|
2004
|
|
|
1999an eta 2004an markatutako eta aztertutako bikoteetan, zientzialariek bi bereizketa kasu izan zituzten zortzi egun baino gehiagoko aldea zuten hiru bikoteen artean. Bi kasuetan emeak izan ziren lehenago heldu zirenak eta, itxaroteaz nekatuta,
|
beren
bikotekideak beste ar batzuengatik utzi zituztenak.
|
|
2006
|
|
|
Sutsuki, gainera. Nolanahi ere, biak ala biak dibortziatuak daude
|
beren aurreko
bikote-kideengandik, sufritutakoak ez dauzkate ahazturik, eta horrek guztiak eragiten die maitemin honetan poliki joaten saiatzera. Zuhurtzia, dena den, ez da barruan duten suaren lagunik onena.
|
|
2007
|
|
|
Beldurragatik, nagikeriagatik edo norberaren ibilgailurik ez izateagatik, batzuetan, gerta daiteke baimena kaxa batean utzi eta hainbat urte pasatzea berriro atera arte. " Oro har, gidabaimena duten eta gidatzen ez duten emakume gehiago daude,
|
beren
bikotekideek eramaten uztea nahiago baitute. Haiek joaten dira gehien birziklatze ikastaroetara", azaldu du Amadorrek.
|
|
2008
|
|
|
Prostituzio eta esklabotza sexualak emakume izena du milaka emakumek pairatzen dutelako mafien jazarpena. Indarkeria matxistak emakume izena du asko direlako
|
beraien
bikotekideek erailak eta beste milaka tratu txarrak jasaten dituztenak. " Emakume izen" gehiegi.
|
|
|
Gainera, beste kasu askotan, genero indarkeriak ezintasun iraunkorrak eragiten ditu, eta ez dira hautematen. Espainian, aurten 57 emakume hil dira
|
beren
bikotekideen eskutik, eta gehienak 21 eta 50 urte bitartekoak ziren, Berdintasun Ministerioaren arabera. Irudia:
|
|
2009
|
|
|
Hiru emakume hil zituzten
|
beren
bikotekideek iaz EAEn, eta milak baino gehiagok hainbat larritasun mailatako zauriak eta lesioak jasan zituzten erasoen ondorioz.
|
|
|
Bi atxilotu Lekeition eta Donostian
|
beren
bikotekideei erasotzeagatik
|
|
|
Bi gizonezko atxilotu dituzte azken orduetan Lekeition eta Donostiako Amara auzoan
|
beren
bikotekideei eraso egin izanagatik.
|
|
|
Gure Henrike batera nahiz bertzera moldatzen zen ongi. Louvreko zale anitzek
|
beren
bikotekide izateko ohorea galdatzen zioten Nafarroako erregeri. Hark jarri ninduen molde paristarrera.
|
|
2010
|
|
|
Europako 4.300 pertsonek parte hartu duten inkesta baten arabera, Espainaiko emakumeen ehuneko 43k
|
beraien
bikotekidea futbolarekin itsutuko balitz harremana bukatuko lukeela esan du.
|
|
|
– Ez,
|
beren
bikotekideekin joan ziren bizitzera.
|
|
2011
|
|
|
Emakumeek horregatik esaten al dute, maitemintzen direnean,
|
beren
bikotekideak barre eginarazten diela?
|
|
|
Azken hilabete honetan bi emakume hil dituzte, ustez
|
beren
bikotekide izandakoek, Durangon eta Hernanin. Gertakari latz horiek, aparteko bilera egitera behartu ditu Euskadin sortutako Erakunde arteko Batzordeak.
|
|
|
Oro har, lagun leialak eta arduradunak dira;
|
beren
bikotekideak zaintzen badakite, emozioak adierazten batere erromantikoak ez badira ere.
|
|
|
|
Beren
bikotekideekiko konpromisoari eusteko gizonek eta emakumeek dituzten arazoak haurtzaroan sor daitezke.
|
|
|
amarekin harreman ona Baina, indibidualismoari bide ematen dion gizarte testuinguruaz gain, zer arrazoik azal lezakete pertsona batzuek konpromiso falta? Psychological Science aldizkarian argitaratutako azterlan baten arabera,
|
beren
bikotekideekiko konpromisoari eusteko gizonek eta emakumeek dituzten arazoak haurtzaroan sor daitezke. Txosten hori egiteko, 20 edo 21 urteko 78 pertsona elkarrizketatu zituzten ikertzaileek, eta egungo harremanean zuten konpromiso maila aztertu zuten.
|
|
|
Txosten hori egiteko, 20 edo 21 urteko 78 pertsona elkarrizketatu zituzten ikertzaileek, eta egungo harremanean zuten konpromiso maila aztertu zuten.
|
Beren
bikotekideekin ere hitz egin zuten erantzunak erkatzeko. Baina lehenago, zientzialariek inkestatutako pertsonen iraganeko bi alderdi garrantzitsuri buruzko informazioa bildu zuten:
|
|
2012
|
|
|
Togoko emakumeek sexu greba bat egingo dute astelehen honetatik aurrera,
|
beren
bikotekideak, Gnassingbe boteretik kaleratzeko saiakeran, gehiago mobiliza daitezen, esan du Isabelle Ameganvik.
|
|
|
–Togoko emakumeek sexu greba bat egingo dute astelehen honetatik aurrera,
|
beren
bikotekideak, Gnassingbe boteretik kaleratzeko saiakeran, gehiago mobiliza daitezen?, esan du gaur Isabelle Ameganvi. Togo Salba Dezagun, kolektiboko arduradunak.
|
|
|
Emaile potentzial hori erabakiz gero, giltzurrunik gabe geratzen da, eta ez du bermerik bere organoa hartzailearengan nagusituko denik edo hark biziraupen luzeagoa izango duenik. Emakumeek organoak
|
beren
bikotekideei gehiago emateko joera dute alderantziz baino. Bada joera hori arrazoitzen duenik, adibidez, organo baten beharra zehazten duen gaixotasunak batez ere gizonei eragiten diela.
|
|
|
Umetxoa nolakoa izango den imajinatzea, hazten ari den sabel horren argazkiak egitea, seme alabentzako izen politak pentsatzea edo haurrentzako gela prestatzea dira gurasoek gustura egiten dituzten jarduera batzuk. Etapa honetan, gizon askok
|
beren
bikotekideak mimatzen dituzte, gorputz aldaketez arduratzen dira eta emakumeei haurdunaldiaren sintoma batzuk eramangarriago egiten laguntzen diete, hala nola hasierako goragalea edo likido atxikipena. Enrique Blay psikoterapeutak ‘El vientre materno, nuestro primer hogar’ artikuluan dioenez, aitak “bikotekidearen haurdunaldian ikusle hutsa baino gehiago izan daiteke eta izan behar du”.
|
|
2013
|
|
|
Klase hauek etorkizuneko amak haurdunaldirako eta erditzeko prestatzen saiatzen dira. Eta
|
beren
bikotekideei laguntza ematen diete une horretaz eta ondoren aitatasunaz gozatzeko eta gozatzeko. Amatasun eta guraso presentzialen ikastaroetara joaterik ez duten bikoteentzako aukera interesgarri bat prestakuntza birtuala da.
|
|
|
Los adinekoentzako etxeko tratu txarren kasuak handitu egin dira gure herrialdean. Datu hori kezkagarria da, gutxi direla uste baita salatzaileak. Ez dira ausartzen familiekin bizi duten egoera argitzera, askoz gutxiago
|
beren
bikotekideekin bizi direnak, eta abusu fisiko, psikologiko eta ekonomikoak Izan ere, kide batzuek beren onerako aprobetxatzen dituzte senideak zaintzeko jasotzen dituzten laguntzak. Familia Elkarteen Batasuna (NKU) bere ustez:
|
|
|
Gaur egun, hipno ikastaroak ematen dituzten espezialista eta erakunde gehienek erabiltzen dute Mongan metodoa. Irakaskuntza horiek astean behin egiten diren eskolak dira, eta haurdunek bakarrik edo
|
beren
bikotekidearekin joan daitezke. Haurdunek eta batzuetan beren bikotekideek erlaxazio, meditazio, arnasketa eta antzeko teknikak ikasten dituzte.
|
|
|
Irakaskuntza horiek astean behin egiten diren eskolak dira, eta haurdunek bakarrik edo beren bikotekidearekin joan daitezke. Haurdunek eta batzuetan
|
beren
bikotekideek erlaxazio, meditazio, arnasketa eta antzeko teknikak ikasten dituzte. non erditzea prozesu natural gisa ikusten baitute, eta ez gertaera negatibo gisa, beldur eta antsietatearekin itxaroten baita.
|
|
|
Zifrek, berez, hitz egiten dute: jabeen %40k diote beren katuek hobeto ulertzen dutela beren gogo aldartea
|
beren
bikotekideek baino. Katuak direnean, jabeek argi dute:
|
|
2014
|
|
|
Zergatik daude prest Eskandinaviako emakumeak
|
beren
bikotekidearekin familia bat osatzeko espainiarrek baino. Azken ikerketen arabera, gizonak herrialde horietako etxeko lanetan parte hartze handiagoa izatea da bikotean bizitzeko eta seme alabak izateko joera horri eragiten dion faktoreetako bat.
|
|
|
Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioak “Badago Irteera” plataforman diseinatu duen kanpainaren helburua da tratu txarren seinale goiztiarrak detektatzea eta berdintasuna sustatzea, baita teknologia berriak arduraz erabiltzea ere, genero indarkeriaren biktima diren emakumeei zuzenduta. Nerabeen ia %30ek onartzen dute
|
beren
bikotekideek beren askatasuna kontrolatu dietela nolabait. Gainera, tratu txarren jokabideak ikusten dituzten seme alaben egoerak kezkatzen du, erasotzaile eta biktimaren rolak ikasten baitituzte beren amen aurka.
|
|
|
Irudia: Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioa Tratu txarren biktima diren gazteak Gazteen ia %30ek ziurtatu du
|
beren
bikotekideek nolabaiteko kontrola dutela Nazio Batuek emakumearen aurkako indarkeria honela definitzen dute: «sexu femeninoan oinarritutako edozein indarkeria ekintza, emakumeei kalte fisiko, psikologiko edo sexuala eragiten diena».
|
|
|
Baina emakumeak ez dira tratu txarren biktima bakarrak. Ikerketa Soziologikoen Zentroak (CIS) Genero indarkeriari buruz egindako pertzepzio soziala Ikerketa Soziologikoen Zentroak egin du, eta, Genero Indarkeriari buruzko Gobernuaren Ordezkaritzarekin batera, ikusi du gazteen% 30ek
|
beren
bikotekideek nolabaiteko kontrola jasan dutela, nahiz eta askotan ez duten horrela bereizten. «Gazte batek esan zigun etxera iristen zenean senargaiari deitu ziola telefono finkotik, bera kezkatu ez zedin.
|
|
|
Honek badu, ordea, bere alde itsusia, osasuntsu eta polita izan daitekeen aukera bat zeharo ilundu baitaiteke. Gizon askotxoren artean bolo bolo dabilen ideia zera da, emakumeek holako jostailuren bat erabiltzen baldin badute
|
beren
bikotekideak asetzen ez dituelako dela. Gizonek elkarren artean borrokatu beharra gutxi bazen, orain biratu, bibratu eta beste hamaika gauza egin ditzakeen makinarekin lehiatu behar dute.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, inkestari erantzun dioten adinekoen %53
|
beren
bikotekidearekin bizi dira, %26k kide bakarreko familia osatzen dute eta %16 soilik bizi dira seme alabekin edo ilobekin.
|
|
|
gabe
|
beren
bikotekidearekin bizi direnen portzentajerik handiena.
|
|
|
Beste alde batetik, beste ikerketa batzuen arabera, faktore biologikoa Couva sindromearen arduraduna ere bada. Newfoundlandeko Unibertsitatean (Kanada) Anne Storey psikologoak zuzendutako ikerketa baten arabera, gizonek hormona aldaketak izaten dituzte
|
beren
bikotekideen haurdunaldian. 34 bikoteren jarraipena egin ondoren, Storey k ondorioztatzen du sindrome honek kaltetutakoek prolaktina kontzentrazio handiagoa dutela (edoskitzearen hormona arduratsua) eta kortisola (estresarekin lotutako hormona) eta testosterona maila baxuagoa (gizonezkoen hormona sexuala).
|
|
|
Gizon askok, gainera, emakume haurdun batekin sexu harremanak izateko fantasia dute. Gizonengan, kurba berriek edo
|
beren
bikotekidearen bularren tamaina handitzeak areagotu egiten dute gizonezkoengan desira hori, eta hori ere oso garai atsegina da harentzat. Haurdunaldiaren abantaila bat da baginako muskuluak landu eta indartzen dituela, eta hori prestatzen da erditzeko unean.
|
|
2016
|
|
|
direla? Zenbat gizonek ez lukete esango etxea garbitzeko ekintzak
|
beren
bikotekide emakumeei, laguntza, emateko modua direnik?
|
|
|
Alde hori azaltzeko arrazoi nagusia izan daiteke emakume gazte asko adinez nagusiago diren bikotekideekin bizi direla (29 urtetik gorakoak ez dira azterlan honetan barne hartzen). Adinean gora egin ahala, gora egiten du
|
beren
bikotekidearekin (ezkonduta ala ez) bizi direnen kopuruak ere.
|
|
|
Gazte atzerritarren artean aurki daiteke ezkonduta (laurdenak) nahiz ezkondu gabe
|
beren
bikotekidearekin bizi direnen portzentajerik handiena. Deigarria da EAEn edo Estatuko gainerako erkidegoetan jaiotako gazteen artean gehiago izatea ezkondu gabe elkarrekin bizi direnak ezkonduta daudenak baino, eta atzerrian jaiotako gazteen artean, aldiz, ezkondutakoak gehiago izatea.
|
|
|
Emakume askok ez dute bizitza duina, librea eta indarkeriatik urrun bizi, botere ekonomikorik ez dutelako eta
|
beren
bikotekideen menpe daudelako
|
|
|
NBEk dioenez, planetako hamar emakumetik zazpik abusuak edo bortxaketak jasaten dituzte beren bizitzan NBEk dioenez, planetako hamar emakumetik zazpik jasaten dituzte beren bizitzan kolpe, bortxaketa, abusu edo mutilazioak. Askok ez dute bizitza duina, errespetagarria, gogobetegarria edo librea izaten,
|
beren
bikotekidearen mende baitaude ekonomikoki. Horrek esan nahi du familiako arazoen aurrean beldurra, atxikimendua eta autoestimu baxua sentitzen direla preso sentitzeko eta ez metatzeko balio nahikoa bere bizitza hartu eta senarrarengandik independente izateko.
|
|
2017
|
|
|
Hamahiru hilabete joan dira Adur Ramirez de Alda, Jokin Unamuno eta Oihan Arnanz espetxean sartu zituztenetik. Altsasuko taberna batean bi guardia zibilekin eta
|
beren
bikotekideekin iazko urrian izandako liskarrak eraman zituen kartzelara. Iruñeko epaitegia hasi zen gertakariak ikertzen, baina Espainiako Auzitegi Nazionala sartu zen tartean, eta, iazko azaroan, zortzi gazte atxilotzeko eta haietatik zazpi espetxeratzeko agindu zuen Carmen Lamela epaileak.
|
|
|
Urriaren 15etik bertatik, Espainiako hedabide handi gehienek guardia zibilen eta
|
beren
bikotekideen aurka 50 bat lagunen" erasoaz"," enboskadaz" edo" lintxamentuaz" mintzatu dira. Altsasuarrek hurrengo eguneko prentsaurrekoan adierazi zuten ez zela horrelakorik izan eta" agenteek taberna batean probokatutako" liskarra izan zela.
|
|
|
2016ko urriaren 15ean kalapitak izan ziren Altsasun, gazte batzuren eta bi guardia zibil eta
|
beren
bikotekideen artean. Ondorioz, bederatzi lagun arrastatuak izan ziren, eta haietako hiru preso daude oraino, Espainiako Auzitegi Nazionalak" terrorismo delitutzat" hartzen baitu gertakaria, eta beraz auzia Madrilen egin behar dela baitio.
|
|
2018
|
|
|
Koxka tabernan hiruzpalau altsasuar daude arratsaldeko kafea hartzen. 606 egun igaro dira bertan herriko gazte batzuen eta bi Guardia Zibilen eta
|
beraien
bikotekideen artean liskarra sortu zenetik. Bertan hasi zen dena 2016ko ferietako ostiralean, Nafarroako herri txiki bateko taberna batean.
|
|
|
Gizonek eta emakumeek nahiago izaten dute
|
beren
bikotekidea ederra izatea. Nahiz eta emakumeek esaten duten, gizonezkoek baino gehiago?
|
|
2019
|
|
|
Pertsonaia anbibalentea bada ere, psikopata kliniko baten eran jokatzeko joerarik ez badu ere, triopeek
|
beren
bikotekideak alboan atxikitzeko taktika ezberdinak deskribatzen direnean, Bihotz bi. Gerrako kronikakeko pertsonaiak horietako zenbaitekin bat egiten duela nabarmendu dugu:
|
|
|
Aztergai dugun eleberrian ere indarkeria sinboliko horren eragina ikus dezakegu. Izan ere, bikotekideen arteko indarkeriaren arloko ikerketek diotenez (Wozniak and McCloskey 2010), gizonezkoek emazteen aurkako indarkeriaz baliatzera jotzen dute jelosiaren ondorioz eta
|
beren
bikotekidearen gaineko boterea eta kontrolari eusteko (Saunders 2002). Aldiz, emakumeek gizonen aurkako indarkeria erabiltzen dutenean abusu jarraituen biktima direla iradokitzen du literaturak, eta aise egiten dutela beren ekintzen eta jokabidearen aitortza (Miller 2001).
|
|
2020
|
|
|
Foru Poliziak zehaztu duenez, 18 kasutan, indarkeria mota fisikoa eta psikikoa izan da; 6 kasutan, psikikoa; 5 kasutan, fisikoa; eta, 4 kasutan, salatutako indarkeria sexuala izan da. Halaber, hamar emakumeri eman zaie arreta,
|
beren
bikotekide ohiei ebazpen judizial bidez ezarritako babes aginduen urraketak salatu baitituzte. Biktimen batez besteko adina 37 urtekoa izan da, eta erasotzaileena, 38 urtekoa.
|
|
2021
|
|
|
Espainiako Berdintasun Ministerioak 2019an egindako inkesta batetik abiatuta, Save the Childrenek arazoaren tamaina islatzen duten zenbait datu jarri ditu mahai gainean: 16 urte bitarteko nesken %24, 9k indarkeria psikologikoa edota kontrol indarkeria nozitu dute
|
beren
bikotekideen edo bikotekide ohien partetik; %16, 7k bortizkeria emozionala jasan dute; %6, 5ek sexu indarkeria, eta %6, 2k indarkeria fisikoa. Emakundek gaiaren bueltan landutako azken txostenean ere berresten da 14 eta 17 urte bitarteko hiru neskatik batek indarkeria matxista jasan duela.
|
|
|
Horrez gain, azken egunetan gizon bat atxilotu dute Tuteran (Nafarroa), eta beste bat Gasteizen,
|
beren
bikotekideei eraso egitea egotzita.
|
|
2022
|
|
|
Sekula ez nuen Idoiarekin ibili zeneko egun haietako euforiarekin ikusi, ezta ikusiko ere. Gutxi iraun zion bozkarioak, ordura arte
|
berak
bikotekideei egin ohi ziena egin baitzion Idoiak Gorkari: utzi egin zuen, gizajoa artean lerde jario zela.
|
|
|
gizonezkoen haurdunaldi psikologikoa edo Couvade ren sindromea. Hurrengo artikuluan azaltzen da noiz eta nola sortzen den gizakiaren ernaldi psikologikoa gainera, sintomak Izan ere, ez dira
|
beren
bikotekide kudeatzailearen desberdinak.
|
|
|
Joan den asteburuan, gutxienez lau eraso matxista erregistratu dira Gasteizen: alde batetik, emakume batek salatu du larunbatetik iganderako goizaldean bortxatua izan zela; bestalde, Udaltzaingoak hiru gizon atxilotu ditu
|
beren
bikotekideen aurkako indarkeria matxistagatik, Arriaga Lakua, Pilar eta San Martin auzoetan.
|
|
|
–Erru sastada bat sentitu du hori esatean, hatz artean darabilen ezpala gogor iltzatu izan baliote bezala– Gaizki jokatu dut, oso gaizki. Zergatik uste duzu hil direla hainbeste emakume
|
beren
bikotekideen eskuetan. Hain zuzen ere ingurukoek ez dutelako salaketarik jartzen, ez direlako konturatzen emakume maltratatua gehienetan ez dela pauso hori emateko gauza.
|
|
|
Berdintasunaren feminismoan gotortuta zeuden zenbait bikoteren kasuak izan ditut kontsultan.
|
Beren
bikotekidea birrintzen ari ziren. Zaharkitua nengoela esaten zidaten, emakumea sukalde zulora bueltatzen ari nintzela.
|
|
2023
|
|
|
Emazteek betidanik ardura handia ukan dute laborantza alorrean, anitz urtez ezagupenik ukan gabe lanean arizan dira. Bakarrik 1980an dira araudiak aldatu,
|
beren
bikote kidearekin etxaldearen kudeatzeko egiten zuten lana ofizialki ezagutua izan baitzen. 1982an legearen kodea aldatu zen, laborari ezkontidearekin etxaldean bazkide izaiteko eskubidea lortuz.
|
|
|
Izan ere, aipatzen ez dena ez da existitzen; edo marjinala da, txarra. «Herrialdeko emakume gutxik dute
|
beren
bikotekidearekin, senideekin eta lagunekin abortuaren inguruan aske hitz egiteko nahikoa konfiantza».
|