|
2000
|
|
|
Baina Ralph aurreratu zen eta esan zidan lasai egoteko, berak eramango ninduela berriz Ennistymoneko supermerkatura, ordu haietan ez nuelako dendarik zabalik aurkituko (arratsaldeko hirurak edo ziren). Duncan ez zen hain konforme geratu, eta gaineratu zuen
|
beraiek
ere gurekin etorri nahi zutela. " Zer, Duncan?
|
|
2001
|
|
|
Ez zekiat eskutitz hau iritsiko zaian, ze bazekiat, hire arrebak helbidea ematean propio esplikatu didalako, San Cristobal de las Casasen pasa behar dituzuen lehendabiziko bost bat egun horien ondoren Chiapaseko oihanean gordetako herrixka koxkor batera zoaztela, eta hara ez dela posta zerbitzua ailegatuko.
|
Beraiek
ere nahiko lan izango dute hara heltzen, esan zidak hire arreba Ainarak muturra okertuz.
|
|
|
Taberna horretan, izan ere, beti adin beretsuko jendea ibili izan da. Hemezortzi urterekin
|
beraiek
ere horra joaten ziren. Baita lehenago ere.
|
|
|
Liburutegian sartu eta, betiko moduan, apal guztietatik ibiltzea, ordenarik gabe, begiak libururik liburu, irakurrita izan zein izan ez, eta liburutegira zerk eraman nauen gogoratzea –Borges, Jorge Luis– eta metodikoki bilatzen hastea: Bor, Bor, Bor... eta Borges topatu beharrean" Boralli, Ivan" topatzea eta zeharo harritzea, ez dudalako inondik ezagutzen, eta literaturaz asko dakiten lagunei galdetu diedalako eta
|
beraiek
ere ez, eta liburua hartzea, Gaiztakerien gaztelua, 1876, eta negar egitekoa izan da: ez nik edo lagunek edo munduko entziklopedia guztiek edo Internetek Boralli ez ezagutzea, baizik eta Boralliren beraren semearen alabaren alabaren semeak ere ez ezagutzea, nahikoa duelako ordenagailuari aginduak emateko jakin beharrekoa ikastea, edo futbolari ohi batek idatzitako liburuaren izenburua gogoratzea.
|
|
|
Hiltzailearentzat zigor txikia izaten da, poliziak eta epaimahaikoak
|
beraiek
ere giro horretan sortuak eta haziak baitira. Ez zaie gaizki iruditzen neskatxa lohia horrela garbitzea.
|
|
2004
|
|
|
Emakume hark hain sentimendu handiz irakurri zuen, non entzule guztiak liluratu baitzituen, eta hain ongi adierazi zuen
|
beraiek
ere barruan nabaritzen zutena, antza, non niregana biltzeko beharra sentitu baitzuten guztiek batera.
|
|
2005
|
|
|
–Bai, hala dabiltza gaurko emakume asko: barbie batekin hasten dira, eta barbie anorexikoak bihurtzen dira
|
beraiek
ere, barbiturikoak hartzen bukatzeko, sukaldeko zokorik ilunenean.
|
|
|
–.. eta Irlandan jaioa denez, ondo ulertzen du hemen pairatzen ari garen egoera, han
|
beraiek
ere borroka gogorra baitute independentzia lortzeko –beste harritxo bat entzun nuen leihoaren kontra, eta indartsuago eta azkarrago jarraitu nuen– Baina berak ez du Irlandara itzuli nahi, amarekin haserretuta omen dago, aita kartzelan egon zenean beste batekin ibili omen zelako. Badakizu nolakoak diren kontu horiek.
|
|
|
–Aldatu egin nahi zenuela esan didazu lehen; hauxe duzu une aproposa kemena erakusteko –gaineratu zuen– Benetan ausarta izan nahi baduzu, eta bide batez zure buruarekin lasai geratu, aitor iezaiezu dena gurasoei. Nik eskertuko dizut, eta
|
beraiek
ere bai.
|
|
2006
|
|
|
Espainol asko salbatua sentitzen zen italiarren askaerako" arraza mediterranear" zabalaren altzoan, poz pozik
|
beraiek
ere zibilizazio eta kultura ororen sortzaileetakoak izateaz (Egipto, Grezia, Erromarekin): espainolak ala italiarrak, denak latinoak; eta Erroma eta Atenas, bertsu.
|
|
|
Kochek bere idatzietan kontatzen digu handik aurrerakoa amesgaizto bat bezalakoa izan zela. Hiltzeko zorian utzi zuten Wulff, eta hiltzeko zorian zeuden
|
beraiek
ere. Zerbait ehizatzen zuten bakoitzean, gutxiegi zen atzera egin, han utzi zutenari janaria eman eta berriro itzultzeko elkartze lekura.
|
|
2007
|
|
|
Jainkosa harro higigabearen oinetan Soldadu Ezezagunaren hilobia datza, betiereko sua alboan, Ohorezko Guardiak gau eta egun begiratua. Soldadutxoak, galaz jantziak ponpos, estatuak diruditela egoten dira
|
beraiek
ere, harrizkotu higigabeak. Erromaren goitik, ordea, h. d., iragan historikoaren goitik, lurzorutik berrogeita hamar bat metro goian eta oinondo altu baten gainean jaikia, Vittorio Emanuele II.aren zaldizko brontze estatua itzela gailentzen da, berrogeita hamar tona brontze eta hamabi metro gora, irudia are nabarmenagotzeko atzealdean zuri zuri portiku batekin emeki konkaboa hamabost metro gorako hamasei kolumnaduna zeharka, hirurogeita hamabi metro zabal, kantoi biak irtentxoak propileo edo tenplu txiki moduan aurreratuak errege zalduna enkoadratzen, bion bakoitzaren gainean berriro egundoko koadriga brontzezko banarekin, Batasuna eta Askatasuna?
|
|
|
gogo bera espresatzen da burdinbidean, filosofoen burmuinetan eta Balzac-en nobelan. Jadaneko materialismoan gaude, eta azken printzipio esplikatzaile unibertsala ere materiala da noski, produkzio molde aldaketariak(
|
beraiek
ere bakoitzak bere izpiritua daukana!).
|
|
|
Eta mila eta batgarren aldiz eztabaidatu zuten gaia: Amandak zioen hitzok ez zirela Munchek margolanari buruz gerora idatziak; alderantziz, artistak hitzekin margotu zuela zioen, zubi hartan zegoela idatzi zituela hitzok, eta ondoren letra bakoitzari kolore bat eman ziola, eta horixe zela Oihua, poema bat, odolezkoa eta suzkoa, Osloko ilunabarrak bezalakoa, eta
|
beraiek
ere ikusi zutela Oihua Osloko zubi hartan, Munchek ikusi zuen leku berberean, baina berak bakarrik entzun ahal izan zuela, Davidek aurrera jarraitu zuelako Munchen lagunen bide beretik. Horixe gertatzen da zurekin esan zion Amandak Davidi, Munchen lagunen atzetik joaten zarela beti, gauza inportanteak ikusi gabe.
|
|
2008
|
|
|
Zalapartaren erdian, mugikor piztu berriaren ongi etorri soinua gailendu da. Soinuak gogorarazi die gainontzeko bidaiariei
|
beraiek
ere badutela mugikor bana, eta bata bestearen atzetik mugikorrak pizten hasi dira. Lehenengo deiak mozten saiatu dira azafatak, baina gero etsi egin dute.
|
|
|
Orbaindutako zaurian egindako ukitua zen hura. Egia esan, nik ez nuen beraiekin egoteko gogorik, eta
|
beraiek
ere ez zuten aparteko ahaleginik egin nire laguntasuna mantentzeko; beraz, urrutiratu egin ginen.
|
|
|
–euskal nazioa eraikitzeko euskara ez da beharrezkoa?. Ez dakit ziur jarrera hori abertzaletasunari egozten dion bikoteak, edota
|
beraiek
ere iritzi berekoak diren. Ondoren datorrenagatik, bigarren irakurketa dela dirudi zuzenena:
|
|
|
Karibera nola iritsi ziren galdetuta, Santik esan zigun izarrei begira ailegatu zirela, eta Kolonek idatzitakoari kasu eginda.
|
Beraiek
ere Kanariar uharteetatik Kubara doazen haize alisioei jarraitu zieten.
|
|
2009
|
|
|
Lotsa ematen zidan, uste nuelako igarri egingo zutela gezurretan ari nintzela. Beharbada ez nik, ezta
|
beraiek
ere, ez nindutelako kapaz ikusten Elena bezalako neska puska batekin ligatzeko.
|
|
|
Jesus Jeruselemen kondenatu eta gurutzefikatua izan zelarik, haren jarraitunak ikaratu eta sakabanatu egin ziren Galilea aldean, eta etxe zuloetan ostendu. Berriro bihozten eta elkartzen hasi, eta komunitatea berregin, eta kalean Jesusen predikua publikoki jarraitzera ausartu baitira, ausardia nondik duten berriro
|
beraiek
ere ondo ulertu ezinik, horretara adoretzen dituena. Jesus bizia, bera dela, egon dira sinetsiak.
|
|
|
izeba Ernestina, ostiralean Gabinoren karta jaso eta haren hitz bihotz altxagarriak gogoan zituelako edo; Teofilo Maria, Maria Bibiana eta Ada, hirurek ere halaxe behar zutelako, elkarren arteko tentsioa harreman itxaronpentsuagoen eztitan urtuta; don Anizeto kalonjea, orbetarrak estimatu egiten zituelako, zizka mizken oparotasunean eta eper erregosiaren usainean zer esanik ez; eta Nazario eta Regina? zer gehiago behar zuten, baina, Nazariok eta Reginak, ez bada guztiak pozik ikustea
|
beraiek
ere pozik sentitzeko?; guztietan, halere, Teofilo Mariak zirudien inor baino alaiago: ez zen hitzontzia, baina ohi baino gehiago hitz egiten zuen, ez ardotan itotzen ari zelako; ez zen losintxaria ez balakaria, baina perla ederra bota zion amari?. Zu ikusten zaitudan bakoitzean agertzen zait niri Ama Birjina, ama??, Regina une batez nora ezean utzi eta masailetan bi arrosa eta ezpainen ildoan irri bat lorarazi zizkiona; Teofilo Mariak, beraz, poztasun plus bat zuen, nolabait esatearren, beste bazkaltiarrekin konparatuta, eta berandu baino lehen erakutsi zuen arrazoia?
|
|
|
hauek, elizaren eta gizartearen sektorerik, mezurik? erreakzionarioenei men eginez, aurrerapenaren eta industrializazioaren aurka zeuden, baita, ohituren ikuspegi soil batetik begiratuta, munduko agerraldi gehiegizkoen aurka ere, festen eta dantzen aurka, bereziki?,
|
beraiek
ere mundukoak ziren arren mundua gorrotatuko balute bezala, eta, munduarekin batera, munduko bizitza. Nazario eta Regina, haatik, bizizaleak ziren, aurretik zuten bizitza osoa, ametsez eta proiektuz josia:
|
|
|
Monarkikoen artean baziren moderatuak, baziren eskuin muturrekoak eta baziren eskuin muturrekoagoak: hauek, elizaren eta gizartearen sektorerik –mezurik– erreakzionarioenei men eginez, aurrerapenaren eta industrializazioaren aurka zeuden, baita, ohituren ikuspegi soil batetik begiratuta, munduko agerraldi gehiegizkoen aurka ere –festen eta dantzen aurka, bereziki–,
|
beraiek
ere mundukoak ziren arren mundua gorrotatuko balute bezala, eta, munduarekin batera, munduko bizitza. Nazario eta Regina, haatik, bizizaleak ziren –aurretik zuten bizitza osoa, ametsez eta proiektuz josia:
|
|
|
Eta hala, iritsi zen hurrengo igandea, iritsi zen bazkalordua; bete zen mahaia platerez, azpilez eta kopaz; bete zen janariz –mota guztietako zizka mizkak eta eperra zituzten jangai–, eta bete zen edariz; bete ziren jangelako zoko moko guztiak mahaikideen hotsez, eta bete ziren haien pozez...; huraxe baitzen kontua, guztiek pozik ziruditela: ...zituelako edo; Teofilo Maria, Maria Bibiana eta Ada, hirurek ere halaxe behar zutelako, elkarren arteko tentsioa harreman itxaronpentsuagoen eztitan urtuta; don Anizeto kalonjea, orbetarrak estimatu egiten zituelako, zizka mizken oparotasunean eta eper erregosiaren usainean zer esanik ez; eta Nazario eta Regina... zer gehiago behar zuten, baina, Nazariok eta Reginak, ez bada guztiak pozik ikustea
|
beraiek
ere pozik sentitzeko?; guztietan, halere, Teofilo Mariak zirudien inor baino alaiago: ez zen hitzontzia, baina ohi baino gehiago hitz egiten zuen, ez ardotan itotzen ari zelako; ez zen losintxaria ez balakaria, baina perla ederra bota zion amari –" Zu ikusten zaitudan bakoitzean agertzen zait niri Ama Birjina, ama" –, Regina une batez nora ezean utzi eta masailetan bi arrosa eta ezpainen ildoan irri bat lorarazi zizkiona; Teofilo Mariak, beraz, poztasun plus bat zuen, nolabait esatearren, beste bazkaltiarrekin konparatuta, eta berandu baino lehen erakutsi zuen arrazoia... azkenburukoa amaitu ez beste –sagar tarta bikain bat, eta txokolate kremazko pasteltxoak–, zutitu, eta honela esan baitzien mahaikideei:
|
|
2010
|
|
|
Batasuneko solaskideek ez zieten azalpen sendorik eman, izan ere, azalpen sendorik ez zutelako.
|
Beraiek
ere ustekabean harrapatu zituen. Otegi:
|
|
|
–Alderdi sozialistaren ordezkaritzak esan zigun bilera horretara Batasuna testuaren aldaketarekin zetorrela. Beraiek bazeukatela Batasunaren testu berria eta, beraz,
|
beraiek
ere testuaren aldaketa bat ekarri zutela, jatorrizko tesietara itzuliko zirela. Galdetu genien:
|
|
|
Eta ez dago ispilu edo kristalen beharrik, zuzen eta artez ikusten baititut arimak, mamuak edo direna direlako horiek. Gainera, agian antzeman ditzakedala sumatuz,
|
beraiek
ere begiratzen didate niri, aurpegi adieragabeaz, erdi lokartuta baleude bezala, inolako sentipenik erakutsi gabe. Ez dirudite maltzurrak, ez zaie gaiztakeriarik sumatzen, baina ni izutu egiten naute eta ez naiz gauza haien soaldiari eusteko bi segundotan ere.
|
|
|
Esperantza galduta zegoenean ohar labur bat iritsi zitzaion, aitak idatzia baina posta arruntez bidali beharrean norbaitek etxeko gutunontzian utzia. Ondo zegoela esaten zion, bestelako xehetasunik erantsi gabe, eta
|
beraiek
ere ondo izatea espero zuela. Goraintziak eta muxuak.
|
|
2011
|
|
|
–Ez dut uste hori beren esku dagoenik. Gauzak aldatzen badira,
|
beraiek
ere aldatu dute borroka egiteko era?. Zuzendariak ez die kritika horiei garrantzi gehiegirik ematen, azken finean baitio poli-milien ikuspegitik egindako filma dela, Angel Amigoren gidoian sostengatua:
|
|
|
Nahi zuten pelikula egin zuten Jon Garañok eta Jose Mari Goenagak, ekoiztetxe propioa izatea ere lagungarria baita.
|
Beraiek
ere, Pasai San Pedron hartu naute, Moriarti Produkzioek lantokia duten herrian. Goizean goiz geratu garenez, patxarana beharrean kafe bana edan dute, eta ez dira barre algaraka aritu, baina euren arteko konplizitatea ere bistakoa da eta umore onik ez zaie falta.
|
|
|
Alabak momentu batetik aurrera estrategiarik gabe geratu ziren eta erreguka hasi zitzaizkion. . Ez naiz horrelako egoera batean arrazoitzen hasteko bezain ausarta, eta hori nire alde, uste dut, oso gaizki hezia bainintzateke bestela, ezin nien azaldu gezurra noraino sartu zen gure bizitzetan, ezin nituen
|
beraiek
ere iraganik gabe utzi; hobe aitaren heriotza inflexio guztizkotzat ulertzen badute, hobe traumatikoegia izan zela uste izatea, ez dudala buelta ematen jakin. Erosoagoa da, eta ez zait arrazoi ahula iruditzen, momentuz, alabak urrun mantentzeko.
|
|
2012
|
|
|
Beste behin Maulera deitu gintuzten kantatzera. Antolatzailea zuberotar talde bat zen eta kantaldia hasi eta bukatu gurekin batera egin nahi zuten,
|
beraiek
ere kantari. Amaieran Matalaz eman nahi zuten.
|
|
|
Leku hotzetatik etorritako zomorroa aise egokitu da epeletara, eta kontua da lurralde epeletan ez daukala era naturalean zomorroen populazioa neurri egokian mantenduko duen berezko etsairik. Gainera, nekazaritza industrialean ari direnei zaila egiten zaie izurriaren kontrola, ez bada intsektuen aurkako pestizida gogorrekin; hala ere, hala moduz mendeera daitezke botika kimiko horiek
|
beraiek
ere ez baitira oso eraginkorrak larre motzean hazitako eta hotzetik etorritako zomorrotxoentzat.
|
|
2013
|
|
|
–Gezurra da, ez daude hilak. Bere koadroak bizirik dauden bitartean,
|
beraiek
ere bai.
|
|
|
baita berehalako batean zutitu eta aitzina eta gibelera ibili ere egongelan barrena, hitz erdirik erran gabe?, kaiolan sartutako hartz bat iduri. Aitona amonek ederki ikusten zuten hura, baina, egoera hartara egokituz eta bilobaren mina errespetatuz,
|
beraiek
ere ez zuten biloba eragozten ez hari behar baino hitz bat gehiago egiten, denbora hobeen esperantzan, harik eta, zazpigarren egunean, aitonak, Hamzaren etengabeko joan etorriei luzetsita, erran zion arte:
|
|
|
auskalo zergatik deitzen zieten taldekoek horrela, Alexandre Dumasen nobelako izenburua (vox populi ere bazena) ezin egokiagoa iruditzen zitzaielako, edo hirurek ere prest zituztelako beren mosketoiak, tiro ariketari noiznahi ekiteko? Gainerakoek, hala ere, guztiak ziren katoliko epelak, Dionixio ere bai, hari ere, denborarekin, hoztuz joan baitzitzaion noizbait izan zuèn fede beroaldia, Pedrok muturra hautsi zuèn garaian Garateko Ama Birjinaren ermitara eraman zuena, erromes?, ez zieten egindakoagatik kargu hartzen,
|
beraiek
ere zerbait jakin behar baitzuten haragiaren ahuleziaz; edo kargu hartzen zieten, bai, baina ez lagunak moralki zigortzeko helburuarekin, adarra jo eta txantxazko giro bat sortzeagatik baizik.
|
|
|
Aulki batean eseri eta telebistari begira paratzen zen, konparazio batera... baita berehalako batean zutitu eta aitzina eta gibelera ibili ere egongelan barrena –hitz erdirik erran gabe–, kaiolan sartutako hartz bat iduri. Aitona amonek ederki ikusten zuten hura, baina, egoera hartara egokituz eta bilobaren mina errespetatuz,
|
beraiek
ere ez zuten biloba eragozten ez hari behar baino hitz bat gehiago egiten, denbora hobeen esperantzan... harik eta, zazpigarren egunean, aitonak, Hamzaren etengabeko joan etorriei luzetsita, erran zion arte:
|
|
|
auskalo zergatik deitzen zieten taldekoek horrela, Alexandre Dumasen nobelako izenburua (vox populi ere bazena) ezin egokiagoa iruditzen zitzaielako, edo hirurek ere prest zituztelako beren mosketoiak, tiro ariketari noiznahi ekiteko... Gainerakoek, hala ere –guztiak ziren katoliko epelak, Dionixio ere bai, hari ere, denborarekin, hoztuz joan baitzitzaion noizbait izan zuèn fede beroaldia, Pedrok muturra hautsi zuèn garaian Garateko Ama Birjinaren ermitara eraman zuena, erromes–, ez zieten egindakoagatik kargu hartzen,
|
beraiek
ere zerbait jakin behar baitzuten haragiaren ahuleziaz; edo kargu hartzen zieten, bai, baina ez lagunak moralki zigortzeko helburuarekin, adarra jo eta txantxazko giro bat sortzeagatik baizik.
|
|
2014
|
|
|
Urtean behin egingo zuten, zerbitzariek beraien aurpegiak gogoratzeko aukerarik izan ez zezaten. Elkarri esandakoak ahaztu zitzaten
|
beraiek
ere. Hurrengo urtean berriz hasteko.
|
|
|
...tu dituela azken bi urteotan eta badela horiek kanporatzeko garaia, eta hobe dela prozesua etxean eta adindunen baten zaintzapean gauzatzea, zer gerta ere, dohakaberen bat inguruan baldin badabil edo, badaezpada harrikoa egiteko erabiltzen dudan plastikozko urdina hartzeko eta jartzeko bisaiaren parean, askoz hobeto ahoa zabaldu aurretik komunean eseri eta prakak jaisten baditut, hesteek diotelako
|
beraiek
ere kaka metaketa itzela pairatu dutela, buxatzeko zorian daudela ia, eta jakina da esfortzu fisikoa egitean, hala nola maldak igotzean edo erditzean edo gure kasuan okaka hastean esfinterrak nasaitzen direla, horregatik agertzen dira mendietako aldapak hain usaintsu astoek zeharkatu ostean, horregatik hain ilun ospitaleetako maindireen gune zehatzak.
|
|
|
Badira poeta tremendistak, baso bat uretan euli bat ikusi eta ikusi ahala estutzen direnak,
|
beraiek
ere itotzera balihoaz bezala, euliarekin batera. Ezagunena, euskaldunon artean, Eulipides Eulizondo omen, ez dakit ezagutzen duzuen?
|
|
2015
|
|
|
Rachkam Gorriaren altxorra, Ottokarren Zetroa, Belarri hautsia...
|
Beraiek
ere bi ziren, eta Jota zen gazteena, Tintinen antzera. Txakurra ere bazuten gainera!
|
|
|
ETA ere estrategia eraginkorraz mintzatu zen 2009ko maiatzaren 25ean, Gara n argitaratutako elkarrizketa luzean, baina bere erara. Josu Juaristi zuzendariak Otegik eta estrategia eraginkor baten beharraz esandakoaz galdetu zienean, ETAko bozeramaileek erantzun zuten
|
beraiek
ere gogoeta egiten ari zirela, hain zuzen ere,, estrategia politiko militar eraginkorrari buruz?. Ñabardura ondo esanguratsua zen.
|
|
|
Bi presoek beste idatzi baten bidez erantzun zuten ez zirela kanporatuak izan, baizik eta beraiek erabaki zutela kolektiboa uztea. Urte bereko irailean, Carmen Gisasolak eta Joseba Urrosolok elkartasuna adierazi zieten Txelisi eta Pikabeari eta, aldi berean,
|
beraiek
ere kolektiboa utzi zutela jakinarazi zuten. Urteak zeramatzaten ETAtik kanporatuta, baina ordura arte presoen kolektiboaren barruan jarraitu izan zuten.
|
|
|
Ez zegoan jakiterik. Ni ohitu egin ninduan, eta nik uste
|
beraiek
ere ohitu egin zirela.
|
|
|
–Ze burutazio darabilte ordea, ze burutazio! Jakingo al dute
|
beraiek
ere?
|
|
|
Seguru Rafa eta Sarari ere ilusioa egiten diela, beste barre tentel bat ihesi joan zaio Mi?. Seguru
|
beraiek
ere berdina pentsatu dutela. Beharbada kinitorako gauzak dagoeneko erosi ditiztek eta etxean zeuzkatek.
|
|
|
Iraultza isila.
|
Beraiek
ere, pentsatu nuen ironiaz, kale egin zuten ordea.
|
|
|
Lo egiteko garaian isiltasuna gordetzea eta logeletako garbitasunean laguntzea gogoan izateko denek.
|
Beraiek
ere eredu izan behar zutela. Beren neurrian, Euzkadiren ordezkariak zirela.
|
|
|
Hori du espazio publiko bakarra ere bere inpotentziarentzat. Eta badaki inpotentziaren espazio horixe dela borrokako beste lagunena, eta
|
beraiek
ere badakitela, ez da inor baino argiagoa?, beren mozorro guztiekin, insegurantzia ezkutu eta beldur guztiekin, infernu batean denak ukabilka bizirauteko munduak ez daukalako beste lekurik gure herriarentzat. Badaki, ez lehenago eginiko, ez oraingo mundu eginikoa izan daitekeela gure herriaren lekua.
|
|
|
–Zer uste duk ba hik?
|
Beraiek
ere bazeuzkatean armak, eta mundu guztia bereganatu nahi zitean. Gazte bizi haiz hi oraindik, gazte?
|
|
|
Ez dute hemengo erosotasunera ohitu nahi. Eta horregatik, kartzelara joaten dira,
|
beraiek
ere behin handik pasa zirela ez ahazteko. Eta emakume taldeetan biltzen da Chelo,, ahalduntzen jarraitzeko?, eta etorkinekin elkartzen dira,, gu ere hala garelako?.
|
|
|
zen El Salvadorreko gizartea maila publikoan.
|
Beraiek
ere euren zirkuluan, elkarte barruan egin zezaketen bikote bizitza?, nahiz eta mugimendu feministak lesbofoboak izan daitezkeen eta normalean hala diren??, eta bizi ere elkarrekin bizi ziren hiriburuan, baina adiskide gisa,, bikote lesbiano guztiak bezala?. Hortik kanpora, tabua edota bekatua zen gaia, eta gutxien gutxienik iraindua izango zen askatasunez biziko zuena, beraiei behin edo behin gertatu izan zitzaien bezala.
|
|
|
|
Beraiek
ere badakite.
|
|
2016
|
|
|
Sinesten al nion? Bada, urtero urtero irrikaz egon ohi ziren azterketa sasoia noiz iritsiko,
|
beraiek
ere eskolara joateko plazer hutsagatik bakar bakarrik.
|
|
|
Ados: sinesten zuten
|
beraiek
ere boto eskubidea merezi zutela, gizon beltzek adina. Hala ere, beren kontra argudioen oinarrian nagusigo zuriaren pribilegioak ipini baitzituzten, argi dago oraindik ere erabat babesgabe zeudela arrazakeriaren eragin ideologiko kaltegarriaren aurrean, nahiz eta urte luzeak zeramatzaten kausa aurrerakoien alde borrokan?.
|
|
|
Josebak Iratiri, goazen? esan zion eta
|
beraiek
ere autotik irten ziren. –Os presento a Helena?, esan zuen Xabierrek arrandiaz, pertsona famatu bat izango balitz bezala.
|
|
|
Txirrindulariz janztera eta bizikleta bila zihoala esan zuen Xabierrek Josebari so, gauza bera egitera gonbidatu nahian edo. Beren hasierako asmoa herriaren amaieran zegoen aldapara joatea zen, bizikletekin eta kirol arropaz jantzita, publizitate karabana eta txirrindulari guztiak handik iragan ostean Bossost alderantz joateko, maldan behera, lasterketa etorritako bidetik, Portilhon mendatea igotzeko asmotan gero (baina Luchonera jaitsi gabe), zail egiten baitzitzaien txirrindulariak ikusi ondoren
|
beraiek
ere pedalei ez eragitea. Normalean plana ez zen hori izaten, normalean karabana eta txirrindulariak pasatu baino askoz lehenago hasten ziren pedalei eragiten, helmuga zegoen mendatean gora, erpinetik hurbil gelditzeko, ahal bazuten behintzat, nondik pelotoia askoz sakabanatuago iragan ohi zen.
|
|
2017
|
|
|
Matxinoek trebetasun militar handia erakutsi zuten, neurri batean soldadu profesionalek parte hartu zutelako matxinadan, eta horien artean zeuden, besteak beste, Landsknechte izeneko suitzar soldadu famatuak, hots, garai hartan Europan eliteko mertzenarioek osatutako soldadu taldea. Landsknechte horiek zuzendu zituzten nekazarien armadak, haien zerbitzura jarriz beren esperientzia militarra; zenbaitetan, uko egin zioten matxinoen aurka egiteari, adibidez,
|
beraiek
ere nekazaritza mundutik zetozela eta bake garaian nekazariei esker bizi zirela esanez. Haiengan konfiantzarik ezin zutela izan argi ikusi zutenean, alemaniar printzeek Suabiako Ligako soldadu taldeak urrunetik ekarri eta mobilizatu zituzten, nekazarien erresistentzia garaitzeko.
|
|
|
Frantzian, Elizak lurrak bereganatzeko erakutsitako goseak batu egin zituen hasieran behe eta goi klaseetakoak mugimendu protestanteetan; alabaina, 1563tik aurrera lurrak enkantean atera zirenean, Elizaren lurren desjabetzea, samintasun eta itxaropenetik sortutako grinaz? eskatu zuten eskulangile eta jornalero ugari beren itxaropenei traizio egin zietela jabetu ziren,
|
beraiek
ere beren zatia jasoko zutela aginduta mobilizatu baitziren (Le Roy Ladurie 1974: 173? 76).
|
|
|
Beste gizon batzuk emakumeak susmopean jarri zituen giro hartaz baliatu ziren, maite ez zituzten emazte eta maitaleengandik libratzeko, edo bortxatu edo seduzitu zituzten emakumeen mendekua leuntzeko. Gizonezkoak beldur ziren, emakumeei babesa azalduz gero,
|
beraiek
ere karguetan nahasiko ote zituzten, eta, zalantzarik gabe, hori da emakumeen aurkako basakeria haien aurrean ezer ez egin izanaren arrazoietako bat; izan ere, krimen horien ondorioz auzipetutako gizon gehienak sorgin izatearen susmopean zeuden edo sorgin izateaz akusatu zituzten emakumeen senitartekoak ziren. Baina propaganda eta izu urte haiek guztiek hazia erein zuten gizonen artean, eta alienazio psikologiko sakona indartu zuten emakumeekiko.
|
|
|
Ematen zuen bere gorputzarekin elikatzen zuela ahotsa, hortzak haragian sartu balizkio bezala sukubo baten gisara. Eta ahots hark kontsumitzen zuen bitartean kongregazioak bere begi guztiekin begiratzen ziola ematen zuen, harik eta hura ezer ez eta
|
beraiek
ere ezer ez bihurtu ziren arte eta ahotsik ere izan ez zen arte baizik eta haren ordez beren bihotzak salmodia neurriez elkarri hizketan hitzen beharrik gabe, eta hala atrilaren kontra apoiatu zenean, tximu aurpegia goratuta, bere jarrera gurutzefika bare, torturatu batena bezalakoa, zarpailtasun eta hutsaltasun haiek gainditu eta garrantzirik gabeko bihurtzen zituena, hasperen luze kexati bat al... «Bai, Jesus!»
|
|
|
Ondo konpontzen naiz beraiekin. Eta
|
beraiek
ere ez naute ahazten», esan zuen, sobreari eraginez. Poltsikoan sartu eta txamarra lotu zuen.
|
|
|
Igandeetan ere nahiko lan izaten dugu, zelai madarikatu hori dena jendez betetzen denean, etxean horrelako ikuskizunik ez duen jendea eta ezta sei beltz ere tripa betetzeko, denak hortxe, sits pilota puztu zikin bati joka. Holaxe segituko du korrika hesian gora eta hesian behera, ikusten dituenero orro eginez, eta gutxien uste dudanean golferako sarrera kobratzen hasiko zaizkit, eta orduan Amak eta Dilseyk hartu portzelanazko kisketa parea eta makilak eta golfean hasi dute
|
beraiek
ere, edo baita ni neu ere linterna batekin, gauez. Orduan, beharbada, Jacksonera bidaliko gaituzte denok.
|
|
|
Ustekabean, Marokoko Arrifeko amazigen altxamenduak gogorarazi berri digu herri horren askatasun aldarria:
|
beraiek
ere badira herri, oker deituriko arabiar mundu horretan.
|
|
|
Globalizazio ekonomikoak hartaratu dituelako, eta kito? Ala,
|
beraiek
ere, globalizazio kulturalak eta linguistikoak aniztasunaren alorrean eragin dezaketen txikizioa174 toleratzen duen ideologiaren ezpalekoak direlako. Zeren eta, usteak uste175, nazioarteko ingelesa ere ez baita neutroa nazio eta kultura erreferenteez den bezainbatean.
|
|
|
Rufi Etxeberriak dio
|
beraiek
ere izan zutela otsailaren 20koaren berri, nazioarteko eragileen bidez: –Malagakoa pasatu eta segituan nazioartekoek esan ziguten ez zela beligerantziarik egongo armagabetze prozesuaren aurka.
|
|
|
Egia esan, maitea, jarraitu nuen?, morroi haiei komeni zitzaiena egin banu bezala sentitzen nindunan. Ez hituen onak, ez beren buruentzat, ez besterentzat, eta
|
beraiek
ere bazekitenan hori, horrelako gauzak jakiteko modukoak izaten ditun eta. Beraz, arazoa konponduz mesede egiten nienan, bizitzen jarraitzea galeraziz.
|
|
|
Harriturik omen zegoen berak hainbeste gozatu zuen filma amaitutakoan kopetilun eta lur jota aurkitu zituelako. Gero esan omen zioten gerraren atzenetan Royal Air Forcekin Viennan zeudelarik
|
beraiek
ere penizilina saldu zutela. Ekar zitzakeen ondorioak ez zitzaizkien lehenago burutik pasa ere egin.
|
|
|
Kabroi xamarrak ere beti izan gara, baina dibertigarriak azken finean, barre egin izan diogu ia guztiari eta agian horrexek sentiarazi nau zortekoen. Zeren beti erruki izan ditut besterik ez eta lagun aspergarriak dituztenak, edo, are gehiago,
|
beraiek
ere aspergarriak direnak; pentsatzen dut konturatzen ote diren benetan logura ematerainoko gatzgabe batzuk direla, edo ezer esatekorik ez duten horietakoak, eta, batez ere, beti izan dut duda bat: ea kalean besteentzat aspergarriak diren pertsona horiek beren buruari ere sortzen ote dioten asperdura bera.
|
|
|
Itxaron eremuan gauden pertsonei begira, zaila da hurrengo minutu eta orduetan
|
beraiek
ere desagertuko direla antzematea. Eternitatean bakarrik ematen den geldotasunean gaude, diseinuzko purgatorio moderno batean, zerura igoko gaituen deiaren zain.
|
|
|
Horren ostean, bakoitza bere etxera doa.
|
Beraiek
ere ez dute agurrik esaten.
|
|
|
–Nik uste kutsu politiko hori sindikatuentzat nahiko kaltegarria dela, baina hortik datoz, eta ezin dute alde batera utzi. Are gehiago, zenbait kasutan
|
beraiek
ere bilatzen dute protagonismo politikoa?.
|
|
2018
|
|
|
Guztira, dozena bat kontzertu eman zuten. Publikoak tu egiten zien eta
|
beraiek
ere tu goitik publikoari, enpate. Jo zuten Artrosis eta Asco taldeekin behin baino gehiagotan, justu gaztetxeetatik deitzen baitzieten haiei ere sasoi berean, kontzertuak jan edanaren truke, presoen alde, euskararen alde, gaztetxearen alde.
|
|
|
Eman zizkioten erretrobiralek ez zuten birusa frenatzea lortu, eta barrutik oso kaltetuta utzi zuten. Gogoan du ezjakintasun orokortua Herrian, eta beldurra zabaldu zela, gaixotasunarentzat botika eraginkorrik ez zutelako aurkitzen eta osasun zerbitzuek ez zutelako indar handirik ipintzen konponbidean,
|
beraiek
ere ez zekitelako askorik. Eta gogoan du Andorrara joaten zirela batzuk, farmako bila.
|
|
|
Irungoaren ostean, Hondarribiko andreak ohartu ziren
|
beraiek
ere atera behar zutela, beste aukerarik ez zela. Baina, ordurako, herrian ere hasiak ziren zurrumurruak zabaltzen.
|
|
|
Kanpokotzat jotzen diren erakundeen inguruko mesfidantza lotuta dago, zalantzarik gabe, betikoen artean sakon errotuta dagoen sentimendu batekin:
|
beraiek
ere gatazkan sufritu dutela adierazten dute sarri, berenganako keinu itsusi eta bidegabeak ere izan direla urteotan, baina horiek ez direla agertu inoiz albistegietako goiburuetan. Kontrara, iruditzen zaie alarde parekideek mediatikoki oihartzun handia lortu dutela Emakunde, Arartekoa eta beste hainbat buruzagi hurbilean edukita.
|
|
2019
|
|
|
Euren bila noa, nire gurasoak direlako.
|
Beraiek
ere konturatuko balira desagertuta nagoela, ziur gauza bera egingo luketela nigatik. Badakizu berriro hasi zarela hizketan?
|
|
|
–Hasieran ez dute ondo hartu, baina
|
beraiek
ere ohartu dira zein tontakeria handia den hau guztia, eta barre egin dute.
|
|
|
Ekitaldia. Hala bazan edo ez bazan, sar dadila kalabazan? batekin amaitu zuten,
|
beraiek
ere herritarren txalo zaparrada jasoz.
|
|
|
Ama legitimoari ere haurra baztertzeko aholkatuko diote askotan, bularrik ez emateko, urrun bidaltzeko.
|
Beraiek
ere ukatu egingo dute existentzia txiki lotsagabe hori, beren ezaxolaz; edo, bestela, etengabe errieta egingo diote haurrari, zigorrak ezarri, baita tratu txarrak eman ere. Alabarekin identifikatzen den amak, berriz, emakume gazteak baino gogotsuago hartzen ditu bilobak frankotan:
|
|
|
Tiroak daude ate aldetik barrurantz. Gazte biak makurtu eta
|
beraiek
ere tiro egiten dute, birritan bakoitzak. Ez daukate irtenbiderik.
|
|
|
Urte hauetan, askotan gertatu zait guraso erdaldunei hitzaldiak ematea, eta batzuetan harrigarria da ikustea zer nolako beldurrak eta aurreiritziak dituzten, etxeko lanak direla eta, edo ikasketen jarraipenaren inguruan. Uste dut eskoletan pedagogia lan ikaragarria eta sistematikoa egin beharra dagoela guraso horiekin, euskararen gaia modu motibagarrian azalduz, dituzten kezkak eta beldurrak argituz, eta
|
beraiek
ere seme alaben ikasketan inplika daitezen lortuz. Euskaldunekin ere noski, baina kezkak eta beharrak beste batzuk dira.
|
|
|
Esate baterako, Azpeitian eta Ondarroan, non erabilera soziala altua den. Izan ere, haurrek eta gazteek bat egiten dute gizartean nagusi diren arau eta jokabide linguistiko nagusiekin, eta, kalean erdara bada nagusi,
|
beraiek
ere erdarara joko dute. Eta hala ere, kaleko neurketetan haur eta gazteek, helduek baino erabilera proportzio altuagoak dituzte ia beti.
|
|
|
Basa jendeari ezin zaio kulturaz aurre egin. Ni eta Pentaedroko lagunak oker geunden eta espero dut, neu bezalaxe,
|
beraiek
ere horretaz garaiz konturatuko zirela.
|
|
2021
|
|
|
Auzokide ez ijito batek" Horrela bizi zarete nahi duzuelako!" bota zion. Emakume ijito batek bere burua defendatu zuen, hutsik zeuden etxeetan sartzen zirela besterik ez zutelako,
|
beraiek
ere etxebizitza duinak behar zituztelako. Asanbladaren tentsioak gora egin zuen eta inolako irtenbiderik aurkitu gabe amaitu zen.
|
|
|
Argi zagok. Baita
|
beraiek
ere beren artean! Batzuetan homosexuala izan nahiko nikek, hik ez?
|
|
|
A zer adarjotzea.
|
Beraiek
ere bertan zeudelako izango zen, noski, baina...
|
|
2022
|
|
|
–Eñaut, gaurkoa ez da xamurra izango. Nahiz eta aurretik joan,
|
beraiek
ere gertu daude Añanatik. Hoberena zu hemen geratzea izango da, ezin zaitugu arriskuan jarri, eta Añana, gaur, oso arriskutsua izango da, gogoratu Petillan gertatu zenaz.
|
|
|
Norknorinor se levanta". Gurasoak harro zeuden mundua ezagutzen ari zen alaba nagusiaz, baina ez ziren konturatzen inguratzen zuen guztia mespretxatzen zuela, baita
|
beraiek
ere. Galán urdaiazpiko eta hestebeteak kooperatiba bilakatu eta Bilbopolin jarri nahi zuen egoitza nagusia.
|
|
|
–Ea nora doazen.
|
Beraiek
ere lo egin dute une batean. Parada hori baliatuko dugu xaflak hartu eta hau guztia amaitzeko.
|
|
|
Burusoila eta neskatoa baserritik atera ziren halako batean.
|
Beraiek
ere urduri ziruditen.
|
|
|
Independentzia gerra ugari bizi izandako galaxia zen, eta planeta pare batean, Egaña eta Ibartzabal planetetan bereziki, ez zuten begi onez ikusi Elkargoaren menpe bizitzea. Herri harroak ziren, eta
|
beraiek
ere gaizki neurtu zituzten indarrak; Euskaliari erasotzea erabaki zuten. " Erabaki txarra".
|
|
|
Bilobak arratsaldeetan azaltzen dira amona ezezaguna bisitatzera, betiko amonarekin zer gertatu den erabat ulertu ezinik. Amona ezezagunak ez die gailetarik ematen, eta
|
beraiek
ere ezin dituzte armairutik hartu, amaitu ostean inor ez delako gehiago erosteaz gogoratu. Bizitza baino lehen bukatu zaio memoria gajoari, eta hil aurretik utzi dio izateari.
|
|
2023
|
|
|
Buruzagiak desagertu eta berehala azaldu zen Aparloreako eskifaia, Galaz buruan zela. Itxura bitxia zuten, harik eta gehiago ia biluzik zeuden gerlariekin alderatuz gero, baina
|
beraiek
ere begirada irmoa zeukaten. Herri margotuaren alde borrokatuko zuten, zalantza izpirik gabe.
|