|
2008
|
|
|
Izan ere entzulego horixe zegoen bigarren hitzaldiko aretoan.
|
Beraz
publiko «zailagoa»rekin saiatu zen, ez soilik adiskide artean eskatuz euskarazko eskolak, baizik irakasle erdaldun beraien aurrean ere. Eskaria aski modu drastiko baina pragmatikoan planteatu zuen:
|
|
|
Urte batzuk geroago, 1909an Zurtzaingo egitasmoarekin zebilelarik, iritzi berbera errepikatzen zion adiskide bati: «creo que sabes mi parecer de que es necesario elegir un solo dialecto para dar vida á la lengua y este por sus condiciones de central, geográfica y linguísticamente, debe ser el guipuzkoano»416 Eta ideia hauekin koherentzian, hurrengo urteetan euskaraz idatzi zituen lan jasoetan, adibidez Urlo eta Ortzuri operetan gipuzkera erabili zuen (nahiz obra biak Bilbon estreinatu eta
|
beraz
publiko euskalduna nagusiki bizkaieraduna izango zen). Zelangura delarik, bere gipuzkera proiektuaren inguruko azalpen sistematikoak ez zituen agertu 1917raino, bere Prontuario de la lengua vasca idatzi zuenean:
|
|
|
Baina egun pare baten buruan, txiki geratu zen hitzaldietara zetorren entzuleria ugariagatik, eta irakaskuntza zentroko ekitaldi areto zabalenera aldatu ziren. Gregorio Muxikak zioenez, orduan ere, «á pesar de todo, la gente ocupaba diariamente la totalidad de los asientos y se estrujaban en todos los huecos disponibles y rebasaba por las puertas abiertas»218
|
Beraz
publikoari zegokionean guztiz arrakastatsua izan zen hizkuntza sailaren egitaraua. Entzuleen artean Gregorio Muxika, Miguel Urreta, Juan Bautista Larreta, Patricio Orkaiztegi, Isaac LopezMendizabal, Federico Belaustegigoitia, Alfredo Laffite, Cosme Elgezabal, Domingo Epaltza, Jose Ariztimuño. Aitzol?, Nemesio Etxaniz, Manuel Lekuona, Jose Markiegi, eta beste hainbat nabarmen daitezke219 Hau da, EuskalEsnale inguruko pertsonalitate ugari (independenteak batzuk, jeltzale edo tradizionalistak besteak), elkarte hartan ez zebiltzan zenbait politikari (Epaltza Bilboko behinolako Euskalerria Elkartekoa izandakoa, Laffite gipuzkoar maurista, Elgezabal Bizkaiko Aldundiko jeltzalea...) eta bukatzeko euskalgintzan hasi berriak ziren edo oraindik hastear zeuden belaunaldiko gazte eliztarrak(. Aitzol?, Manuel Lekuona, Nemesio Etxaniz...).
|
|
2010
|
|
|
Kokapen berariazko horrek, ordea, ez du soilik ikastolen berrikuntza izaera argudiatzen. Ikastolek hasieratik
|
bertatik
publikoa/ pribatua dikotomia hori auzitan jarri izana da haien grina berritzailearen funtsa, eredu berri bat eraikitzeko bidean: garaian garaiko gizarte gogoak hezkuntza prozesura ekartzea; gutxi batzuen edo inoren eskola jabetzaren ordez unean uneko jabetza soziala bermatzea; elkarlanaren ideia eta praktika ikasle, guraso eta irakasleen artera ekartzea eta kudeatzea; ingurune hurbileko gizartearekin batera elkar eragitea; ikastolen arteko sarea eratzea; ezagutza berriak eraikitzea eta ezagutza horien euskarri diren hornigaiak, produktuak eta zerbitzuak ekoiztea eta eskaintzea (I+G, ikas materialak, prestakuntza, ebaluazioa?); ordezkari publikoa eta era guztietako gizarte eragileen aurrean ikastolen nortasun propioa kudeatzea; euskal hezkuntza sistema propioa aldarrikatzea?
|
|
2013
|
|
|
Eskualduna astekarikoak laborariak ziren bezala, gehienbat, errepublikarren astekarien irakurleak irakaskuntzako eta administrazioko langileak ziren. Bakoitzak
|
bere
publikoa bazuen, eta, gauzak ez badira hain zehatzak ere, publiko bakoitzak bere nortasuna eta izaera zituen, eta baita horri loturik zegokion jarrera politikoa ere. Euskaldun laborariak fededunak eta mezara jarraikiak ziren, adibidez, eta eskualde horietan zituzten boz kopuru handienak lortzen hautagai zuriek.
|
|
2016
|
|
|
Baina funtsa bera nabari da, publikoarekin komunikatzeko nahikeria, publiko mugatu batekin gogoetatzeko urratsak. Horrek idazlearen gaitasuna trabatzen du, idazlearen handitasuna estaltzen du, ez baitu komertzializazio batean kokatzen, hil behar baldin badu sortzaile gisa
|
bere
publikoarekin hilko da, bizi behar badu, handitu behar badu publikoarekin handituko da, biziari aurre eginen dio, gizarte berriaren hautua egin baitu, euskal gizartea arriskutan dagoelarik hizkuntzak bizi duen egoera dela eta, euskal antzerki sortzaileek euskal nortasunaren erronka hautatu dute, komunitate euskaldunarekin gizarteak bizi dituen erronkei aurre egiten, problema garaikideei aterabide... Antzerkiak euskal espazioa izaten jarraitzen du, komunikazio, gogoeta eremua, sortzaile horiek ez dira kanpoan egiten eta kanpoko aberastasunak ere ekartzen dituzte.
|