketak.
|
|
|
Horrek irakasleen konpromiso sendoa eskatzen du; batetik, ikasleengana hurbiltzeko eta haiek ezagutzeko ahalegin handia behar delako, eta bestetik, ikasmaterialak moldatzea eta literatura hobeto ezagutzea ezinbestekoa delako metodologia berriekin saiatzeko. Baina, era berean, irakasleei lagundu egin behar zaie erronka
|
berri
horri heltzen; testuliburuak gehiago egokitu behar zaizkio ikuspegi berriari, eta curriculumek ikuspegi komunikatiboa argiago zehaztu behar dute. Azken batean, ez da nahikoa ikasleen gaitasun komunikatiboak garatu behar direla esatearekin; nola egiten da hori?
|
|
2009
|
|
|
Horretan garrantzia berezia ematen diote etxeak zuhaixkaz hesitzeari. Joera
|
berri
horrek, etxeko intimitatea bilatzen duena, auzokoekin hartu emana ia ezinezko bihurtzen du. Etxeak elkarren ondoan egonda ere, auzokoek ezin izaten dute elkar ikusi.
|
|
|
Esaterako, urtebetetzea, orain familia batzeko eguna dena, lehen ez zen ospatzen. Apurka apurka hasi da ospakizun
|
berri
hori indarra hartzen.
|
|
|
Akabuko hamarkadetan, ostera, aharitoa gorde egiten da ardiek arkumea beluago egin dezaten. Salmenta interesak ei daude praktika
|
berri
horren atzean. Ardiak bost hilabete ematen ditu ernari lotzen denetik kumea erditzen duen arte.
|
|
2011
|
|
|
Abeltzaintzak garrantzi handia euki dau Busturiko mendi bizkarretako auzoetan. Sasoi baten herri baso izanikoetara askatzen ebezan ganaduak, jaube
|
barriek
horretarako baimena emoten eben eta.
|
|
2013
|
|
|
Ondorioz, gerraren denbora, iraganeko erreferentzia eta bizipen anitzez osatua, subjektuaren eraiketa pertsonala da. Denbora
|
berri
hori, Salbadorrentzat, bihozmin, sufrimendu eta beldurrez beterik dago.
|
|
2015
|
|
|
Euskal literaturara irakurlego berri bat, euskaldun berriak, gehitzen ari zela nabarmentzen zuen, zeinak soziologikoki gutxi zuen ikusteko euskaldun tradizionalarekin. Sektore
|
berri
hori funtsean urbanoa zen, eta honenbestez, literaturak ere eite hori hartzen ari zen geroz eta gehiago. Horretaz gain, irakurle potentzialen zabaltzearekin eta euskara ikasleek erabiltzen zituzten testuen ugaritzearekin, literatura mota batek didaktikoak pisua hartzen hasia zen orobat, ekonomikoki muntakoa izateraino.
|
|
|
Jeltzaleen abertzaletasunaren ideietatik aldentzeko modu bat zen hori, neurri batean Saizarbitoriak Ez naiz jatorra hartan abiatu zuena sinbolikoki. Saizarbitoriaren hurrengo belaunaldiko idazletzat jo daitekeen Muñozen artikulu
|
berri
hori, dudarik gabe, lehenaren 60ko hamarkadakoaren ildoan koka liteke. Arraza eta erlijioa alde batera utzita hain zuzen euskal abertzaletasun klasikoaren ideiei kontra eginez beste behin, euskaldun izatea zer izan zitekeen galdetzen zuen Muñozek.
|
|
|
Bilbon, Bergaran, Donostian eta Iruñean. Proiektu
|
berri
hori abian jartzeko arrazoietako bat banaketarena zen. Ikusi dugu nola banaketarena arazo handia izan zen hasieratik Pottekoentzat; bada, mintzaldietan sartzeko aldizkari bana erosi zuten bertaratutakoek.
|
|
|
Bere funtzionalitatea ez da iguala, folklorea hizkuntzari (langue) dagokio, eta literatura hizketari (parole), poeta folklorikoak ezin du" tresna edo bitarteko berririk" sortu ahal, bere komunitateak zensuratu, eta mapatik ezabatuko bait luke, folklorea ezin baita esistitu komunitate horretatik kanpo; aldiz, poeta literarioak duen lanik funtzeskoena bitarteko
|
berri
horik arkitzea da, eta horregatik dira bariatuagoak, horregatik dago estilo eta forma gehiago literaturan (folklorean, estilo desberdinak baino, jenero desberdinak daude, eta bertsolari guztiak, kasu, tresna beti berdina enplegatzen dute erremediorik gabe).
|
|
|
Behar bada hobe izango zen euskaldunentzat ez balitz kristautu, edo ez balitz latinizatu, baina urak joan eta gero Txirritak esan zuenez ezin harrapa daiteke amorraia. Eta barbaro
|
berri
horik bere joerak aurrera eramaten ba dituzte oso herri polita geratuko zaigu, bai jaunak, kartoi harrizkoa, txuri berde eta gorriz pintatua eta funditutako ordenadore bat bezala memoria eta iragan huts baten jabe orguilosoa.
|
|
|
Finalean erabilitako gaien inguruko iruzkin burlatiak ageri ziren orobat. Bertsolaritzaren garai
|
berri
horri" postxalbadorismoa" deitzen zioten.
|
|
|
Hala, prozesu horren historia laburtxo bat proposatzen zuten. Publiko
|
berri
horren sorrerarekin bat zetorren, esaterako, gai jartzailearen ugaritzea. Horrekin batera, bertsolaritzaren hainbat keria azpimarratzen zituzten, horietako batzuk urte batzuk ondoren irakurrita aski bisionarioak kontsidera ditzakegunak.
|
|
|
Goethek, literatura nazionala gaindituko zuen ikuspegi
|
berri
horri Weltliteratur deitu zion, normalean" literatura unibertsala" edo" munduko literatura" moduan itzultzen dena. Hortik aurrera hitz egin dezakegu literatura konparatuaren tradizioaz, bere gorabehera, ugaritasun eta arestian aipatu definizio arazoekin.
|
|
|
Euskaldun berriak oro jatortasunez kutsatu, edo euskaldun berriek euskaldun zaharrok irentsi, azken finean argi dago asimilazio bilakabide horrek zirt ala zart egin duela urte gutxi barru, eta hortik sortu duela jadanik" neoeuskara" bataiatu dugun horrek. Hizkera (hizkuntza?)
|
berri
horrek gainera, beste ezerekin baino euskara batuarekin izango du antzik haundiena, tokian tokiko" kutsadura" hartzen bada ere.
|
|
2017
|
|
|
Antarktika, estatu mugen bidezko munduaren egungo zatikatze politikotik at dirauena, zehatzezintasun eta erabakiezintasun postmodernisten metafora modura baliatuta dago Lagun izoztua n, irrealtasunsentsazioen sortzaile indartsu.219 Beste errealitate irudikapen bati irekitzen zaio Goio Antarktikara bidaian zehar, munduari Euskal Herria barne beste modu batez begiratzen ikasiko duelarik. Bada begirada
|
berri
horretan mundutiko aldentze bat, Goioren errealitate irudikapen zaharrean ardatza zen erabateko bat egitea galarazita suertatuko baita behin errealitateak gainditu egiten gaituela onartuta.220 Alan Wildek eten ironia deituriko horretan, bestalde, bada berant modernismoak iritsitako muturreko distantziatik mundurako hurbiltze nabarmena ere, Lagun izoztua n islaturik daukaguna: kontakizunaren hasieran" izozturik", munduarekiko harremanetarako guztiz ezgaiturik bazegoen ere, Goio Ugarte bizitzarako berpizturik ikusten dugu amaieran, mundua den bezalakoa onartzeko gogoz, funtsean.
|
|
|
Gailu informatiko horiek pentsamendu hutsarekin eragingo ditugu, hasieran besoa, gero eskua, eta azkenik atzamarrak mugitzeko egiten genuen moduan. Besoetatik eskuen bidezko lanera igaro ginen, eta, ondoren, mundu digitalera, eta kultura
|
berri
horri nola deitu galdetu genioke geure buruari.
|
|
2019
|
|
|
Uste dut gaur emakumeek paper interesgarriagoa jokatzen dutela gure artean. Juliak uste dut ondo erantzuten diola aipatzen dudan euskal emakumearen paradigma
|
berri
horri. Egiatiak dira, benetakoak, egiten duten horretan sinesten dute.
|
|
|
Halako batean, ordea, sexu harremanak izatean, Florak Senarrari hori bera egiten dio eta, Flora eta Adolforen harremanaren irudi erreflexatuek laidotu eta sumindu egiten dute protagonista modu kontrolagaitzean, eta une hartantxe hartzen du protagonistak emaztea hiltzeko erabaki hotza (216), bere sufrimendua eta umiliazioa gaindiezina zaiolako. Hala ere, ez da erabaki irrazionala erabat, edo ofenditua izan den senarraren ohore galduak eragindako mendeku nahi hutsa, umiliazioa nagusitzen zaio protagonistari, amorantearekiko harremanen nostalgia bat nabari baitu Senarrak Floraren joko sexual
|
berri
horretan.
|
|
|
Emakumeak emozioen, bihotzaren ordezkari zirenez, egokienak ziren euskal arimaren sentimendua transmititzeko eta aberriaren kultura errotzen laguntzeko (2017: 176). Baina zeregin
|
berri
horiekin batera, emakume horiek modernitatearekin harremanetan jarri ziren etxetik kanpoko lanean, hiriko bizitza askean parte hartzeko, moda eta ohitura autonomoak izateko, eta abar. Emakume modernoa Euskal Herrira iristen ari bazen ere, modernitate horren eragina moderatuagoa izan zen gure artean, abertzaletasun kristauaren ezaugarrien eraginez.
|
|
2021
|
|
|
Bide beretik, adinak eta belaunaldien arteko jauziak desberdintasunak ezartzen dituztela uste du IEE1 ek. Bere iritziz, unibertsitatetik ikasgeletara sartzen den irakasle
|
berri
hori ez dago behar beste prestatuta literatura irakasteko, formazio pedagogiko faltaz gainera, bizitzak eskaintzen dituen eskarmentua eta hainbat trebetasun orokorren garapena ere falta zaiolako.
|
|
|
Maiteminduta dagoenarentzat, barruan kokatu zaion gose
|
berri
hori ase ezin duenarentzat idatzi nahi nuke, minik eragingo ez dioten izarrarteak eskaintzeko, sar nazala jakako poltsikoan
|
|
|
hots," euskal kultura posible al da euskararik gabe?" galderatik partitu beharrean," euskara posible al da euskal kulturari buruzko diskurtso jakin bat gabe?" galderatik abiaturiko eztabaidan sakontzea esanguratsuagoa dela uste baitugu. Hala ere, hezkuntzari dagokionez, euskaraz gain, euskal kultura zer beste ezaugarrik ere gorpuztuko duen balego adosteko beharra ikusten dugu, lehenik eta behin, ikastetxeetan euskal kulturak zeharkako elementu behar duen heinean, eztabaidari dagokion dimentsioan eta kontzertatutako gutxieneko argumentuez erantzun ahal izateko; bestetik, gazteei euskal kultur erreferente
|
berriak
horren arabera proposatu eta horiek jorratu ahal izateko; hirugarrenik, bide horretan, nerabea euskal kultur komunitate baten parte, kontsumitzaile nahiz sortzaile, izateko oinarri epistemologikoa, baina, aldi berean, motibazionala osatzeko; eta, azkenik, bere identitatearen eraikuntzan euskarri garrantzitsu bihurtzeko.
|