|
2001
|
|
|
Berarekin ispilu aurrean eta egindakoak ez ditudala beste inorekin egin, ez bera ezagutu baino lehen, ezta geroago ere. Bera hil ostean ere esan izan diot askotan,
|
bere
izerdia baino ez dudala ezagutu, eta gogoan dudala oraindik nola sartu nuen behin, tranbian, eskua bere gona azpira eta nola bihurritu zuen berak ere hatza nire praketako botoi artetik, eta badakidala segundo bat baino ez zela izan, baina txokolatezko segundoa. Eta halaxe esaten diot orain ere:
|
|
2003
|
|
|
Horregatik hain ezustean harrapatu du Idaren deiak. Ulertzekoa zen Unax bera deitzera ez ausartzea, amak hartuko bazuen edo, eta guztiz berria eta ernagarria arrebaren bidez etxeko giltza helaraztea, orain
|
beraren
izerdiz, bular zuriaren azalean estuturik, bustitzen dagoen giltz maitagarria.
|
|
2004
|
|
|
Sofrikarioan nekez sortzen dena baizik. Eta hinki hanka dabila gutartean bere pilda hitsekin, bere esku zikinekin,
|
bere
izerdiaren urrin bortitzarekin (HH, 16 or.).
|
|
2005
|
|
|
Eta hainbeste zale dabiltzan lekuan, derrigor malkarretan ibili behar zerbait topatu nahi izanez gero, bestela jai dugu. Onddo biltzaile amorratuak
|
bere
izerdiaz ordaintzen du jaki paregabea. Badira profesionalizatu direnak ere eta dirutza galantak irabazi dituztenak izaki bizidun hauen kontura.
|
|
|
Bacarric ezagutzen dut beste landare bat daucana Chertechac besteco metal cargaric
|
bere
izerdian. Beste landare orri deitzen diogu Otzerri belarra eta ez du zer icusirican Otseria deitzen diogun beste batequin.
|
|
2006
|
|
|
Izerditan dago. Eta
|
bere
izerdiarena bada hautematen dudan kirats hau, nahikoa berezia da. Zergatik diot, baina, kiratsa dela bere hau?
|
|
2007
|
|
|
Basf eta Bayerrek nekazariei xomorroak akabatzeko saltzen dizkieten imidacloropide eta fipronil direlakoak, Gaucho, Regent, Confidor eta Escocet markekin saltzen dituztenak. Landareak lurretik hartzen ditu pestizida horiek eta
|
bere
izerdiarekin hosto eta loreetaraino eramaten, hiru urteko iraupenez. Produktuok xomorroen tartean erleen nerbio sisteman eragiten dute, orientazio ahalmena galarazten diete eta immunitate sistema ere ahultzen diete.
|
|
|
Ilunabarrean, atsedenaldi baten premian, Vedado erraten dioten alderdi dotorean zebilela, El Gato Tuerto irakurri zuen goiburu batean, eta egarria egin zitzaion. Ateko gortinak bildu eta barneratu zelarik, ustekabean harrapatu zuen freskurak, baina aldi
|
berean
izerdiarekin nahasitako lurrinaren usaina hasi zitzaion sudur zuloetatik sartzen. Argi motel batzuk bazterretan, tertziopelo gorrilunez jantzirik zeuden hormak.
|
|
2008
|
|
|
Hori txingoma edo txiklea egiteko gaia da.
|
Bere
izerdi mikatz eta itsaskorra, intsektuengandik babesteko dela uste dena, eguzkitan edo sutan berotuta ore lodia egin eta ahoan mastekatuz ibiltzeko txikle gozoa egin izan dute bertakoek. Ez da harritzekoa, beraz, petrolio, sufre, mineral eta abarrekin batera 1994 urtera arte Mexikoko produktu estrategikoen zerrendan egon izana.
|
|
|
Urte askoan egindako lanaren ordaina du, emaitza bikainak lortu izanarena. Nork
|
bere
izerdiz irabazi duen saria.
|
|
2009
|
|
|
Kopeta bustia nuen. Ez nuen
|
berak
izerdia nola lehortzen nuen ikusterik nahi.
|
|
|
bere seme alabak doktrinatzeko eta arrastoan sartzeko, baita berak zeramàn borrokan modu batean edo bestean inplikatzeko ere; berari ere. Nazario Orberi? bere nekea eta
|
bere
izerdia kostatzen baitzitzaion bai jauregia bai seme alabak behar bezala mantentzea, fitsik ere falta ez zekien, ez jatekorik, ez jantzirik, ez estudiorik eta ez ezer: neska mutilok, halakoa da bizitza, eta zuek ere jakin behar duzue mundu honetan ez dela ezertxo ere dohainik, hainbestekoak dira etsaiak, maltzurrak baino maltzurragoak?
|
|
|
Iraultzaileen aurka gaizki esaka noiznahi aritzen zen arren, bakanetan erabiltzen zuen madarikazio hura Nazariok etxekoen aurrean, senar emazteen arteko tratuan sartua baitzegoen seme alabak ongi hazteko eta hezteko araua, hitz gordinak eta itsusiak esatea eragozten ziena; Nazario Orbek, haatik, esan egiten zituen gutxi batzuetan eta, esaten zituenean, guztiak isiltzen ziren, jakina, eta hala joaten ziren afari haiek, aitak ohiko elkarrizketak bakarrizketa bihurtzen zituela; hartarako aprobetxatzen baitzituen gizonak tarte haiek: bere seme alabak doktrinatzeko eta arrastoan sartzeko, baita berak zeramàn borrokan modu batean edo bestean inplikatzeko ere; berari ere –Nazario Orberi– bere nekea eta
|
bere
izerdia kostatzen baitzitzaion bai jauregia bai seme alabak behar bezala mantentzea, fitsik ere falta ez zekien, ez jatekorik, ez jantzirik, ez estudiorik eta ez ezer: neska mutilok, halakoa da bizitza, eta zuek ere jakin behar duzue mundu honetan ez dela ezertxo ere dohainik, hainbestekoak dira etsaiak, maltzurrak baino maltzurragoak...
|
|
|
Adarretako makilatxo zumiztiarrak oso egokiak ziren esku saski eta otzara eta banastagintzan erabiltzeko; baita erratzetarako ere, sokarik ez zenean sortak lotzeko eta beste.
|
Bere
izerdi eta sapa bizigarria da oso: irakiten duenez gero, urki ardoa eta urki garagardoa prestatzen dituzte lurralde iparraldeko hotz haietan.
|
|
2010
|
|
|
" Hemen duk gure tximeleta!", hots egin zuen bat batean Ubanbek usainka eginez. Bertatik bertara, bere gorputzaren beroa senti nezakeen,
|
bere
izerdiaren usaina. " Ez al duzue aditzen?" Denek bezala usainka egin nuen nik ere.
|
|
|
Emakume helduaren gorputz eroriak hainbat gune propio estaltzen ditu eta
|
bertan
izerdia pilatzen da, adibidez titi mardulen azpian. Nire eskuekin titiak behetik gora altxatzean izerdia askatu dut, zabal dadin egongelako espazioan.
|
|
2011
|
|
|
–Tabernako barra kolpatuz sententziatzen zuen,
|
bere
izerdia miazkatzeko gogoa sortzen zitzaidan usaintzera iristen nintzen gutxietan, hormonen borondatez ez nekizkien gauzetan sinesten nuen eta, idiota batek bezala, sinesten nuen hura arrazoitzen, ez isilean, ozen baizik. Entzun egiten zidala uste nuen berarekin inoiz hitz egin ez banuen ere, ni espiatzeko bezainbesteko kuriositatea izango zuela, nire eztarri minduaz anplifikaturiko dezibelioak erremedio kuriositate hori faltako balitz ere.
|
|
|
Orok dakiguna da laborariak badituela etsaiak; ez guti hala ere, alde orotarik alha baitzaizkio harek
|
bere
izerdiaz ontzen duen mozkinari: alha zaizkio kanpoan, lehenik haziari, gero belarrari, honetarik lekora bihiari edo fruituari.
|
|
|
Bere ohantze bakartiak hartua zuen izerdiaren kiratsa jasanezin bihurtzen hasi zitzaionean, sofan atseden hartzen hasi zen. Ez Platonov bakarrik, antzezlan hartako pertsonaia guztiak sartu zitzaizkion etxean, Ossip gaizkilearekin eta hark kontatutako istorio ilunekin batera; ironia latza, teatrorik zapaltzen ez zuenaren etxeko salan gonbidatuak zeuzkan orain, edozein Pirandello balitz bezala Lazkano; ez zen agian
|
bere
izerdiaren kiratsa ohean jasangaitz zitzaiona, bere koltxoian orain Platonovek lo egiten zuela baizik. Platonovena zen izerdi sunda.
|
|
2012
|
|
|
Eserlekuetako larruaren usain lasaigarria.
|
Bere
izerdiaren nota garratza. Gutun azala zabaldu eta paper batzuk atera zituen.
|
|
|
Doña Virginiari eraman dio konpontzeko, eta bide batez baita garbitzeko ere, aurrealdeko zenbait gunetan zuritik baino gehiago duelako bestelako koloreetatik. Kiratsa ere antzematen dio,
|
bere
izerdiarena eta laborategikoa, biak nahasita jantziei itsatsi ohi zaiena. Sekula ez du mantala horren baragarri eduki, gogoan duela behintzat.
|
|
|
Ez du metrailetarik.
|
Bere
izerdi eta ahaleginagatik ere, tikituz doa iheslarien tropa. 526 brigada.
|
|
2013
|
|
|
|
Bere
izerdiz irabazitako une eder guztiak itzultzen zizkion bizitzak.
|
|
2015
|
|
|
Beraren azalaren usaina.
|
Beraren
izerdiarena, ilearena, sexuarena. Berak erabiltzen zuen perfume apur bat botatzen dut burkora, edo ondoren neurekin batera ohera sartuko dudan beraren kamiseta batera; baina ez da berdina.
|
|
|
|
bere
izerdiaz
|
|
|
Pinu guztiak naski jaunaren jabetza dira. Guk izerdia jartzen dugu; pinuak ere
|
bere
izerdia; jabeak, azkenik, bidoiak jartzen ditu guk eta pinuek erretxinaz bete ditzagun.
|
|
|
Borrokatzeko bere estiloa goraipatu nuen eta bere garaipena ospatu. Soilik idatzi nuen zertxobait bere irribarre doratuaz eta bere urrezko hortzak konparatu nituen zerbaitekin, agian likido doratua isurtzen duen iturri batekin
|
bere
izerdiaz mintzatzerakoan eta.
|
|
|
– Barka, andrea –esan du gazteak hegaldia egonkortu denean,
|
bere
izerdi hotz eta likatsua esku gainean.
|
|
2016
|
|
|
Adanek eta Ebak ezin zuten paradisuan gertaturikoa ahantzi, batez ere, nola sagar inoxente bat jateagatik zigortuak izan ziren, berak amatzerakoan oinaze latzak edukitzera kondenatu zuela eta senarra lan egitera eta ogia
|
bere
izerdiz irabaztea ere. Halere, Kain eta Abel amatu zituenean, ez zuen sobera oinazerik sentitu, eta igarritakoak hainbestekoak ez zirela pentsatu zuen orduan.
|
|
|
Hura behin bakarrik igo zuen Xabierrekin. Zeharo akituta egin zituen azken hiru kilometroak,
|
bere
izerdia xurgatu nahian euliak aurpegiaren azalera itsasten zitzaizkiolarik. Col de Menté zen Frantzia aldean gehien igotzen zutena, non egun ekaiztsu batean hura jaitsiz Luis Ocañak 1971ko Frantziako Tourra galdu zuen.
|
|
2017
|
|
|
Hala dira gauzak, hotzetik babestu zaitezke, baina berotik ez. Heriotzak bezala, berdin hartzen gaitu denok
|
bere
izerdi itsaskorrean. Eta ez aipatu, mesedez, euskal itzal itzel tradizionalaren aurrean, aire girotua deritzon birus fabrika eztarri urratzaileen menpe bizirauten duen gizagaixorik, ez eta gizalegezko kanpin proletario baten ordez, furgonetaren aldeko hautua egiten duen euskal furgesia berririk.
|
|
|
Eta besotik hartuta hor eraman zuen Prantxixko Zabaleta gizajoa, ikararen ikaraz praketan pixa eta kaka eginda. Besteak ausartago irudikatu ohi ditut, burua zut, kopeta gora, baina beharbada gure aita bezain izututa zeuden, hura bezala
|
bere
izerdi eta txixetan blai, koitadu ez izateaz edo lagun falangista bat ez izateaz damututa.
|
|
|
Ordu beteko entzunaldiak zeharo nahastuak utzi zituen basajaunaren zentzu izuak, eta nor zen ere ez zekiela, haur galde inoxo hauxe egin zion basandreari, hurritzaren
|
beraren
izerdia ematen zuten malkoak batere igortzi gabe:
|
|
|
Erantzunik ez.
|
Bere
izerdi eta ahaleginagatik ere, tipituz doa iheslarien tropa. Behe aldetik, gero eta ozenago heldu zaio jarraikitzaileen harrabotsa.
|
|
2018
|
|
|
asfaltozko kaleak egin zituzten lehen lokatza zegoen tokietan, eta fabrika bat eraiki herriaren gibelean. Biltzirako semeek
|
bere
izerdi guztiak isuri zituztenean, hezurretan iragartzen zitzaien bizkar gainetan eramanen zituzten zakuen pisua.
|
|
|
Aurpegiko poro bakar bat ikaratu gabe entzun zuen amaren sermoia Itzik. Amaitzean,
|
bere
izerdiz ordaindutako martensen gainean inoizko ibilkera harro, ilun eta luzeena jantzita alde egin zuen.
|
|
|
Gibeleko alki batean luzatuko orots baten nahiak gozatuko dituzu
|
bere
izerdi usain txarra atzeraraziz. larrua joko duzue, pagatu, begirada bat gabe joan da. Gona motza jeisten duzu ezpainak berriz gorritzen.
|
|
2019
|
|
|
Euskara irakasle izango nuenak ez zekien gogoko nuela eta harritu egin ninduela, ezustean, autoaren intimitatean antzeman nion egurraren usainak.
|
Bere
izerdiarena ere atsegina gertatu zitzaidan: apal zabaltzen zitzaion, baina sarkorra zen eta inondik ere gustagarria.
|
|
|
Bere larruazalaren kolore bereko galtzerdi luzez eta gona zabal handi batez jantzita zegoen. Bere salmoa jasotzera makurtu zenean, gonak airea harrotu, eta aireak neskaren sexu usaina zabaldu zuen,
|
bere
izerdiaren eta galtzerdienarekin nahastuta. Oso urduri jarri nintzen tenpluan usain hura aditzean.
|
|
|
Adarretako makilatxo zumiztiarrak oso egokiak ziren esku saski eta otzara eta banastagintzan erabiltzeko; baita erratzetarako ere; sokarik ez zenean, sortak lotzeko eta beste.
|
Bere
izerdi eta sapa bizigarria da oso: irakiten duenez gero, urki ardoa eta urki garagardoa prestatzen dituzte lurralde iparraldeko hotz haietan.
|
|
2020
|
|
|
Egintza hori Recherche bera baino ez da. Liburu horretan, hizkuntzak bere burua aurkitzen du, eta, aldi berean, gizakien ahalmenek
|
bere
izerdia eta sorlekua erauzten dizkiote", zioen Victor Gomez Pinek.
|
|
|
Eta hain hauskorrak ez diren bertze jabetzen ondoan ezarri ditu zakuaren hondoan, itxuraz aski modu desordenatuan: Françoisek oparituriko arrosa idortua, amak hilean behin huts egin gabe bidalitako gutunak,
|
bere
izerdiz aurrezturiko libera guziak eta duela ordu erdi eskuetatik kendu nahi izan dioten pasaportea.
|
|
|
Lehen ere ez zitzaion oso sinesgarria iruditu mojen ipuina: " Amatxo almendrondoaren loretxo bat bezalakoa da, eta aitatxok beregan lagatzen du
|
bere
izerdi bizigarria, loreen kalizan geratzen denaren antzera. Orduan, umea amaren gorputzean osatzen hasten da".
|
|
|
Bakoitzak pozoi hilgarri bat dauka
|
bere
izerdian.
|
|
2021
|
|
|
Italiarra balitz sikiera! Eta orain, beranduegi denean, alferrik denean jada, bere 65 kiloak besotan hartu eta Txatxarro puntara eramateko prest nengoke,
|
bere
izerdia edateko pronto, baita bere itzala mihi puntarekin zupatzeko gertu ere. Zokor mazo ostia!
|
|
|
Italiarra balitz sikiera! Eta orain, beranduegi denean, alferrik denean jada, bere 65 kiloak besotan hartu eta Txatxarro puntara eramateko prest nengoke,
|
bere
izerdia edateko pronto, baita bere itzala mihi puntarekin zupatzeko gertu ere. Zokor mazo ostia!
|
|
|
Oroitu naiz, ezinbestean, eskuineko errepidea hartuta nola joan ginen udako gau batean Ester eta biok jolas parkeko aparkalekura, bere Citroen beltzaren barruan txortan egiteko etxerik ez daukaten nerabeak bagina bezala, sikatzen ari zitzaigun pasioari bizigarri pixka bat ematearren. Oraindik usain dezaket
|
bere
izerdia, joder.
|
|
|
Gainera, pentsatu du Sarak, zein da gizonen (gizon batzuen) barne mekanismo hori, desodoranterik erabili gabe ibiltzea zilegi dela pentsarazten diena? Nola iristen dira munduan
|
bere
izerdi usaina barreiatzen ibil daitezkeela ondorioztatzera. Zer dago desodoranterik bota gabe eta alkandora aldatu gabe zibilizazioan ibiltzea zilegi dela uste izatearen atzean?
|
|
|
Eta alderdi horiek sostengatuko duten euskaldunak, jakin bezate beren botoarekin diktadura baten biziraupena laguntzen ari direla. Diktadura hori, ia mende erdian, gure herria suntsitzen saiatu da, eta, era batera edo bestera, ogia
|
bere buruko
izerdiarekin irabazten duten langileen, arrantzaleen, baserritarren, teknikarien, enplegatuen, merkatarien eta beste klase herrikoien ustiaketa betirakotzen.
|
|
2022
|
|
|
Ondoren, laborariak sudurra zafratu zuen, eta matrailak. Amorrualdi bat izan zen, eta bertan akabatuko zuen eskrupulurik gabe, alaba alde egiten ez ikusteko, bera han utzita, bakarrik, alargun, errentan hartutako lur hura lantzeko ia ezindurik,
|
bere
izerdiaz hainbeste urtean emankor bihurtutako lur hura, zentzugabeki, mekanikoki maite zuena. Utzi zion, halako batean, jotzeari; Ildarak ez zuen garrasi ere egiten ordurako, izuaren izuaz sorgorturik.
|
|
|
Ondoren, laborariak sudurra zafratu zuen, eta matrailak. Amorrualdi bat izan zen, eta bertan akabatuko zuen eskrupulurik gabe, alaba alde egiten ez ikusteko, bera han utzita, bakarrik, alargun, errentan hartutako lur hura lantzeko ia ezindurik,
|
bere
izerdiaz hainbeste urtean emankor bihurtutako lur hura, zentzugabeki, mekanikoki maite zuena. Utzi zion, halako batean, jotzeari; Ildarak ez zuen garrasi ere egiten ordurako, izuaren izuaz sorgorturik.
|
|
|
Ez daki zer egin langileak. Baina badaki enpresari oso gutxi kostatzen zaiola
|
bere
izerdia. Badaki bere soldataren zati handi bat gizartearen sakelatik irteten dela —enpresak diru-laguntza baitu 55 urtetik gorakoak kontratatzeagatik—, eta, aldiz, bere lanaren emaitza enpresaren zakura doala oso osorik.
|
|
|
Berez, ez du hori sentitzen. Zenbatetan egin du amak hutsegite berbera, zenbatetan lapurtu dio aitak
|
bere
izerdiaz irabazitako dirua, zenbatetan sentiarazi dio bera zela errudun bakarra bere kontuak edo diru zorroa hutsik aurkitzean?
|
|
|
" Zabal dadila hotsa, entzun dadila lastozko estalpe guztietan, sutondoetako bilera guztietan! Frantses izenaren duin den inortxok ez die aurrerantzean botako gari ale bakar bat ere bere oiloei, ezta patata bakar bat ere bere txerriei; aitzitik, bere olo eta zekale guztia, bere garagar eta koltza guztia gordeko ditu eta, bere lanarekin sortu eta
|
bere
izerdiarekin garaztatu dituen aberastasun horiekin guztiekin sorta bat eginik, bere patriotismoaren ikurra den xingola urdin zuri gorriaz lotu eta, itxaropena itzuli digun Agure Ohoragarriaren oinetara eramango du!". Baina, gari ale bakar bat ere geratu behar ez zuen oilategi guztien artean bizkondesarena, noski, salbuetsia zegoen:
|
|
|
Zelataria bizileku duen etxearen jabe da eta susmagarriak iruditzen zaizkio etxe bat erosteko gai izan ez diren pertsona helduak.
|
Bere
izerdiaz erosia du etxea, desordutan eta lekurik arriskutsuenetan emandako ordu ugariren truke. Etxe agentzian lan egiten duen neska du oinordeko bakar, eta nondik norako hori du beti gogoan haren bisita jasotzen duenean.
|
|
|
Alde batera eta bestera begiratzen dut, baina ez dut mutikoaren arrastorik aurkitzen. Sudurrak zabaltzen ditut, baina ezin dut
|
bere
izerdiaren usaina bereizi. Euria hasten du.
|
|
2023
|
|
|
Izerdia izan daiteke sakona, Rhadaz geroztik dakit. Gainera,
|
bere
izerdiak bere ahotsaren antza zeukan. Niretzat biak zeuden lotuta.
|
|
|
zer egin ote dion Virgilek Maudeyri, Virgil Maudeyri dena emateko prest baldin bazegoen: ...denak; bere hilerokoaren mina, bere hilerokoaren odola, bere hilerokoaren odolaren usaina eta bere hilerokoaren odolak uzten dituen lohiak; bere elizak eta bere tenpluak; bere ugerra; bere bat bateko negarrak eta behinolako minak; bere ilea batzeko lazoa eta bere kopetako ileak atzera botatzeko eskua; bere atzamarretako falangeetako bakoitza; bere belarritakoak eta bere eraztunak; bere malkoak eta
|
bere
izerdiak; bere besapeak eta bere besapeetako ileak; bere bekainak eta bere betileak; bere belaunak eta esertzeko daukan era; Mariaren tabernan aukeratua duen banku txikia, egurrezko banku txikia; kontzertuak eman osteko bere zigarroa, kontzertuak eman osteko bere ginebra, kontzertuak eman osteko bere hasperena eta bere eztarriko kordak; begiak itxi eta burua atzerantz botatzen dueneko momentua; e...
|
|
|
Maudeyk askotan entzun dituelako inguruan dabilzkion maitaleak bere gorputzari buruz berbaz: nolakoa den bere hankartea; nolakoa
|
bere
izerdia; nolakoa bere bularren kurba apenasekoa; nolakoak bere hanka luzeak, korapiloak lakoak. Eta nolakoa bere orbainek eragiten duten zuloa.
|
|
|
" Artista izateak aitortzen du Rainer Maria Rilkek Poeta gazte bati idatziak liburuko pasarte bateanez kalkulatzea eta ez zenbatzea dakar berekin: zuhaitza bezala heltzea, ez baitu premiatzen
|
bere
izerdia, eta udaberriko ekaitzetan tente baitago fidaturik, ondotik uda ez etortzeko beldurrik gabe". Bertsoak ez dira prezipitazioaren eta baliagarritasunaren logikaren mende jarri behar.
|