|
2001
|
|
|
Kanpo zorraren zerbitzurako, hortaz, bi aurrezki mota desberdin behar dira; zorpeko egoiliarrek inolako barne aurrezkirik gauzatuko ez balute, ez lukete izanen
|
beren
eskumenean inolako fondo transferigarririk; baina baldin eta, bere aldetik, zorpeko herrialdeak inolako kanpo errentarik irabaziko ez balu, ez litzateke gai izanen bere kanpo hartzekodunei beharrezko den kanpo moneten kopurua transferitzeko; eta, azpimarratu dugunez, I diruan soilik zerbitza dezake Hegoak bere kanpo zorra.
|
|
|
(i) Bere merkataritza soberakinaren bidez irabazitako kanpo monetak Hegoak bere barne erreserbatan gordeko balitu, bere egoiliarrek
|
beren
eskumenean gainerako outputa erosteko behar den erosteko ahalmena edukiko lukete, zeren 100 bilioi dolarreko balioak beren eskumenean izanik, H herrialdearen merkataritza soberakinaren ordainketa eta gero edukiko luketen etxeko errenta definituko bailuke.
|
|
|
(i) Bere merkataritza soberakinaren bidez irabazitako kanpo monetak Hegoak bere barne erreserbatan gordeko balitu, bere egoiliarrek beren eskumenean gainerako outputa erosteko behar den erosteko ahalmena edukiko lukete, zeren 100 bilioi dolarreko balioak
|
beren
eskumenean izanik, H herrialdearen merkataritza soberakinaren ordainketa eta gero edukiko luketen etxeko errenta definituko bailuke.
|
|
|
Depreziazioa alboratzeko, beharrezkoa da agintari monetarioen; baina horrek hauxe esan nahi du: lehendabizi, herrialdeek
|
beren
eskumenean nazioarteko erreserbako aktiboen kopuru handiak eduki behar lituzke (azpigaraturiko herrialdeek ez dauzkatenak, noski); eta, bigarrenik, beraiek prest egon lirateke beren atzerritar erreserba guztiak galtzeko, soilik truke tasa bat defendatzearren, nahiz eta horrek presio debaluatzaileen menpe segituko duen. Beraz, truke tasen kontrola azpigaraturiko herrialdeentzat ilusiozko alternatiba da, eta gauza bera eskualdeguneen onartzea; izan ere, gune horiek Bretton Woods eko sistemaren bertsio errebisatua dira guneak hertsiak direnean eta egokitzapena zaila denean, edo espekulatzaile pribatuentzat pizgarria guneak oso zabalak direnean eta egokitzapena oso erraza denean.
|
|
|
Produktua erretiratzeko erabakiaren eraginpean dauden aldeek banatzaileek, usurbilek eta kontsumitzaileek agiriak eta frogak aurkez ditzakete, bai eta beren interesetarako egokien iruditzen zaiena alegatu ere, presako bidetik izapidetu daitekeen prozedura baten bidez. Merkaturatzea Autonomia erkidegoek izendatuko dituzte produktu seguruen komertzializazioa kontrolatzeko agintari eskudunak; larrialdi egoeretan, Osasun eta Kontsumo Ministerioak jardungo du, eta Kontsumoko Konferentzia Sektorialaren eta Osasun Sistema Nazionalaren Lurralde arteko Kontseiluaren bidez koordinatuko dira. Produktuen banaketaren kontrolean toki korporazioek ere jardun dezakete,
|
beren
eskumenen esparruan. Kontrol agintariek ahalmena dute merkatuko produktuen segurtasuna bermatzeko behar diren neurriak hartzeko, larrialdi egoeretan ohiz kanpokoak izango direnak.
|
|
2003
|
|
|
Elikagaien Segurtasuneko Agentzien bidezko kontrola. EBren esparruan, elikagaien segurtasunaren kontrola, 2003az geroztik, Elikagaien Segurtasuneko Europako Agintaritzari, estatu kideetako elikagaien segurtasuneko agentziei eta autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenen esparruan sortzen dituzten elikagaien segurtasuneko agentziei dagokie. Haren funtsezko funtzioen artean dago EBn zirkulazioan jartzen diren produktuak seguruak izatea.
|
|
|
Arlo horretako udal eskumenei buruzko lehen lege aipamenak, funtsean, eta hasiera batean, 1984ko Kontsumitzaile eta Erabiltzaileak Defendatzeko Lege Orokorrean (KEBLO), kontsumitzaileen babesari dagokionez, eta 1986ko Osasun Lege Orokorrean, elikagaien osasunari dagokionez. Autonomia erkidegoen autonomia estatutuak onartuta, eta autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenak beren gain hartuta kontsumitzailearen defentsaren eta higienearen arloan, autonomia erkidegoetako araudiek eskumena zuten alderdi horiei buruzko udal eskumenak arautzeko beren lurraldeetan. Hala ere, erregimen autonomikoan hogei urte baino gehiago igaro ondoren, lurralde mapak egoera heterogeneoa du, komunitate guztiek ez baitute horri buruzko araudi espezifikorik garatu; eta garatu dutenek, berriz, beste modu batera garatu dute.
|
|
2005
|
|
|
Adibide honek argi erakusten digu, legeak lege, gizartearen jarrerak eta presiomailak asko baldintzatzen dutela gerora epaileek izan dezaketen malgutasuna legebat betearazterakoan edota udalek
|
beren
eskumenekoak diren esparruetan hartzendituzten erabakietan.
|
|
|
Araudi honen bidez, eskoletako jangelen alderdi hezitzailea indartu nahi da, bizitza osoan iraungo duten higiene eta elikadura ohitura osasungarriak sortzeko. Horregatik guztiagatik, oinarrizko irizpide batzuk ezarri dira, autonomia erkidegoek gutxieneko erregulazio gisa erabil ditzaten
|
beren
eskumenen esparruan garatzeko. Eskolako jantokiaren baldintzak Eskola jantokiko zerbitzua lokal egokietan eman da, Autonomia Erkidegoen araudian aurreikusitako eraikuntza, diseinu eta ekipamendu baldintza eta eskakizunei egokituak.
|
|
2006
|
|
|
Hala, badira arau juridikoak organo legegileetan edo legebiltzarrean jatorria dutenak, eta, orobat, badira xedapen normatiboak lege indarra dutenak eta botere betearazleak onartzen dituenak. Gainera, publizitatearen alorrean gertatzen den bezala, eta estatutuetan ezarritakoarekin bat eginez, Espainiako Konstituzioak aurreikusten du, halaber, autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenekoak diren gaietan legezko xedapenak emateko posibilitatea. Azkenik, beste organo batzuk ere aipa daitezke:
|
|
|
Datu pertsonalak tratatzeko, eragindako pertsonaren baimen argia da, eta ezeztatzen da, kasu hauetan izan ezik: 1.Datu pertsonalak administrazio publikoek
|
beren
eskumenen esparruan dituzten eginkizunak betetzeko biltzen direnean. 2.Negozio, lan edo administrazio harreman baten kontratu edo aurrekontratu baten zatiei buruzkoak direnean eta mantendu edo betetzeko beharrezkoak direnean.
|
|
|
Horietan, Europar Batasuneko araudian ezarritako neurriak aplikatzen ziren, Espainian hegazti gripearen lehen kasua agertu ondoren. Bide hori ohikoa da, eta horren bidez, Ministerioak eremu horiek bere zerrendan sartzen ditu, autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenak gauzatzean hala eskatuta, eta, horren bidez, hainbat eremu gehitu dira arrisku eremuen eta zaintza bereziaren artean. Gobernuak, joan den ostiralean, hegazti gripea zaintzeko eta kontrolatzeko neurriak indartu zituen datorren urrira arte, uztailaren hasieran Salburuako (Gasteiz) hezegunean hilda agertu zen somormujo batean Espainiako gaixotasunaren lehen kasua detektatu ondoren.
|
|
2007
|
|
|
2 Bost urte igaro ondoren, eta estatutuak eraldatuz, autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenak zabaldu ahal izango dituzte, ondoz ondo, 149 artikuluak ezarritako esparruaren barnean.
|
|
|
Autonomia erkidegoek,
|
beren
eskumenak garatu eta betearazteko, finantza autonomia izango dute, Estatuaren Ogasunarekin koordinatuta jarduteko printzipioarekin eta espainiar guztien artean elkartasuna izateko printzipioarekin bat etorriz.
|
|
|
Atal honetan, lehenengo eta behin, aipatu berri ditugun autonomia estatutuak, autonomia erkidegoetako parlamentuek
|
beren
eskumeneko arloen inguruan onetsitako lege organikoak, eta EKren 150 artikuluan ezarritako legeak, jarraian ikusiko ditugunak. Horrez gain, atal honetan ezinbestekoa da autonomia araubidean eragin handia izan duten «oinarrizko legeak» aipatzea, hain zuzen ere, «oinarrizko lege», «oinarriak» edo «oinarrizko legegintza» deitu izan direnak; esapide horiek ez diote aipamen egiten arau juridikoaren mota formal bati (esaterako lege organikoa, lege arrunta edo nazioarteko tratatua), baizik eta arau juridikoaren kontzeptu material bati, eta horrek oker ugari eragin ohi ditu.
|
|
|
Ikus dezagun adibide bat: EKren 149.1.18 artikuluaren arabera, estatuaren eskumen esklusibokoak dira administrazio publikoen(...) funtzionarioen estatutuari buruzko oinarriak, kontuan hartuta oinarriok beti bermatuko dutela herritar guztiek tratu bera izatea administrazio horietan, autonomia erkidegoek,
|
beren
eskumenak direla bide, funtzionarioei buruz eman ditzaketen arauei kalterik egin gabe. Edonola ere, arau horiek estatuko legegintzaren oinarrietara egokitu dira.
|
|
|
Zerga bereziak direnean, nahiz
|
beraien
eskumena Nafarroak eskuratuta duen arren, beti arau komunak aplikatuko zaizkie eta Nafarroako Legebiltzarrak ez du inolako arau ematerik izango.
|
|
2008
|
|
|
Toki administrazioari dagokienez, esan behar da ordenantzen bidez udal eta mankomunitateek arautzen dituztela
|
beren
eskumenekoak diren gaiak. Hortaz, udalen autonomiaren ondorioa dira; nolanahi ere, ordenantzak legearen menpekoak dira.
|
|
|
Toki entitateek arautzeko ahalmena dute
|
beren
eskumenei dagokienez. Xedapen horiek araudi forma hartzen dute tokiko antolaketa eta funtzionamendua arautzeko xedea dutenean.
|
|
|
AEPDk gogorarazten du pertsonen irudiak hartzea eta erreproduzitzea, irudi horiek identifikatzeko aukera ematen badute, eta Interneteko edozein erabiltzailerentzat eskuragarri dagoen YouTuben argitaratzea, titularren onespenaren mende dauden egintzak direla, DBLOaren 6.1 artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz. Araudiaren arabera, “ez da baimenik datu pertsonalak administrazio publikoek
|
beren
eskumenen esparruan dituzten eginkizunak betetzeko biltzen direnean; kontratu baten zatiei edo negozio, lan edo administrazio harreman baten aurrekontratu bati buruzkoak direnean, eta datu horiek mantentzeko edo betetzeko beharrezkoak direnean; datuen tratamenduaren helburua interesdunaren funtsezko interesa babestea denean, edo datuak hirugarren interesdunaren intereserako irisgarriak diren itur... Taxi irratien “zerrenda beltzak” Bestalde, AEPDk txosten bat egin du Espainiako zenbait hiritako taxi irratiek egiten dituzten erabiltzaileen datuen tratamenduari buruz.
|
|
|
Jaurlaritzako hirukoa osatzen duten alderdietako ordezkariak ari dira, ordea, horretarako oztopoak jartzen. Arabako eta Bizkaiko foru aldundiek Legearen aurka helegiteak jarri zituzten Epaile Batzordearen aurrean, Legea
|
beren
eskumenetan sartzen dela eta. Errekurtso horiek tramitera onartu ditu asteon Epaile Batzordeak, eta bertan behera utzi du Udalen Legea, helegiteen inguruko erabakia hartu bitartean.
|
|
|
Alegia, bozen bidez aukeratutako Gobernuak izango lituzkeen ardura berdinak. Are gehiago, azaldu dute instituzio guztiek
|
beren
eskumenak izaten jarraitzen dutela, egun. Gainera, armadaburua hauteskundeetako hautagaietako bat izatea ez dute baztertzen.
|
|
2009
|
|
|
Arauak zehazten du gaitasunak eta oinarrizko ezagutzak eskuratu nahi dituzten helduek beren beharretara egokitutako eskaintza izan behar dutela. Alde horretatik, autonomia erkidegoek,
|
beren
eskumenen arabera, helduentzat bereziki egokitutako eta diseinatutako irakaskuntza eskaintza zabala dute beren jardun eremuetan. Eskaintza horrek aukera ematen die prestakuntza osatzeko eta ezagutzak, gaitasunak eta gaitasunak zabaltzeko, profesionalki hobeto garatu ahal izateko.
|
|
|
1876an, herrialde baskongatuek
|
beren
eskumen fiskalen zati bat berreskuratu zuten. Baina lurralde bakoitzak galdutako eskumenak bere kabuz berreskuratzeari ekin zion, nahiz eta lurraldetasuna izan, Esparterok eta Marotok Bergaran egin zuten hitzarmenaren bidez, eskumenak indargabetzeko erabilitako bidea.
|
|
2010
|
|
|
Ebazpenak, funtsean,. Espainiako erakunde demokratikoek
|
beren
eskumen esparruan hasitako Euskal Herrirako bake ekimenari, babesa adierazi zion, baina puntuetako batean indarkeria gaitzesten zuen.
|
|
|
6 Terrorismoaren aurkako borroka babesten du, baita Espainiako Erakunde Demokratikoek
|
beren
eskumen esklusiboen esparruan hasitako Euskal Herrirako bake ekimena ere.
|
|
|
Administrazio ezberdinek eskumenak lurralde berean eta gai berari buruzegikaritzen dituztenean, beren jarduketak koordinatu behar dituzte modukoherentean. Adibidez, hirigintza plana onartzen denean, lurzoruen erabilerakarautzen dira, baina ezin dira ahaztu eremu horretan beste administrazio batzuekesku hartzen dutela,
|
beren
eskumenak baliatuz (Linde, 1981: 32).
|
|
|
Horrela da aspalditik, Alonso Olea, M. k, Derecho Procesal del trabajo, Instituto de Estudios Políticos, Madril, 1969, 19 eta 20 or., esaten duen legez, nahiz eta 1980 urtera arteko LPLra arte lanprozesua arautzen zuten legeek
|
beren
eskumena materiaren arabera ez ezik, pertsonen ezaugarrien arabera (langile ugazaba) ere finkatu. Egun, bigarren irizpidea bikoiztasun hutsa dela ulertuz, pertsonen ezaugarriei erreferentziarik ez egitea ontzat hartzen da.
|
|
|
Gainera, independentzia hori gainerako epai organoekiko eta haiek osatzen dituzten epaile eta magistratuekiko adierazi edo aldarrikatu behar da. Horregatik eta horretarako, epaileei independentzia osoa aintzatesten zaie
|
beren
eskumenen barruan zuzenbide objektiboa kasu zehatzera aplikatzean, gainerako epai organoekiko eta botere judizialaren gobernu organoekiko (BJLOren 12.1 art.). Ondorioz, organo jurisdikzional batek ezin du beheragoko beste organo batek egindako ordenamendu juridikoaren aplikazioa edo interpretazioa zuzendu, legea aurreikusitako helegiteaz arduratzen denean salbu (BJLOren 12.2 art.). Era berean, de... beheragoko epai organoei beren funtzio jurisdikzionalaren egikaritzan ordenamendu juridikoaren aplikazio edo interpretazioari buruzko jarraibideak, zehatzak zein orokorrak, ematea (BJLOren 12.2 art.). Elementu horren garrantzia BJLOk epaileen erantzukizun diziplinarioari lotuta aurreikusten dituen zehapenek adierazten dute.
|
|
|
Lege aldaketaren helburua da, balio horiek galdu gabe, “merkataritza banaketak sortzen duen balioa handitzea, zerbitzuak emateko liberalizazioaren eta enpresentzako kargak ezabatzearen bidez”. Industriak nabarmendu zuen arau berriak “autonomia erkidegoek barne merkataritzaren arloan duten eskumen esklusiboa errespetatzen duela”, nahiz eta Estatua araudi nazional bat ezartzeko gaituta dagoen, autonomiek
|
beren
eskumenen barruan dagokien erregulazioa gara dezaten. Testu berria, Aterki Legean xedatutakoarekin batera, araudi autonomikoaren erreferentzia esparrua izango da.
|
|
|
Hala ere, ikasketa teknikoak eta esperimentalak uzteak lotura handiagoa du ikasleen porrot akademikoarekin, ikasketak hasten dituztenean. Unibertsitatea uzteari buruz egindako ikerketen bidez, hori eragiten duten arrazoi nagusiak hauteman dira, unibertsitateek beharrezko bitartekoak jar ditzaten,
|
beren
eskumenei dagokienez, desertzio indize altua saihesteko. Testuinguruaren aldagaiak Ikasketak hasteko adina edo gurasoen prestakuntza dira unibertsitateko uztearen azalpenean behin eta berriz errepikatzen diren aldagaietako batzuk.
|
|
|
Ebaluazioa eraginkorra izan dadin, curriculum gaitasunak ebaluatzeko probez gain, testuinguru aldagaiak biltzeko galdera sortak ere baditu, emaitzak ikaslearen gizarte, kultura edo ekonomia inguruneari buruzko indizeekin lotzeko, bai eta ikasten ari den ikastetxearen berariazko datuekin, dituen baliabideekin, irakasleen tamainarekin edo ezaugarri orokorrekin eta ikasleekin erlazionatzeko ere. Ebaluazio autonomikoak Ebaluazio orokorraz gain, LOEk ezartzen du hezkuntza administrazioek,
|
beren
eskumeneko zentro guztietan, lehen eta bigarren hezkuntzako maila jakin bateko ikasle guztiei eragiten dieten zentsu diagnostikoko ebaluazioak garatu behar dituztela. Proba horiek orientatzeko helburua dute ikastetxeentzat, ikastetxearen eta ikasgelaren emaitza globalak ematen baitizkie beren hiriko batez bestekoari dagokionez, lortutako datuen eta indize sozial, ekonomiko eta kulturalaren arteko erlazioa eta ebaluatutako gaitasun bakoitzean duten maila.
|
|
|
zer eskubide dituzte? Eskubideak Kontrolatzaileen greba baten aurrean, aire konpainiak ez dira horren erantzule (ezta egingo ere), “aparteko egoera” baita,
|
beren
eskumenetatik kanpo dagoena. Hala ere, bezeroen, bidaiarien, interesak eta ongizatea zaindu behar dituzte.
|
|
|
Lege honek proposatzen duen neurri eraginkorretako bat irakaskuntza arautuen ordezko bideak ezartzea da, helduen ikaskuntza baliozkotzeko eta ikasketa erregularrak egin izan balitu bezalako lan eta ikasketa ondorioak dituen titulua lor dezaten ahalbidetzeko. Hala, LOEk autonomia erkidegoetako hezkuntza administrazioei eskatzen die,
|
beren
eskumenen esparruan, aldian behin probak antola ditzatela 20 urtetik gorako pertsonek batxilergoko titulua lortzeko, hezkuntza etapa horretako ikasketak edozein modalitatetan egin beharrik gabe, dela aurrez aurre, dela urrutitik. Gaur egun, Hezkuntza Ministerioaz gain (atzerriko zentroak, Ceuta eta Melilla), Andaluzia, Asturias eta Aragoiko erkidegoek abian jarri dute proba libre hori beren lurraldeetan.
|
|
|
Udalak dira herritarrek gertuen duten administrazio unitatea, eta, neurri batean, lurralde antolamenduaren oinarria eta estatuaren lehen unitatea da udalerria.
|
Beren
eskumenen baitan, eguneroko bizitzako hainbat alor antolatzen dituzte udal ordenantzek; hala nola lurraldea, laguntza eta gizarte zerbitzuak, ondasun historikoak, hizkuntza edo kultura.
|
|
2011
|
|
|
Espainian, adingabearen babesa hauek arautzen dute: 1/ 1996 Lege Organikoa, urtarrilaren 15ekoa, Adingabearen Babes Juridikoari buruzkoa, eta Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen zati batzuk ere aldatzekoa, eta autonomia erkidegoek,
|
beren
eskumenen arabera, osatzen dituzten xedapenek. (1.3 dokumentua)
|
|
|
Agintarien eta zerbitzu publikoen beste betebehar bat da behar duen adingabe orori berehalako arreta ematea, dela
|
beren
eskumenen esparruan jokatuz, dela organo eskudunaren esku utziz. Esku hartze guztietan saiatu behar da adingabearen eta haren familiaren laguntza izaten, eta haren eskolako, gizarteko edo laneko bizitzan ez sartzen.
|
|
|
Azkenik, eta bake epaitegiek beste epaitegiekin duten harremanari dagokionez, esan behar da BERek bere zioen azalpenean dioen bezala, haiek, hurrengoko kapituluan aztertuko ditugun
|
beren
eskumen propioez aparte, lehen auzialdiko eta instrukzioko epaitegiaren funtzioak egikaritzen dituztela delegazioz, beren lurraldearen eremuan.
|
|
|
Badakigu, orobat, organo hauek, funtzio jurisdikzionalak ez ezik, erregistro funtzioak ere betetzen dituztela. Gogoratu, BJLOren 100 artikuluak erregistro zibilaren eskumenak bake epaitegiei esleitzen dizkiela
|
beren
eskumena gauzatzen duten udalerrietan. Jarraian ñabardura garrantzitsu bat egin behar dugu:
|
|
|
Elementu horretan arazo larri bat ikusten dugu. Printzipioz bake epaitegien beharrizanak asetzera zuzendutako azaldutako subentzio sistemak porrota ezagutu du eta udalek ez diete bake epaitegien beharrizanei erantzuten195 Ziur asko, udalei emaniko subentzio sistema hau deuseztatu eta Justizia Ministerioak eta/ edo autonomia erkidegoetako Justizia Sailak,
|
beren
eskumenen barruan, zuzenean bake epaitegiei emandako diru-laguntza batek haien beharrizanei hobeto erantzungo lieke196.
|
|
|
gaineko eskumena hartuz. Gainera,
|
beren
eskumenekoak izango lirateke bidaltze demandak, errentariak alokairua ordaintzen ez duenean; beren sententzien betearazpenean sortzen diren jabetza bitartekotzak, eta demandatu errebeldeari entzutea210.
|
|
|
– Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak, Justizia Auzitegi Nagusiko presidenteak edo honen gobernu salak,
|
beren
eskumen zilegien egikaritzan, egiten dizkieten errekerimenduen behin eta berriroko ez betetze edo arreta eza, edo beren ikuskapen funtzioen oztopatzea.
|
|
|
– Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak, Justizia Auzitegi Nagusiko presidenteak edo honen gobernu salak
|
beren
eskumen zilegien egikaritzan egiten dizkieten errekerimenduei arreta eza.
|
|
2012
|
|
|
1 Agintari edo funtzionario publikoek argi eta garbi uko egiten badiote ebazpen judizialak, goragoko agintaritzaren erabakiak edo aginduak behar bezala betetzeari, betiere
|
beren
eskumenaren eremuan eta legeak ezartzen dituen formalitateekin eman direnean, orduan, halakoei hiru hilabetetik hamabi arteko isuna ezarriko zaie eta enplegu edo kargu publikorako desgaikuntza berezia, sei hilabetetik bi urte artekoa.
|
|
|
Hala, badira arau juridikoak organo legegileetan edo legebiltzarrean jatorria dutenak, eta, orobat, badira xedapen normatiboak lege indarra dutenak eta botere betearazleak onartzen dituenak. Gainera, publizitatearen alorrean gertatzen den bezala, eta estatutuetan ezarritakoarekin bat eginez, Espainiako Konstituzioak aurreikusten du, halaber, autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenekoak diren gaietan legezko xedapenak emateko posibilitatea. Azkenik, beste organo batzuk ere aipa daitezke:
|
|
|
Erakunde honen erabakiak ez dira lotesleak, erakundeari egiten zaizkion eta hark bete ditzakeen gomendioak baizik. Bi figura horiek beren araudia dute,
|
beren
eskumen eta ezaugarri nagusiak biltzen dituena, eta bezeroaren eskura egon behar du erakundearen sukurtsal guztietan. Era berean, bankuaren edozein bulegotan aurkez daiteke erreklamazio idazkia, betiere Bezeroaren Arretarako Zerbitzura edo Sailera bideratuta badago.
|
|
2013
|
|
|
Sektore publikoan bezala, autonomia erkidegoek turismoan dituzten eskuduntzek eta funtzioen pixkanakako deszentralizazioak ekarri dute erakunde eta enpresa elkarte ugari sortzea bakoitza bere esparru geografikoan,
|
beren
eskumeneko sektore interesak defendatzeko. Dagoen kopuru handia eta haien ordezkaritza partziala direla eta, ezagunenetako batzuk aipatuko ditugu:
|
|
2014
|
|
|
" Erresuma ez da erregearena, herritarrena baizik, eta erregearen ahaltasuna bera ere herriarena da eta ez erregearena, beraz, herritarrek ezin diete erabat uko egin
|
beren
eskumenei".
|
|
2015
|
|
|
Demagun, departamenduak ez direla guztiz desagertzen.
|
Beren
eskumenez hustuak izanen al dira. Ez dakigu.
|
|
|
9 Neure nebaren bidez idatzi nion zein zail egiten zitzaien Rueda doktoreari eta Daza maisuari prioreak hautatu ahal izatea Aita Santuaren edo jeneralaren agindurik gabe,
|
beraien
eskumenekoa delako; honetaz luze idatzi nionez gero, besterik ez diot esango, begira diezaiola baizik, Jaunaren maitasunagatik. Nahiko zeregin du gauza guztiei hainbeste begiratzen.
|
|
|
Nik horrela utzi nuen. Berak dio, gizonik handienak badatoz ere, Granadako artzapezpikua bada ere, oso kaskagogorrak direla-eta, ez dietela obediaraziko
|
beren gain
eskumenik ez badute; eta berari zerbait esaten badiote, beraien iritziaz bat ote datorren ikusteko dela, eta esaten dienari ez diotela inolako kasurik egiten, eta bera ere ez dagoela haiei obeditzeko esatera behartua, horretaz hitz egin nahi ez duenean, ez baitie egiten kalterik inori, eta zergatik kasu egin behar dien berari, ez baita hori arazoaren funtsa, beste bitarteko batzuk baitira kasuari...
|
|
|
Legeak dio ezen, bai agintariek, bai zerbitzu publikoek, bai herritarrek, batez ere lanbidea edo betetzen duten eginkizuna tarteko (osasun arretan, hezkuntzan?), haur edo nerabe bat arrisku edo babesgabetasun egoeran egon daitekeela ikusten badute, haur edo nerabeari laguntza berehala eskaintzeko betebeharra dutela, eta,
|
beren
eskumenean badago, jarduteko, edo bestela eskumena duten agintariei edo haien agente gertukoenei jakinarazteko; orobat, adingabearen legezko ordezkariei jakinarazi behar dizkiete egitateak, edo, beharrezkoa bada, ministerio fiskalari ere bai. Adingabea agertzen ez bada ere jakinarazi dute.
|
|
|
Udaleko gizarte zerbitzuei aholku ematea: Aholkuak ematen zaizkie Gipuzkoako udaletako langileei
|
beren
eskumeneko kasuak direnean.
|
|
|
Lehen momentuan pentsa zitekeen ez zirela gai honen inguruan gatazkak sortzeko, autonomia erkidegoak baitira eskumen baztertzailea dutenak. Dena den, errealitatean hainbat gatazka sortu izan dira eta autonomia erkidegoek hainbatetan jo dute Auzitegi Konstituzionalera
|
beren
eskumenetan Estatua sartzen ari zela pentsatuta (Alonso Seco et al., 2000: 134).
|
|
|
Transferentzien prozesua Osasun Sistema Nazionalak kudeatu zuen eta 1981ean hasi eta 2002 urtean bukatu zen. Horrela, autonomia erkidegoek
|
beren
eskumena exekutatzen dute honako gai hauetan: osasun antolaketan, osasun publikoan eta osasun laguntzan.
|
|
|
Beraz, esan daiteke, Euskal Autonomia Erkidegoak duen eskumena Estatuko oinarrizko legeriak mugatzen duela. Gai honen gainean hainbat alditan eman izan du bere iritzia Auzitegi Gorenak, eta era orokorrean zera esan du, oinarrizko legeriak Estatuan bateratuak diren minimo batzuk ezartzen dituela, baina autonomia erkidegoei beste aukera batzuk utzi dizkiela
|
beren
eskumena garatu ahal izateko (Navarro, 1990: 87 eta 88).
|
|
|
Lehenengo bideari jarraituz, Konstituzioaren artikuluan aitortutako eskumenetan esku har dezake autonomia erkidegoak bat batean, baina bide arruntari jarraituz gero, 148.1 artikuluarekin zerikusia duten eskumenak baino dituzte bereganatu autonomia erkidegoek printzipioz, behintzat bost urte igaro arte. Ordutik aurrera, estatutuen erreformekin
|
beren
eskumenak zabaldu ahal izango dituzte. Eskumen horiek izanik, autonomia erkidegoek egokiak iruditzen zitzaizkien eskumenak bereganatu zituzten.
|
|
|
Autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenak garatu ahal izateko, lehenik eta behin, jakin behar izango dugu noiz gauden oinarrizko legeriaren aurrean eta noiz ez, Estatuak oinarrizko legerian bakarrik baitu eskumen osoa. Beraz, autonomia erkidegoek garatzeko eskumenaz ari garenean, oinarrizko legeria ez denaz ari gara.
|
|
|
Autonomia erkidego horiek garapen hori legeen eta erregelamenduen bidez burutu dezakete eta beraien funtzioa Estatuko araudia osatzean datza, inongo mendekotasunik sortu gabe Estatuaren eta autonomia erkidegoen artean. Dena den, autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenen printzipio nagusiak urratzen badituzte, Estatuko oinarrizko legeria gailenduko da (Lopera, 2011: 784).
|
|
2016
|
|
|
1 Euskal herritarrek askatasunez erabakitzeko eskubidea demokraziaz erabiltzeko ondorioetarako, hortik dator-eta Estatutu honen zilegitasun demokratikoa, Euskadiko Erkidegoko instituzioek erreferendum bidez euskal herritarrei kontsulta demokratikoak egitea arautu eta kudeatzeko ahala daukate, bai
|
beren
eskumenen eremuko gaiei dagokienean zein Euskal Herriko beste lurralde eta giza talde batzuekin izan nahi dituzten harremanei dagokienean, bai eta Espainiako Estatuarekiko eta bertako autonomia erkidegoekiko harremanei eta Europako eta nazioarteko eremuko harremanei dagokienean ere.
|
|
2017
|
|
|
Epe laburreko estrategiari dagokionez, Protokoloaren aitortza udaletatik etorriko delakoan gaude, eta hor kokatzen dugu, aurreko atalean azaldu bezala, udaletako kaiera. Horrela, lehen helburua Europako udalek Protokoloarekin bat egin eta
|
beraien
eskumenei zuzenean zein zeharka lotzen zaizkien neurriak betetzea izango da. Horixe da, zalantzarik gabe, Protokoloak instituzioetan izan dezakeen aitortzarik handiena.
|
|
|
Lehen helburua Europako udalek Protokoloarekin bat egin eta
|
beraien
eskumenei zuzenean zein zeharka lotzen zaizkien neurriak betetzea izango da.
|
|
|
Euskal Elkargoak bere eskumen eta ekintza esparruetan hizkuntza politika bat garatu luke. Gainera, kide dituen herriak,
|
beren
eskumen eta ekintza esparruetan, hizkuntza politika gauzatzen lagundu lituzke eta horretarako diru laguntzak (eskubide arrunt edo berezikoak) esleitu. Horrekin, herri eta herri elkargoetako eragileak euskararen erabilpena garatzen lagundu lituzke, eta herrien mailan gauzatu diren politiken behatoki eginkizuna bete.
|
|
|
Estatuaren beste organo eta instituzio batzuek kontrolatzen dute haien jarduera, Konstituzioaren 156 artikuluak adierazten duenez: . Autonomia erkidegoek,
|
beren
eskumenak garatu eta betearazteko, finantza autonomia izango dute, Estatu Ogasunarekin koordinazio eta espainiar guztien arteko elkartasun printzipioen arabera?. Horrez gainera, autonomia erkidegoek berdintasun printzipioa errespetatu behar dute, edo, beste modu batean esanda, haien autonomia estatutuen artean dauden desberdintasunek ezin diete pribilegio ekonomikorik edo sozialik ekarri beren herritarrei.
|
|
|
Zuzenbide publikoko entitateak dira eta nortasun juridiko propio eta bereizia dute. Administrazio publiko batzuek edo sektore publiko instituzionaleko entitate batzuek sortzen dituzte beren artean edo entitate pribatuen parte hartzearekin, guztien interes komuneko jarduerak egiteko
|
beren
eskumenen eremuan.
|
|
|
Estatuak eta autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenak eskuordetzan eman diezazkiekete udalerriei, nork bere eskumen esparruan betiere.
|
|
|
– Udalerriek
|
beren
eskumeneko obrak eta zerbitzuak elkar hartuta gauzatzeko egindako elkartea.
|
|
|
Zer izen du udalerriek
|
beren
eskumeneko obrak eta zerbitzuak elkar hartuta burutzeko egiten duten elkartea?
|
|
|
Administrazioarekiko auzien epaitegiak arduratuko dira, prozedura laburtuaren bitartez, gai hauetan sortzen diren
|
beren
eskumeneko auziez: administrazio publikoen zerbitzuko pertsonala, atzerritartasuna eta asilo politikoaren eskaerak ez onartzea, dopatzearen inguruko kirol diziplinako gaiak, eta orobat 30.000 euroren zenbatekoa gainditzen ez duten guztiak.
|
|
|
Batzordeek azterketak, txostenak, kontsultak, eztabaidak eta proposamenak egingo dituzte
|
beren
eskumeneko sektoreko gaiez. Barrutiko Kontseiluari aurkeztutako gaiak batzordea eratzen duten pertsona guztien jarrera jaso dute.
|
|
2018
|
|
|
Bortz orrialdeko agiri batean, hamahiru puntu bildu dituzte; horietako batek erabakitzeko eskubidea zehazki aipatzen du: " Euskal erakundeek gaitasuna izango dute herri galdeketak eta erreferendumak arautzeko eta kudeatzeko,
|
beren
eskumenekoak diren gai politiko eta sozialei dagokienez nahiz Euskal Herriko beste herrialde batzuekin, Espainiako Estatuarekin eta Europako eta nazioarteko beste lurralde politiko batzuekin izan nahi duen harremanaz". Preseski, Nafarroarekiko eta Ipar Euskal Herriarekiko harremanez, testuak dio Euskal Autonomia Erkidegoak horiekin lotura politikoak eta lankidetza harremanak ezartzeko eskubidea aitortu behar duela.
|
|
|
n) Lantaldeak antolatzea eta koordinatzea
|
beren
eskumenen esparruan, eta haien garapena ikuskatzea, harreman onak izanda eta aipatu ekipoaren lidergoa hartuta.
|
|
2020
|
|
|
Azkenik, eztabaida politiko ere sorrarazi du: horrelako egoera ohiz kanpokoetan Txina bezalako alderdi politiko bakarrekoek
|
beren
eskumeneko lurraldean jokatu ohi duten bezala jokatu behar al da mendebaldeko demokrazia burgesotan. Txina eredu, eta Italia kontraeredu?
|
|
|
Gizonak, boterea eta kapitala pilatzen diren guneetan gehiengoa dira, hortaz, botereguneetatik urrunen dauden eta herritarrengandik gertuen dauden gune horiek: auzo elkarteek eta antolakunde sektorialek
|
beren
eskumena eta erabakimena konstituzionalki handitu dute.
|
|
|
Egungo erakunde publikoek
|
beren
eskumenak berrantolatuko dituzte ongizatea eta, beraz, produkzioa, autoritatea, aberastasuna eta zaintza konstituzionalki federatuta eta, instituzionalki lurraldetuta eta banatuta egon daitezen.
|
|
|
Albaitariak edo fisioterapeutak Nola jakin zein den profesionalik onena gure animalia zain dezan? Alde batetik, albaitariek intrusismo profesionalaz hitz egiten dute, eta fisioterapeutek, berriz, bi lanbideen arteko lankidetza defendatzen dute, tratamendurik onena bermatzeko modu egoki gisa, eta horrek ez du esan nahi
|
beren
eskumenak gainditzen dituztenik. Hala, Francoren aburuz, «bi profesionalen arteko atzeraelikadurak dakar tratamenduan arrakasta izatea».
|
|
|
Bihar Eibar eta Realaren arteko futbol partida jokatzekoa da, besteak beste. Horren inguruan, Osasun Saileko arduradunek esan dute partida bertan behera uztea ez dela
|
beren
eskumena, baina berriro gogorarazi dute ariketa fisiko gogorrik ez egiteko gomendioa. Osasun Saileko arduradunek esan dutenez, gune urbano arrunt batean dioxina kantitate ohikoa 10 eta 40 zentigramo artekoa izaten da metro kubiko bakoitzeko.
|
|
|
Defentsa Ministerioa, Barne Ministerioa, Garraio Ministerioa eta Osasun Ministerioa. Neurriak ezarri ahal izango dituzte autonomia erkidegoen gainetik, baina zehaztu dute autonomia erkidegoek,
|
beren
eskumenei jarraituz, neurriok osatzeko erabakiak hartu ahal izango dituztela. Eusko Jaurlaritzak eta Kataluniako Generalitateak salatu dute 155 artikulua ezartzen ari dela Espainia, saiheska.
|
|
|
Mundu osoko estatuz azpiko eragileek
|
beren
eskumenak eta botereak berresteko eta egikaritzeko ahaleginak egiten jarraitzen dute. Euskal Herria/ Euskadiren kasuan, azken urteetan tokiko egonkortasun politikoa egon den arren, Madrilgo gobernuaren zentralizazioa eta Espainiako Estatuan pilatzen ari den populismoaren presio gero eta handiagoari egin diogu aurre.
|
|
|
Are gehiago, COVID pandemiak eragindako krisi honetan gertatu den bezala, Estatuak mekanismoak erabili ditu erkidego batzuek garatu ahal izan dituzten segurtasun eta larrialdi politiken kontrola kentzeko, polizia autonomikoak kasu, eta horrela autonomia erkidego horietako gobernuen iritziaren aurkako neurriak ezartzeko. Horrela, agerian geratzen da Autonomiek ez dutela inolako mekanismo eraginkorrik krisi egoeretan
|
beren
eskumenak babesteko.
|
|
2021
|
|
|
Lege berriak ez du oposizioa asebete, ordea. EH Bildu kritiko azaldu zen proposamen berriarekin; izan ere, koalizioaren ustetan udalei ez die «modu nahiko eta egonkorrean» bermatzen
|
beren
eskumenak gauzatzeko behar duten finantzaketa. Eta salatu zuen Eudel testu berriaren negoziaziotik kanpo utzi dutela.
|
|
|
batetik, interpretazio baztertzailea egin dezakete. Haren aplikaziopean, arbitroek ez dute kontuan hartzen edo ez dute baloratzen estatu hartzaileak egindako giza eskubideen arrazoiketa, giza eskubideekin lotutako aferak
|
beren
eskumenetik kanpo daudela ulertzen baitute. Interpretazio hori ohikoa bihurtu da estatu inbertitzaile arbitrajeetan.
|
|
2022
|
|
|
Egungo botere autonomikoa interes publiko goreneko proiektuak legez inposatzen saiatzen ari da, alde bakarretik eta udalerriei galdetu gabe. Eta okerrena da euskal alderdi politiko gehienetako ordezkari askok utzikeria egiten dietela
|
beren
eskumenei.
|
|
2023
|
|
|
O I ndustria Auzitegiak, 1908ko maiatzaren 19ko Legeak sortutakoak, eta 1912ko uztailaren 22ko Legeak eraldatutakoak, lan arloan espezializatutako lehenengo auzitegiak izan ziren, erabat independenteak auzitegi zibilei begira.
|
Beraien
eskumenak mugatu ziren, batetik, ugazaben eta langileen artean edo ugazaba beraren langile batzuen artean sortzen ziren erreklamazio zibiletara, halakoak oinarri zutenean errentamendu zerbitzuen kontratuak, lan kontratuak edo ikastaldi kontratuak ez betetzea edo suntsiaraztea, eta, bestetik, 1900eko urtarrilaren 30eko Legea, lan istripuei buruzkoa, aplikatzearen ondorioz sortutako auzietara.... Industria Auzitegien egitura hurrengoa zen:
|
|
|
Gainerakoan, bat dator federalismo kooperatiboaren printzipioekin; formula federal modernoak izendatzeko erabili den adierazpena da, eta esan nahi du lurralde botereko zentroek eskumenak modu koordinatuan erabiltzen dituztela, subjektu publikoen arteko harremanak zuzendu behar dituen leialtasunaren ondorioz. Leialtasunaren ideia hori dago Toki araubideari buruzko oinarrizko Legearen 10 artikuluak agintzen du toki administrazioen eta gainerako herri administrazioen arteko harremanak" elkarrekiko informazio, lankidetzaeta koordinazio betebeharretara" doitzea, bai eta gainerako administrazioek
|
beren
eskumenak modu legitimoan baliatzea errespetatzea ere, kasu bakoitzean inplikatutako interes guztiak haztatuz (Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituen Legearen 55 artikulua, gaur egun hori guztia APELko 4 artikuluak zehazten du)".
|
|
|
Bestetik, transferitutako edo eskuordetutako eskumenen kontrol neurriak eskumenaren egikaritza arautzen duten legeek ezarriko dituzte eta horiek edozelakoak izan daitezke,
|
berez
eskumenak toki erakundearenak ez direlako. TAOLaren 7.3 artikuluak argi uzten du gai hau:
|
|
|
" Bada, Estatuko legegileak, Toki Araubidearen Oinarriak arautzen dituen 7/ 1985 Legearen bidez, Konstituzioaren 149.1.18 artikulua, Administrazio horren araubidearen oinarriak arautuz. Eta oinarri horien artean daude Legearen 65 eta 66 artikuluetako aurreikuspenak, zeinek arautzen baitute Estatuko Administrazioak eta autonomia erkidegoek
|
beren
eskumenen esparruan korporazioen egintza eta erabakiak aurkaratzea, eta ezartzen baitute toki erakundeen akordioak etetea auzitegien ahalmena baino ez dela (salbuespena, Gobernuaren ordezkariaren aldekoa, Legearen 67 artikulua). Hauek dira Madrilgo Erkidegoaren Legearen konstituzionaltasuna epaitzeko erreferentzia puntu gisa balio behar duten arauak, gaia planteatzeko unean indarrean dauden arauak baitira:
|
|
|
SANCHEZ GONZALEZek horrela adierazten du: ...publikoen jardunaren koherentzia ziurtatzeko, helburu hori ezin bada lortu elkarlanerako edo lankidetzarako azaldutako prozeduren bidez, Estatuko eta autonomia erkidegoetako legeek, ekintza publikoaren sektoreak arautzen dituztenek, Nazioko Gobernuari edo Gobernu Kontseiluari esleitu ahal izango diote toki administrazioaren eta, bereziki, probintzietako diputazioen jarduera koordinatzeko ahalmena,
|
beren
eskumenak baliatzean" 238 Administrazio publikoen sistema konplexu horretan funtzionamendu bateratuan koherentzia behar da eta hor sartzen da koordinazio printzipioa. COVILLAS MARTiNEZek adierazten duen bezala, sistemaren elementu bakoitzak berezkoak dituen interesak aurrera eramateko eskumenak izango ditu, baina horiek ez dute izarea bakoiztua izango eta horregatik sistemaren elementu guztien jarduera lerrokatua eta koherentea bilatu behar da239.
|
|
|
1 Tokiko erakundeek eskubidea dute, politika ekonomiko nazionalaren esparruan, baliabide propio nahikoak izateko, eta baliabide horiek askatasunez erabil ditzakete
|
beraien
eskumenak baliatzean.
|
|
|
4 Toki erakundeetako baliabideen euskarri diren finantza sistema behar bezain dibertsifikatuak eta ebolutiboak izan behar dira, eta, ahal den neurrian eta praktikan,
|
beraien
eskumenak baliatzearen kostuen benetako bilakaerari jarraitzeko aukera eman behar diete.
|
|
|
5 Ikuspuntu finantzariotik ahulagoak diren toki erakundeen babeserako horien finantza egoera konpentsatzeko prozedurak edo finantzaketa iturri potentzialak daude eta toki erakundee ahulei dagozkien kargen banaketa desorekatuaren ondorioak zuzentzeko neurri baliokideak hartzea eskatzen du. Prozedura edo neurri horiek ez dute toki erakundeen aukera askatasuna murriztu behar,
|
beraien
eskumen eremuan.
|
|
|
7 Ahal den neurrian, toki erakundeei emandako diru-laguntzak ez dira proiektu espezifikoak finantzatzeko erabiliko. Diru-laguntzak emateak ez dio kalterik egingo toki erakundeen politikaren oinarrizko askatasunari,
|
beraien
eskumen eremuan.
|
|
|
1 TAAJLk aitortzen du lurralde historikoek eskumena dutela udalerriei eskumenak esleitzeko
|
beren
eskumen propioei dagokienez (TOLTBren 8.1 xedapen gehigarria, 2 paragrafoa), erakunde erkideek beren eskumenei dagokienez duten bezala.
|
|
|
1 TAAJLk aitortzen du lurralde historikoek eskumena dutela udalerriei eskumenak esleitzeko beren eskumen propioei dagokienez (TOLTBren 8.1 xedapen gehigarria, 2 paragrafoa), erakunde erkideek
|
beren
eskumenei dagokienez duten bezala.
|
|
|
Eskumen propioei dagokienez ETELaren 17 artikuluak hogeita hamazazpi gai ezberdin aipatzen ditu eta, ez bakarrik hori, gai bakoitzean udalak duen ahalmenak ere zehaztu egin ditu, udalak jakin dezan
|
beren
eskumena antolatzeko, planifikatzeko, kudeatzeko, ikuskatzeko edota exekutatzeko baldin bada. Foruarauek edo EAEko Legebiltzarreko legeek bermatu behar dute 37 eskumen eta gaietan aipatzen diren funtzioak eta ahalmenak errespetatuko dituztela.
|
|
|
EAEko udalek eta gainerako udal erakundeek, orain arte halako legerik eduki ez dutenez, urritasuna ezaugarri izan duen arau esparru instituzional batean jardun behar izan dute. Egia da lurralde historikoek bakoitzak bere lurralde eremuko udaletan eta toki erakundeetan zuzenean aplikatzekoak diren foru arauak onetsi dituztela, bai zerga arloan eta arlo ekonomiko finantzarioan, bai
|
beren
eskumeneko beste gai batzuetan. Baina egia da, halaber, Euskal Autonomia Erkidegoak lege propiorik ez duenez udal kontuak osotasunean jorratzeko, Euskadiko udaletako eta gainerako toki erakundeetako gobernu organoek toki araubideari buruzko Estatuko oinarrizko legeria eta Eusko Legebiltzarrak onetsitako lege sektorialak aplikatu dituztela, eta lege sektorial horiek hainbat gaitan eragin dutela eta kasu askotan, gainera, zuzenean eragiten dutela udal eskumenetan; esaterako, hirigintzan, ingurumenean, gizarte zerbitzuetan, eta abar.
|
|
|
Autonomia erkidegoei gauza berdina esaten zaie toki erakundeekiko. g) Erakundeen arteko leialtasun printzipioa (9 art.) Aurrekontuen esparruan Administrazioen arteko lankidetzak harmonizatu eta errazten duen printzipioa da. ...zean, interes publiko guztiak haztatzea, eta, zehazki, beste Administrazio publiko batzuek kudeatu behar dituztenak. Gainerako Administrazio publikoei berezkoak dituzten eskumenekoak diren jarduerak gauzatzean informazioa ematea, eta, bereziki, AEFJLOren esparruan informazioa emateko eta gardenak izateko betebeharrak betetzetik eratorritakoa. Norberaren esparruan, gainerako Administrazio publikoek
|
beraien
eskumenak eraginkortasunez gauzatzeko eska ditzaketen lankidetza eta laguntza aktiboak ematea.
|
|
|
Orduan, toki erakundeen autonomia hertsiki lotuta dago haien nahikotasun finantzarioarekin; izan ere, legez esleitu zaizkien funtzioak bete ahal izateko finantza baliabideak erabat eskura izatea eskatzen du, bidegabeko baldintzarik gabe eta hedadura osoan" (48/ 2004 KAE, martxoaren 25ekoa, 10 OJ). Ondorioz, toki erakundeen finantza autonomia agerian geratzen da" diru sarreren eskuragarritasun osoa, bidegabeko baldintzarik gabe eta hedadura osoan,
|
beraien
eskumen propioak gauzatu ahal izateko"; horrek esan nahi du" diru sarreren eta gastuen plana ezartzeko askatasuna, azken batean aurrekontua, ez dela konstituzionalki ezartzen izaera absolutuarekin", eta, beraz, autonomia erkidegoen finantza autonomia mugatzen duten konstituzio irizpideak Administrazioaren eremura eraman daitezkeela. Azaldutako guztiarekin bat etorriz, zalantzarik gabe, Estatuaren eskumenak, EKren 149.1.11, 13, 14 eta 18 artikuluek birtualtasuna dute, handiagoa edo txikiagoa, orain aztertzen ari garen manuen Konstituzioa hausteko arrazoiak aztertzeko; EKren 149.1 artikuluak garrantzi berezia du toki aurrekontuen egonkortasunaren preskripzioak izan lezakeen urraketa aztertzeko, eta artikulu bereko 14 eta 18 arauek EKren 149.1 artikulua eduki behar dute, halaber, tokiko finantza nahikotasuna urratzen ote den ikusteko," Ezin baita ahaztu Estatuak eskumen bikoitza duela, hemen bat datorrena, Ogasun Nagusiaren gainean eta administrazio publikoen araubide juridikoaren oinarriak ezartzeko (Espainiako Konstituzioaren 149.1.14 eta 18 artikuluak); izan ere, toki erakundeek Estatuko tributuetan duten parte hartzearen izaerak, haien autonomiaren berme gisa, ogasun horien funtzionamenduaren euskarri bihurtzen du baliabideak hornitzeko sistema hori ogasun orokor osoan, eta, ondorioz, horren oinarrizko elementu bihurtzen du (Konstituzio Auzitegiaren 237/ 1992 Epaia, 6 OJ)" 513 Toki autonomiaren egikaritzak finantza zaintza betetzea behar du eskumen eta zerbitzu berriak emateko.
|
|
|
a) TAOLren 25.3 artikuluari jarraituz, toki erakundeek berezkoak dituzten eskumenak finantza jasangarritasun printzipioari jarraituz egikarituko dituzte. b) Udal ogasun osoaren finantza jasangarritasuna arriskuan jartzen ez denean bakarrik erabili ahal izango dira berezkoak ez diren eta eskuordetzaz esleitutakoez bestelako eskumenak. ...skumenen eskuordetzeak bat etorri du aurrekontu egonkortasunaren eta finantza jasangarritasunaren arloko legeriarekin. d) Beste Administrazio publiko batzuekin hitzarmenak sinatzeko eta partzuergoak eratzeko, aurrekontu egonkortasunari eta finantza jasangarritasunari buruzko legeria bete da. e) Toki erakundeek ekimena erabili ahal izango dute jarduera ekonomikoa garatzeko, betiere bermatuta badago
|
beren
eskumenak gauzatzean aurrekontu egonkortasunaren eta finantza jasangarritasunaren helburua betetzen dela.
|
|
|
Katalunia, Euskal Autonomia Erkidegoa, Galizia, Andaluzia, Aragoi, Balear Uharteak, Kanariak, Kantabria, Valentzia, Madril eta Nafarroako Autonomia erkidegoen autonomia estatutuek eskumen esklusibo gisa esleitzen dituzte udal mugarteen aldaketak. Era berean, Asturiasko, Gaztela Mantxako, Gaztela eta Leongo, Extremadurako, Errioxako eta Murtziako autonomia estatutuek
|
beren
eskumentzat hartzen dute udal mugarteen lege garapena eta aldaketak gauzatzea, Estatuko oinarrizko legeriaren esparruan eta, hala badagokio, legeria horrek ezartzen dituen baldintzetan. Beraz, udal mugarteen aldaketei buruzko gaia da, legeria autonomikoak duen eskuragarritasun osoarena, TAOLen jasotako prozedura izapideek eta irizpide material urriek soilik lotzen dutena" 551 Autonomia erkidegoek toki erakundeen lurralde mugarteen aldaketaren inguruan egiten duten arauketak honako muga hauek izango ditu:
|