|
2011
|
|
|
4.3 Nola defini liteke euskaldunon egungo hizkuntza egoera,
|
bere
osoan hartuta? — 98
|
|
|
4.3 nola defini liteke euskaldunon egungo hizkuntzaegoera,
|
bere
osoan hartuta?
|
|
2012
|
|
|
Esan beharrik ez dago adinaren araberako hurrenkera hori dela komenigarriena berreskuratu nahi den hizkuntza baten ikuspuntutik. Horixe Euskal Herria
|
bere
osoan hartuta lortutako argazkia, nahiz eta hainbat eremutan (Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan, bereziki) egoera bestelakoa izan.
|
|
|
Euskal Herria
|
bere
osoan hartuta, azken hamarkadotan gertatzen ari den bigarren iraultza soziolinguistikoa ren aurrean gaude: aztertutako eremu guztietan euskara zaharren hizkuntza izatetik gazteena izatera pasatzen ari baita.
|
|
|
Aurrera jarraitu aurretik, gogorarazi nahi dugu Euskal Herri osoko datuekin ari garela orain, eta joera orokorra hori izanda ere, fenomeno hau ez dela toki guztietan gertatzen (Ipar Euskal Herrikoa dugu salbuespen esanguratsuena). Guztiarekin, eta Euskal Herria
|
bere
osoan hartuta, azken hamarkadotan gertatzen ari den bigarren iraultza soziolinguistikoaren aurrean gaude: aztertutako eremu guztietan euskara zaharren hizkuntza izatetik gazteena izatera pasatzen ari baita.
|
|
|
Euskal Herria
|
bere
osoan hartuta, eta euskararen erabilera eremuz eremu nola aldatu den begiratuta, ez da joera bakarra antzematen tarterako.
|
|
|
%13, 9koa zen 1991 urtean eta %13, 5ekoa 20 urte geroago (%3, 3ko hazkunde erlatiboa). Hedabideen kontsumoari dagokionez, ez dugu errealitate hori sakon aztertzeko betarik izan, baina ditugun datu partzialei jaramon eginda, pentsa daiteke euskararen erabilera ziurrenik jaitsi egin dela hedabideen kontsumoa
|
bere
osoan hartuta.
|
|
2016
|
|
|
non egiten da euskaraz gehiago, eta non gutxiago? Euskal Herria
|
bere
osoan hartzeaz gainera analisi xeheagoak egin behar dira horretarako. Honako espazio atal hauek berariaz arakatu behar dira:
|
|
|
EAEko udalerri euskaldunetako etxe giroko erabilera arakatuko da azkenik, Iñaki Iurrebasoren azalpen argitara berrian eta (Xabier Bengoetxearen eskutik) Tolosa aldeko zenbait arnasgunetan pausatuz begiak. a) Etxeko ET erabilera: Etxean,
|
bere
osoan harturik, 16 urte edo gehiago duten EAEko biztanleen %17, 2k erdaraz bezainbat edo erdaraz baino sarriago egiten du euskaraz. Horrezaz gainera, EAEko biztanleen %6, 5ek erdaraz baino apalago egiten du euskaraz, eta %76, 4k erdaraz egiten du (ia) beti.
|
|
|
euskara ez doa Euskal Herrian, oro har, amildegian barrena.
|
Bere
osoan harturik zenbait lekutan132, zenbait jardungunetan eta zenbait gai jorratzeko orduan euskaraz egiten du euskaldun jendeak, orain dela hogei urte bezainbat edota, inoiz, orduan baino zabalago; Gauzak kolpean aldatzen ez badira halatsu egingo ere du133 gaurko euskaldunon hurrengo belaunaldiak, seguruenik, hemendik hogei urtera. Oraingook baino gehiago ala gutxiago egingo duten euskaraz (ET eta, bereziki, E4 jardunean), E4eta ET hiztunok elkarrengana bilduago ala elkarrengandik bananduago egongo diren, beren euskal jardun hori espazio soziofuntzionalaren zein gunetan oinarrituko den bereziki, eta abar, hori ezin dugu goiko analisi global horretatik atera.
|
|
|
• Iparraldeko hiru eremuetako ET hiztunen analisia adin taldeka egiten badugu, ez
|
bere
osoan hartuz (zahar eta gazte), NBZren eta beste bi eremuen arteko eten langa ez da uste bezain zorrotza. Berrogeita hamar urtetik gorako hiztunen artean (hots, ET hiztun gehien dagoen adin taldeetan) hiru multzo daude berez, ez bi:
|
|
|
Euskal Herria
|
bere
osoan hartuta, azken hogei (Iparraldean hamabost) urteko joera nagusia etxeko ETerabilerak.
|
|
|
Etxeko ET jardunaren bilakaera dela-eta, hona konparazio lan horretatik gure ustez atera litekeen zenbait ondorio, • Etxeko ET erabilera globalak bere buruari eutsi dio edota gora egin du EAEn, bere buruari eutsi dio edota behera egin du Nafarroan eta ziztu bizian ahultzen ari da Iparraldean. Euskal Herria
|
bere
osoan hartuta, azken hogei (Iparraldean hamabost) urteko joera nagusia etxeko ET erabilerak bere buruari eustekoa edota beherantz egitekoa da. Euskararen" azken gotorleku" izanikako etxe giroa ahultzen ari da, hainbat rol harremanetan.
|
|
|
40 Konkretuki hauek: BAM (Baiona Angelu Miarritze hiri multzoa), LB (Lapurdiko barnealdea) eta NBZ (Nafarroa Beherea eta Zuberoa,
|
bere
osoan harturik)
|
|
2019
|
|
|
Etorkizuneko erronkak alde bietan.
|
Bere
osoan harturik gero eta gutxiago dira (portzentajez eta, maiz, termino absolutuz) esparru geoterritorial ongi mugatuetan eguneroko jardun arruntean euskaraz ari diren hiztunak. mintzaldaketa horren zer nolakoaz ere badakigu hainbat gauza, azterketa sendoagoen zain egonik ere. Luze zabaleko mintzaldaketa horren faktore eragileak (aurrekariak, bide batezko gertakariak, prediktoreak eta abar) ez gara hemen analizatzen hasiko:
|