|
2000
|
|
|
Bai, baina ondorio ezberdinak, esan nahi dut agian hemendik bost urtetara beste gauza bat pentsatuko dudala. Oraingoz iruditzen zait
|
berez
eta nahitanahiez ez duela sexuak batek egiten duen lana bereizten, gehiago bereizten duela jarrera ideologikoak (alegia, zeri ematen dion garrantzia batek bere bizitzan) sexuak baino. Gainera, geroztik, gertatu zait epaimahai batean lan egin izatea, eta ez da bereizten zer norena den.
|
|
|
Konturatzen da zenbait festa egitarau edo ekitaldi politiko, erlijioso eta abarretan osagarri izan ordez betegarri dela. Baina bertsolaria
|
berez
eta definizioz edozein egoeratara moldatzen dakien giza-emakumea denez, ez da asaldatzen. Sufritu bai, sufritzen du.
|
|
|
autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea. . Ni neu naiz, esaten dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez dute,
|
berez
eta eramekanikoan, nire nortasuna sortzen. Berdin gertatzen da talde nortasunekin:
|
|
|
Estatuaren aldarrikapena, ordea, ezkerretik zein eskuinetik kritikatzen da.Ezkerreko kritikak dio, Estatua?
|
berez
eta nahitaez, bortxa dela.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu haiek (nor) direla
|
beren gisakoekin
eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
Eta pixkanaka Eider ahazten joatea. Ahaztea, baina ahazteko indarrik egin barik, baizik eta
|
berez
eta apurka helduko litzatekeen oroitzapen faltaz. Baina ez, Irlandan zegoen, eta jada beranduegi zen atzera bueltatzeko.
|
|
|
‘Ez. Bakarrik jakin nahi dut hain beltza izan ote zen gure etxeko ardi beltza’ ‘Protestant guztiak dituk,
|
berez
eta izaitez, ardi beltzak’, haserre iduri egin zidaan. ‘Ordea, berorrek erran dit ezen izeba Joana emazteki ona zela, nahiz eta... ’ Eta ene hitzak aditu bezain sarri, aitonak muturra okertu zian, eta bere keinu hartan ohartu ninduan ezen bigarren aldiz harrapatu nuela.
|
|
|
6 Narratzailea tigreaz ari da, piztia tigrea delakoan, baina piztia gepardo bat da,
|
berez
eta izaitez.
|
|
|
—Bai, beharrezkoak izan litezkek, baina ez funtsezko, zeren eta, arestian erran diadan bezala, Jainkoak bere unibertsoarekin sortu zuen tenplua haien gainetik baitago, eta zeren hura baita funtsezko. Izan ere, gizonak egiten duen oro gizonak kutsatua duk, Jainkoaren izenean bada ere, gizona
|
berez
eta izaitez kutsaturik dagoenez gero; ordea, Jainkoak xuxenean egina kutsaezina duk, Hura kutsaezina delako. Baina, hik nahi baduk, etsenplu batekin ilustratuko diat erran nahi diadana.
|
|
|
Baina osaba ez zen isildu, nik ez dakit orduko zerbait pentsatua zuelako, edo bertzerik gabe hala atera zitzaiolako, zeren halakoa baitzen,
|
berez
eta izaitez, osaba, ezinaren aitzinean kikiltzen ez zen gizona, eta, hala, aitak igurikitzen ez zuen atetik egiten zuela, erran zion:
|
|
|
Sinetsi nahi al didazu, jaun André, ezen Lisboako portuan egun bat galdu genuela, bertako ur ezin geldiagoetan masta nagusitik arroako zaku bat gari jaurtitzeko, eta erori zen tokiaren inguruan zirkulu baten trazatzeko? Zeren Pisakoak matematikoki frogatu zuen fenomeno hartaz ari baitziren, igartzen zuelarik ezen masta batetik erortzen utzirikako edozein objektu leku berean erortzen zela, mastaren oinean doi,
|
berez
eta halabeharrez, nola untzia geldi zegoenean hala lasterrean eta ziztu bizian. Eta osabak erantsi eta eratxiki zuen:
|
|
|
—Matematikak dioena, ordea,
|
berez
eta halabeharrez gertatzen duk, eta ezin gerta daitekek bertze modu batean, zeren eta matematikak ez dik huts egiten. Edo ez al dakik matematikak egiten duela filosofia naturala bera ere naturaz gaindiko...?
|
|
|
—Ez nahastu gauzak, Martin, zeren gauza bat duk superstizioneari diogun beldurra kendu nahi izaitea, eta bertzea behekoak goikoari,
|
berez
eta izaitez, zor dion errespetua —ihes egin zuen osaba Joanikotek.
|
|
|
" Osaba Joanikotek, zeina baita etxeko zientzilaria, hori guztia afirma diezazueke", eta amak osaba Joanikoti behatu, eta behako hura eskaini zion, zeinak baitzuen estimutik konplazentziatik bezainbat. Eta, akabatzeko, erran zigun ezen Jainkoa gisa hartan mintzatzen zitzaigula, gizonen obra handi haren bidez, jakin genezan nolakoa zen mundua,
|
berez
eta izaitez, eta nola lege jainkozko haren arabera eraiki beharra zegoen Estatua eta Eliza, baina baita jende printzipalaren etxeak eta jauregiak ere.
|
|
|
Eta, etxeko kontuetarat berriro gatozela —zeren itzultzeko bidaian ez baitzen deus berezirik gertatu—, amak jakinarazi zigun ezen, artzapezpikuaren manuz, lekuz aldatu zutela apez don Frantzisko, Leraingo parrokiarat, eta apez don Laureano —zeina baitzen aita Bartolomeren lagun min bat, nortasun eskasekoa, uzkurra eta koldarra, harekin konparaturik— ekarri zutela Urbiainerat haren orde: anitzetan pentsatu izan dut geroztik, orduan pentsatu ez banuen ere, ezen zerikusi xuxena izan zutela hartan bai aita Bartolomek
|
berak
eta bai gure amak ere, zeren Urbiaingo jauregiko jaunak beti izan baitzuen Urbiaingo apez izendatze haietan parterik, gure arbasoak desterrutik Urbianerat itzuli zirenez geroztik, eta zeren aita Bartolomek bere asmoak baitzituen, hagitzez ere hobeki bete zitzakeenak don Laureano bezalako apez koldar batekin, zeina bere menerat eta bere erranetarat izan baitzezakeen, bere kasa zebilèn don Frantzi...
|
|
|
badakigu ezen lohitzen eta likisten garela, noiz eta egin beharrekoa egiten ez baitugu, baina, halarik ere, noiz eta, erretorikaren bidez, bi hitz airoski lotzen ikasten baitugu, berehala lotzen gatzaizkio, hitzen ederraz eta urrearen distiraz, geure lohiaren eta geure likitsaren beztitzeari eta haren estaltzeari, eta apaintzen dugu geure satsa eta geure simaurra arrosa lurrinztatu batez. Eta, hitzen errepikatzearen errepikatzeaz, uste dugu eta sinesten dugu hondarrean ezen azala dela barrena, eta barrena azala... harik eta, halako batean,
|
berez
eta halabeharrez, gauza bakoitzak bere lekurat egiten duen arte —azalak azalerat eta mamiak mamirat—; eta ohartzen gara orduan ezen gure lohia eta gure ustela ez dela bertze alderat behatuagatik desagertzen, eta geure lohiarekin eta geure ustelarekin egin behar dugula aitzina —geure mugetarik eta geure hauskortasunetik—, eta besoak ditugula, geure muga horiei buru egiteko, zer...
|
|
|
Eta gure mundu honetan heresia da gaitza... Eta, baldin erraiten badidazu ezen Kristok lapur onari eskaini ziola paradisua, ez gaixtoari, jakizu ezen, lapurren artean onak eta gaixtoak egon daitezkeen bezala, hereseen artean ez, zeren guztiak baitira gaixto,
|
berez
eta izaitez, eta zeren guztiak bizi baitira deabruaren menerat, aita Bartolome jakintsuak ongi erraiten duen bezala. Eta Jesu Kristok garbi erran zuen:
|
|
|
Martxari" jarraituz; Mark Francis-ek erbestean zeuden Austriako ekonomialarien (Kelsen, Schumpeter eta Hayek) berri ematen digu; Francisek
|
berak
eta Barrie Stacey k Ilustrazioaren eta Freuden arteko harremana lantzen dute; Heath Lees ek XX. mendeko musika austriarraren aurrerapena ematen digu; eta P.F.S. Falkenberg ek Vienako pentsaera eta mentalitatea aztertzen ditu Arthur Schnitzlerren literatura dela medio. Liburu argi honen bertutea eta originaltasuna Vienako aurrerapen kulturala Europako bigarren Ilustrazio gisa erakustea da.
|
|
|
Ostikoka, komuneko ateaz, ahal zenuenaz jotzen zenuen txaboloko atea, eman ahal guztian ematen. Lau moduluetako lagunak, denok ordu
|
beretan
eta batera ateak modu hartan kolpatuz, egundoko durundia eta zarata ateratzen genuen. Ziega barruan egonik eta atea jotzen ari zinela hain izugarria iruditzen ez bazitzaizun ere, kanpoan egonda, galerian edo behean, jasanezina bihurtzen zen, edozein erotzekoa.
|
|
|
June lepotik eskegita zeukan zilarrezko gurutzetxoa ferekatzen ari zen; Kristo txiki txiki bat zegoen bertan iltzatua. " Gogoratzen naiz behin", esan zuen Junek," nik Henri orduan ezagutu bainuen,
|
berak
eta beste mutil hark aitarekin mahai honetan bazkaldu zutela"; orain lasai, sekretu gabe ari zen, hartara bere hitzak, osabak ez noski baina, Lupok eta Belek hain segur adi zitzaketela; ez ote zeuden hain zuzen ere adiketan orduantxe; eta, Xanek begiratu zielarik, ez adituarena egin ote zuten. Lupok zerbait esan zion Beleri; edo, mintzatzen ariko bailitzango aho keinu batzuk egin zituen, haren bozaren hotsa ez baitzen bederen Xanengana heldu.
|
|
2001
|
|
|
Hori gauzatu arte marko demokratiko nazional baten alde aritu behar da baina guk ez dugu datarik jarri. Hori da
|
beraienaren
eta gure proposamenaren aldeko diferentzia eta ez denbora, guk herri hau burujabetzaren norabidean jartzen dugula eta beraiek ez. 2004 urtean estatu mordoxka bat sartuko da Europako Batasunean eta horiek, sarrerarako eskatzen diren ezaugarriak Euskal Herriak baino askoz kaskarrago betetzen dituzte.
|
|
|
Ekoizleak sailkatuz, alde batetik industriak ditugu, urtean 100 tonatik gora gazta egiten dituztenak eta esne guztia erosten dutenak, beste alde batetik kooperatibak, 10 tona ekoiztu eta esnea
|
beraiena
eta erositakoa nahasten dituztenak, eta azkenik, artisauak (artzain edo baserritarrak) izango genituzke, esne guztia beraiena izanik batez beste lau bat tona (2.600 gazta inguru) ekoizten dituztenak. Azken hauen artean, bateren batzuek mendian egiten jarraitzen dute, baina kontrolatutako gazta guztia baserrian ekoizten da, artzain baserritarraren eta bere emaztearen artean.
|
|
|
Ereduaren konkrezio bakoitza ez da hainbeste esperimentu gisan planteatu behar, inprobisazioaren agerpen inherentetzat baizik. Inprobisazioa
|
berez
eta definizioz hain malgua eta adaptablea izanik, ekitaldi bat garatzeko erak amaigabeak dira. Beste jardun batean esperimentalismoa eman dezakeena, inprobisazioan ez da gaitasun baten aktualizazio besterik.
|
|
|
Bikote bizitzan gorabeherak sortzeaz gain, beste sintoma batzuk ere baditu apneak
|
berekin
eta arriskutsu dira gaitza jasaten duenarentzat eta ingurukoentzat.
|
|
|
Erostera joan edo erosketa egitea ez da oso desberdina
|
beraientzat
eta, gainera, jarduera horiek ez dituzte gustuko.
|
|
|
Bestalde, Internet bidez komunikatzean haurren eta gurasoen segurtasun pertsonala ere aipatzen da. Alde horretatik, dokumentuak adierazten du adingabeek
|
beren
eta gurasoen segurtasuna arriskuan jar dezaketela Internet bidez jendearekin harremanetan jartzen direnean. Hori dela eta, seme alabek on line norbait ezagutzen badute, “segurtasun fisikorako arriskua dela uste baduzue, jar zaitezte harremanetan poliziarekin”.
|
|
|
Bi metro eta piku izango zituen. Zutunik jarri zen, egindako balentria munduan
|
berak
eta beste bik soilik egin izan balute bezala. Ondoren, poltsikoan zeraman arkatzari erreparatu zion; eskaladan punta izorratu ote zitzaion konprobatu nahi zuen.
|
|
|
Berandu ibiltze hori, beraz, nik esango nuke lanetan
|
beretan
eta horietaz egin diren estudioetan ezaugarri aski nabarmena dela eta gainera estudioetarako, argitaratzeko eta gainerakoetarako laguntza batez ere etorri zaigu literatura, literatura bezala, gehiegi axola ez zitzaion jendearengandik, eta batez ere hizkuntzalariengandik. Refranes y Sentenciasetakoak, Darmstadt en zeudenak, hizkuntzalari batek argitara zituen eta hizkun  tza zitzaiolako axola.
|
|
|
Bistan da obra hori beste askoren aldamenean agertua dela, baina beste asko horien aztarrenak zeharo galdu dira. Horrenbestez esan nahi dut, Euskal Herria eta euskal literatura urriak izateaz gainera, urritasun horrek baduela arrazoi bat eta arrazoi hori dela, ez
|
berez
eta jatorriz urria eta exkaxa izatea, baizik gero urteak etorri eta urteak joan urritu eta pobretu izana neurri handi batean. Beste gauza bat ere aipatu behar da, guztiz beharrezkoa dena, Euskal Herriaren partiketa.
|
|
|
Axularrek semék, semén eta antzekoak jarri zituenean semeen, semeek eta abar aldatzea. Axularrek idatzi zuena baita gaur euskaldun askok, gehienek beharbada, esa  ten dutena, baita noski
|
berak
eta ingurukoek esaten zutena ere. Ez da hori, ene iritziz, bokal luzea adierazteko bidea, doinua edo azentua bokal horrek zeramalakoa baizik.
|
|
|
Honi eskerrak ikasiko du zenbaitek, nik uste, bestetan gauza ongi jakin dena: faksimileak, nahiz
|
berez
eta bere arloan probetxugarriak izan, ez direla sekula izan ez izango edizio kritiko onaren ordain zuzen.
|
|
|
Herabe nuen nabari zelako aditzarena,
|
berez
eta eragilerik gabe, desarrazoizko bideetan barrena amilduko zela. Arrazoizko ez direnak diot, nork berea atera gogo duelako nagusi horrelakoetan, kosta ahala kosta, eta ez dut neure burua besterena baino garbiago ikusten bekatu horri dagokionez.
|
|
|
Aurrenik, ordea, profeta eta igarlea elkarrengandik bereizi genituzke. Igarlearen egitekoa igartzea da, noski, baina ez profetarena,
|
berez
eta lehendabiziko behintzat. Profeta, besterik baino lehenago, Jainkozko ezinegonak sutan daukan gizona da, inguruan ikusten dituen bidegabekeriek ikatz bizien antzera erretzen dutena.
|
|
|
Hortik darion ondorioa hauxe litzateke, dirudienez: ez dela hizkun  tzarik
|
berez
eta izatez beste edozein hizkuntza baino hobe eta egokiago denik. Landuagorik, bai, jakina, zenbait momentutan honelako edo halako premiatarako trebeagorik.
|
|
|
Hizkuntza
|
berez
eta beragatik zuzenean lantzeko zeregina berandu askatu da inguratzen zuen zaborretik: liburuzaleen hizka mizkak, euskal ikerkuntzari, zabalean, eta, zehazkiago, euskal linguistikari dagozkionak, e.a., berauen balioa kolokan jarri gabe, gisa denez.
|
|
|
Haien informazioaren muina ez da aniztasuna sustatzea izan, baizik eta tesi jakin batzuk besteen gainetik ezartzea, eta euskal antinazionalismoa izan da, eta da, tesi horien funtsa.
|
Berenak
eta bost egin dituzte hedabideek frontearen aldeko diskurtsoa egituratzerakoan, gizarte hautsi baten irudia behin eta berriro azalduz, nahiz, zorionez, irudi hori gizartean egiaz gertatzen ari dena azaltzetik oso urrun bada ere.
|
|
|
...el Angel Blancoren hilketaren aurkako gizarte mobilizazioa ezin da, beraz, hedabideen pertsuasiozko ekimenaren emaitza soiltzat hartu; haren interpretazioak ezinbestez eskatzen du erreferentzia egitea jendeak indarkeria giro hartan zuzenean bizi izan zuen esperientziari," oinazearen sozializazioa" zekarren estrategiari erantzunez zabaldu zen arbuioari, hilketaren kontestu eta ezaugarriei
|
berei
eta sistema politikoak jokaturiko paperari. Baina kontestu hartan, eta harekin loturik, 1997ko uztaila eta ondoko hilabeteak izan ziren salbuespen egoerako kazetaritza molde muturrekoenaren erakusgarria, enfrentamendu politikorako arma gisa erabili baitzen kazetaritza.
|
|
|
Kontestu honetan ikusi eta kokatu beharra dago hedabideek gizarte espainiarrean, Isiltasunaren Espiralaren bidez, duten eragin handiaren azalpena. Ez da
|
berez
eta zuzenean jo duen efektua, baizik eta gizarte praktiken araberako harremanek, gizarte zibileko instantziek (hedabideak barne) eta Estatukoek iritzi giro nagusi hori etengabe elikatu duten eragina. Eta, jakina, Euskal Herritik kanpoko jendearen gizarte praktikan eta zuzeneko esperientzian kokatu behar dira, era berean, ETAren atentatuak.
|
|
|
Ikus daitekeen bezala, Adierazpena sinatu zuten indarren diskurtsoak gizartearen iritzi giroan
|
berez
eta zuzenean eragiteko ahalmen izugarria ezagutu zien berriz ere hedabideei. Baina gauzak bestela gertatu zirela esan genezake:
|
|
|
Maitatze bila gabiltza; zenbat eta maitagai hobe, ederrago, egiazkoago aurkitu eta maite izaten dugun, hainbat zoriontsuago. Horrela,
|
berez
eta zuzenean, zoriona ez da funtsezko giza helburua, zoriona eta maitatzea bat bera egiten ez badugu. Zoriona (positiboa, ez Kanten Selbstzufriedenheit negatiboa bakarrik) maitatzen dugun bakoitzean lortzen dugu, apurka.
|
|
|
maitalea (1) eta maitatuaren (2) arteko maitasunezko erlazioa (3) dela. Baina, zer da,
|
berez
eta zuzenean, maitasunezko erlazio hori, zer da, zehazki, maitatzea?
|
|
|
Une batean pentsatu nuen zer harrera klase egingo zidaten Arantzazun gizaki estrafalario harekin iritsi eta" hemen daukazue kanona" esaten banuen. Gainera, ez zuen
|
berez
eta onez etorri nahiko, eta Arantzazuraino garraiatzea ere... laurogei laurogeita bost kilo izango zen kabroia. Ideia ez zitzaidan oso laket.
|
|
2002
|
|
|
Labur erran: gauzaren bat badela, eztela ala nolabaiteko aldakuntza ukhan duela uste duzunean,
|
berekiko
eta bertze gauzeekiko ere zer gerthatuko zaion aztertu behar duzu, eta bakhoitzarekiko edo guztiekiko; hori eginez geroz, bertze gauzak aztertuaz, berekiko eta edozein bertze gauzekiko, gauzok badirela ala idurimenean sorthuak direla. Bakhar bakharrik hunelaxe dezakezu osokiro ihardun eta egia argiroki ebatzi.
|
|
|
Labur erran: gauzaren bat badela, eztela ala nolabaiteko aldakuntza ukhan duela uste duzunean, berekiko eta bertze gauzeekiko ere zer gerthatuko zaion aztertu behar duzu, eta bakhoitzarekiko edo guztiekiko; hori eginez geroz, bertze gauzak aztertuaz,
|
berekiko
eta edozein bertze gauzekiko, gauzok badirela ala idurimenean sorthuak direla. Bakhar bakharrik hunelaxe dezakezu osokiro ihardun eta egia argiroki ebatzi.
|
|
|
Par. Hortaz erran dezakegu: bata, berdinezaren muinkide ezpaita dirudianez,
|
berekiko
eta bertzekiko ere, ahantzagabe ezta nehola ere izanen.
|
|
|
Beronek esan dagiala ganeratu eban harek, berez
|
berez
eta tolesbaga.
|
|
|
Sarritan esan izan da arrisku handiko sumendi guneetan bizi direnak joko zaleak izaten direla
|
berez
eta arrisku handia jokatzen dutela segurtasun gutxiko irabaziak lortzeko.
|
|
|
|
Berez
eta izatez, hedabidera kanpotik heltzen den kontrolbide bat da zentsura; esan gura baita, administrazioak, botereak, zentsura dela medio hartzen dituela bere menpe hedabideetako agintariak, eta zentsuraren eraginez hedabideek men egin behar diotela hedabideaz kanpoko eragin bati, administrazioaren botereari.
|
|
|
Chenek adierazi zuen panda klonatuaren lehen saio hau esperimentu bat besterik ez dela, eta baliteke lortu nahi duen arrakasta ez izatea. Izan ere,
|
berak
eta bere taldeak ez dakite enbrioia hazteko sor daitezkeen arazoak. Enbrioi hori panda harlauzadun zelula batez osatu da.
|
|
|
hartzailearen NAN, haren izen abizenak edo ibilgailuaren matrikula. Polizaren datua aseguratuak
|
berak
eta bere konpainiak bakarrik ezagutzen dutenez, SINCOri atxiki gabeko edozein pertsona edo konpainia gure datuekin egitea saihesten da. Datuak hilez hil eguneratzen dira, eta historiako azken bost urteak batu daitezke.
|
|
|
Lucasen aitak (Javier), Estatu Batuetako enpresa batek egindako entsegu kliniko batean sartzea lortu duen mutiko madrildarrak, dio gaixotasunaz dakien ia guztia Interneten aurkitu zuen informazioari esker dela, aldizkari medikoak irakurriz eta gaixo horien senideak biltzen dituzten elkarteekin harremanetan jarriz. Are gehiago,
|
berak
eta bere emazte Maríak Lucasi tratatutako medikuetako bati esan ziotenean esperimentazio fasean beste haur gaixo batzuei emaitzak ematen ari zen tratamendu bat zegoela, erantzun zien: “ez diogu zientzia fikzioari buruz hitz egingo”.
|
|
|
Mikel Olaizola jaunak ezjakintasunaren pulpitotik azken urtebetean hutsaren hurrengoa egin dela aldarrikatu du. Baina Olaizola jaunak irakurleari ez dio esaten Azpeitiko Udalak egiten duena egiten duela ere,
|
berak
eta bere sokakoek nahi duten hori egiten ez duen bitartean, beti azalduko dela suntsitzaile eta sekula ez eraikitzaile. Euskarak jarrera eraikitzaileak behar ditu dagoen atakatik irtetzeko eta langintza horretan jardun nahi duenak bete beharreko lehenengo baldintza lagun hurkoarenganako begirunea eta errespetua da, izan ere, hori ez badago, mesede kaskarra egiten zaio euskarari, jarrera horretan dagoena elkarrenganatzeko aritu beharrean elkarrengandik urruntzeko lanetan arituko da-eta.
|
|
|
Nork esango zion Sarari orduan,
|
berak
eta ahizpak umetan jokatu izan zituzten paperak guztiz aldatuko zirela noizbait!
|
|
2003
|
|
|
Bilduma honen buru izendatu dute Jon Kortazar eta dagoeneko bi liburuk osatzen dute bilduma. Lehena Kortazarrek
|
berak
eta Miren M. Billelabeitiak eginiko «Euskal baladak eta kantu herrikoiak Baladas y canciones tradicionales vascas»; eta bigarrena Juan Kruz Igerabideren «Hosto gorri, hosto berde Hoja roja, hoja verde». Etorkizunean Ramon Saizarbitoriaren «Kandinskyren tradizioa La tradicion de Kandinsky» argitaratzeko asmoa du.
|
|
|
adjektiboa denez en atzizkiaz graduatu beharrekoa, zoritxarrekoena legokioke hor hobeto. ezkontzeko nahi luken gizon modua. Ibili ta ibili
|
berekin
eta ondo ezagutzen zuala pentsatzen hasi zanean, mutil ona baina tonto samarra zala pentsatzen zuan. Ez zuan maite ezkontzeko beste eta askotan iduritzen zitzaion ez zitzaiola komeni berekin ibiltzea.
|
|
|
ez zareala zu alperren lagun ona! Gauzak berez
|
berez
eta neke handi barik ikasi nahi izaten ditu ikasle alperrak, eta zuk holakoei erruki gitxi: zeugandik dakizu, inok baino hobeto, hizkuntza baten ondasun harrigarriak ikasgureak zenbat eta zelako ahalegin, neke, irakurketa ta azterlan eskatzen dituan.
|
|
|
Horretan nik barik Mikel Zaratek lagundu eutsan, eta ederto egin be. Mikelek beste dokumentu batzuk be euskeratu eutsazan, berak bakarrik; bat baino gehiago,
|
berak
eta biok alkarren artean (gogoan dot behin zelan emon genduan gau osoa gure Begoñako komentu zaharrean, jo ta ke lanean, itzulpena amaitu ezinik). Bardin antzera jokatu genduan Añoverosen denporan be.
|
|
|
Begi zoliaz ikusi eban hak, hizkuntza lantzeko biderik leun eta atseginena euskal literatura testurik bikainenak irakurri eta aztertzea dala. Euskalduna danak, bere berbetatik hurreko ipuin, kontaera, dialogo edo dana dalako testuren bategaz hasi ezkero, berez
|
berez
eta ia igarri be barik ikasten dauela. Euskal poesia be, kantuaz eta erritmoaz lagundurik ikasi ezkero, askoz be sarkorragoa dala.
|
|
|
1846an, Luis Filipe frantses erregearen mendean ere, Europako ekonomiaren bilakaerak eraman zuen, Irlandatik eta gure Euskal Herri zokoraino, gisa bereko larrialdia: Gratien Ademaren paperetan aurkitu ditugu, Zaldubik
|
berak
eta Janbatista Elizanburuk, Larresoroko seminarioan, Betiri Santsen ohoretan, asmatu zituzten bertso berriak.
|
|
|
Bai eta aurkitu ere. Kanpoko edo barneko etsaiak, egiazkoak ala ustezkoak, nolazpait lotsatu eta garaitu beharrez, jakobinoek isuri zuten beraz odola,
|
berena
eta besteena, gaindika, Parisetik Marseilla, Lyon, Bordele edo Baionaraino helaraziz, terrorea?.
|
|
|
Gernikako erauntsi lazgarriaren ondotik, laster hasi zen beraz, 1939an, II. Mundu Gerla, lehenbizikoaren jarraipena baizik izan ez zena; nahiz bigarren gerla horrek
|
berak
eta, geroztik, berrogei urte luze iraun duen Gerla Hotzak, ez diguten utzi ikusten, zer izan diren gure gerla horien guztien ondorioak.
|
|
|
Japonia, Alemania, Frantzia eta Italia; eta gainera laurek ezaugarri berdinbatzuen gain:
|
berez
eta aldez aurretik eskari handia zuten trenbide sare batzuetaneraikiko dituzte abiadura handikoak eta gainera dauden lineen osagarri, alegia, trenbide konbentzional azkarren bideari eutsiz. Are gehiago, Europan aitzindariizan diren herrialde horiek beroriek abiadura handiko proiektu berrietako batzukberraztertzen arituko lirateke, trenbide konbentzional azkar eta modernoen aukerari kasu handiagoa eginez.
|
|
|
Espainiako bidaia agentziek hiru hilabeteko epea eman diete Aireko Garraioaren Nazioarteko Elkarteko (IATA) hegazkin konpainiei, hegazkin txartela duen edo erreserba eskatu duen bidaiariari hegaldia baldintza
|
beretan
eta prezio berean egiteko aukera emango dion erakunde edo funts bat sor dezaten, porrot egin badu. Jesús Martínez Millán Espainiako Bidaia Agentzien Federazioko presidenteak (FEAAV) adierazi zuenez, aire konpainia askok porrot egin dezakete irailaren 11ren ondoren gaur egun duten krisiaren aurrean eta Iraken gerra bat gertatzeko aukeraren aurrean.
|
|
|
Jesús Martínez Millán Espainiako Bidaia Agentzien Federazioko presidenteak (FEAAV) adierazi zuenez, aire konpainia askok porrot egin dezakete irailaren 11ren ondoren gaur egun duten krisiaren aurrean eta Iraken gerra bat gertatzeko aukeraren aurrean. Hain zuzen ere, horregatik, bidaia agentziek nahi dute hegazkin konpainiek beren erantzukizunaren ardura har dezaten, eta, IATA delakoaren esparruan, berme funts bat abian jar dezaten, kaltetutako bidaiariez arduratzeko eta bidaiak baldintza
|
beretan
eta konpainia bat ixten denean prezio berean bermatzeko. “Bermatu nahi duguna da erabiltzaileak lehen kontratatu zituen baldintzekin bidaiatu ahal izatea, nahiz eta beste airelinea batekin izan, eta hegazkin konpainiek beren gain hartzea bidaiariak, eta ez bidaia agentziek erantzun behar izatea”, esan zuen Martínez Millánek.
|
|
|
Kasu horretan, finka hirugarren batena izan arren, ez zen esparru mikologiko edo erreserbako deklaratua. Beraz, finka horretan ematen ziren fruitu naturalak ez ziren titularraren jabetzakoak,
|
berak
eta instrukzioko epaileak uste zuten bezala. Perretxikoak —hala nola ehiza animaliak, loreak eta basa fruituak— «inoren gauzatzat» hartzen ditu legeak, eta «inoren gauzatzat» har daitezke, eta jabetzan har eta har daitezke, baldin eta arautegiak ez badu ezarri horiek biltzea debekatuko duen babes berezirik.
|
|
|
ikerketa, esku hartzea, babes juridiko eta ekonomikoa, familia, elkarte mugimendua, etab. Autismoari buruzko azken ikerketen arabera, ugaritu egin dira autismoaren espektroko nahasteak diagnostikatutako kasuak, jatorri biologikoa dutenak eta tratamenduari buruzko adostasunak hezigarria izan behar dutenak. Jardunaldietan argi geratu zen autismoa duten pertsonek tratamendu berezia behar dutela
|
beren
eta beren familien bizi kalitatea hobetzeko. Kaltetutako familiek tratamendu egokia eskatzen dute txikitatik, horrek garapen pertsonal handiagoa sustatzen duelako eta epe ertainera kostu pertsonal, familiar eta ekonomiko handia eragingo lukeen narriadura ekiditen duelako.
|
|
|
Nolanahi ere, Kulturaren Euskal Plana aurkezterakoan Ibarretxek
|
berak
eta Azkarate andreak esandakoak kontuan hartuz, adi jarraitu zaie planaren gorabeherei, plan erraldoi guztiek duten arrisku berbera baitu honek ere: alegia, gero praktikara ezin eramana, edo praktikara eramateko zailtasunak izatea.
|
|
|
Altzuzako fundazioarekin hainbeste gorabehera izan ondoren (digresioa: erabat harrituta nauka Saenz deOiza ren alabaren jarrerak Oteiza Fundazioaren patronatuan, Oteizak
|
berak
eta Saenz de Oiza arkitektoak berakelka rrenganako zuten miresmena kontuan hartuz), fundazio horrek berak jarri nahi dizkio orain oztopoak New Yorken bere obra erakusteko, eta oztopo horiek buruhauste bihurtzen ari zaizkio Carlos Catalan Oteizaren ordezkariari, Estatu Batuetan korapilo legalak ez baitzaizkie batere gustatzen. Hitz batean esateko, Fundazioak dio New Yorkera eraman nahi diren lanak bereak direla, eta Oteizak berak dio ezetz, berebe reak dituela, eta nahi duena egin dezakeela obra horiekin.
|
|
|
— Oraindik umeak ginela, Agatonek bere lehenengo tragediarekin irabazi zuenean,
|
berak
eta koreutek1 garaipenaren eskaintzak egin zituzteneko biharamunean.
|
|
|
Lorpen horien arabera taxutzen zuten beren ikerkuntza, eta lorpen horiek ematen zieten beraien burutzapenen neurria. ...Optica, Franklin-en Elektrizitatea, Lavoisier en Kimika eta Lyell en Geologia —horiek eta beste askok balio izan zuten denbora batez ikerkuntza esparru baten arazo eta metodo zilegiak profesionalen ondoko belaunaldientzat inplizituki definitzeko— Bere garaian, liburu horietako bakoitzak, horien gain hertsiki taxututako beste batzuekin batera, gaur egungo testuliburuek esparru horiengatik
|
berengatik
eta beste batzuengatik egiten dutenaren oso antzekoa egin zuten.
|
|
|
Ertzainek gainean derrigorrez eraman beharreko iskiluari. Poltsan, erantzun zion
|
berak
eta orduan Damianek emakumeen poltsak beti izan direla misteriotsuak gizonezkoentzat esan zion. Misterioz beteak direla emakumeen poltsak, horixe esan zion zehazki.
|
|
2004
|
|
|
Jadanik baziren hilabete batzuk Euskaldunako langileak beraien lanpostuei eusteko eta Euskalduna ontziola historikoaren etorkizuna bermatzeko borroka luze eta mingarrian zebiltzala. Inork ez zuen uste azkenean
|
beraien
eta beraien seme alaben lanpostuak galduko zituztenik, eta are gutxiago ontziola itxiko zutenik. Baina halaxe gertatu zen.
|
|
|
Hori da sasi silogismoaren premisa nagusia. Premisa hori onartzen duenak, ordea, onartu behar luke, ondorioz, Katalunia »edo Euskal Herria edo Galizia» non, Espainia ere han dela,
|
berez
eta besterik gabe. Baina ez, hori ez dute inola ere onartzen.
|
|
|
Bikote bat hausteak pertsona askori eragiten die senar emazteei
|
beraiei
eta seme alabei, senideei eta lagunei, eta oso modu desberdinetan, gainera.
|
|
|
Bikote bat hausteak pertsona askori eragiten die senar emazteei
|
beraiei
eta seme alabei, senideei eta lagunei, eta oso modu desberdinetan, gainera.
|
|
|
Galdera soil bat aski izan daiteke aditzera eman nahi dudana azaltzeko:
|
berez
eta izatez ba ote dago talde aniztasunik gabeko gizabanako pluralik. Esan nahi dut, banakoaren ñabardurarik ezin dela imajinatu abiapuntutzat eta euskarritzat askotariko herri naziorik ez bada aldez aurretik.
|
|
|
Goazen zatika. Batetik, euskara minoritarioa zen halako eta halako garai haietan, bost axola hemen noizko kontuak diren, hizkuntza batzuk
|
berez
eta jaiotzez halakoak balira bezala. Orain bertan ere halaxe omen.
|
|
|
Hizkuntzaren eginkizunak askotarikoak eta asko izanik, gizarte esparru bakar batean elkarrekin aurrez aurre daudenean, ez dago zertan pentsatu,
|
berez
eta halabeharrez osagarriak izan behar dutenik. Horixe da ordea jaun eta jabe pentsaera soziolinguistikoan:
|
|
|
Euskara soziolinguistikoki hedatzen ari den honetan, kontrakoa gertatzen ari da gaitasun komunikatiboarekin?. 541 Biziki jakingarria azken ohartarazpena: euskararen garapen kuantitatiboak ez dakar
|
berez
eta besterik gabe euskararen garapen kualitatiborik. Ikuspegi mekanizista batek ez du asko usteko hori horrela gerta litekeenik, ugari izateak kalitatearen tasunean ezinbesteko eragin onuragarria duelakoan edo.
|
|
|
Are gehiago, Urzainkiren ikuspegiak ez du botere kontzeptuaren izaeran bakarrik huts egiten, baita nazio identitateak bereizteko gaitasunik ezean ere. Izan ere, hor Konstituzio espainiarrari eta frantsesari egozten dien esentzialismoaren hobena ez baita
|
berez
eta izatez bekatu: zergatik da, izan ere, esentzialismoa Nazio bakarreko Estatu baten Konstituzioan bertako identitate ezaugarriak babesteko eta garatzeko berariazko formulazioa finkaturik edukitzea?
|
|
|
Aurreneko bidea iruzur galanta baldin bada, ez da txikiagoa bigarrena. Lurraldetasunari esker egitura litekeen batasun politikoak ez baitu inola ere herri honen identitate errealitate nagusia ziurtatzen,
|
berez
eta besterik gabe. Euskaldun izatearen bereizgarritasunaz ari gara noski.
|
|
|
Lege aldetik, euskararen erabilerari buruz, hau egiteko edo hori egiteko baldintzapen mugarik ez dagoela dioenak, zalantzarik gabe, zuhurkiago erreparatu luke zer esaten ari den: izan ere, hizkuntzen bizitza arautzen duen legerik ez dagoenean ere, bizitza hori lege eraginez zeharkatuta baitago goitik behera eta behetik gora,
|
berez
eta izatez. Legetasunaren eragina, zinez eta benetan, giza bizitzaren jarduera material errealean txertatzen den zerbait da, legearen aitorpen formalean baino areago.
|
|
|
Zer erakunde hobe rik gauzatzeko, bidezkotasunez eta zuzentasunez, Sabino Aranak zeregin ho rretan egindako lanaren benetako nondik norakoak, egindakook aztertzeko eta neurtzeko. Beste alde batetik, berton dauden hitzaldien aberastasunak
|
berez
eta besterik gabe adierazten du egileek pertsonaiaren beraren eta alor honetan egindako lanaren azterketa egiterakoan jarritako adorea eta ahalegina. Euroi ere gure Fundazioaren esker ona.
|
|
|
Hauxe da Davidsonen erantzuna: e eta e' gertaldiak gertaldi bera dirabaldin eta bakarrik baldin kausa
|
berak
eta efektu berak badituzte. Garbi dago gertaldiak etaerlazio kausala estu lotuta agertzen zaizkigula.
|
|
|
Espainiako Ginekologia Elkarteak onartzen du umetokia hausteko arriskua badagoela, baina bere aholkuari eusten dio, ahal den guztietan, zesarearen ondoren baginan erditzen saiatzeko, arrisku gehigarririk ez badago edo lehenengo haurdunaldian erditzea aholkatu ez zuen egoera errepikatzen bada. Gaixoa kontrolatuta badago, aurretiko zesarea duten emakumeen %30 eta %60 bitartean,
|
berez
eta arazorik gabe gera daiteke.
|
|
|
Aitonak eta bigarren emazteak etengabe hartzen badute harrera, ez dute umezurtz pentsiorako eskubiderik haren emaztearen heriotzagatik; izan ere, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorrak seme alabei
|
berez
eta adoptatutakoei bakarrik aitortzen die pentsioa. Hala erabaki du Auzitegi Gorenak (TS), Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak (INSS) aurkeztutako doktrina bateratzeko errekurtsoa baiesten duen epai batean.
|
|
|
Kosta egin zait non nagoen ohartzea. Baina kokatu ditut ideiak
|
beren lekuan
eta gosaldu ondoren, hartu beharreko guztia hartu eta hitzartutako tokira noa planoko marratxoak irudikatzen duen kalean barrena.
|
|
|
Ustez 2000ko abuztuan hainbat autobus eta kutxazain automatiko erretzeagatik, urriaren 20an atxilotutako Aimar Hidalgo algortarra Soto del Real (Madril) espetxean dago. Kale istilu horiekin inolako zerikusirik daukanik ukatu du
|
berak
eta Uribe Kostako Amnistiaren Aldeko Mugimenduak ere leporatzen zaizkion delituak" oraindik ondo argitu gabe" daudela adierazi du. Hain zuzen ere, oihu@ agerkari digitalean (2004 Urr 24) aipatutakoaren arabera," prentsan agertu denez, Ertzaintzak dio kale eraso baten ostean kaputxa bat topatu zuela gertakarien inguruetan eta kaputxa horrek Haimarren ADNren aztarnak zituela".
|
|
|
Gertakariek, idazlan honen lehen partean azaldu dugunez, munduaren eta naturaren berri ematen digute, besterik ez. Gertakariek (eta orobat gertakari perpausek),
|
berez
eta beren soilean, ez dute etikaren berririk ematen. Wittgensteinen hitzez baliatzeko:
|
|
|
ethos. Aristotelesek
|
berak
eta harez geroztik askok uste izan dutenaren kontra, ethos eta ethos hitzek ez dute etimologia berdina, nahiz eta Antzinateko greziarrentzat jatorri bereko hitzak izan. Latindarrek bai ethos eta bai ethos hitz bakar batez adierazten zituzten latinez:
|
|
|
Ezin pentsa daiteke gizakirik (hots, giza mintzamenaren jabe denik) gizarterik gabe. Gizartetik (giza-artetik, alegia) dator gizakia,
|
berez
eta halabeharrez. Adimenaren eboluzioa eta arrazoimenaren gauzapena ezin ere daitezke irudika gizarterik gabe.
|
|
|
Gizakiak ez die estimulu hutsei erantzuten, errealitateari baizik, hau da," errealitate" gisa
|
berez
eta izatez ikusten, irudikatzen eta antolatzen dituen gauzei eta gertakariei die erantzuten, animaliek ez bezala, Zubirik argiro erakutsi zuenez. Gizakia ez baita estimulu animalia hutsa," errealitate animalia" ere bada, gure filosofoak maiz errepikatzen zuenez.
|
|
|
Baina zeren arabera hautatzen dugu eta erabakitzen? Erantzun ezberdinak eman ohi dira,
|
berez
eta beti kontrajarriak ez diratekeenak, baina kontrajarriak bailiran maizegi agertu eta proposatu direnak. Lau esplikazio nagusi proposatu dira etikaren historian:
|
|
|
Errealitatea, halere, ez da eremu horien guztien batura hutsa; ez baita batura horretan agortzen errealaren aberastasuna. Errealitatea,
|
berez
eta izatez, zientziaren positibatze eremua baino zabalago eta sakonago da, inolaz ere.
|
|
|
Izan ere, moraltasunaren benetako balioaz jabetuko bagara, errealitateari —eta beraz, geure buruari— aurrez aurre begiratu behar diogu, zentzugabeki gainbalioetsi edo baliogabetu barik. Baina balioen giza jatorriaz ohartu eta hura azpimarratu beharrak ez du esan nahi balio orok
|
berez
eta izatez baliorik ez duenik. Nietzsche" egungo munduaz" ari zen goragoko pasartea idatzi zuenean.
|
|
|
Orobatsu gertatzen zaigu etikarekin. Ezen etikaren errealitatea ere poliedrikoa baita,
|
berez
eta izatez. Eta etikotasunaren berri eta kontu ematean razionaltasun logiko formalaren mugak nabariak dira, bere ahalen emankortasuna ezertan gutxietsi barik.
|
|
|
Honetan datza, hain zuzen ere, gizakiaren berezko izaera etiko morala. Gizakia,
|
berez
eta izatez, izaki etiko baita. Gizakiak berezko duen etikotasuna ez da ezaugarri soil bat beste batzuen artean, bere izateari —izatasunari— datxekion berezko izaera eta muina baizik.
|
|
|
Gorago gizakiaren egitura etikoaz mintzatuak gara, ikuspuntu bio antropologikotik abiaturik. Gizakia
|
berez
eta izatez etiko morala dela genioen. Orain, psikologiaren eskutik, egitura etiko horren erro afektiboak azaldu ditugu, oso laburki izan arren.
|
|
|
Gizakia, maiz errepikatu dugunez, izaki etiko morala da,
|
berez
eta izatez. Etikotasun hori bere egitura antropologiko psikologikoan atzeman dugu eta bere barne artikulazioaren berri eman ere dugu.
|
|
2005
|
|
|
Sagar bat gauza ederra da bera bakarrik eta gordinik jateko, baina irina, arrautza, esnea, azukrea, marmelada eta sagar zatiak nahastuta sagar tarta asmatu zuenak ekarpen handi bat egin zion gure zibilizazioari; eta zer esan olioa, arrautzak, tipula, piperra eta patatak nahastuta patata tortilla asmatu zuenaz? Edozein nahaste ez da ordea
|
berez
eta beti on, ondo asko daki sukaldaritza berriaren berritu beharraren gehiegikeriak dastatu eta jasan dituenak. Nik orain txerri gibela, txokolatea, piperrautsa eta endibiak lapiko batean sartu eta sutan jarriko banitu, hortik ateratakoa kaka zaharra litzateke, ahotik pasatu gabe zuzenean komuneko zulora joan lukeena.
|