|
2000
|
|
|
Lehen tendentzia, Estatu Nazioaren kontrako herrien matxinada da.
|
Bera
mundu osora zabaldu da eta Estatua Hizkuntza Nazioaren eredua finkatuta zegoen lekuetan askapen mugimendu zahar berriak sortu dira. Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausi aldiaren oinarrian dugu; Jugoslabiako herrietan gauzatutako gerrak, Txetxeniako lehen eta bigarren guda, Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia eta Sahararen azpian iraultzen dituen egungo 30 gerra inguru Afrikan; dozena herrien matxinada Asia osoan zehar eta Amerikako indigenen esnatze prozesuak argi erakusten digu munduko protesta sozial eta politikoan fenomeno honek duen garran tzia.
|
|
|
" Intelektual nostalgikoak" deitzen diet nik, nahiago zutenak bertsolaritza sekula atera izan ez balitz bitxikeria antropologiko etnografiko bat izatetik. Graziosoago da, eta
|
bere
mundu ikuskeran hobe geratzen da, kanpoko adituak datozenean" hemen badauzkagu salbaje hauek" esatea, eta salbajeak kantuan jarri ahal izatea. Baina oraingo bertsolariak ikustera badatoz, beharbada ez diete erakutsi nahiko zer ongi zaunka egiten duten.
|
|
|
Nobela honetan gehien interesatu izan zaidana pertsonaien eboluzioa izan da, nola pertsonak ez diren iragazkaitzak, nola batak bestean eragiten duen, askotan itxura eman arren ez dagoela eraginik eta bakoitza bere ideiekin eta
|
bere
munduan dagoela. (Argia 1739)
|
|
|
Eta dena zen zirimola, eta zorabioa, eta kolore zuriak, eta jendea oihuka, eta bere amaren ahotsa" seguru ikusten nauela, seguru nago!" garrasika, eta esku batek altxatzen zuen ipurdiz gora jartzeko, eta trapu batez garbitu, eta dena eskuak eta argitasuna, denak izaki handi eta iletsuak; ezer ez, finean,
|
bere
munduarekin antzekoa zenik.
|
|
|
Eta hala, arrotz guztien eskuetatik irrist eginez, amaren hankarteko zulora gerturatu zuen burutxoa, eta indar egin zuen
|
bere
mundura sartzeko. Alferrik.
|
|
|
—Bai, egia da Kristok erran zuela ezen
|
bere
mundua ez zela mundu honetakoa, baina egia da, halaber, ez zuela erran ez zela noizbait izanen... Eta hortxe ditugu lehen giristinoak, Paradisu horren lekuko izan zirenak...
|
|
|
Zeren hizkuntza ustez berean mintzatzen diren pobreak eta aberatsak ez baitira, zinez, hizkuntza berean mintzatzen. Baina ezta bertze edozein bi pertsona ere, benturaz, nork
|
bere
mundua duelako, propiala eta berezia, eta nor bere mundutik mintzatzen delako, azken batean. Izan ere, demagun gure edozein konbertsazionetan" sagarra" aipatzen dugula; baina ene sagarra —Elbirak eman zidan sagar ezti ahanztezin hura, zeren eta lehen musua ez baita nehoiz ere ahanzten— ez da zure sagarra —Donejoane bezperan jan zenuen sagar hura, oraino ere gau hartako sua oroitarazten dizuna—, ezta harena ere —otsailean edo sagardo bihurturik nahiko lukeen festazale hordiarena, zeinari txalapartaren hotsak ere oroitaraziko baitizkio— Eta euskaldun guztiok sagar deitzen diogu sagarrari, baina bakoitza bere sagarrak bizi du, bakoitza bere zoroak bizi duen bezalaxe.
|
|
|
Zeren hizkuntza ustez berean mintzatzen diren pobreak eta aberatsak ez baitira, zinez, hizkuntza berean mintzatzen. Baina ezta bertze edozein bi pertsona ere, benturaz, nork bere mundua duelako, propiala eta berezia, eta nor
|
bere
mundutik mintzatzen delako, azken batean. Izan ere, demagun gure edozein konbertsazionetan" sagarra" aipatzen dugula; baina ene sagarra —Elbirak eman zidan sagar ezti ahanztezin hura, zeren eta lehen musua ez baita nehoiz ere ahanzten— ez da zure sagarra —Donejoane bezperan jan zenuen sagar hura, oraino ere gau hartako sua oroitarazten dizuna—, ezta harena ere —otsailean edo sagardo bihurturik nahiko lukeen festazale hordiarena, zeinari txalapartaren hotsak ere oroitaraziko baitizkio— Eta euskaldun guztiok sagar deitzen diogu sagarrari, baina bakoitza bere sagarrak bizi du, bakoitza bere zoroak bizi duen bezalaxe.
|
|
|
Joxe Aberasturi bizkaitarrak gizon zuri haietarik bat akabatu zuen bere ezpataz, baina bertze batek tiro egin zion bere arkabuzarekin eta halaxe eman zion Joxek fina eta akabantza
|
bere
munduko aldiari.
|
|
|
Zeren ni ere ez bainaiz gutiago izan neure bizitzaren mementu batzuetan, nahiz eta ez naizen nehoiz ibili bertzeen bizitza arautzen, nola ibiltzen baitzen aita jauregian, hipokrisia handiz, eta nahiz eta ni ez naizen bertze emazteki batzuekin ibili haietarik bati loturik egon izan naizenean. Eta nor naiz ni aitaren jujatzeko eta kondenatzeko, bertzalde,
|
bere
mundu hartan eta handikien mundu hartan salbuespena ez zenean. Erran nahi baita ezen anitz zirela handikiak —eta egun ere dira— kanporat beha iduri bat emaiten zutenak eta barrendik bertze molde batekoak zirenak, haien araua, emaztekiekin jokatu beharreko jokabideaz denaz bezainbatean, arauen haustea balitz bezala.
|
|
|
Utz iezadazue azaltzen. Demagun zuetako bat pertsona orojakilea dela eta
|
beraz
munduko gorputz guztien, bizirik edo hilik dauden guztien, higidura guztiak ezagutzen dituela, eta bizi izan diren gizaki guztien gogo egoera guztiak ere ezagutzen dituela, eta demagun gizon honek liburu handi batean dakien guztia idazten duela. Liburu horrek munduko deskribapen osoa edukiko luke.
|
|
|
Elik ez ohartua egin zuen. Ilea lisatuz, zain bezala, eta aldi berean,
|
bere
munduan, urruti bezala zegoen. Bat batean, ostatutik dei hotsak etorri ziren:
|
|
|
" Ezer ez bagina bezala duk", esan zuen. " Ezer ez gaituk", esan zuen Garik; intrigaturik begiratzen zion Xani; agian lagundu nahi zion;
|
bere
mundua, ordea, hain aparte zegoen. " Beldurra ematen zidak", esan zuen Xanek.
|
|
2001
|
|
|
" Liburu hau ezer bada libertateari eginiko kantua da, edo horixe nahi nuke bederen. Gero irakurle bakoitzak
|
bere
mundutik juzkatzen du lana, azken hitza bere dela".
|
|
|
Horregatik izango da, Butor ek Balzac ez dioen moduan, hain garrantzizkoa narratzailearen trebetasuna: nolabait esateko, narratzaileak progresiboki pertsonaia" erreal" hauek
|
bere
mundu literariora ekarriz, nobelaren unibertsoan barneratuko ditu.
|
|
|
Juan Martin isolatuta bizi da
|
bere
munduan, erraietatik maite duen Victoriarengana ezin hurbiltzeak eragiten dion sufrimenduan. Minaz eta amodioaz hainbeste idatzi zuen Duras-en testuetan bezala, desiratzea nork bere burua suntsitzea ere badela frogatu du Rossettiren obsesioa k.
|
|
|
Ez da ez artista, ez militantea. Agirreren eleberrietakobiztanle tipikoa, folklorikoa da, gizatalde harmoniotsu baten partaide xumea.Arazoa ordea hauxe da, alegia,
|
bere inguruko
mundua aldatu egin dela. Azkoitia ezdela Arranondo, eta militante edo artista izan nahi ez dutenentzat ez dagoelatokirik, ez dagoela etorkizunik (no future).
|
|
|
Francisco Marqués Murtziako Osasun eta Kontsumo kontseilariaren hitzetan, ospitaleetan pneumoniak eragin gutxi izan du. Osasun sailburuak atzo aitortu zuen gaixotasuna,
|
berak
munduko epidemia handiena bezala kalifikatu zuena, “ia lau egunetan kontrolatu dela, gaixo gehienak joan den larunbatean ospitaleetara iristen hasi baitziren”. Marquések dei bat egin zien atzo biztanleei, oso kezkatuta egun hauetan izan diren berri eta builoekin, eta azaldu zuen legionella gunea ia itota zegoela, nahiz eta oraindik ez den jakin zein hozte dorrek eragin zuen epidemia.
|
|
|
Arantxak, dena dela, ez du askorik hitz egin.
|
Bere
munduan bezala egon da, nahiz eta lagunak berari zuzendu zaizkion ia beti. Bere tristura arindu nahian edo.
|
|
|
Gero eta gauza gutxiago egin zezakeen Lucasek ohetik altxatzen zenean.
|
Bere
mundua txikitzen ari zela iruditu zitzaion, barraskiloen antenak txikitzen diren bezala. Bere mundua gelako sabaia zen eta ohea eta izarak eta armairuak eta komuneko iturria eta alfonbrak.
|
|
|
Bere mundua txikitzen ari zela iruditu zitzaion, barraskiloen antenak txikitzen diren bezala.
|
Bere
mundua gelako sabaia zen eta ohea eta izarak eta armairuak eta komuneko iturria eta alfonbrak. Txikia zen bere mundua.
|
|
|
Bere mundua gelako sabaia zen eta ohea eta izarak eta armairuak eta komuneko iturria eta alfonbrak. Txikia zen
|
bere
mundua. Kanpokoa ez zen berea, Marcosena zen eta Romarena eta Mariarena.
|
|
|
Egongelara joan zen gero, hura ere
|
bere
mundua zelako, artean. Sofan eseri eta orduan bai, orduan telebista zen, telebista zeukan aurrez aurre, telebistak inbaditzen zion bere mundu txikia eta zabaldu egiten zuen apur bat.
|
|
|
Egongelara joan zen gero, hura ere bere mundua zelako, artean. Sofan eseri eta orduan bai, orduan telebista zen, telebista zeukan aurrez aurre, telebistak inbaditzen zion
|
bere
mundu txikia eta zabaldu egiten zuen apur bat. Horixe baitzen egin zezakeen gauza bakarrenetakoa, botoia sakatu eta telebista ikusi.
|
|
|
‘Guk denok laguntzen dugu, ze
|
berak
mundu guztia lagundu du beti. Ni amaren sabelean nengoen eta berak atera ninduen, ’ dio, atzamarrak sama inguratuz batzen dituela, bere burua bere esku biekin urkatuz.
|
|
|
Ez da asko falta, laguna, Oklahomara iristeko. Eta han doaz denak, bakoitza
|
bere
mundu axolagabean eta, batbatean, han goiko mendi horien ostertzean luma bat ikusi da, buruan luma daramaten indio errebeldeak zelatan daudelako.
|
|
|
Eta orain amnesia propioan murgilduta bizi den gizon hori,
|
bere
mundu txiki itxi horretan, zoriontsu bizi omen da, ez lehenik ez orainik ez gerorik duela, izaki alderrai bat bailitzan, isiltasuna bezain aske.
|
|
|
Egia hori ere. Ez du ordea inork
|
bere
mundua, giroa eta sorteguna aukeratzen. Nor geure aldian eta tokian gertatzen gara, nola ez dakigula.
|
|
|
Egia hori ere. Ez du ordea inork
|
bere
mundua, giroa eta sorteguna aukeratzen. Nor geure aldian eta tokian gertatzen gara, nola ez dakigula.
|
|
2002
|
|
|
Tessa Andonegiren hitzetan eszenografia guztia sinbolismoz beteta dago: " Ikuskizuna horma baten atzean hasten da, itxita, nolabait pertsonaia bakoitza
|
bere
munduan dagoela adieraziz. Gero, ordea, horma hori zabalduz joaten da poliki poliki, bi protagonisten arteko munduak zabalduz doazen heinean".
|
|
|
Berak ama izatea deliberatuko du, ondorioetan asko pentsatu gabe.
|
Berarentzat
munduan ez dagoelako ezer umearekin daukan ilusioa emango dionik. Beraz, handik aurrera, bere erraietako haur horrekin, ama gazte bat izango da, neska gazte bat izan beharrean.
|
|
|
Alkoholikoekin harremanetan jarrita, batak besteari botatzen dizkio bere eskasiak, bere mugak, bere ahuldadeak, bakardadea,
|
bere
mundu afektiboa eta emozionala, eta agian besteak esango du: " Niri ere hori gertatzen zait".
|
|
|
Eta orduan, halako batean, etxeko erregetxoa izan den pertsona horri esaten zaio, bat batean, bere erresuma zatitu egin behar duela eta beste batekin banatu. Alegia, ordura arte maitasunaren monopolioa izan duen norbait, bat batean ohartzen da beste norbaitekin partitu behar duela gurasoen maitasuna, eta ez hori bakarrik, baita
|
bere
mundu osoa ere: bere etxea, bere ingurua eta berea duen guztia.
|
|
|
Aste osoz bulegoetan edo fabriketan lanean asteburua noiz iritsiko zain aritzen den hiritarra, natura eta isiltasunaren erdian egindako mendi buelta eder batetik indarberrituta itzuli ohi da berriro porlan, asfalto eta aire kutsatuzko
|
bere
mundu zaratatsura. Gaurko ibilbidea ez da, bada, oraindik hondatu gabeko inguruneren batera lasaitasun bila joan nahi duenarentzat.
|
|
|
Koldo Izagirrek apailatu eta Susa argitaletxeak plazaratu duen XX. mendeko Poesia Kaierak bildumaren azken hamaika egileren lanak jadanik kalean dira. Haien artean, Jon Mirande handia dago, bere garaian indarrean zeuden moral zentzua, politika eredua eta gizarte ohiturei muzin egin eta
|
bere
mundu propioa sortzen ahalegindu zen idazlea. Orduko euskal nazionalismo motzari aurre egingo zion beste euskaltasun bat nahi zuen hark.
|
|
|
sorkuntza artistikoak berarekin dakartzan bakardadea eta bakartasuna. Marrazkilari eta pintoreen erreferentzia etengabeen artean (Klee, Escher, Puni...), G. Groszena() nabarmentzen da, koadro asaldagarriak pintatu eta
|
bere
mundu infernala mamitu zuen pintore espresionista. Eleberriaren narratzaileak iradokitzen duen bezala, ez da bidaiatzen iragana berbizitzeko, geroa aurkitzeko baizik.
|
|
|
Hala ere, irakasgai honetan arduratzen gaituztenak gizakia eta bere komunikazio estrategiak dira. Gizakiak arduratzen gaitu
|
bere
mundu indibidualean eta sozialean; hartara, esparru hurbileko komunikazio ereduak eta handika egindako komunikazio motak dira arduratzen gaituztenak, eta irakasgaiaren jarduna gidatzen dituzten kontzeptu nagusiak dira horiek.
|
|
|
Zelan ordezkatu izan ditu gizakiak
|
bere
munduak. Komunikazioaren historiak gizateriaren historia dakarkigu gogora eta komunikazioaren garapena gizateriaren garapenari dago lotuta.
|
|
|
Bion arteko diferentzia nagusia: batak (erreferentzialak) produktua
|
bere inguruko
munduan txertaturik erakusten du; eta, besteak (oinarrizkoak) mundutik apartatzen du, produktua bakarturik erakusteko, ortzeko izar bakarra bailitzan.
|
|
|
Lehendabiziko unean ez zuen oso gustura hartu Julenen laguntza eskea. Izan ere Alex balkoian zegoen, teleskopioarekin entretenitua eta
|
bere
munduan galduta, baina begien bistan. Eta neskak nahiago zuen hura ikusten egotea.
|
|
|
Gogora datorkit orain kontu honetaz Gotzon Garate adiskideak idatzi duena, gorago beste nonbait aipatu dudan lan berean. Elebitasunaren kontra ageri da fierki, ez du ezagutzen
|
berak
munduan elebiduna den gizarterik: paperetan maizki elebiduntzat jotzen diren horiek ere ez omen dira praktikan batere elebidun, eta beti beti hizkuntza batek bestea menderatzen du.
|
|
2003
|
|
|
Badago
|
beraz
mundu guztiak ulertzen duen umore mota bat; salbuespen batekin, «japoniarren umorea ez baitu beste inork ulertzen» Rafael Castellanoren esanetan. Baina egia da, era berean, herri batetik bestera umoreak bere berezitasunak dituela.
|
|
|
Hala ere, bere izpiritu shamanikoak kosmosetik bidaiatzeko aukera ematen dio, eta bidenabar, mugaz bestalde gauden gizakiak bisitatzeko ere bai. Yuri Samek
|
bere
munduan barrena gidatuko gaitu, errito buru gisa. Baina heriotza ez da ederra, eta ez da sekula izango.
|
|
|
Batetik, ezker abertzaleak kontraesan hori ez du gainditzen eta, bestetik, iruditzen zait oraindik baduela joera bat" etor gaitezen oinarrietara, eta segi dezagun hizketan ez dakit noiz arte ezer hezurmamitu gabe", dioena. Ezker abertzaleari nonbait bertigoa ematen dio bere burua definitu beharrak, ederki baitaki proposamen honek dituen potentzialitateak ondo baino hobeto hartuak izan direla
|
bere
munduaren baitan.
|
|
|
Beste gauza guztien aurretik, hara zer dinoskuen gure gotzainak: " Kristinaua ezin daiteke bizi
|
bere
munduko arazoetatik aldenduta; kristinauak asko emon leio, eta emon behar deutso, gure gaurko mundu honeri". Horregaitik, ba, lotan eta ameseta gozotan barik, barruraino sartuta bizi behar dau benetako kristinauak, gaurko munduko arazo astun eta larri guztietan.
|
|
|
Lurreko itxaropenok ez dabe euren baliorik galduten, irabazi baino, gure sinismenak irakatsita dakigulako gizonak borondate onez hartutako nekerik ez dala alperrik galtzen Jaunagan. (Ederrak benetan San Pauloren berbok eta baekian
|
berak
munduko nekeen barri! 1 Kor. 15, 18).
|
|
|
Orain dela pare bat urtera arte ezkerreko jarrera ezberdinen artean nolabaiteko debate moduko bat gertatzen bazen ere, geroztik ez da horrelakorik nabari. Anatemizazioak lurperatu du baterakoi gerta zitekeen praktika bat eta gaur nor
|
bere
munduan bizi da.
|
|
|
Bizitzari. Horregatik eraiki zuen
|
bere
mundua, urrun, ezezagunen artean. Zerotik.
|
|
|
Eta begiak irekita. Sabaia zen
|
bere
mundua. Sabaia eta bere buru barneko labirintoa.
|
|
|
Pare bat bidaia Madrilera, hiru edo Zaragozara eta kitto. Hor bukatzen zen
|
bere
mundua. Emaztea, ordea, Argentinako kontuak aipatzen hasi zen halako batean.
|
|
|
ez ezakela gure familiaren ohorea zikin, gero, emaztegai beltz batekin etorriz.
|
Bere
mundua, askatzaile itxurapean, mundu arkaiko eta atzeratua zen. Euskaldunetaz aparte, jendea jende kontsideratzera ez zen heltzen.
|
|
|
Pentsa liteke munduko sistema ekonomiko eta politikoaren baitako adimentsuenak bilera hauen biderkaketa rekin oso zoriontsu direla, hainbat eta hainbathe rri erakunde progresisten denbora, indarra eta bitart ekoak xahutzen baitituzte. Zoriontsu izan daitezke ikusten dutenean bilera horiek baketsuak direla, jendeak abestu eta dantzatzen duela, desfilatzen duela... aldi
|
berean
mundu kapitalistako buruzagiak beren politika ekonomikoetan eta prestaketa militarretan buru belarri sartuta dauden bitartean.
|
|
|
Zientzialari entzutetsuek egindako baieztapen anarkistatan hartuko du gogor oinarri, Einsteinen honako adierazpenean kasu: " Esperientzi gertakariek [zientzialariari] inposatzen dizkioten kanpotiko baldintzek ez diote uzten murrizketa gehiegi hartzen,
|
bere
mundu kontzeptualaren eraikuntzan, sistema epistemologiko bati atxikiz. Horregatik agertu behar du epistemologo sistematikoaren aurrean, beraz, eskrupulurik gabeko oportunistaren antzera...".
|
|
2004
|
|
|
Istorio osoa Estepanek kontatzen du, eta beti bere ikuspuntutik. Gizon hori
|
bere
munduan bizi da, eta mundu hori nolabait zuritu egiten du.
|
|
|
ETAk proposamenari Santa Polan egindako atentatuaren bitartez erantzun zion. Beraz, Batasunak bere egoerari buruzko gogoeta egin behar du,
|
bere
munduari begira bereziki.
|
|
|
Norbaitek musika klasikoa baldin badu gustuko, etxean
|
bertan
munduko zuzendari eta orkestrarik hoberenak aditzeko ekipoa eskuratu dezake, modu moduan baitaude horiek salgai.
|
|
|
zertan datza hizkuntzaren bereizgarritasun indarra? . Nazionalistak euskararen alde egin behar du, jakina, baina ez besteengandik bereizteko behar dugulako,
|
bere bitartez
munduak errazago ikusiko gaituelako euskal nazio bezala?. 33 Idazle donostiarraren ustez euskara ez genuke behar besteengandik bereizteko. Euskaldun izanda, hobeto ikusiko eta ulertuko omen gintuzkete.
|
|
|
Horregatik, eta beste hainbat arrazoirengatik, geure pentsabideetan barrena jariatzen ditugun bizipen eta aburuak azpilanean ari zaigun erdaran funtsatuak daude.
|
Bere
mundu sinbolikoa ekoitzi eta berritzeko aski autonomiarik ez duen hizkuntza herria ezin da bere hizkuntzaren arabera bizi. Hizkuntza ez baita hor nonbait eraikia dagoen gizarte bizitzaren lanabes soila, behin eta birritan esana dugun moduan, gizarte bizitza horren eraikuntzan esku zuzena duen egilea baizik.
|
|
|
Begi bistakoa denez, mintzaira bat jakiteko egiten den jarduna bera ere gizarte ekintza da noski, baina baldintza bat bete behar du nahitaez eginkizun eratzailea izateko: hots, hiztunaren eta
|
bere
munduaren arteko zilborrestearen funtzioa betetzen duen neurrian soilik bihurtzen da hizkuntza bat giza nortasunaren eratzaile. Hori etenda baldin badago, ez dago hiztunaren eta munduaren arteko elkarreragin eta jario sortzailerik.
|
|
|
aukeran jarrita, horra hor, salbuespenak salbuespen, gizakiaren nortasuna eratzen esku hartze zuzena izan duen mintzairaren izen andana. Inguruko mundua bereganatzeko, eta bera munduratzeko, edota
|
bere
mundu sinbolikoa eta kulturala eraikitzeko baliatu den hizkuntzaren bitartez erdietsi du hiztunak bere izana. Hori, ordea, ikasteko modu jakin horretan bakarrik gorpuzten den izana da.
|
|
|
Euskalduna, euskaraz bizi dena edo euskaraz bizitzeko ahaleginak egiten dituena izango litzateke gure ustez, ez euskaraz ikasi arren erdaraz bizi dena. Erdaraz bizi dena, logika soziolinguistiko eta psikolinguistikoen argitan, nekez izango da
|
bere
mundu sinbolikoaren izaera ñabarra euskararen arabera aletzeko gai.
|
|
|
Izan ere, oro har eta salbuespenak salbu, hizkuntza trebetasun horiek banaka ote dabiltza elkarrekiko eragin osagarrian edo kengarrian? Bakoitza bere eskuko balebil, euskal hiztunak
|
bere
munduaren berri emateko orduan ez luke eragozpenik izango, eta ahozko hizkeran trebe dabilen euskaldunak kode jakin horretatik bakarrik eraikiko luke bere munduari dagokion diskurtsoa. Horretarako, ordea, adierazi behar duen gizarte kulturaren mugak ahozko kulturaren barrutira errenditu behar.
|
|
|
Izan ere, oro har eta salbuespenak salbu, hizkuntza trebetasun horiek banaka ote dabiltza elkarrekiko eragin osagarrian edo kengarrian? Bakoitza bere eskuko balebil, euskal hiztunak bere munduaren berri emateko orduan ez luke eragozpenik izango, eta ahozko hizkeran trebe dabilen euskaldunak kode jakin horretatik bakarrik eraikiko luke
|
bere
munduari dagokion diskurtsoa. Horretarako, ordea, adierazi behar duen gizarte kulturaren mugak ahozko kulturaren barrutira errenditu behar.
|
|
|
Lokarri horiek lotuak bide zeuden lehen. Euskaldunaren gogo jarduna euskararen arragoan mamitu bide zen, euskaratik eraikitzen zuen jendeak hemen
|
bere
mundu ikuskeraren zerumuga. Euskara zuen, hori eta horrenbestez, bere bizitza sinbolikoaren eta kulturalaren iturri eta mugarri.
|
|
|
Giro horretan, bi esperientzia azpimarratu nahi nituzke: alde batetik,
|
bere
mundu idealetik errealitate sozialaren benetako arragoan sartu zen eta beraz bestelako munduan ezagutu zituen. Hauteskundeetan sartzea, gizartearen ikuspegi zabalagoa hartu zuen.
|
|
|
Etorkizunera begiratzen zuten argazkiak atera zituen, momentuko eskasia erakutsiz. Adibidez, bere argazkietan askotan lantegietako langile ziren umeak ikus daitezke; hauek, sistema ezegoki baten biktimak, baina era
|
berean
mundu hobe baten sinbolo gisa azaltzen dira. Hine k CNTI n (Haurren Lanaren Batzorde Nazionalean) lan egin zuen.
|
|
|
Filosofia perenne hori azaltzeko, har dezagun, ekialdeko filosofia, izenarekin ezaguna dena.
|
Bere
munduko ikuspegia edo ontologia, mentalismo, etiketaren azpian sar dezakegu: edozein errealitatearen baitan funtsezkoagoa denazpi errealitate bat datzala uste da (hau ez dago errealitate objektiboetatik urrun,, barruan?
|
|
|
Batzuetan, mina arindu egiten da, “arrazoi objektiboengatik”, esaterako, muskulu arazoak daudelako edo belarrian odol fluxurik ez dagoelako. Gehienetan, ordea, proba medikoek ez dute balio arazoaren jatorria aurkitzeko, paziente bakoitzak entzuten duena
|
bere
mundu subjektiboaren parte baita. Txistu bihozgabea da, zarata handiegiak, laneko ezbeharrak, zirkulazio istripuak eta lepoko ornoetan kolpeak direla medio kanporatzen dena.
|
|
|
Baina Jainkoa ahalguztiduna egiten badugu maila honetaraino, Jainkoa bera edozein lege logikotik kanpo jaregingo genuke, ulergarritasun aukera guztiak ukatuz, eta ez hori bakarrik, Jainkoaren autokontzientzia bera ere ezinezkoa izango litzateke gainera. Descartesentzat Jainkoak, beharbada, egin lezake mundua ametsetan agertzen zaigun xelebrekeriez osatuta, sar ditzake irudipen horiek guztiak gure buruan, baina du sartu
|
bere
mundu horretan lau alde dituen hirukia.
|
|
|
Eta horrek baimenduko dio fisikaren oinarria zehaztea ez ezik, baita erakutsi ahal izatea ere arima existitzen dela mundu fisikotik bereizirik. Nolabait esateagatik,
|
berarentzat
mundu fisikoaren existentziaren frogapena Ni razionalaren existentziaren frogapen osagarria bihurtuko da. So egin diezaiogun, bada, alderdi honetatik berak eskaintzen duen argudio bideari.
|
|
|
" Gogoeta adierazten dugun zeinuari perpaus zeinua deritzot. Eta perpausa perpaus zeinua da
|
bere
munduarekiko erlazio proiektiboan" (3.12). Terminologia kontuak gorabehera, garrantzia duena da perpausak munduarekiko erlazio proiektibo bat adierazten duela, edo hobeki esan agian, errealitatearen proiekzio bat dela.
|
|
|
" Emadazue palanka bat eta mundua mugituko dut". Ez zuen arrazoirik falta
|
bere
mundu ikuskeratik begiraturik. Baina Arkimedesen unibertsoa, Aristotelesena bezalaxe, mundu itxi bat zen.
|
|
|
Mundua ez dago subjektu metafisikoarengandik kanpo. Subjektuak mundua (gauzak, bere burua, beste gizakideak) begien aurrean jar dezake, nolabait esatearren, hura hobeki edo modu berezi batez objektibatzeko, baina munduaren parte izateari utzi gabe,
|
bere
mundua baita. " Bere mundua" diogu, subjektuak berak —beste subjektu guztiekin batera— egin/ egiten baitu mundu bere errealitatea.
|
|
|
Subjektuak mundua (gauzak, bere burua, beste gizakideak) begien aurrean jar dezake, nolabait esatearren, hura hobeki edo modu berezi batez objektibatzeko, baina munduaren parte izateari utzi gabe, bere mundua baita. "
|
Bere
mundua" diogu, subjektuak berak —beste subjektu guztiekin batera— egin/ egiten baitu mundu bere errealitatea. Subjektua, haatik, ez da ezer mundurik gabe, munduak egiten baitu gizakia subjektu.
|
|
|
Haurrarentzat afektibitateak duen garrantzia azpimarratu berri dugu, hil edo biziko giza osagaia dela nabarmenduz. Psikologia dinamikoak eta psikologia ebolutiboak argiro frogatu dute gizakiaren errealitate psikoafektiboak pertsonaren izate osoa zeharkatzen eta baldintzatzen duela, bai eta
|
bere
mundu ikuskera ere azken batean. Gorago gizakiaren egitura etikoaz mintzatuak gara, ikuspuntu bio antropologikotik abiaturik.
|
|
|
Eskutik helduta eraman zuen Bazterretxetik elizarainoko bidean, Bere anima zeruan sartu kantaren ariora. Une hartatik jakin zuen hilzorian zegoen mundu bateko partaide zela, hatsa hatsari emanik bizi zen mundua, desioa eta higuinaren artean zebilkion mundua, gorrotoa eta maitasuna erkatzen zizkion mundua,
|
bere
mundua, baina aldi berean atzerritar sentiarazten zuena. " Euskaldunen mundua aldarrikatuko zuen Harakinek" esan zuen bere artean.
|
|
2005
|
|
|
Guztira sei narraziok osatzen dute Hakuna matata bilduma. Narraziook egileak
|
berak
munduan zehar egindako bidaiak dituzte oinarri. Horrela, liburu honetan Britainia Handia, Txina, Egipto, Turkia, Tanzania eta India agertzen zaizkigu.
|
|
|
Ez nahi bezainbat menturaz, bainan bai bizitzeko behar dutena halere. Urtean bi mila miloi euro eman dute frantsesek 2002an
|
beren baitarik
munduko eta hurbilagoko beharrentzat, hala nola delako elkarte horientzat. Lehenago baino berekoikeria gutiago da gaur egun batere dudarik gabe.
|
|
|
Zer nolako eskandalua! Biharamun goizean
|
berean
munduko egunkari guziek ekar lezaketen berri nagusia, hizki handitan, lehen orrialdetik: " Elizako Burulehenak Jesus ukatu du." Gertakari hori ez da ametsetakoa.
|
|
|
Eta, nola Emilik atsegin baitzuen
|
bere
mundu hura, bere jantziak eta bere trapuak, alegia?, Teresa zirikatzen zuen behin eta berriro:
|
|
|
Eta hala, bada, egun hartan ere elkarrekin zihoazen Ines eta Teresa, Teresa eta Ines, bidean aurrera, etxetik goizeko zortzi eta erdiak aldean irtenda. Normalean, elkarri hitz eta pitz eginez joaten ziren, moda edo munduko famosoak mintzagai, baina egun hartan mutu zihoan Teresa, edo monosilaboren batekin erantzuten zion alabari,
|
bere
munduan sartuta, antza.
|
|
|
Etxe hartan, ordea, bakoitza
|
bere
munduan bizi zen, edo bakoitza bizi zuen bere munduak, auskalo, eta handik etortzen ziren problema asko.
|
|
|
Etxe hartan, ordea, bakoitza bere munduan bizi zen, edo bakoitza bizi zuen
|
bere
munduak, auskalo, eta handik etortzen ziren problema asko.
|
|
|
Orain Amets bere aulkian, pantaila aurrean, kableak buruari lotuta dituela imajinatu besterik ezin dezake egin. Apurka apurka Ametsen irudi hori beste irudi nahasiagoetan galtzen joan da, loak
|
bere
mundu abstraktura daroala. Egun luzeegia izan da, tentsioz betea, eta buruak ere bere atsedena eskatzen du, Naroaren aginduen aurka.
|
|
|
hango aurpegien artean ezinezkoa egiten zaio bereiztea, baina denbora guztian begi parea garondoan iltzatuta izatearen sentsazioa du. Atzera begiratuz gero, ordea,
|
bere
munduan bidaiatzen den jendea baino ez dakusa.
|
|
|
Ireneri amets egiten laguntzen zion Karlotak. Hiriko haize handiustekoak arnasberritu egiten zuen
|
bere
munduaren txikitasunean.
|
|
|
–Zeinen azkar iraungitzen den dena! Gorputzak
|
berak
munduan, eta berauen oroitzapena betikotasunean.
|
|
|
Mireia jende guztiagatik kezkatzen zen, akaso Integral edo Karma 7 aldizkarietan irakurria zuen hori egin behar zela humanitatea hobetzeko, edo agian horrelakoa zen, besterik gabe. Gero, Indiok eta
|
berak
munduko musika geldoena balego bezala dantzatu zuten, rapa entzun arren. Beti izan nien inbidia elkarrekiko maite keinu haiei, Kixmi eta bion artean distantzia handiagoa zegoela zirudien, distantzia mingarri bat, gure artekoak lotsatuko bagintu bezala.
|
|
|
Lehenik giza-formazioaren prozesuan ematen den garapen intelektualean edo kognitiboan barrenduko gara Humboldten eskutik, gure helburua hizkuntzak bertan duen eginkizuna hobeto ezagutzea eta ulertzea delarik. Gogoratu beharra dago, aldez aurretik, garapen honetan pertsona bakoitzak etenik gabe situazio berriei egiten diela aurre, ordura arte bereak ez ziren ezagupenak bereganatzen dituela eta, honela, pixkanaka
|
bere
munduaren pertzepzioa eta ikuskera aberastuz doala. Prozesu honek, baina, ez du amaierarik ezagutzen eta egiaz ezin du ere horrelakorik ezagutu, ze honek gizakiaren beraren amaiera suposatuko luke.
|
|
|
Bat bera ere ez dago sobera: " Hizkuntza bakoitza gizakiaren natura unibertsalaren oihartzun bat da" 123 Horrela, bada, hizkuntza ezberdinak aztertzea eta ikastea berez da jarduera emankorra edonorentzat, ze, honi esker, bakoitza
|
bere
mundu ikuskeraren subjektibotasuna gaindituz joateko aukera irabazten du eta, honekin, baita objektibotasunera etengabe hurbilduz joatekoa.
|
|
|
Hau dela eta, beraz, aberatsa da pertsona batek hizkuntza bat eta berean aurkitu dezakeena, baina askoz ere aberatsagoa izango da pertsona horrek berak hizkuntza ezberdinetan ikusi eta ikasi ahal izango duena. Norberarenak ez diren bestelako hizkuntzak ikastea, beraz, esanahiz beteriko jarduera bat da, ze hauek" eskuratuz"," berpiztuz" eta" birsortuz" gizakiak
|
bere
mundu ikuskera oraindik ere gehiago hornitu ahal izango du134 Ez dugu ahaztu behar, gorago beste modu batean adierazi bezala," hizkuntza ezberdinak ez direla era berdinean osatutako kontzeptuen esanahikideak" 135, baizik eta" hizkuntza bakoitzak zerbait berria aurkitzen duela beti" 136 Hizkuntza ezberdinen ikaskuntzan, beraz, helburua ez da bakarrik informazio teknikoen edo da...
|
|
|
Honek, jakina, badu eraginik ikas irakas estrategia ezberdinak diseinatzerakoan, ze" hizkuntza, nahiz eta lehen begiradan horrela dirudien, ez da egiaz irakasten uzten baizik eta bakarrik gogoan esnatzen", eta, zentzu honetan, irakasleak ikasleari" hizkuntza bere kabuz eta bere baitatik garatzen hasten deneko haria bakarrik eskain" diezaioke146 Hizkuntzak bere izateari uko egin nahi ez badio eta benetan hizkuntza izan nahi badu, gizakiarengandik pasiboki onartua izatearekin batera, ezinbestekoa du gainera honengandik berpiztua eta etenik gabe berraktibatua izatea. Hizkuntzen ikas irakaskuntza, beraz, perspektiba honetatik antolatu behar da, ze orduan bakarrik lagundu ahal izango dio honek gizakiari, bai bestelako mundu ikuskerak ezagutzen eta ulertzen, baita hauei esker
|
bere
mundu ikuskera propioa aberasten eta bere burua osatzen ere.
|
|
|
Zentzu honetan hitz egiten du berak" hizkuntzaren izaera formatiboaz", ze, egiaz, honi esker bakarrik eduki ahal dezake gizakiak bere garapen pertsonalerako behar dituen situazioen eta esperientzien aniztasuna. Horrela, bada, gizabanakoak hizkuntza ezberdin gehiago ezagutzen dituen heinean, zabaldu eta aberastu egiten du
|
bere
mundu ikuskera propioa, eta, honengatik, hezkuntz proiektu orok ezinbestean kontsideratu behar du haien ikas irakaskuntza. Erreflexio hauek, beti ere, pedagogia linguistikoaren eta hizkuntzen ikas irakaskuntzaren oinarrizko esanahia eta azken zentzua argitzen digute.
|
|
|
Gizakia funtsean hiztuna den bezala, bada ere honela animalia sozial bat. 3, Hizkuntza bakoitzak
|
bere
mundu ikuskera propioa du. Munduaren kontzepzioa aldatu egiten da hura interpretatzen duen hizkuntzaren arabera.
|
|
|
Hizkuntzak Ni eta Munduaren arteko bitartekari lana egiten du. 4, Hizkuntzaren baitan du gizakiak bere formaziorako aukera,
|
bere
mundu ikuskera zabaltzeko eta bere Ni-a lantzeko aukera, baina baita berak bere buruaren ulermena irekitzeko aukera ere. 5, Hizkuntza, organu konfiguratzaile bezala, beti da ‘energeia’ edo espirituaren tentsio iraunkorra.
|
|
2006
|
|
|
Haitzak dira
|
bere
mundua.
|
|
|
Nik uste, Sabino Arana mundu zahar baten defentsan ari dela munduberri batean.
|
Bere
mundu eredua da galtzen ari dena. Gatazkan ari da berriro ere, etorkizunarekin.
|
|
|
Errezetak diktatzen zizkion bitartean, zeharka begiratzen zion eta hasperen egiten zuen, neska harekin zer egin behar zuten pentsatuz. Beti
|
bere
munduan galduta, irakurtzen zituen erdipurdiko liburu haiek kutsatuta zegoen neska hura. Flana, intxaur saltsa, arroz esnea...
|
|
|
Telefonoak kobertura barik geratzen diren bezala geratu zitzaien ostera.
|
Bere
munduan barrena. Sekula Betiko Lurraldean.
|
|
|
Zarata, deiadarrak, ontzi hotsak. Idazlea, berriz,
|
bere
munduan, bururik jaso gabe.
|