|
2001
|
|
|
Eta Frantzia maitatzean, maite du ere bere chokoa, eskualherria. Eskualherria, erran nahi beita bere etchea, bere eliza,
|
bere
pilota, bere mintzaira, bere sinheste zahar ederra. Frantzia ezarria izanen beita eskualdeka, gure chokoan nahi ginuzke atchiki gure ohidura eder guziak.
|
|
2002
|
|
|
Baina erakusketa ibiltaria izango da seguruenik, oraindik tokiak eta datak zehaztu gabe badaude ere. Egitasmo irekia da gainera eta tokian tokiko elementuak erantsi dakizkiokela adierazi digute,
|
bertako
pilota tradizioaz jardungo duen hitzaldia esaterako. Donostian ere horrelakorik izan da:
|
|
|
Literaturak eta musikak ere sarritan hartu dute gaitzat kirol hau. Maiz saio
|
berean
pilota eta bertsolaritza uztartzen dira. Eta antzerkigintzan ere egin da pilotaren gaia lantzeko saiorik.
|
|
2008
|
|
|
Azkaindarra zela hau, 1915an sortua, eta herriko seme arrazakoa, gor putzez apal baina bere erroetan ongi finkatua, erraiten badugu, irakurleak badaki jadanik pilotaria ere zela gaztean, gainerat bere euskal nortasunari errotik atxikia zelarik. Baionako semenariokotz erakutsiak zituen
|
bere
pilota ko dohainak beste jitearen ixurgiekin batean. Norakatua ote dugu semenario ko argazki ttipi xahar hura, berekin baitzauzkan, sotana bapoak erdi zabalik, Piarres hau, Henry Etcheverry, Frantxua Perugorria, Jakes Chirumberro eta orduko apezgai errabiatuen batzu, semenarioko finala baten ondotik gorri belzturik hartuak?
|
|
2009
|
|
|
Ordurako baretu zen Ugarteren antzar algara.
|
Bere
pilotari eskua luzatu zidan serio. Agurraren garaia.
|
|
|
Pilotagile nafarrak makinaz egiten ditu pilotak, eta horrek bilakaera errazten du. Dena den, ez da
|
bere
pilotak eskaini dituen bakarra, Cervino etxeak ere Frontisek erabiltzen dituen pilotak egiten dituena pilotak eman baitizkie Aspeko teknikariei entrenamendu saioetan proba ditzaten.
|
|
|
Biziagoak. Martinez de Irujok ere ohiko
|
bere
pilotak aukeratu zituen. Frontisetik gehiago irteten dira eta bote handiagoa dute, baina ez gehiegizkoa.
|
|
|
Partida guztia horrela izan zen. Hori bai, norberak
|
bere
pilota ateratzen zuenean saskitik. Beraz, ezin garbiago egon gauzak.
|
|
2010
|
|
|
Hi izango hintzake ona horiei kobratzeko…”.
|
Bere
pilota eskolako administratzaile izateko proposatu, eta nik onartu. Horrela murgildu zinen, orduan, Andoaingo pilota giroan... M.B.Elizondo hil zen eta beste zenbait erakusle etorri ziren segidan zesta puntan:
|
|
|
Adunako eskolan ikasketak amaitutakoan, pilota eskola ere amaitu egiten zaie adunarrei. Herrian
|
bertan
pilota elkarterik ez dagoenez, zaletasuna duten gazteek, beste aukeraren bati eutsi behar izaten diote: “Normalean, Alkizako taldean ematen dute izena.
|
|
|
Modu horretan, pilotan jokatzen eta lehiatzen jarraitzeko aukera izaten dute, nahiz eta beste herri baten izenean izan”. Hurrengo pausoa, beraz, herrian
|
bertan
pilota elkarte bat sortzea izango litzateke. “Pilotari gazteek bere herriaren kamiseta jantzita jokatzea da egokiena.
|
|
|
Haren arrastoak segitzeak ere luke. Ezpeletako Basaburua auzoan hantxe baita Berindoaga etxalde aberatsa,
|
bere
pilota plaza eta guzi. Niri André Etxeberrik eman dit bertako berri, 2010eko martxoaren 6an:
|
|
2011
|
|
|
«Juanek aterako dituen pilotak oso biziak iruditu zaizkit, are gehiago pilotaleku bizi batean jokatu behar dugula jakinda; baina tira, ez naiz horretan sartuko». Garrantzitsuena norbera
|
bere
pilotekin gustura gelditzea da, eta ez da hori goizuetarraren kasua.Takoak ipini eta lanean hasi zen lehenengoa Irujo izan zen. Azkar erabaki zituen kontuak Iberokoak.
|
|
2012
|
|
|
Olaetxeak sufritzen daki, eta asko gainera. Hamargarren tantoa egitea nahikoa izan zuen
|
bere
pilota atera eta hemezortzigarreneraino zuzenean joateko. Tartean mota guztietako tantoak eskaini zituen:
|
|
2013
|
|
|
17:15ean egingo dute bat Eibarko Astelenarekin,
|
bertako
pilota jaialdia zuzenean eskaintzeko. Idoate Pe, agarikano eta Jaunarena Pascual izango dira aurrez aurre atariko partidan eta Xala Barriola eta Irujo Zabaleta txapelketakoan.
|
|
|
Etxehorik utzi zuen bere lekua eta mahaira joan zen. Hartu zituen paper orrialde bat, arkatz bat eta tiraderatik
|
bere
pilota atera zuen, ezkerreko eskuan atxikitzeko. Prest zen. Gero?
|
|
|
Etxehorik utzi zuen telefonoa eta utzi zuen bere irribarre harian. Botatu zuen
|
bere
pilota bortizki gelan zehar. Pilotak bizpahiru punpa egin eta, abiatu zen idazkariaren bulegora.
|
|
|
Bai, hor zegoen Itxaropen, beti ber lekuan, beti ber aulkian, beti bere zakurrarekin oinetan. Hurbildu zitzaion Etxehori, bazuen
|
bere
pilota eta punparazten zuen. Hor zara. Iduriz, hemen, beti. Ikusi zaitut eta heldu naiz.
|
|
2014
|
|
|
Francoren garaiak ziren. Nork
|
bere
pilotak jarri zituen. Arinak Aranbilletek, eta astunagoak Atanok.
|
|
2015
|
|
|
Andoni Aretxabaletak, aldiz, pattalaldi bat igaro du, baina behetik gora datorren pilotaria da. Pablo Berasaluzek ezin izan du gaurko prentsaurrekora etorri, ordu
|
berean
pilota aukeraketa bat zuelako.
|
|
|
eremu batean bi arerioak jokoan jartzen dituena (zeharkako jokoak), eta bi eremu desberdinetan jartzen dituena (joko zuzenak). Nondik datoz
|
beraz
pilota jokoaren izaera eta joko espazioen ezaugarriak?
|
|
|
Trinketetan jokatzen den XIX. mende arte, ohikoak dira hiru pilota jokoen araudiak argitaratzea, apustuetan arazorik ez izateko hala nola Irunekoan5 edo Iruñekoan6 Denak pilota plaza irekiak eta publikoak.
|
Bertan
pilota festarako espazio publikoa egokitzeko prestatu beharreko lanak, besteak beste, tablao barrera o tendido izeneko eserlekuak prestatzea izaten ziren. Espazio publikoa agertoki baten modura antolatzen da, ikusleen arreta erosoagoa eta handiagoa izan dadin.
|
|
|
Bigarren partida arras desorekatua zen. Xalak kintze ainitz egin badu ere,
|
bere
pilotak ez zuen gazteenaren abiadura eta Merino II.a ez da oraino bere hoberenerat heldua. Partida hau irabaziz Ezkurdia eta Zabaletak 8 pundua eskuratu dute.
|
|
2016
|
|
|
–Gogoratzen zara zer zartakoak ematen zizkiguten, bereziki Roman fraileak,
|
bere
pilotari esku latz gogor harekin??, esan zuen batek. –Eta barnean iragaiten genituen igandeak??, beste batek.
|
|
|
Angelun gaztetxerik ez izanez, eta Etxalaian, justuki etxe gibelean, taulazko etxola gotor bat izanik, bertan, gazte horientzat biltxoko bat antolatua genuen elkarrekin. Hor prestatzen zituzten
|
beren arteko
pilota partidak, futbol jokaldiak, musikaldiak, bai eta ateraldiak ere. Estreinaldia ospatzeko aitzakian, arratsalde batez, orotara hogeita hamar bat heldu, gaztetxo eta haur bildu ginen, jaki xixtaki (pintxo) eta edari ausarkiren inguruan.
|
|
|
◦ Erranaldi
|
bera
pilota ikusezin batekin egizue.
|
|
|
"
|
Bere
pilotekin jolasten duzu?".
|
|
|
|
Bere
pilota zuzenak
|
|
|
Aste huntan, zenbait egun pesta ospatzen dute Hegoaldean eta
|
beraz
pilota partida andana bat jokatuko da asteartetik goiti. Hemen agertzen diren partida guziak Euskal Telebistak zabalduko ditu zuzenean Tolosatik, Donostiatik eta Lekeitiotik.
|
|
|
5 etan, euskal dantzak Luixa elkartearekin. 6 etan, meza Zokoako elizan Altxa Zokoa koroarekin eta tenore
|
berean
pilota plazan, paleta jokoan partida bat. 7 etan, idekiko dira" casetas" etxetto tamatuak, izanen da jateko eta edateko, besteak beste xipiroiak.
|
|
2017
|
|
|
Etxehorik ezarri zuen eskua paltoaren sakelan. Hartu zuen
|
bere
pilota.
|
|
|
Etxehorik ateratu zuen
|
bere
pilota sakelatik eta punpa eginarazi zion. Pilota kontent zen eta pilota kontent zelarik, pilotaria ere bai. Zer egin dehar diagu kasu honetan?
|
|
|
Une berean Maider sartu zen gelan argazki batekin eskuan eta erakutsi zion Etxehoriri eta honek egin zuen" tak, tak, tak".
|
Bere
pilota tok, tok, tok murruari kontra. Dena ongi zebilen ordu arte, Berantetorri sartu zelarik: Nahi nauzu ikusi nagusia?
|
|
|
Bederatziek jo zuten eliza nagusian. Etxehorik punparazten zuen
|
bere
pilota etengabe bere bulegoan. Hainbeste punpa jadanik eginik, berrogei puntu eginak zituen bederen, partida osoa!
|
|
|
Etxehorik ezarri zuen eskua tresnaren gainean eta ahapetik esan Maiderri" Mixel". Segitu zuen salasaldia
|
bere
pilota itzulikatuz idazmahaian. Orduan nolakoak. Hilaren DNA eta desagertuarena berdinak dira. Beraz ondorioa, pertsona bera. Hori da, ez da dudarik. Egiazko emaitza ona, orain behar dugu hila mintzarazi. Zorte ona, ez da aise izanen.
|
|
2018
|
|
|
hor agertzen diren herriak, hor agertzen diren polizia munizipalak ezagunak ditut! Neure adinekoa da neska hori, ondoko gelan ibiltzen zen, Eneka du izena, haurra izan zuen ETBko reality batean atera zen azkoitiar batekin, ez dakit batera jarraitzen duten, bere aitak pilotak egiten zituen, Caballo Rojo, ez nago seguru berari deitzen zioten hala edo
|
bere
piloten marka zen, Eneka ageri da hor barren. Herria itogarria da, herria lasaigarria da.2
|
|
|
Ez zuen ibilbide erraza izan, eta asko borrokatu behar izan zuen esku pilotan lehenik eta erremontean gero entrenatzeko. Lizarran ikasi zuen eta
|
bertako
pilota eskolan aritu zen lehendabiziko urteetan. Lizarra ordezkatuz, herrien arteko txapelketa irabazi zuen gainera.
|
|
|
Ez zuen ibilbide erraza izan, eta asko borrokatu behar izan zuen esku pilotan lehenik eta erremontean gero entrenatzeko. Lizarran ikasi zuen eta
|
bertako
pilota eskolan aritu zen lehendabiziko urteetan. Lizarra ordezkatuz, herrien arteko txapelketa irabazi zuen gainera.
|
|
2019
|
|
|
" Pilota joku: Oinetati
|
bera
Pilota jokuba. Pilotako jokuba".
|
|
|
|
Bere
pilotak dira!
|
|
2021
|
|
|
Miqueloneko Euskal Pilota Liga
|
bere
Pilota Eskolarako. Irudian, SPMeko 2020ko..
|
|
|
—2012, Etxarri Aranatz: beste 700 baietz!, bertso antzerkia(
|
bertako
pilota lekuan herriaren sorrerako urteurrenaren harira antzeztutako antzezlana).
|
|
2022
|
|
|
Irisarri izeneko pilota asmatu dute, adibidez," hango Gure Doia trinketarentzat bereziki galdeginak izan direnak", Alfarok dioenez. Ortzaizeko Haize Mendi plazarentzat" pilota arrunt torta eta goxoa"; Urdiñarbeko trinketeko lehiaketarentzat kategorien araberakoak; Alduden Alfaro ostatuak badu
|
bere
pilota, eta Bankan, ezker paretarentzat, beste bat sortu dute.
|
|
|
IEP gelako laugarreneko ikasleek beraien jakitateak ezagutzeko aukera ezin hobea ukan dute eta bakoitzak
|
bere
pilota egin ukan ahal du.
|
|
|
Villabona Aiztondo bailarako hirigunea da. Eskualde honetan herri oso txikiak daude baina bakoitzak du
|
bere
pilota taldea eta zaletasun handia dago. Lizasori galdetu diogu nola zaindu behar den lurralde oreka:
|
|
|
" Duela 10 urte hitzarmen bat sinatzeko bildu ginen bailarako udaletako kirol zinegotziak eta garai hartan zeuden pilota taldeetako arduradunak. Hitzarmen horrek jasotzen zuen herri bakoitzak
|
bere
pilota eskola eduki behar zuela eta pilotariek beraien herrian entrenatu behar zutela. Arrazoia da ezin ditugula herriak hustu.
|
|
|
Irisarri izeneko pilota asmatu dute, adibidez, “hango Gure Doia trinketarentzat bereziki galdeginak izan direnak”, Alfarok dioenez. Ortzaizeko Haize Mendi plazarentzat “pilota arrunt torta eta goxoa”; Urdiñarbeko trinketeko lehiaketarentzat kategorien araberakoak; Alduden Alfaro ostatuak badu
|
bere
pilota, eta Bankan, ezker paretarentzat, beste bat sortu dute.
|
|
|
Ordea, garai txarrean falta egin zuen saketik, eta horrek arnasa eman zion Lasori.
|
Bere
pilota kantxaratuta, bestelako itxura bat eskaini zuen Baikoko pilotariak hiruzpalau tantoz. Bitan pentsatu gabe airearen bila joatea erabaki zuen, eta 9 arte ere hurbildu zen.
|
|
2023
|
|
|
Macachinen sartu bezain laster euskaldunen presentzia ezagun da: herri erdi erdian dago Euzko Elkartasuna hotela
|
bere
pilota kantxa, bilgune, ostatu eta josta tokiekin, errebidetik bestaldean euskal tamberoari dedikatua zaion oroitarria, gutartean zagon Bergarako Iñaki Unamunoren irudia eta euskal etorkinen zerrenda grabatua.
|
|
|
Hasi eta buka, erakustaldia eman zuen, era guztietako tantoak egin baitzituen. Lehen zatian erosoago jokatu zuen, Mariezkurrenak
|
berak
pilota asko oparitu zuelako. Dena den, 12 kontuak serioago jarri zirenean, bere mailaren berri ederki eman zuen.
|
|
|
Ezkondu aurretik
|
bere
pilota partidak ikustera joaten nintzen, beti tio Antoniorekin eta zure aitak gure herritik gertu jokatzen bazuen. Urrunago ez nintzen joaten etxean ez zidatelako baimenik ematen.
|
|
|
Ali eta
|
bere
pilota madarikatua!
|
|
|
Hau
|
bere
pilota da.
|