|
2008
|
|
|
Alde edo kontra, oso rik zein zatika, Larramendiren ekarria ezinbestekoa izan da gaztelaniazko testugintza juridiko administratiboa euskaratzeko unean. Geroago, Euskal Herriari ikuskera berria ekarrita, euskal abertzaletasunak. Sabino Aranak eta
|
bere
jarraitzaileek, hon doratu nahi izan zuten Larramendiren lan osoa.
|
|
|
Bestetik, beste euskalkiek ez beza la, bizkaierak aldean hiztun kopuru handia dauka, euskara osoaren herena, gutxien jota, eta giza multzo horren pisu soziologikoa ez zen ahanztekoa. Azkenean, gure herrialdeak abertzaletasunaren historian izandako garrantzia eta Sabino Aranak eta
|
bere
jarraitzaile askok dialekto hori nola estimatzen zuten kontuan izanda, espero iza tekoa zen mendebaleko euskaldunek euskara batuaz erreparo ugari izatea, aurreko batasun saioetan ere agertuak.
|
|
|
6 Hoffmann-en eta
|
bere
jarraitzaile Duarte ren (1990), Kocourek en (1991) eta Auger en eta Boulanger en (1995) iri
|
|
|
Badirudi Altunarentzat neurbide berezkoak baliatzen zituen euskarazko kopla tradizio bat XVI. mendean izateak aurreko mendeetarik heldu zen zenbait ohitza herrikoi landugabea adierazi behar zuela, eta Oihenartek zehaztuko zituen neurbide berezietarik kanpo, deus ezin izan zitekeela garai hartan, halako tradizioari zerraion koplarik baizik. Ikuspegi hori kontuan izanik uler daiteke nola Echepare bat pareka zitekeen ustez ahozko tradizio
|
beraren
jarraitzaile zuzenak ziren XIX. edo XX. mendeko bertsolari letragabeekin. Hortik, gisa berean, Echepare berriztapenik ez zekarren herri poeta zelako baieztapena.37
|
|
|
Arana Goiri, bere gaixotasuna medio Sukarrietan erretiratuta zegoena, maniobra haietaz ohartu zen, eta orduan, bere plana, Hendaian aho batez onartu zena, birmoldatzen ari zirela jabeturik, Sabinok bere erantzuna prestatu zuen 1902ko urtarrilean:
|
bere
jarraitzaileak mobilizatu eta 320 pertsonek eman zuten izena kongresuan parte hartzeko, ia guztiak Bizkaitik. Horiek Hondarribira joanez gero beren maisuaren proiektu ortografikoa bozkatuko zuten eta hura nagusituko zen.
|
|
|
5) 1902 hasieran Arana Goirik
|
bere
jarraitzaileak mobilizatu zituen, 320 sabindar apuntatuz kongresurako.
|
|
|
320 sabindarrak 1902ko urtarrilotsail artean mobilizatu baziren, eta ez lehenago, ez zen izan Arana Goiri Gabonak arte ez zelako besteen maniobrez ohartu eta beraz ordura arte ez zuelako erreakzionatu, baizik 1902ko urtarrilean ireki zelako atxikimenduetarako arauzko epea. Jatorrizko planaren egutegia segituz, deialdia 1901eko irail amaieran egin izan balitz orduantxe mugituko zituen abandotarrak
|
bere
jarraitzaileak.
|
|
|
Soilik «herri kontzienteena» mugituko zen, abertzaleena. Eta hola Arana Goirik
|
bere
jarraitzaileekin gehiengo segurua lortzea espero zuen. Eta horri zilegi zeritzon:
|
|
|
2) Arana Goiriren asmoa hasiera beretik izan zen «herri guztiak» parte hartzea Hendaiatik urtebetera egingo zen kongresuan, eta «herritar guzti» horien artean
|
bere
jarraitzaileak mobilizatzeko asmoa zeukan. Hola bere proiektua garaile ateratzea espero zuen zeukan sostengu sozial handiari esker.
|
|
|
deialdi hura atzera botatzeko aukera izan zuten baina orduan ere ez ziren ohartu haren inplikazioez, eta onartu egin zuten. Azkuek, Broussainek eta Campionek, testua irakurri orduko, Arana Goirik
|
bere
jarraitzaileak mugituko zituela jakin aurretik ere, aukera populista hori salatu zuten.
|
|
|
Baina Iparraldeko euskaltzaleen lan modua osoki kultur elite mailakoa zen bitartean (nahiz «xuri» eta «gorri» artean zatituta egon), Hegoaldean baziren kultur eliteen sistemaren aldekoak (Azkue, Campion, Guerra, Muxika...) baina aldi berean, eta bereziki Bizkaian, joko arau berriak proposatzen zituztenak ere: Arana eta
|
bere
jarraitzaileak. Kultur eliteen arteko akordioa bilatzea berez erraza ez izanik, auzia gehiago konplikatzen zen partaidetza populista erantsiz, bereziki joko arauak argi ez zeudenean.
|
|
|
Horregatik, Sabinok eta
|
bere
jarraitzaileek amaitu gabe utzitako normatibizazio lana bukatzeko, eta akaso baita ahal bazen hizkuntza eredu berria jeltzale ez ziren sektoreei hedatzeko ere, Eleizaldek Akademiaren beharra zekusan. Eleizalderekin bat zetozen beste jeltzale nabarmen batzuk, hala nola aurreko atalean aipatu den. Mortoa?, edo orain bertan ikusiko diren. Iketz?
|
|
|
Horregatik euskaldun hitza baztertuz euzkotar sortu zuen (euskal arrazakoa adierazteko) eta Euskal Herriaren ordez Euzkadi (euzkotarrek osaturiko nazioa). Praktikan, ordea, Arana Goirik eta
|
bere
jarraitzaileek mugimendu politiko bat sortu zuten (EAJ) eta haren inguruan eraikiz joan ziren komunitate nazionala: ez hizkuntzak, ez arrazak, baizik kidetasun ideologikoak eta mobilizazio soziopolitikoak eragingo zuten naziogintza.
|
|
2009
|
|
|
Sabinoren eragina handia da oso, politikatik harago edo honago, kulturan, hizkuntzan ere, gizarte osoan. Arana Goiri hil eta 14 urte beranduago,
|
bere
jarraitzaileek Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko Aldundietan indarra hartzen dute, eta Bizkaian gobernua.
|