|
2004
|
|
|
—Jende
|
berria
dago Balantzategin —esan nion La Vacheri etxeko atarian eserita zeuden andre eta gizon batzuk seinalatuz. Tartean ez nuen inor ezagunik sumatzen.
|
|
|
Halako batean, jaioa nintzela jakin nuen. Ez dakit zer sentitu nuen, hotz pittina edo haizearen azkura edo soinuren bat, baina, edozein modutara, zerbait
|
berriaren aurrean
nengoela iruditu zitzaidan, eta agian mundu honetara etorria nintzela. Ordea, une hartan ez nekien zer animalia mota nintzen, eta ikusi ere ezin nuen neure burua ikusi:
|
|
2010
|
|
|
Dena dela, Davidek Parisera bidalitako soilik landare bilduma 3500 espeziez osotuta dago; alabaina, Txinan barrena bildutako landare guztien ia erdia galdu edota hondatu egin zen, bidaietan zeharreko era askotako ezbeharretan, Han ibaiko naufragioan kasurako. Bada, 250 espezie
|
berri
zeuden, Pariseraino iritsitako landare horien artean. Armand Daviden lagin naturalistiko joriak metatuz joan ziren Pariseko museoko karraju eta sotoetan, eta urte luzeetarako lana eman zien talde taxonomiko desberdinetako adituei, esate baterako, ugaztun, narrasti, anfibio eta arrainak sailkatu eta identifikatzeko, eta bai era askotako ornogabeak, batez ere tximeletak, kakarraldoak, armiarmak, barraskiloak, izainak, zizareak eta.
|
|
|
Urrutiago, pago lizar bakan batzuk ernetzen ziren, eta are eta urrutiago, basoa. Berdatu
|
berria
zegoen basoa, eta handiagoa iruditu zitzaidan, sarriagoa, sendoagoa. Gorago, arratseko zeruak laino solteak zeuzkan.
|
|
|
Baina Adelak ez zion aditu. Biki etorri
|
berriarekin
zegoen. " Dena bustita hago!
|
|
|
Gure adineko askok bezala Robertok injeniaritza ikasi zuen Eskola Profesionalean eta horri esker nago mahai honetara eserita, txikitako lagunak iragarri zidalako niretzako moduko lanpostu
|
berria
egon zitekeela kooperatiban.
|
|
|
Lehenagoko urtean, 777an, Ebro ibaiaren inguruko buruzagi arabiarrak Kordobako Abdel Rahman emir
|
berriaren kontra
zeuden. Haien arteko Bartzelona eta Gironako gobernadore zen Sulayman ibn al Arabi eta Abul Aswad Paderborn hirira abiatu ziren emiraren kontrako gatazkan Karlomagnoren laguntza eske.
|
|
|
Santiagoko elizan" ehiztarien meza" entzun eta Atxurin hartu zuten trena. Gorbeiako puntan gurutzea profanatu
|
berri
zegoela ikusi zuten, Gaztedi Errepublikanoaren ibilaldia pasatu baitzen aurreko astean; ezin izan zuten laidoa borratu. Antxon Bandresek han errefugio bat eraikitzeko proiektua borobiltzen zuen bitartean, futbol partidua jokatu zen Arrabako zelaian:
|
|
|
Aitaren hiletetatik eta Kalifa
|
berriari
dagozkion ospakizunetatik pausatu zenean, Mhadi aitak eman zion giltzaz oroitu zen.
|
|
2011
|
|
|
alde batetik Don Emilio bezalako apaizak zeuden, Eusko Alderdi Jeltzalea (legez kanporatua) babesten zutenak (hirurehun baino gehiago izan ziren Aita Santuari eskaera idazki bat egin zioten apaizak, eta Don Emilio sinatzaileetako bat zen; Francoren alde egoteagatik Vatikanoa salatzen zuten bertan); beste alde batetik, erregimenaren aldekoak zeuden (gutxi batzuk); azkenik, axolagabetasun kalkulatu baten aldekoak. Elizgizonen artean belaunaldi banalerro sortu
|
berria
zegoen orain: EAJren guardia zaharra zegoen alde batetik, eta su-piztaile berriak, bestetik.
|
|
|
Guraso eskolatik pasatu gabeak izanik, txikiaren ibilera zalantzakorra babesteko ardura nori eta antzera dabiltzan aita ama
|
berriei
dagokie. Trantze horretan dagoenak nolanahikoa ez den erronka baizik ez du ezagutzen:
|
|
|
Goizeko hamarretako albistegia hasi
|
berria
zegoen une hartan.
|
|
|
Alde batetik Bergara etxera ematen zuen eta bestetik erreka aldera. Gaur egun Errekaundi izeneko etxe multzo
|
berria
dago bertan.
|
|
|
Alde batek Bergara etxera ematen zuen, besteak Txemene aldera (Peparen etxera), eta besteak erreka aldera. Orain Errekaundi izeneko etxe multzo
|
berria
dago bertan.
|
|
|
Santa Maria kalean da. Infantatik eskola
|
berriak
dauden aldera hamabost hogei bat metrora ezkerraldean izkina eginez dagoen etxea. Alde bateanTokialai (Aizkorberen etxea), bestean Manuelenea (Ospitala), eta beste aldean Goizargi etxeak daude.
|
|
|
Santa Maria kalean. Infantatik eskola
|
berriak
dauden aldera hamabost hogei bat metrora, eskuinaldean bakarrik dagoen etxea. Loidi (herriko Belako) gelditzen zaio parean.
|
|
|
Santa Maria kalean. Infantako izkinatik eskola
|
berriak
dauden aldera, Loidi (Belako) eta Tokialai (Aizkorberen etxea) pasatu ondoren, ezkerraldean gelditzen den etxea. Gaur egun taberna dago beheko aldean.
|
|
2012
|
|
|
Yangambi postu militarra zen, eta noiznahi galdetzen zioten goi ofizialek, Lalande Biranek batez ere, ea berririk bazen. Berak ezetz erantzuten bazuen, eta gero kontrakoa jakiten bazen,
|
berriak
egon bazeudela baina berak isildu egin zituela, Gobernu Egoitzako ziegara bidaliko zuten zuzenean, edo are kastigu handiagoa pairatu zuen. Beraz, egia kontatuko zion Lalande Birani.
|
|
2013
|
|
|
Ebaki
|
berria
zegoen belar hura, kardaberaren lore horiekin eta beste kolore askotako lore izpiekin nahastua.
|
|
|
Bi pauso eman atzera, eta begiratu egin zuen. Ohearen gainean, toalla zuri batean bilduta, haur bataiatu
|
berria
zegoen. Doi doi mugitzen zituen hankatxoak, eta bere begiak, artean urdinxkak, sabairantz begira zeuden.
|
|
|
Inurri alfabetatu batek egunero irakurtzen zuen Inurri Post egunkaria. Beste inurriek zer
|
berri
zegoen galdetzen ziotenean, berak beti erantzun ohi zuen bakar bakarrik bizi nahi zuen inurri kopurua handituz zihoala, ezinbestean. (Ezin izaten zuen poz keinua erreprimitu.)
|
|
|
Euskal kulturgintza hau, bere ezaugarri horiekin guztiekin, une honetan gizarte aldaketek eta teknologia aldaketek dakartzaten desafio eta aukera
|
berrien aurrean
dago. Norbanakoaren konfigurazioan aldaketak gertatzen ari dira, parte hartzeko eta kontsumitzeko orduan ere bai, eta arlo teknologikoak plaza berria ekarri dio kulturari.
|
|
|
Kulturgintzaren inguruko erakundeek ere esparru horren artikulazioan dute lehen zeregina. Enpresak eta erakundeak euskalduntzeko zerbitzu lanean ari direnak ere galdera
|
berrien aurrean
daude hamarraldi luze baten ondoren. Zerrenda luzea da.
|
|
2015
|
|
|
Lagunek begiratu egiten zidaten, adi, arrotz, hura bailitzan ikusten ninduten aurreneko aldia. Lagunetako bat —ilearen koloreagatik Gorria esaten geniona— kanta liburuak partitzen hasi zenean, berri
|
berri
zegoen bat eman zidan niri.
|
|
|
Ebaki
|
berria
zegoen belar hura, kardaberaren lore horiekin eta beste kolore askotako lore izpiekin nahastua.
|
|
|
Bi pauso eman atzera, eta begiratu egin zuen. Ohearen gainean, toalla zuri batean bilduta, haur bataiatu
|
berria
zegoen. Doi doi mugitzen zituen hankatxoak, eta bere begiak, artean urdinxkak, sabairantz begira zeuden.
|
|
|
—Soilik Sansineneak hizketan jarraitu zuenbost egun pasata McTigueri modu umiliagarrian eta ezin errazago irabazi zionetik, Isidoro La Habanako Euskal Etxearen egoitzara joan zen, bide batez esanda, kontatu behar dizuet zentro hori zoragarria dela, ezin bikainagoa, inauguratu
|
berria
dago, zer ikusirik ez guk hemen daukagun zokozulo honekin, hura amets egitekoa da, leku ezin hobean kokatua, La Habanaren erdi erdian, Malecon eta Prado Paseoaren tartean, izkina eginez. beno, noan harira, gertatu zen Euskal Etxearen inaugurazio festan, gure Isidorok ere parte hartu nahi izan zuela, tematu egin zen, eta, jakina, parte hartu zuela. Nola hartu zuen parte?
|
|
|
Eskualde batza berrituak sindikatuak eskualdean dituen egitura eta baliabide guztiak bilduko ditu eta, bere esparruan, konfederazio txiki bat bihurtuko da, bere gain hartuz ardura politikoa, ekintza sindikala eta zerbitzuen hornidura. ...izazio proiektuaren berrikuntza apartekoena," antolakuntzaren aldetik ELAren baitan egindako ekarpen teoriko eta praktiko sakonena", idazkari nagusiaren aburuz.1075 Eskualde batzen artean ere izango dira bat egiteak, haien kopurua hamabira laburtu arte, eskualde guztiek Nazio Batzordean ordezkaritza izan dezaten; Eskualde Batza berrituak barne araudiak onartzen joango dira eta antolaketa
|
berriari
dagozkion organoak osatuko dituzte.
|
|
|
Orain komunikabide
|
berriak
daude, informazio gehiago daukat eskura, eta inpresio eta iritzi batzuk ditut. Ez dakit nire iritziak interesatzen zaizkizuen, baina zuenak bai niri.
|
|
|
" Ezer ez zeuk gabe, dena zuekin" tankerako esaldiak errepikatuz langileei. Bere alboan, liderrari babesa agertuz, bere lau zuzendariorde izendatu
|
berriak
zeuden: Jesus Pejenaute, Jose Luis Seron, Sebastian Larraza eta Javier Telletxea.
|
|
|
Freirera heldurik, gosaritzat zerbait jatera joanen da, arratseko bidaiarako txartela erostera, telefonoz dei egitera eta denda apurretan zer salgai
|
berri
dagoen ikustera. Inguru minguru horietan guztietan Ñuño ez da ibiliko bost urrats norbaitek agur erran gabe:
|
|
|
Ertzain Palomo argiaren argiz hasten zen bere zelatari lanean. Egun batean bururatu zitzaion, ohi ez bezala, El Monumentoraino joanen zela, bidean gaindiko kokondo oihanean eta Bariayko aldean zer
|
berri
zegoen jakitera. Hura ustegabea, bide erdian Peluo orga gainean ediren zuenean, bada, kokoz beterik zekarrena.
|
|
2016
|
|
|
Egunotan ikusgai dago Hermes aldizkariaren inguruko erakusketa Bilbon. Nafarkaria irakurtzen dugunontzat segur aski nahikoa urruti geratu zaigun ekintza kulturala izan da, baina hala izanagatik ere, interesekoa dukegu, bai bertan idatzi zuten nafarren
|
berriei
bagagozkio, bai euskarazko ekarpenari berari begiratzen badiogu. Jesus Sarriak sortu eta zuzenduriko ekimen horretan Hego Euskal Herriko idazle aldra ederrak parte hartu zuen, alde batetik zein bestetik.
|
|
|
Hil
|
berri
zegoela, Euskal Erria koek" Memorable alocucion" izenburukoa atera zuten, Iruñeko Kamiñoko Ama Birjina ezarri zeneko mendeurrena zela-eta bertaratu erromes ultzamarrei Obanosek zuzenduriko prediku laburra hain zuzen:
|
|
|
Baxenafarroan zegoela euskara ikasi bide zuen, eta euskal gaien ikerkuntzan ere trebatzen hasiko zen. Garaian garaiko beste ikerlari askoren antzera iberista izan zen, eta bere burua girotzeko agertu
|
berria
zegoen Lagunen Elkartean aukeratua izan zen kide izateko. Euskaldunez mintzo Melanges:
|
|
|
Madozko erretore horrek, 8 orrialdeko Errosario santuaren amabost misterio Iruñako apaiz nagusiaren mendeko zenbait euskal elizetan kantatzen diran moduban eskribituak izenburuko lana ere atera zuen Iruñean 1903.ean Nikolas Marzelinoren etxean, baita Jesusen viozari cantac izenburuko orria ere; egun galdurik dagokeen arren, Damaso Intzak Perez Goienari ezagutarazi zion garaiz, eta Lizarrakoaren nafar bibliografian aipatua dugu bederen. Madozen 1894.eko martxoaren 26ko data daraman azken lan horretan, 9 eta 7 ahapaldiko bi bertso
|
berri
zeuden kantagai zortziko txikiko neurrian; bietarik bigarrena soilik zihoakion izenburuari, lehendabizikoa gamazadaren inguruko gertakizunekin lotuta zegoenez:
|
|
2017
|
|
|
Cervantes dragoiak atxilotu zuenez, kaporal izendatu zuen; Orrantia koronelari, destakamenduko burua zenez, Isabel katolikoaren domina eman zion, eta Apodaca erregeordea Venaditoko konde izendatu zuen. Azken honek ez zuen gogoko jaso zuen sari hura, izendapen horrek zekarren adiera adardunagatik eta eroagatik (‘venado’ edo oreina); are okerrago jaso zuen izendapen hori Apodacaren emazteak, ‘La venadita’ deitzen ziotela jakin zuenean, kargu
|
berriari
zegokion ohore eta guzti. Mina hil eta lau urtera Mexikok independentzia lortu zuen.
|
|
|
Azken honek ez zuen sari hura gogoz jaso, izendapen horrek zekarren adiera adardunagatik eta eroagatik (venado edo oreina). Are okerrago jaso zuen izendapen hori, Apodacaren emazteak La venadita deitzen ziotela jakin zuenean, kargu
|
berriari
zegokion ohore eta guzti.
|
|
|
Azken honek ez zuen gogoko jasotako sari hura, izendapen horrek zekarren adiera adardunagatik eta eroagatik (venado edo orein txikia). Are okerrago jaso zuen izendapen hori, Apodacaren emazteari La venadita deitzen ziotela jakin zuenean, kargu
|
berriari
zegokion ohore eta guzti. Fernado VII.ak saritu zituen Minaren kontra borrokaturiko goi mailako ofizial guztiak:
|
|
2018
|
|
|
Erroma eta bere cursus a gero eta urrutiago daude. Shocka gaindituta, nagusitasun sozioekonomikoari eutsi nahi bazaio, egoera berrira moldatu behar da, joko arau
|
berriak
baitaude: agertzen diren botere lokal ilunekin, eskuragarri dauden talde armatuekin legearen lerroa hain da mehea, Estatua deuseztatzen denean... edo germaniarrekin jokatu behar da.
|
|
|
Horrela deskribatzen zuen familia askoren egoera Agustin Lazcano mediku higienistak 1903an. XIX. mendea bukatu
|
berria
zegoen, eta ulertzekoa da egoera hau, zeren eta hiriko hazkunde demografikoari ez zion garapen urbanistikoak lagundu. Horrela, mendea aurrera joan ahala, etxebizitzaren arazoa iruindarren arazorik garrantzitsuenetako bat bihurtu zen.
|
|
|
1516an hasi ziren obrak. Gotorleku
|
berriari
dagokionez, oso azkar eraitsi zuten monasterioa, ez osorik, eraikin batzuk gotorlekurako gorde baitzituzten. Luis Hutinen gotorleku zaharreko material batzuk ere erabili zituzten, nahiz eta 1539an oraindik guztiz eraitsi gabe zegoen.
|
|
|
Aztikerren ikerketak garbiki erakusten du EiTBko albisteetan nagusiki EAE agertzen dela eta bigarren postuan dagoela Espainia. EAEko
|
berriei
dagokienez, gainera, azpimarratu behar da berri horien% 30ak aipatzen duela Espainiaren erreferentzia, adibidez Espainiako datuekin konparaketa bat egiteko.
|
|
2019
|
|
|
Bi mezu
|
berri
zeuden posta elektronikoaren buzoian, Begoñarena bat, eta kartzelan berarekin egondako kide batena bestea. Kidearena zabaldu zuen:
|
|
|
Azalpen honetan aditzoina, alde batetik, eta tzen atzizki berria, bertzetik, baino ez dira agertzen. Lehena, aditzoina, zaharrenetarikoen artean zaharrena da; eta bigarrena, jakina, egoera
|
berriari
dagokiona izateagatik, atzizkia bera da aditz joko horien kota ematen diguna.
|
|
2021
|
|
|
Hezur berri izan/ eduki Hezur
|
berrietan
egon
|
|
|
Hezur berriak dauzkat; laster amona izango zara. Hezur
|
berrietan
dago.
|
|
2023
|
|
|
Basaurin izan da, Bilbo Handian, euskaltasunaren ertzean euskararen azentu eta ahoskera (omen) desegokiak nekez onartuko zaizkigun inguru berean ezpain margoa hortzetan txikia, argala eta ile eskasduna da ahotsa ozta ozta ernatu zaio hitz egiten hasi denean burua sorbaldetan sartua baimen eske bailitzan nazionalek aita hil izanak ondorio latzak ekarri zizkiela etxekoei guda ondokoak direla bere bizitzako lehen oroimenak hastapen tristeak, harrotasunez beteak bi esaldi besterik ez eta isiltasunak zapaldu du aretoa amak eta amonak, aspaldi joanak, familia aurrera atera zuten aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea, bi emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu berri zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horietako baten zortzigarren solairu batean ume zain senar zain etxekoengandik urrun handik herri honetara etorri zela baina herri honetara iritsi baino lehen bazela hemengoa ez diela bere sorburuari uko egin nahi baina hemengoa dela errepikatu du isildu eta txanda pasatu dio albokoari gogora datorkit osasun zentrora etorri zen lehen aldia hamabi bat urte badira alaba nagusiak lagunduta, behartuta gizonarekin arazoak zituela horixe da orain gogora ekar dezakedana hori eta bera bezalako emakume zorigaiztokoak kontsultatik irteten zirenean haien destino petrala bizi ez izateagatik hitza hartu du berriro baina oraintxe esaten ari dena ezaguna zait lau seme alaba izan zituela gizon horrekin bi mutil eta bi neska baina ia hasieratik jakin zuela ez zela izango bere bizitzako gizona holakorik balego, gehitu du gizon horrekin gelditu zen seme alabak nagusitu arte eta gauzek txarrera egin zutenean etxeak eta atariak garbitzen jarri senarrarengandik apartatzerakoan pisu berean bizitzen jarraitu zuen seme alabekin laster gizonak etxe erdia eskatu zion baina beste erdia eta aurreztuta zeukanarekin pisu txiki bat erosteko adina diru bildu zuen gaur egun berea duen etxebizitza seme alabek ikasketak eta lanbide onak dituztela eta pozaren pozez bizi dela orain berea den etxe horretan bizitza osoan izan duen altxorrik preziatuena horrelaxe amaitu du bere mintzoa azken mahaikidearen hitzaldia bukatu ondoren entzuleen txanda izan da emakume adinduaren ezagun batek eskua altxatu du zorionak eman dizkio erakutsi duen kemenagatik guztiok gaude zurekin esan dio eta gogotik sentitzen duela berak bizi izandakoa, senar onik ez izana eta horren gaizki pasatu izana berehala moztu dio ondo baino hobeto dakit neure bizitza ez dela erraza izan ondo baino hobeto dakit zuk senar ona izan duzula baina hori ez da berez zorion bermea zuri esaterako, jarraitu du, ez zaizu hori batere lagungarri izan gaizki zaude orain, senar ona izanik senarra faltan ez baituzu bakarrik bizitzen ikasi izan eta horixe da ikaskuntza nagusia emakumeon bizitzan goizago edo beranduago ikasi beharreko lezioa nik aldiz larrutik baina betirako dut ikasia ez zaitez nitaz errukitu, errukitu zaitez zeure buruaz eta hori esandakoan sorbaldak zuzendu zaizkio eta haren burua beste mahaikideenen artean gailentzen ikusi dut ezusteko gehiago ditu guretzat prestaturik bere entzule umil eta mireskor bihurtu gaituenontzat plazer sexuala ere izan du hizpide berak ez duela horretarako sekula arazorik izan ez senarrarekin ezta ondorengo maitaleekin ere eta alboan eserita dagoen belaunaldi gaztearen testigantza eman duenak jauzi txiki bat egin du aulkian oharkabean, ia lurrera eroriz saioa amaitu ostean mokadutxo bat eskaini digu udalak jardunaldietako izar, guztiek hitz egin nahi dute harekin halako batean ikusi nau eta niregana hurbildu da zorionak eman dizkiot hitzaldiagatik eta haren bizitzaren kontakizunarekin jarraitu du ez dago ubera geldiarazterik senarrarengandik dibortziatzera ailegatu ez zenez hura hildakoan pentsioa gelditu zitzaiola eta gaur egun zoriontsu bizi dela asteburuetan lagunekin ateratzen da erretiratuen egoitzako dantzaldira joateko neskatilatan bezala, dio irribarrez, hori bai, ezkontzeko premiarik gabe ama keinu batez atzamarra pasatu dit aho ingurutik ezpain margoa ezpainetatik kanpo atera omen zait berari ere antzera gertatu ohi zaiola haginak zikintzen dituela behin eta berriro senarrak ezin zuela hori jasan esan du irribarre lotsati eta maltzurraz etxetik alde egiteko agindu zion egunean bertan andregai berriak, bai, harek bazekiela ondo janzten eta haren burua apaintzen bota zion aurpegira ez bera bezala, ezpainak ere behar den moduan margotzeko gai ez zela eta barre egin du berriro, erruz oraingoan eder eta dotore nagoela esan dit gero beno ...n aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea, bi emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu
|
berri
zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horietako baten zortzigarren solairu batean ume zain senar zain etxekoengandik urrun handik herri honetara etorri zela baina herri honetara iritsi baino lehen bazela hemengoa ez diela bere sorburuari uko egin nahi baina hemengoa dela errepikatu du isildu eta txanda pasatu dio albokoari gogora datorkit osasun zentrora etorri zen lehen aldia hamab...
|
|
|
...n aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea, bi emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu
|
berri
zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horietako baten zortzigarren solairu batean ume zain senar zain etxekoengandik urrun handik herri honetara etorri zela baina herri honetara iritsi baino lehen bazela hemengoa ez diela bere sorburuari uko egin nahi baina hemengoa dela errepikatu du isildu eta txanda pasatu dio albokoari gogora datorkit osasun zentrora etorri zen lehen aldia hamab... Basaurin izan da, Bilbo Handian, euskaltasunaren ertzean euskararen azentu eta ahoskera (omen) desegokiak nekez onartuko zaizkigun inguru berean ezpain margoa hortzetan txikia, argala eta ile eskasduna da ahotsa ozta ozta ernatu zaio hitz egiten hasi denean burua sorbaldetan sartua baimen eske bailitzan nazionalek aita hil izanak ondorio latzak ekarri zizkiela etxekoei guda ondokoak direla bere bizitzako lehen oroimenak hastapen tristeak, harrotasunez beteak bi esaldi besterik ez eta isiltasunak zapaldu du aretoa amak eta amonak, aspaldi joanak, familia aurrera atera zuten aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea, bi emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu berri zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horietako baten zortzigarren solairu batean ume zain senar zain etxekoengandik urrun handik herri honetara etorri zela baina herri honetara iritsi baino lehen bazela hemengoa ez diela bere sorburuari uko egin nahi baina hemengoa dela errepikatu du isildu eta txanda pasatu dio albokoari gogora datorkit osasun zentrora etorri zen lehen aldia hamabi bat urte badira alaba nagusiak lagunduta, behartuta gizonarekin arazoak zituela horixe da orain gogora ekar dezakedana hori eta bera bezalako emakume zorigaiztokoak kontsultatik irteten zirenean haien destino petrala bizi ez izateagatik hitza hartu du berriro baina oraintxe esaten ari dena ezaguna zait lau seme alaba izan zituela gizon horrekin bi mutil eta bi neska baina ia hasieratik jakin zuela ez zela izango bere bizitzako gizona holakorik balego, gehitu du gizon horrekin gelditu zen seme alabak nagusitu arte eta gauzek txarrera egin zutenean etxeak eta atariak garbitzen jarri senarrarengandik apartatzerakoan pisu berean bizitzen jarraitu zuen seme alabekin laster gizonak etxe erdia eskatu zion baina beste erdia eta aurreztuta zeukanarekin pisu txiki bat erosteko adina diru bildu zuen gaur egun berea duen etxebizitza seme alabek ikasketak eta lanbide onak dituztela eta pozaren pozez bizi dela orain berea den etxe horretan bizitza osoan izan duen altxorrik preziatuena horrelaxe amaitu du bere mintzoa azken mahaikidearen hitzaldia bukatu ondoren entzuleen txanda izan da emakume adinduaren ezagun batek eskua altxatu du zorionak eman dizkio erakutsi duen kemenagatik guztiok gaude zurekin esan dio eta gogotik sentitzen duela berak bizi izandakoa, senar onik ez izana eta horren gaizki pasatu izana berehala moztu dio ondo baino hobeto dakit neure bizitza ez dela erraza izan ondo baino hobeto dakit zuk senar ona izan duzula baina hori ez da berez zorion bermea zuri esaterako, jarraitu du, ez zaizu hori batere lagungarri izan gaizki zaude orain, senar ona izanik senarra faltan ez baituzu bakarrik bizitzen ikasi izan eta horixe da ikaskuntza nagusia emakumeon bizitzan goizago edo beranduago ikasi beharreko lezioa nik aldiz larrutik baina betirako dut ikasia ez zaitez nitaz errukitu, errukitu zaitez zeure buruaz eta hori esandakoan sorbaldak zuzendu zaizkio eta haren burua beste mahaikideenen artean gailentzen ikusi dut ezusteko gehiago ditu guretzat prestaturik bere entzule umil eta mireskor bihurtu gaituenontzat plazer sexuala ere izan du hizpide berak ez duela horretarako sekula arazorik izan ez senarrarekin ezta ondorengo maitaleekin ere eta alboan eserita dagoen belaunaldi gaztearen testigantza eman duenak jauzi txiki bat egin du aulkian oharkabean, ia lurrera eroriz saioa amaitu ostean mokadutxo bat eskaini digu udalak jardunaldietako izar, guztiek hitz egin nahi dute harekin halako batean ikusi nau eta niregana hurbildu da zorionak eman dizkiot hitzaldiagatik eta haren bizitzaren kontakizunarekin jarraitu du ez dago ubera geldiarazterik senarrarengandik dibortziatzera ailegatu ez zenez hura hildakoan pentsioa gelditu zitzaiola eta gaur egun zoriontsu bizi dela asteburuetan lagunekin ateratzen da erretiratuen egoitzako dantzaldira joateko neskatilatan bezala, dio irribarrez, hori bai, ezkontzeko premiarik gabe ama keinu batez atzamarra pasatu dit aho ingurutik ezpain margoa ezpainetatik kanpo atera omen zait berari ere antzera gertatu ohi zaiola haginak zikintzen dituela behin eta berriro senarrak ezin zuela hori jasan esan du irribarre lotsati eta maltzurraz etxetik alde egiteko agindu zion egunean bertan andregai berriak, bai, harek bazekiela ondo janzten eta haren burua apaintzen bota zion aurpegira ez bera bezala, ezpainak ere behar den moduan margotzeko gai ez zela eta barre egin du berriro, erruz oraingoan eder eta dotore nagoela esan dit gero beno, beti bezala, gaineratu du baina aurrean ispilurik ez izan arren ezabatu ezinean nabilen neure irribarrea harenaren aldean metalezkoa dela sumatu dut bisitak semearekin joan naiz jaio nintzen herrira gure lehen etxea bisitatu dugu herriaren goiko partean trenbiderik ez duen geltokiaren alboan hantxe izan da semea pozarren kamera eskuan paretak zeharkatzen dituen huntzari denboraren usaina erretratatu guran bigarren etxe atzeko errekastoa eta aurreko zelaia txikitu egin dira urte hauetan guztietan amaren eskolak herri osoa besarkatzen du bere tronutik inoiz bukatu ez zen Engañako tuneleraino ere iritsi gara gure aitak eskolak eman zizkien beharginen umeei erdi eraitsitako etxeak alaitu dira gu ikustean argazki honetan bi gorputzen itzalak azaltzen dira sarrerako lokatzaren gainean, iluntasunari begira barruan gordetako sekretuak asmatzeko ahaleginean uda gorri honetan Zamorara eraman ditugu seme alabak eta ilobak haurtzaroko paisaiak eta jabetzak ikustatzera
|
|
|
Ikusten denez, debeku zerrenda luzea baina alferrik, zeren eta oraindik XIX. mendean apaizak dantzan ari zirelako
|
berria
baitago.
|
|
|
Bizkaian emakumeek ohitura dute erditu
|
berri
dauden emakumeengana bisitanjoatea, lagundurik eta opariekin, opariz zamatutako neskameak eramanez, eta honetatik kaltea sortzen da herrian. Eta hau saihesteko agindu eta manatu zuten Legearen bitartez, hemendik aurrera ez emakumerik, ez neskarik, ausart dadin joaten, eta ez dadin joan agerian, ez ezkutuan, erdi den beste emakumerik bisitatzera, opariak agerian, ez saskiz zamatutako neskameak eramanez, ez beste gisaz ere, emakume ala neska bakoitzari seiehun marabediren isunpean...".
|
|
|
Jolasa oso dibertigarria da engainatzen direnagatik, hitz egiten denagatik eta begiekin eta begiratzeko moduekin egiten diren keinuengatik, eta, batez ere, ateratzen dituzten ezpain eta muturrengatik; eta joko horri mus deitu zitzaion. " Mus" zaharra eta
|
berria
dago, errege gehiagorekin edo gutxiagorekin".
|