|
2006
|
|
|
Haren karrikako mutikoen arteko jostagai bortitzen abia zen anaien arteko liskarra. Halakoetara, etxean entzunak
|
beren
jolasetara eramaten zituzten haur gehienek. Migel alde horretatik salbuespena zen:
|
|
2007
|
|
|
Bi gazte talde auetakoak izan dira emen. Eguraldi txarra zutela ta, gure pelotalekuan izan dituzte
|
beren
jolasak. Bilbao’ko txistulari batek jo, ta dantza egin.
|
|
2008
|
|
|
Josef Nadj eta Dominique Mercy ren Petit psaume du matin ikustera jende andana etorri zen, eta hasierako isiltasunaren ondorioz bazirudien bizipen mistiko baten atarian geundela. Agertokian bi sortzaileak zeuden, berdin jantzita, gizon dotoreen modura, eta hiru metroko erratz banarekin ekin zioten
|
beren
jolas patxadatsu eta magikoari. Une batzuetan irudi artegagarriak sortzen zituzten, simetria eta paralelismo joko aratzak eginez, eta beste batzuetan beraien arteko dantza pasarte berezietan murgiltzen ziren, beren buruarekin edota elkarrekin borrokan, baina abiadura geldoari inoiz utzi gabe.
|
|
2009
|
|
|
...Hiriak, mende hasiera hartan, bazituen hiritartasunaren ezaugarriak, eraikin gero eta modernoagoak, automobilak, zinematografoa, kafetegiak, kasinoa, antzokiak, jende dotore jantzia?, baina bazituen, halaber, herritartasunarenak, hiria herri handi bat besterik ez baitzen, funtsean, eta hori igarri egiten baitzen hainbat zeinu eta adierazpenetan; hiriko umeek, esate baterako, herrietakoek bezalaxe,
|
beren
jolasak eta beren boladak izaten zituzten, jolas bakoitzak bere garai eta aro zehatza balu bezala; ziben aroa, puxtarrien aroa edo aroen aroa mutilek; sokena, tortoloxena edo txingoena neskek, kanaberazko xirulen aroa ere tartean, bai batzuentzat eta bai besteentzat ere; jolasen alternantzia hura nola gauzatzen zen, hain modu berezko eta naturalean, itxura batean?, misterio bat zen:
|
|
|
...nde hasiera hartan, bazituen hiritartasunaren ezaugarriak –eraikin gero eta modernoagoak, automobilak, zinematografoa, kafetegiak, kasinoa, antzokiak, jende dotore jantzia–, baina bazituen, halaber, herritartasunarenak, hiria herri handi bat besterik ez baitzen, funtsean, eta hori igarri egiten baitzen hainbat zeinu eta adierazpenetan; hiriko umeek, esate baterako, herrietakoek bezalaxe,
|
beren
jolasak eta beren boladak izaten zituzten, jolas bakoitzak bere garai eta aro zehatza balu bezala; ziben aroa, puxtarrien aroa edo aroen aroa mutilek; sokena, tortoloxena edo txingoena neskek... kanaberazko xirulen aroa ere tartean, bai batzuentzat eta bai besteentzat ere; jolasen alternantzia hura nola gauzatzen zen –hain modu berezko eta naturalean, itxura batean–, misterio bat zen:... bazirudien ezen hiriko puntu batean norbait hasten zela, adibidez, ziba batekin, edo neska batzuk txingoan, eta berandu gabe ekiten ziotela mutil guztiek ziba dantzatzeari eta neskek txingoka, domino efektu ekidinezinean.
|
|
2010
|
|
|
Badakite, ordea, erregistroak praktikan bereizten, eta egin egiten dute. Esate baterako,
|
beren
jolasetan. Behin baino gehiagotan ikusi dugu haien joko sinbolikoetan, konparaziora, batuari heltzen diotela.
|
|
|
Batua, normalean behintzat, eskolan jaso duten eredua da, eta ez etxean edo inguru hurbilean. Erregistro hori ezagutzen dute, eta
|
beren
jolasetako egoera informaletan, egoera jakin batzuk irudikatzen edo antzezten ari direnean, erabili egiten dute. Irakasle papera antzezten ari direnean, esate baterako, baina baita gurasoaren papera irudikatzen ari direnean ere.
|
|
|
Ghat begi bistan izan zutenean, ordea, ehun legoatan gaindi hedatzen zen zuhaiztia antzeman zuten, dena ordoki batean eraikia, uharkekin eta ubideekin, lorategiak nonahi, fruitu eta barazki franko orotatik zegoelarik; hiriaren inguruan kanaberadiek eta datilondo oihanek estaltzen zuten lur gorria. Aintzira bat ere bazegoen, zerua bezain urdina, ibis zuriekin eta flamenko gorrixkekin; halaber, auzo hartako emazte brontze kolorekoek uretan egiten zituzten
|
beren
jolasak, hura ikustekoa!; arrastirian, ordea, ezin kontatuzko tximeletak ilkitzen ziren fruitu ondo oihanetatik eta aintzira aldera joaten; honat harat hegaldatzen ziren ur gainean gauaren beltzak dena iraungitzen zuen bitartean.
|
|
2012
|
|
|
Kontuan hartu behar da zakurrak berarenak baino ez direla. Etxean haurrak badaude, ez diegu utzi behar
|
beren
jolasetarako erabiltzen. Horrela, txakurkumeak ikasiko du, gainera, familiak bere gauzak errespetatzen dituela, berak etxeko gainerako gauzekin egin behar duen bezala.
|
|
2013
|
|
|
Arratsetan, alabak eskolatik saltoka ateratzen ikusten nituenean, korrika amultsuki besarkatzera etortzen zitzaizkidanean, edo biek elkar hartu eta
|
beren
jolasekin bat egin nezan aho batez erregutzen zidatenean, zure gomuta izaten nuen zelatan. Istant labur batez gailentzen zitzaidan, horditzera iritsi gabe, eta eskerrak ematera bultzatzen ninduen, zorionaz jabetzera, zure pairamenak banaizena eta badudana balioesten zizkidalako, konparaketa hutsez.
|
|
|
–Hala balitz, Ahmet Sellami enpresari famatuaren proiektu izarra, Carthage Land jolas parkea, bertan behera gera liteke. Baina Sellami eta bere bazkide amerikarraren ustez, dena konplot baten emaitza da, eta estela hori norbaitek faltsifikatu eta
|
beren
jolas parkearen lurretan utzi omen dute. Susana Lapitz estela aztertzen duen bigarren arkeologoa da, eta, atzo lortutako emaitzak prentsara zabaldu ez diren arren, gaur goizean urgentziazko prentsaurreko bat deitu eta estelaren faltsukeria plazaratu du Lapitz arkeologoak.
|
|
2014
|
|
|
Administrazioek asko dute egiteko, ondoren, sektore pribatuan euskara erabili dadin.Mugimendu feminista ere gertutik ezagutzen duzu. Berdintasunaren aldeko borrokan ere badago bidea aurretik.Hezkuntza oso garrantzitsua da; esaterako, mutilek neskek baino espazio askoz gehiago hartzen dute
|
beren
jolasetarako. Testuliburuetan ere generoen arteko rol banaketa egoten da.
|
|
|
Bai. Eta horietan jasotako informazioa
|
beren
jolas eta jokoetara eramaten dute neska mutikoek. Badira familia elebidunak aita tzotzil mintzo, ama espainolez, eta kontuan harturik espainierak duen prestigioa hau da, espainola dela hizkuntza balioetsia, aztertzen ari naiz berdinen taldeetan ere ez ote den espainola nagusituko, tzotzil hitz egiten duten neska mutilak ez ote diren espainolez hitz egiten duten neska mutikoen itzalera lerratuko.
|
|
|
Haurrak oso urduri daude, eta energia asko dute gastatzeko. Horregatik, askotan, korrika, jauzi eta lurretik ibiltzea izaten dute
|
beren
jolasek. Horrek guztiak esan nahi du janzki bat oraindik ere on leku batean apurtzen dela edo puska batean bakarrik higatzen dela.
|
|
|
Hala ere, gogoratu behar da txakurrak eta felidoak desberdinak direla, eta desberdintasun horiek beren joko ohiturak hartzen dituztela. Hori dela eta, garrantzitsua da
|
beren
jolasetan gainbegiratzea, ziur egoteko ez dagoela interpretazio txarrik adiskidetasunari aurre egiteko. Eta, funtsezkoa:
|
|
|
Eta ibili zarete
|
beraiekin
jolasean?
|
|
2015
|
|
|
Nahiz eta ordurako guztia gertatzen ariko zen, hausnartu zuen Errek deseroso.
|
Berekin
jolasean agertzen zen garai bertsuan, inori ezer esan gabe lapurretan ariko zen. Esku batekin semearen adatsak laztantzen zituen bitartean, bestearekin gezurrezko kontu mugimenduak eragiten zizkien bezero eta lagunei.
|
|
|
Inork ez zigun erreparatzen. Lapurrek lasai eztabaidatzen zituzten planak,
|
beren ondoan
jolasean zebiltzan ume haiei jaramonik egin gabe. Bahitzaileek zuhaitzen atzetik kirikatzen gintuzten, zelatatuak beraiek zirela ezjakin.
|
|
|
Urte erdira haurrek hartzen dituzten gaitasunak direla eta, etapa honetan
|
beren
jolasak aktiboagoak dira. Horietako askok, gainera, beren gaitasun motorrak sustatzen dituzte, gehienak kateatzen hasten diren garaian, eta batzuk zutik jartzea lortzen dute.
|
|
|
Horregatik, komeni da parkeak bisitatzea edo mendira joatea oinez, gora eta nahi duten guztia mugitzeko. Helduek haurrek
|
beren
jolasak asmatzea edo haiekin batera ibiltzea utz dezakete, «korrika egiteko» prestatzaile gisa izango diren jardueretan eta geroago sortuko diren beste joko batzuetan. Gainera, energia inbertitzen badute, hobeto lo egiten dute gauez, eta, azken batean, zoriontsuagoak dira.
|
|
2016
|
|
|
Horietako bat Kanano ordenagailua da. Kite batean, txikiek muntatzen eta konfiguratzen ikasi behar dute, gero
|
beren
jolasekin, tutorialekin edo eduki on line gogokoenarekin gozatzen hasteko (eta haientzat aukeratua). Robotika ere aukera polita da egun hauetan.
|
|
2017
|
|
|
goma eta soka-saltoa batez ere, bata bestea bezain ergelak iruditzen zitzaizkigunak, bata nahiz bestea kantu txepel batzuk abestuz jolastu ohi zirenak. Egia da, inoiz edo behin, gure ohiko jolasekin nekatu eta aspertu samarturik geundenean, neskekin jolastu ohi genuela
|
beren
jolas txepel haietan, eta egia da, halaber, nahiko baldar eta trakets moldatzen ginela, batez ere neskek erakusten zuten airostasun eta abileziaren aldean.
|
|
|
Espetxera aitonarekin egindako bidaia horietako bat hain zuzen ere. Bere lagunendako Maiderrek bidai berri bat egin behar duenaren seinale da motxila, dela asteburu horretan
|
beraiekin
jolasean aritu, edo eta etxeko lanak ere egiteko aukerarik ez duela izanen ulertarazten diena.
|
|
2020
|
|
|
Bai, orokorrean gurasoekin izaten ari naizen kontaktuetan hori jaso dut; esaten didate uste zutena baino hobeto daramatela haurrek, kontuan hartuta zein garrantzitsuak diren
|
beraientzat
jolasa, lagunak, mugimendu askea, hustutzea... Askok komentatzen dute, orain dela hilabete eta erdi esan izan baliete horrela egon genuela, haurrek ez luketela aguantatuko esango genukeela.
|