|
2000
|
|
|
Harreman sentimentalen inguruan dabil Etxaniz bildumaren zazpi testuetan, baina ironiaz jantzita eta zigarroaren kearen usainetan beti ere.
|
Bere
pertsonaiak barregarri uzten ditu sarritan eta gertaeraren haria korapilatzen du bestetan. Heriotzari ere barre egiten dio," Eta kitto" tituludun lehen ipuinean kasu.
|
|
|
Horretarako hainbat dira erabiliko diren baliabideak, hala nola," zuhaitz kontakizuna" (istorioan zehar aukeratzeko bide ezberdinak eskaintzea)," kontakizun multifokala" (istorio
|
bera
pertsonaia ezberdinen ikuspuntutik bizi ahal izatea)," kontakizun topografikoa" (jadanik hasia den istorioan aurrekariak ezagutzeko aukera izatea) edota" puzzle kontakizuna" (istorio bat sortzeko zatiak eskaintzea.
|
|
|
" Carla" ko pertsonaiak ere eromenean bukatzen du: zoramen hori azken muturreraino eraman nuen liburuan, sortzailea
|
bere
pertsonaiekin identifikatzerainoko prozesua islatzearren.
|
|
|
" Metamorfosia" n, esate baterako, familia, lan baldintzak, jauntxokeria, saldukeria eta abar gabe salatzen ditu. Bakar bakarrik, mundu osoaren aurka
|
bere
pertsonaien bidez altxatzen den idazle handi honen lan hau aurretik ere euskaratua izan zen, nahiz orduan, Xabier Kintanak 1970 urtean argitara eman zuenean," Itxura aldaketa" izenburupean agertu. Oraingo bertsioa, berriz, Rufino Iraolarena da.
|
|
|
Merlin magoak tesi bat du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua... Egileak leiendetako, oraingo eta etorkizuneko errealitatea aldi bereko egiten ditu, baina horregatik
|
beragatik
pertsonaien askatasuna mugatua da, iraganaldia eta leiendetako gertakariak bezala erremediorik gabeko fatalitatearen menpe baitaude.
|
|
|
Joan San Martinek (Egan, 1984, 3, 156 or.) honela definitu zuen: " hitz laxozkoa, sekuentziaz osatzen da, gogoetazko bakarrizketatik zeldatik zeldarako elkarrizketak eta, tarteka, eskuetan duen liburu bakarraz mintzatuko da, Shakespeareren Hamlet,
|
bertako
pertsonaiak solas partaide direla. Presondegiko giroa dakar, abertzale iraultzaile batzuen inguruan.
|
|
|
Eta ez diot Arretxeri eskatzen Ostiralak liburuan azterketa soziologiko bat egitea; baina
|
bere
pertsonaiak eta istorioen nondik norakoak desberdinak izango zirelakoan nengoen.
|
|
|
Hainbat egunkaritan narratzailea aipatzean honakoa adierazi zuten: " Nobela honetako narratzaileak zirikatu egingo du irakurlea, trufatuko da
|
bere
pertsonaiez, irainduko ditu gogaikarriak." (Gara IV) Beraz, zenbaitetan narratzaile eta narratarioaren arteko harreman zuzena nabarmentzen da.
|
|
2001
|
|
|
Bigarren nobelan, nabarmenagoa da diskurtso9 mailaren zatikako izaera (nobelaren" historia" plano desberdinen txandaketaren bidez aurkezten zaigulako). Berdin generrake nobelaren izaera polifonikoari dagokionez, izan ere,
|
bertan
pertsonaia desberdinen jarduerarekin batera, nobela honi buruz egin diren azterketetan hainbeste aldiz azpimarratu den erdara/ euskararen erabilera heterofonikoa baitaukagu.
|
|
|
Aldatu ez dena, Saizarbitoriaren nobelen oinarrian dagoen gizatasuna da.
|
Bere
pertsonaiak bakarrik sentitzen jarraitzen dute, heriotzaren aurrean beldurra izaten, ezinezko amodioak itxaroten,... irakurlea hunkitzen. Egileak funtsezko zaizkigun gaiak ukitzen jarraitzen du, bizitzarekin duen konpromisoari erantzuten, gure errealitatea erromantizatzen, Novalis ek esango lukeen moduan.
|
|
|
nobela guztia pertsonaia baten ikuspuntutik aurkezten zaigunean. b) b.2 Barru Fokalizazio Aldagarria: nobela
|
berean
pertsonaia desberdinen ikuspuntuak tartekatzen direnean. b) b.3 Barru Fokolizazio Anitza: Aldi berean ikuspuntu desberdinak aurkezten zaizkigunean (gutun nobeletan). d) Kanpo Fokalizazioa (Pouillon entzat" vision par dehors", Todorov entzat narratzailea pertsonaia).
|
|
|
Era
|
berean
pertsonaia berria sortuko da: europarra izan arren, Europako interes ekonomikoekin bat ez datorren pertsonaia ziniko eta antiheroia, galtzaileen alde (eta indigenen ondoan) jartzen den pertsonaia.
|
|
|
Horrelaxe hasten dira misterio eta abenturazko eleberrietan sartzen, adin
|
bereko
pertsonaia umoretsu, herrikoi eta ausartekin.
|
|
|
Autoreak eta narratzaileak bat egiten dute testuan, eta zenbait ataletan narrazioa eten eta autorea zuzenean jartzen da harremanetan irakurlearekin. Kuriosoada, baita ere, nola Ur Apalategi
|
bera
pertsonaia gisa agertzen den.
|
|
|
Gurean, Saizarbitoriaren lanak berriz ere lortu du joera baten isla izatea, hitz lauez galdera aristotelikoak plazaratu baititu, eta pudore gutxiko biluzte psikikoa burutu. Berak lortu du garai baten ardura zabalduenak egunerokotasunean kokatzea eta sentimendu kotidianoen autopsia burutzea, apal, ironiaz,
|
beraren
pertsonaien miserablekerian umorez sakonduz, dramatizatu gabe. Agian, sentimendu hunkigarrienek eta latzenek ere tamaina txikianazte rtuta transzendentzia galtzen dutelako.
|
|
2002
|
|
|
Euskaltzaindiak eta BBK Fundazioak antolatzen duten «Antzerkia» Toribio Altzaga saria, 2001 urtean, Alaitz Olaizola Bordaren «Zereko zera zertzen delako zereko zerarekin» lanak irabazi zuen. Esaera zaharrei jarraikiaz idatzitako antzezlan hau, metroko geltoki batean dago kokaturik, eta honakoxeak ditu
|
bere
pertsonaiak: metroan bizi zen hizkuntza aberatseko gizona, bere lanaz asperturik dagoen metrozaina, batzuetan emakumezko eta besteetan gizonezko gisa agertzen dena, maitemindutako telefonista, dirua gordeta daukan andrea, esaera zaharrak inork baino hobeto dakizkiela frogatu nahi duen gizon dotorea, neska haserretia, denbora guztian izutua dagoen gizona, emakume negartia, sendagile izateko eskatzen dioten albaitaria...
|
|
|
Irakurleak hautematen duen gauza bakarra da protagonista zelatatzen duen arriskuaren presentzia etengabe eta zehazgabea. Kapitain Frakasa esaten dioten antiheroi horrek Commedia dell" Arteko izen
|
bereko
pertsonaiaren ezaugarri berak ditu: erdi mendekatzailea, erdi bufoia da.
|
|
|
Idazle zuberotarrak arrazoia du, ziurrenik, kasu askotan, batzuetan gehiegikeriaz jokatzen duela iruditzen zaidan arren. ...eaz gain (fikziozko lan gehienetan bezala, bestalde), esango nuke, agertzen diren" emagaldu, ninfo eta emakoi likitsen" portaera eta ekintza literarioen atzean, badela krisian dagoen gizonezko eredu tradizionalaren kritika zorrotz bat, eta, batik bat, ironia (autoironia) dosi handi batzuk; Andolin Eguzkitzaren Herioaren itzalpeetan lanari buruz (1998), bestalde, neurrigabekeria da esatea
|
bertako
pertsonaia emeak ez direla" sinesgarritasunaren hein minimora heltzen", arazo hori, salbuespenik gabe, nobelako pertsonaia guztiena baita, hala gizonena nola emakumeena.
|
|
2003
|
|
|
Jolasak esparru anitzetako galderak biltzen ditu eta horietako asko euskal kulturari lotuak daude. Besteak beste,
|
bertako
pertsonaia ezagunei, usadioei eta lekuei egiten zaie aipu.
|
|
|
Gerrez gain,. Guipuzcoatarrac itsasoz sarritan eguindaco azaña gogoangarriac? ere aipatzen zituen (Elkano etab.). Baita Gipuzkoako herri guztiak banan banan errepasatzen ere,
|
bertako
pertsonaia historiko ospetsuen berri emanez.
|
|
|
Nik neuk ere aipatua nuen kontu hori, baina Monika harago doa eta gordelekuen gaia dela dio haren obra osoa egituratzen duena.
|
Bere
pertsonaiak ez dira, noski, gordelekuetan bizi, salbuespen bakanetan izan ezik, baina han hartzen dute atseden, han bilatzen dute babesa, han sentitzen dira beren aisiara. Bere nobela labur bateko protagonistak, esate baterako, gerrako frontetik ihes egin eta baserriko kupel batean gordeko du bere burua.
|
|
|
Tarteka, sarrerako mahaitxoari atxikirik oharren bat utzi eta desagertu egiten zen.
|
Bere
pertsonaietako batez mozorroturik ibiliko zela iruditzen zitzaidan, idazteko bizitzea beharrezkoa zuela uste baitzuen, nik neuk bizitakorik idatzi ezin dudan arren. Nora zihoan esan gabe desagertzen zen aldiotan Europako hiribururen bat aukeratu ohi zuen, Paris gehienetan, eta han bertako clochard eta eskaleekin nahastea gustatzen zitzaion, tartean famaren gailurra, jakituriaren argia edo gizartearen glamourra ezagututako jendearekin topo egiten zuelako.
|
|
|
Platonek, beste alde batetik, umorea eta ironia sarri erabili zituen
|
bere
pertsonaiak aurkezterakoan eta baita beraien arteko eztabaidetan ere, askotan ez dakigula laudorio bat benetakoa ala txantxetakoa ote den. Pertsonaien karakterizazioa perfektua da darabilten hizkeran ere, eta batzuetan beraien estiloa perfekzio osoz imitatu zuen; adibidez, Sinposioa elkarrizketa honetan Aristofanes edota Agatonen hitzaldiak guztiz sinesgarri eta benetakoak agertzen zaizkigu.
|
|
2004
|
|
|
Hau aldrebeskeria, nik badaramat ia hogei urte horretan eta lehen lehenetik erakutsi zidatenetako bat, eszenatokian egiarekin lan egin behar dela izan zen »bejondeiola Stanilavskiri». Aktoreak bizi egin behar duela
|
bere
pertsonaia, sinetsi sinestarazteko, azken batean jendea bereganatzeko. Jendea geureganatu...
|
|
|
Euskal Herrian jaio diren poeta hauek badituzte bestalde euskal gaiak ukitzen dituzten poemak. Barojaren euskaltzaletasuna adibidez, folklorezko euskaltzaletasuna baino ez da, eta
|
bere
pertsonaiak kartoizko estereotipoak dira, eta ez euskaldunak. Santi Andia eta Tximista kapitaina abentura pelikuletako pertsonaiak dira.
|
|
2005
|
|
|
Horretarako, noski, bideoak editatzeko Adobe Premiere tresnak erabiltzen dira. Horrelako produkzioak egiteko azken teknika sofistikatuagoa da, eta joko kodean
|
bertan
pertsonaia berriak sartzea edo programatzea da. Teknika hori erabili da Andy & Lucas, Mi Barrioren azken bideoklipa egiteko.
|
|
|
Egia da:
|
bere
pertsonaiengan ageri den bera da Itxaro Borda idazlea: disidentea.
|
|
|
Hori bera izan omen zen Larreako jauna, Lazarraga, miresgarriki aurkituriko eskuizkribuaren egile arabar horren leinuko aitona. Lazarraga Cervantesen garaikidea izanik, honek harengandik hartu ahal izan zuen
|
bere
pertsonaia itxuratzeko inspirazioa.
|
|
2006
|
|
|
Vita Karoli Europa osoan zehar ezagutu eta itzuli egin zen, XII. mendetik aurrera, eta Donejakue Bideari esker emaniko literatura kristauaren hedapenarekin batera17,
|
bertako
pertsonaiak epikan sartu ziren. Orreagan, tradizioak dioenez, (geroago) deituriko Frantziako hamabi pariak hil egin ziren bertan, hau da, Karlomagnoren gizonik hoberenak.
|
|
|
Orain, baina, Estatu Nazio modernoa gara, eta espainola izan beharra dago; are, printzipio berria herriaren nahiarena da, eta libreki nahi izan beharra dago espainola izatea. Espainia hori
|
bera
pertsonaia bat bilakatu da loriaz jantzia –Nazio berria ezin da lehen Koroa baino gutxiago noble izan–, jada antzineneko prehistoriatik bere batasun eta aiurriarekin, esentziarekin. Esentzia hori ez da ezertan galegoa, ez euskalduna; espainol huts hutsa da, esentziak izaten diren bezala.
|
|
|
Judu konbertsoa zen, dirudienez. Izen
|
bereko
pertsonaia Durangoko eliza artxibategian ageri da. (Historialariek bi izenak pertsona berarenak direlako uste nabarmena agertu dute euren ikerketan).
|
|
|
Edertasuna, prestutasuna, pasibitatea, amatasuna eta eremu pribatuan geratzea ez dira Landaren pertsonaia femeninoen ezaugarri nagusiak izango. Landak,
|
bere
pertsonaia femeninoen bidez, giza harreman alternatiboak eta sexuen arteko gatazka beste modu batera konpontzeko aukera eskainiko digu. Aldi berean, emakumearen irudi berriak erakutsi nahiko dizkigu; horretarako, emotibitatea, autokonfiantza eta sentsibilitatea oinarritzat dituzten emakume irudiak azalaraziko dizkigu bere pertsonaia femeninoen bidez. Emakumearen ezaugarri psikologiko izan diren menekotasuna, sufritzeko gaitasuna, jakin nahi eza, dependentzia... ez dira agertzen Landaren pertsonaia femeninoarengan; are gehiago, ausardia, gizartearen aurrean ikuspegi kritikoa eta aurre egiteko ahalmena azalduko duten emakumezkoak ditugu.
|
|
|
Landak, bere pertsonaia femeninoen bidez, giza harreman alternatiboak eta sexuen arteko gatazka beste modu batera konpontzeko aukera eskainiko digu. Aldi berean, emakumearen irudi berriak erakutsi nahiko dizkigu; horretarako, emotibitatea, autokonfiantza eta sentsibilitatea oinarritzat dituzten emakume irudiak azalaraziko dizkigu
|
bere
pertsonaia femeninoen bidez. Emakumearen ezaugarri psikologiko izan diren menekotasuna, sufritzeko gaitasuna, jakin nahi eza, dependentzia... ez dira agertzen Landaren pertsonaia femeninoarengan; are gehiago, ausardia, gizartearen aurrean ikuspegi kritikoa eta aurre egiteko ahalmena azalduko duten emakumezkoak ditugu.
|
|
|
Lehen partean, femeninoan, boterean zeuden ereduen kopia edo barneratzea gertatzen da Showalterren esanetan; bigarren etapan eredu eta balio horien kontra joaten da emakumeen literatur lana eta gutxiengoaren eskubideak eta balioak defendatzen dira; azken atalean, emakumearen literaturan, autoezagutza eta barne begiratzea hasten da. Showalterrek emakumearen literatura izendatzen duen azken alde hori bereganatzen du Landak bere poetikan eta ondorioz
|
bere
pertsonaietan. Landaren pertsonaia femeninoak bere burua ezagutzen eta eraikitzen ari dira.
|
|
|
Bukatzeko esango dugu, gizonezkoen protagonismoa jaisteaz gain, sortzen dituen pertsonaia maskulinoak kritikoak eta gizartean integratzeko arazoak dituzten pertsonaiak direla. Landak
|
bere
pertsonaien profilen egokiera ezin hobeto aprobetxatzen du beste sentsibilitate bat proposatzeko, ezarritako desberdintasunak apurtuz eta topikoak irauliz.
|
|
2007
|
|
|
Baina Pesciren pertsonaiak capo batena egiten du, berriz! ez du sakontasunik. Alec Baldwin guri guri agertzen den arren asko mejoratu behar luke
|
bere
pertsonaiak Luca Brasiren pisua izateko.
|
|
|
Herritartasuna aldatu nahi duten pertsonen taldeko ikasle bakoitzak, berriz,
|
bere
pertsonaiari buruzko istorio xume bat prestatu du. Lan hori errazteko, ikasleei zenbait egoera deskribatzen zaizkie aukeratu dezaten.
|
|
2008
|
|
|
Le Carre ren nobelen ardatza jendearen pasioak dira, maitasuna eta traizioa, gugan kabitzen diren miseria guztiak eta dohainen bat edo beste. Espioitza, harentzat, eszenatokia da,
|
bere
pertsonaien ahuldadea erakusteko eskaparate ezin hobea. Akaso, bere aurreko lanbideak besterik ezagutzea eragotzi ziolako hautatu zuen Le Carrek itzalen mundua, akaso gure barne muinaren erretratua egiteko oihal hoberik ez dagoelako.
|
|
|
Nimen uhartean edozein gauza gerta daiteke, irudimena baita nagusi. Nim, izaera sendoa duen neskatila, Alex Rover
|
bere
pertsonaia literario gustukoenarekin liluratuta dago. Arrisku handi baten pean egon daiteke, ordea, irla eta Nimek laguntza eskatuko dio bere heroiari… bere harridurarako, heroi hori emakume isil eta koldar xamar bat izango da.
|
|
|
(OFF) Dino De Laurentis ekoizleak pertsonaia hura zinemako super heroi bihurtu behar zuenean, mila bederatziehun eta laurogeita bian, jarraitzaileek ez zekiten Conan en tamaina ikaragarriaren irudi izateko moduko aktore indartsurik izango ote zen. Eta orduan azaldu zen Arnold Schwarzenegger, Mister Unibertso izandakoa,
|
bere
pertsonaiak bezain ingeles zakarra zuena.
|
|
|
HAMILL: (OFF) DC ren komikiak baino urrunago iritsi zen Marvel (ON) bere heroiei perfektutasuna kenduz, (OFF) eta
|
bere
pertsonaiei akats batzuk ere emanez.
|
|
|
(OFF) Jammie Sommers ek kamera geldoko bere estraineko korrikaldia egin zuen mila bederatziehun eta hirurogeita hamabostean, Sei milioi dolarreko gizona telesailean. Antzezle nagusia Lee Majors zen, eta
|
bere
pertsonaiak, Steve Austin-ek, Jammie z maitemintzen zen. Beste pantera askoren erara, hil egiten zen, baina berpiztu ere egin zuten ikusleek hala eskatuta.
|
|
|
Garbi dago Olasagarrek Atxaga baten, edo gutxienez« autonomiaren belaunaldia» deitu izan den taldeko kideen? diskurtso politikotik edan duela eta ez da behar bada kasualitatea
|
bere
pertsonaiaren izena. Carlos izenak Atxagaren Gizona> bere> bakardadean> eleberriko protagonista dakarkigu gogora. Euskal Herriarekin moztu eta Bartzelonara bizitzera joaten den pertsonaia.
|
|
|
Haatik, Olasagarreren ikuspegia ez dateke
|
bere
pertsonaiarena edo nobelarena bezain erradikala ezen, nobelak kutsu autobiografiko aitortua duela jakinik, ohartu beharrean gaude euskaraz eta Euskal Herriko sistema literarioari begira idatzi eta argitaratu duela euskal gizartearen hertsitasuna salatzera datorren deserrotze istorio hau. Apika euskal literatur sistema azken urteotan eremu politikoarekiko autonomizatu den seinale baikortzat hartu genuke hau.
|
|
|
« Zine munduko fetitxistentzat paradisua da hiri hau» (Cano, 2000: 15). Literaturaz kutsatutako hiri honetan ez da harritzekoa Cano ohartzea bera bizi den etxean bizi izan zela
|
berak
pertsonaia literario gisa erabilitako aktoresa underground bat (Lupe Velez): « Eta orain, lau urte beranduago, hara non nire pertsonaia bizilagun bihurturik aurkitzen dudan» (Ibid.
|
|
|
Literatura nazional txikiaren eta egiazko literaturaren, hots, unibertsalaren, hiriburu literario handietakoaren? arteko amildegia ezin hobeto metaforizatu du Montoiak zinemaren munduan jarriz
|
bere
pertsonaia.
|
|
|
1905eko urriaren 15ean lehen aldiz
|
bere
pertsonaia jendartean aurkeztu zue nean, hots, Little> haur ameslaria, komikigintzaren historian, hor ager turiko kontzepzio berritzaileengatik jadanik klasiko bihurtua. Azken urte otan, berriz, Walt Disney zinema etxeak ere iturri berera jo du, pailazo arrain zuri gorri baten abenturak kontatzen dituen haur film bati Finding> Nemo
|
|
|
Holakoetan apaiz nagusiak pertsona bat hil eta kontu handiz hari larrua kentzen zion, eta ondoren, oraindik odola zerion larru horrekin jantzirik agertzen omen zen tenpluaren goialdea, zere moniarekin segitzeko59 Mutatis> mutandi, >, eta barka nazazue hain ekintza odoltsu eta makabroa hemen aipatzeagatik? itzultzaileak antzeko zerbait egin behar duela esango nuke, hots, bere gainean jatorrizko idazlearen larrua jantzi, edo haren barruan sartu eta hark bere hizkuntzan jardun bezala beste hizkuntzan aritu,
|
bere
pertsonaiaren psikologia ongi barneraturik daukan teatro antzezlea bezala jokatuz.
|
|
|
Carlos Serrano historialariak zehaztasun handiagoz aztertu ditu espainiar sinbolo desberdinen sorrera eta difusio gorabeheratsua XIX X X. mendeen artean. Bere ondorioen arabera nazio ideiaren aurpegi eta sustatzaile nagusia, herri mailan, zarzuela izan zen,
|
bere
pertsonaia nagusiki madrildar, aragoitar eta historio aberkoiekin: «la intriga zarzuelesca, siempre amorosa, tiende a atribuir la función de protagonista masculino al brioso militar[...] Dicho de otra forma, la herencia milistarista que manifiesta la zarzuela como género desemboca rápidamente en esa exaltación de lo bélico forrado en patriotismo»376 Eta zarzuelek islatzen eta sustatzen zuten abertzaletasun militarista herrikoi hori 1885 urtean argi azaldu zen, Karolinetako gatazka tarteko:
|
|
|
pertsonaia bakoitzak bestearengana hurbiltzeko duen modu berezia ala antzezle bakoitzak duen nortasuna. Zeren eta Loli animalia eszeniko indiziplinatua da, nahi gabe ateratzen zaiolako bere bizkaiera jator jatorra, eta horrexek egiten du berezi eta maitagarri
|
bere
pertsonaia. Iñake, berriz, hor dago, sendotasunez interpretatzen emakume gogortuaren rola eta Lolirekin duen harreman eszenikoa portu onera eroaten.
|
|
|
«Ralphek ez du segurtasunik, izaera ahula du, eta amets bakarra Lisa duen ameslaria da». Banderasen ustez,
|
bere
pertsonaia «patetikoa da, ez den norbaiten plantak egiten dituelako. Hala ere, bere inkonszentzian pozik bizi da».
|
|
|
«Zorionez, baiezkoa eman zidan. Gainera, berak esan zidan bazuela
|
beregan
pertsonaiaren zerbait, baina nik ezetz esan nion».
|
|
|
Antzezle bakoitzak berdin antzera rol nagusi zein txikietan intentsitate oneko pasarteak eta makaltasun boladak izan ditu, eta aldikada onen artean Ofeliaren eroaldi poetikoa eta Hamleten Izan ala ez izan bakarrizketa gogoratuko ditugu. Hain zuzen ere, Bottok
|
bere
pertsonaiari eman dion kutsu ez transzendentala guztiz berria egin zait, eta interpretazio estilo horri esker beste era batean ulertu dut Shakespeareren txatalik famatuena. Gainontzeko antzezleen kasuan, ordea Jose Coronado, Nieve de Medina, Luis Hostalot..., Madrilgo produktuetan askotan gertatzen dena ikusi dugu:
|
|
|
Lanean gogotsu dabil, baina, hala ere, atsegin erantzun digu, eta badirudi ez duela irribarrea hain erraz galtzen. Neska alaia dela aitortu digu, nahiz eta telebistan ez dakit zenbatgarren hanka topatu dioten
|
bere
pertsonaiari. Badakigu baikorra dena, eta argi ikusten du besteek gris ikusten dutena ere.
|
|
|
bezalakoak agertu kontakizunean. Nobelak biltzen duen gau jakinean, Owen Bricken munduaren istorioa asmatzen du protagonistak,
|
bere
pertsonaia Dorre Bikiak deuseztatu gabe eta Irakeko gerra existitzen ez den AEBko historiako ez-garai batean kokatuz. Baina gatazkak gidatuko du Bricken istorioa ere, balizko AEBetan federalen eta sezesionisten arteko gerra zibila piztu baita, eta pertsonaia ezer ulertu ezinik gerraren erdian agertuko delako, zerutik erori balitz bezala.
|
|
|
Sanchezek azpimarratu duenez,
|
bere
pertsonaia arazoak ebazteko beti dago elkarrizketaren bidera jotzeko prest; horretarako aitonarenera jotzen du, hark betetzen baitu Gernikak duen esperientzia falta. Halere, ez du inoiz ere bere eskubideetan zentimetro bat ere atzera egiteko asmorik:
|
|
|
Belarriko mina egiten du aditzeak edozer huxkeria erabaki egiten dela eta ezin erabaki litezkeen erdi automatismoak ere erabaki egiten direla, baina autoreek beren pertsonaia nagusiei inportantzia emateko ez dute nonbait deus hoberik aurkitzen erabakimena ematea baino. Horretan, jakina, Jainkoa imitatzen dute eta Hark
|
bere
pertsonaia nagusiarekin egin zuen hanka sartze bera errepikatzen.
|
|
2009
|
|
|
Madrilen izan den prentsaurrekoan, Carolina Barnak, Gildaren papera egiten duen aktoreak, esan duenez,
|
bere
pertsonaiak ikuspuntu ezberdin asko ditu eta horrexek erakarri zuen hasieratik: Ez da ez ona ez txarra, bere garaian aurrera egin behar izan zuen pertsona bat da, emakumeentzat are zailagoa izan zen garaian, alegian.
|
|
|
Aurzpezken egunean bertan, filmeko zuzendariakkomunikabideen aurrean adierazi zuenez, Gilda izan ginenarenoinarrizko zati da eta garena ere azaltzen du. Carolina Barnak, Gildaren papera egiten duen aktoreak, azaldu zuenez,
|
bere
pertsonaiak ikuspuntu ezberdin asko ditu eta horrexekerakarri zuen hasieratik: Ez da ez ona ez txarra, bere garaian aurreraegin behar izan zuen pertsona bat da, emakumeentzat are zailagoa izan zen garaian, alegian.
|
|
|
Aurpezken egunean bertan, filmeko zuzendariakkomunikabideen aurrean adierazi zuenez, Gilda izan ginenarenoinarrizko zati da eta garena ere azaltzen du. Carolina Barnak, Gildaren papera egiten duen aktoreak, azaldu zuenez,
|
bere
pertsonaiak ikuspuntu ezberdin asko ditu eta horrexekerakarri zuen hasieratik: Ez da ez ona ez txarra, bere garaian aurreraegin behar izan zuen pertsona bat da, emakumeentzat are zailagoa izanzen garaian, alegian.
|
|
|
Amaigabeko istorioa liburuan bezala gertatzen dira gauzak eleberri baten aurrean aurkitzen garenean. Liburuan, Bastian izeneko ume batek liburu bat irekitzen duenean, bat batean, jauzi bat egingo balu bezala, mundu irreal batean agertzen da, eta
|
bera
pertsonaia garrantzitsuenen artean dago. Nik ere, Bastianek egiten duen bezala, liburu azala altxa, eta jauzi batez, beste mundu batean aurkitzen naiz.
|
|
|
Elizaren imprimatur a, publikatzeko baimena, baldintzatua izan zen. aita santuarena zen baldintza Ideia kopernikarrak hipotesi soil bat zirela zion zati bat gehitu behar zion. Galileok
|
bere
pertsonaietako baten hitzetan jarri zuen hori. Liburua hala argitaratu zenean, aita santua bera iraindua sentitu zen.
|
|
|
Afera da, pedagogia hori pantailara eramateko, zuzendariak biderik ohikoena hautatu duela, lekutan daude Gerry, Elephant eta Last Days eko bide esperimentalak. Oso estatubatuarra den generoa da biopic a, eta kasu honetan hagiografia moduko bat osatu du
|
bere
pertsonaia kutunaren inguruan.
|
|
|
Alfred Hitchcock maisua zen
|
bere
pertsonaien gainean zalantzaren itzala luzatzen horretan eredugarria da Joseph Cottenen osaba Charlie, eta arraroa badirudi ere, Doubt filma ez dabil zuzendari britainiarrarengandik oso urrun. Shanleyk lortuko du ikuslea zalantzaz betetzea; izan ere, noren alde egin behar duen ez du esanen, eta hori, jakina, deserosoa da dena argi nahi dutenentzat.
|
|
|
Publikoa zain izango balute bezala, abiada bizian jantzi dituzte aktoreek arropak eta margotu dituzte aurpegiak. Bakoitza arduratzen da
|
bere
pertsonaia prestatzeaz, Iker Ortiz de Zarate zuzendariaren begiradapean. Joan etorria etengabekoa da Gasteizko Ortzai antzerki laborategian egun osoan; dantza edota musika eskolak amaituta, ordea, geratzen zaie indarrik azkeneko saiorako.
|
|
|
Due, asentzat, berriz, filmatzen hasi aurretik Pineda ezagutzea eta, maitatzea? funtsezkoa izan zen
|
bere
pertsonaia osatzeko. Laurak, gainera, badu min bat barruan, familia utzi eta Madrildik Sevillara eraman zuena.
|
|
|
Biblia saltzaileak, ihes egindako hiltzaileak, elbarri edota zekenak... pertsonaia bitxiak biltzen dituzte idazlearen istorioek. ?
|
Bere
pertsonaien estetika berezi hori William Faulkner edota Franz Kafka idazleekin alderatu daiteke. XX. mendeko ipuingile onenetarikotzat dute idazle askok?.
|
|
|
Mafalda komiki tira gisa publikatzeari aspaldian utzi bazion ere, Quino
|
bere
pertsonaiarekin hara eta hona ibili da mundu zabalean. Egunotan ekitaldi ugari daude Argentinan Mafaldaren 45 urteurrena ospatzeko.
|
|
|
Bere altxorra zaintzen jardun zuen gau eta egun. Horregatik zekien, kasu, Balvanerarena. Aspaldi irakurria zuen liburuzaleei buruzko eleberri bat, eta
|
bertako
pertsonaiak edozer egiteko gauza ziren liburu zahar bat eskuratzeagatik. Noraino zen arriskutsua Breitner?
|
|
2010
|
|
|
Eleberri honetatik beste zerbait azpimarratu bagenu, koreografia lana izango litzateke, izan ere, espazioak oso ondo adieraziak eta koloreztatuak baitaude eta espazio bakoitzak bere istorioa eta
|
bere
pertsonaiak baititu. Espazialitatetik, koloreetatik jaio dira pertsonaien karakterizazioak eta narrazioaren tonuak.
|
|
|
Jokalari bakoitzak
|
bere
pertsonaia pertsonalizatu egin ahal izango du, eta beraz, nahi beste alditan itxura aldatu diezaioke. Horrez gainera, jokalari anitzeko 5 joko daude eta gidatutako txat bat ere bai.
|
|
|
Gidoia eta marrazkiak Eddie Campbellenak dira eta testua Santiago Garciak itzuli du. Edmond Baudoin maisu beteranoak
|
bere
pertsonaien sentimenduak, emakumeen edertasuna eta hauekiko duen maitasuna azaleratzen du Ensalada de Niza liburuan. Niza hiria porrot, gainditze eta nostalgia historien lekuko izango da.
|
|
|
«Jo emagaldu bati egiten zaion bezala». Nobela batean esaldi
|
bera
pertsonaia baten ahotan, edo are narratzailearen ahotan jarriz gero inor ez da asaldatzen. Baina Pessoa, Eliot eta enparauak igaroagatik, poesia oraindik halako aitortza batekin erlazionatzen dugu, non ahots poetikoak, gutxi asko, benetakotasun bat gordetzen baitu.
|
|
|
Eta bitartean, han segitu zuen idazle belgikarrak
|
bere
pertsonaia guztiak heriotzarako bidean jartzen, amaiera zoriontsurik (happy endings) gabeko mundu batean.
|
|
|
Gauza bat besterik ez dakit: egilerik badago, ni naizela
|
bere
pertsonaiarik gogokoena. Askoz ere eskuzabalagoa da nirekin zurekin baino, eta pozik geratu zen ni sortzean.
|
|
|
Baina gatozen gaur iragarkirik gabe ikusi ahal izango den La soledad honetara.
|
Bertan
pertsonaiak eta beren eguneroko arnasa bat bakarra dira, erabat banaezinak. Egunerokotasun horrekiko konpromiso hiperrealista nabari zaio Rosalesi.
|
|
|
Denbora horretan umoregile batzuek bide hori hautatu zuten beren pertsonaiak sortzeko. Hauen eredua Jesus Prados Chomin del Regato izan zen,
|
bere
pertsonaia erdaraz ezin moldatuz dabilen baserritarra zen, hortik bere umorearen irribide parte bat.
|
|
|
Esplikatu zuen, akaso, klaustro eta isolamendu bizimodua baino nahiago zuela misionisten bizibide eta betebeharra. Ez zen ez lehenengoa ez azkena,
|
bera
pertsonaia soil bat zen historia zaharraren segizioan. Frantziskanoek tradizio luzea zuten Afrika iparraldean.
|
|
|
Egunero
|
bere
pertsonaiek hartzen dute tokia BERRIAn eta bera ere azaldu da komiki bandetan; orain, ordea, aurrez aurre hitz egin du bere pertsonaiez.
|
|
|
Egunero bere pertsonaiek hartzen dute tokia BERRIAn eta bera ere azaldu da komiki bandetan; orain, ordea, aurrez aurre hitz egin du
|
bere
pertsonaiez.
|
|
2011
|
|
|
Ikasketa prozesu bat da, nolabait, Neira Vilasek haurtzaro eta gaztaroa gaitzat harturiko liburu bakoitza. Ordura arte literarioa ez zen mundu bat erretratatzen du
|
bere
pertsonaiekin, haien problematika azalduz, baina hori bakarrik ez, ia ia literatura berri bati bidea zabaldu zion Neira Vilasek: ia inork ez bezala, ia inork aipatzen ez zuen munduaz aritu zen, egia dakitenen begiek ikusten duten argitasunarekin.
|
|
|
Madrildarrak dira, eta keinu bidezko antzerkia eskaintzen diete ikusleei. Deiviren kasuan,
|
bere
pertsonaiak ez du inolako hitzik egiten, zarata bat edo beste baino ez. Gorputzaren mugimenduen bitartez lortzen du nahi duena adieraztea.
|
|
|
Franco hil ondorengo lehen urteetan kokaturik dago istorioa, eta baserri giroko herri txiki batetik (Zubieta) hirira (Errenteria) irakasletza ikasketak egitera doan neska baten gogoetak ditu ardatz.Ainara Gurrutxagak idatzi zuen antzezlanaren abiapuntua, bere amak errealitatean bizi izandakoa gomutan harturik. Ondoren, taldeko kide guztiek osatu dute obra, entsegu lekuaren espazioan
|
bertan
pertsonaiak eta haien istorioak inprobisatuz. «Hirira doan neska horrek gizarte berritu baten deskubrimendua egiten du.
|
|
|
Atharratzeko plaza nagusiko Piellenian elkartuko da, bada, idazlea
|
bere
pertsonaiekin, bertako pausagian, hotelaren beheko solairuko tabernan, zerbitzatuko dizkieten otordu goxoen aurrean:
|
|
|
Gauerdian, lanak bukatutakoan, espartinak eskuetan dituela sartzen zaio Lydia gauero Ricardo Reisi, hezur haragizkoa da; Zuberoan ere badira hotelak eta Lydiak. Eta idazleak, duela gutxi utzi baitio lantzen ari den ipuin bildumaren gaineko lanari?
|
bere
pertsonaia eta gaiekin egunean zehar izan dituen elkarrizketen ondorioz bururatu zaizkionak ordenagailura ekarrita?, eta ohea ere berotuko dionaren zain egon gabe lokartu den arren, besoak zabalik hartuko du bere aldamenean Yamileidi edo Lydia, hanka hutsik gelara sartzen sumatu orduko, Tanjekiko plazer bakartiek ez diote-eta ematen behar duen guztia. Eta bizi gabe ez dago idazterik, ez dago zertaz idatzi:
|
|
|
Baina hori ez da aski, korapilo gehiago dago oraindik: idazlearen eta
|
bere
pertsonaien arteko harremana nahasia duzu, osotoro zehazten ezinezkoa, zaila da idazlea eta protagonista zeharo bat etor daitezen: idazleak falta zaiona erants diezaioke pertsonaiari, edo sobera duena, edo ez bata ez bestea; eredu gisa aurkez dezake, kontraeredu gisa, ez bata ez bestea; bere pertsonaiaren bidez nortasun zein politika jakin bat kritikatu nahi ukan dezake, edo barregarri utzi, edo goraipatu.
|
|
|
idazlearen eta bere pertsonaien arteko harremana nahasia duzu, osotoro zehazten ezinezkoa, zaila da idazlea eta protagonista zeharo bat etor daitezen: idazleak falta zaiona erants diezaioke pertsonaiari, edo sobera duena, edo ez bata ez bestea; eredu gisa aurkez dezake, kontraeredu gisa, ez bata ez bestea;
|
bere
pertsonaiaren bidez nortasun zein politika jakin bat kritikatu nahi ukan dezake, edo barregarri utzi, edo goraipatu. Ia edozein aukera mamitu du literaturaren historiak.
|
|
|
Zer adierazi nahi dio ametsak Anttoni, edota Txillardegik irakurleari? Nobelan zehar aurreneko orrialdetik
|
beretik
pertsonaiarik higuingarriena izan zaigun Enrique kartzelariarekin goitik behera identifikatzeak zer erakusten dio Anttoni. Egia ezkutu bat agian?
|
|
|
Protagonista gehienak neska gazte famatuak antzezteaz gain, aztertu diren teleserie guztietan ospetsu izatea, arrakasta edukitzea oso modu positiboan baloratzen dira, entzutetsua eta aberatsa izatearen garrantzia nabarmenduz. Esandakoaren erakusgarria da, Sunny entre estrellas telesailaren «High school miserable» kapitulua13
|
Bertan
pertsonaiak (aktoreak dira fikzioan ere) telebista produkzio etxe batentzat ari dira lanean eta aldarrikatzen dituzten eskaera batzuk bertan behera uztea erabakitzen dute, zuzendaritzaren errepresalien ondorioz kaleratzearen beldur direlako eta ospea galtzeari dioten beldurragatik. Ideia hori leuntzeko ahalegina ere sumatu daiteke kapitulu berean inplizituki ageri den irakaspenarekin:
|
|
|
Angelen (Tierra) harreman sexualak ere,
|
bera
pertsonaia bikoitza izanik, bikoitzak izango dira, Angela eta Marirekin izango baititu. Baina horrez gain, ia dena bitan banatua agertzen da filmean:
|
|
|
Pantailan ikusia ‘Star Wars’ en zaleentzako opariak Pertsonaia gogokoenak irudikatzen dituzten figuratxoen boto handia da frikia. Hasteko,
|
bere
pertsonaia gogokoenak irudikatzen dituzten figuratxoen boto handia da frikia, eta, ezbairik gabe, korronte honek ez ditu gehiago maite. ‘Star Wars’ en pentsamendua.
|
|
|
Inauteri batzordearen lana ez da alferrikakoa izan: gaur egun osasuntsu daude Altsasuko ihoteak eta
|
bertako
pertsonaiak aski ezagunak dira Euskal Herrian. Haien ospea nazioartean zabaltzen ari da urtez urte.
|
|
|
" Dirudienez, punturen batean, patuak guretzat ehuntzen duen sarean hari muturren bat geratu zen solte edo gaizki josita", iradokitzen du Magiaren narratzaileak; eta, segur aski, irainak jasan zituen neskatoaren erresumina ere sumatzen da hor, betiere halako atsegin maltzur bat sentitzen baitu
|
bere
pertsonaiei segadak jartzean, batez ere emakume zahar burgoiak direnean. Parabola bilakatua, existentzialismoaren aurretiazko gezurtatzea!?, Magiari duin iritzi zioten L. Intransigeant egunkarian agertzeko, beste kontakizun labur askori ez bezala, kontserbatuak, desagertuak edo sinpleki proiektu izatetik pasatu ez zirenak, hau da, eleberriak burutzeko laborategi gisa baizik erabili ez zirenak.
|
|
|
Beste modu batean esanda, ez al dago zerikusirik —lotura esturik— lehenengo Imanol hura —hemen" Militantzia eta lotsaizuna" izenpean gogoratutakoaeta azken urteetakoaren artean? Ez al zegoen Imanol zurrunegi sinetsita
|
bere
pertsonaiak jokatu behar zuen lekukotasun funtzioan, aurreko" gerrilari kultural" hartan, ez al zegoen ondorengo" ekintzaile liriko" berbera. Gazte garaiko ekintza kulturalari garrantzi handia ematen zitzaion bezala, 85 ez al zion ahalmen handiegia eman bere buruaren gaitasunari garai berrietan behar zen jarrera etikoa aldarrikatu eta ahalbideratzeko orduan?
|
|
|
maitasun hori berreskuratzeko, bizimodua berregiteko edo beste zeregin batzuk burutzeko. Eta joko horretan bertan sartzen ditu Shakespearek
|
bere
pertsonaiak: Nafarroako erregea eta haren hiru lagunak.
|
|
|
Zurea da orain: nire hurrengo liburuko eraikin eder eta originalenetako bat izango zara,
|
bertako
pertsonaia izango zara, eta beste irakurleek, nork bere erara, izango zaren paperezko bizitza horri erabateko zentzua emango dio.
|
|
2012
|
|
|
Erretratu horren bueltan gertatuko dira gertakari guztiak. Errasti bera aktore lanetan hasi zen telesailean, baina
|
bere
pertsonaia ez da obran azalduko: " Nire pertsonaiak ez luke leku handirik izango istorio horretan".
|
|
|
Haren alde aritu behar izan zuen, horregatik, Burgessek.
|
Bere
pertsonaiaren bira etikoaren alde. Nobela ala fabula Patua ala borondatea.
|
|
|
Alaitasunaren eta absurdoaren atzean, familia desegituratuak edo gizarteratzeko arazoak dituztenak izan ohi dira protagonista nagusiak. Inkomunikazioa, bakardadea eta mundua ulertzeko ezintasuna dira
|
bere
pertsonaia zoro eta originalek ezkutatzen dituzten kezkak. Filmografia pausatu samarra baina koherentea da Andersonena.
|
|
|
mikroan Toulouse Lautrec margolaria du jomuga, makroan arteaz hitz egiteko. Eta bestetik da eleberria,
|
bere
pertsonaia, bere trama, bere apareju guztiekin.
|