|
2001
|
|
|
Nutrizio arloko aditu estatubatuarrek adierazi dutenez, “jendea jaten den moduaren nahasteak”. Halaber, uste dute “jende gehienak, buru osasuneko arazoetan pentsatzen duenean, uste duela depresioak pertsona gehiago hiltzen dituela
|
bere
buruaz beste egiten dutelako, edo eskizofreniak jendea hiltzen duela psikotikoek batzuetan gauza arriskutsuak egiten dituztelako. Baina elikadura nahasteek beste buru arazo konbinatu guztiek baino jende gehiago hiltzen dute”.
|
|
|
Depresio fasean, apatia, tristura, kontzentrazio falta, autoestimu baxua eta antsietatea izaten dituzte.
|
Bere
buruaz beste egiteko saiakerak paziente bipolarren %25 gertatzen dira. Adituen arabera, tratamendu eta gainbegiratze mediko egokiarekin, faseei aurrea hartu eta pazienteak bizimodu normala izatea lor daiteke.
|
|
2002
|
|
|
“Esperimentuak egin ditugu Poliziaren toreatzaile eta artifizialtzaileekin eta bi kolektiboetan, neurotransmisoreen degradazioa erregulatzen duen monoaminoxidasa entzimaren maila handiagoa hautematen baita. Sistema serotoninergikoaren desoreka hori are argiago ikusten da zenbait portaeratan, hala nola ludopatian edo alkoholismoan,
|
bere
buruaz beste egiten saiatu diren edo delitu bortitza egin duten pertsonetan”, azaldu du psikiatrak. Maila handiagoa izateak zuzeneko lotura du tenperamentu oldarkorrenekin.
|
|
2003
|
|
|
Adituek diotenez, oso mingarria izan daiteke, eta ondorio oso kaltegarriak izan ditzake. Berez ez da hilgarria, baina Estatu Batuetako “National Psoriasis Foundation” delakoak egindako azterlan batek agerian utzi duenez, depresioak eta isolamendu soziala eragin ditzake, baita
|
bere
buruaz beste egitea ere. Gainera, gaixoen bizi kalitatea nabarmen murriztu dezake, eta, kasurik larrienetan, gurpil aulki batean etzanda utzi.
|
|
|
|
Bere
buruaz beste egiteko Suitzara joan zen senar emazte baten kasua ezagutu ondoren, eztabaida piztu da berriz ere.
|
|
|
Jokatzeari utzi ondoren, jokoak dituen hainbat arazo aztertuko dira. Antsietate larriko nahasteak izaten dira,
|
bere
buruaz beste egiteko tentazioa eta, batez ere, alkoholismoa.
|
|
|
Adineko pertsonengan depresio eta antsietate nahasteak izateak handitu egiten du garaia baino lehen hiltzeko arriskua, gaixotasun somatikoak areagotzeagatik eta defentsak gutxitzeagatik. Adituek diotenez, egoera horrek nabarmen gutxitzen du bizi kalitatea, okerragotu egiten ditu errendimenduak eta handitu egiten du
|
bere
buruaz beste egiteko arriskua eta zerbitzu medikoak “neurriz kanpo” erabiltzea. Bestalde, populazioaren sektore honetan faktore biologiko eta psiko sozial erabakigarriak daude, depresioa eta antsietatea agertzen laguntzen dutenak.
|
|
2004
|
|
|
Horrez gain, FDAk ohartarazpen bat egin die medikuei, kontu handiz ibil daitezen botika horien erabilerarekin lotutako desio suizidak agertzean. 2003ko azaroan,
|
bere
buruaz beste egiteko 19 saiakera agertu zirenez, FDAk hiru antidepresiboren berri eman zuen (fluoxetina, paroxetina eta sertralina), haur eta nerabeei diagnostikatuko bazizkieten. Hala ere, ez zen garbi frogatu bere buruaz beste egiteko arriskua areagotzen zela.
|
|
|
2003ko azaroan, bere buruaz beste egiteko 19 saiakera agertu zirenez, FDAk hiru antidepresiboren berri eman zuen (fluoxetina, paroxetina eta sertralina), haur eta nerabeei diagnostikatuko bazizkieten. Hala ere, ez zen garbi frogatu
|
bere
buruaz beste egiteko arriskua areagotzen zela. Ohar horren ondorioz, hilabete bat geroago, Britainia Handiak debekatu egin zituen umeei serotonina berriz hartzeko inhibitzaile selektibo batzuk.
|
|
|
“Depresioa duten pazienteek euforia etapa bat dute medikazioaren ondorioz hobetzen hasten direnean. Une horretan areagotu egiten da
|
bere
buruaz beste egiteko arriskua”. Aipagarria da arrisku hori gehiago dagoela diagnostikatuta ez daudenen eta, beraz, bitartekorik ez dutenen artean, tasa %15era igo baita, tratatzen ari direnen aldean (%1).
|
|
|
Informazio gidak seme alabengan arrisku seinaleak jartzeko eskatuko die gurasoei, hala nola depresioa okertzea, aztoramena, suminkortasuna eta beren portaeran izandako aldaketa arraroak. Ikerketa zientifikoen arabera,
|
bere
buruaz beste egiteko gogo handiagoa sentitzeko arriskua larriagoa da tratamenduaren lehen hilabeteetan.
|
|
2005
|
|
|
Harreman horrek feed-back eragin ohi du maiz:
|
bere
burua besteentzat baliagarri eta beharrezko ikusteari esker, erretiroan dauden pertsona askok sekulako ekarpenak egiten dizkiote familia eta gizarteari, bai materialak, bai afektiboak ere.
|
|
|
Aldizkari britainiarraren arabera, dokumentu horiek duela hamar urte desagertu ziren prozesu judizial batean. Prozesu judizial horren bidez, laborategiaren ustezko erantzukizuna ezbeharrean, joera depresiboak zituen pertsona bat izan zen protagonista, eta, Prozac ekin tratatu ondoren, zortzi lagun tiroz hil zituen, beste hamabi zauritu zituen
|
bere
buruaz beste egiteko. 1988ko azaroan egindako azterketa kliniko baten arabera, Prozac hartzen zuten pazienteen %38k portaera aldaketak zituen, plazebo hutsa eman zitzaien pazienteen %19k baino ez.
|
|
|
Eskizofrenikoek “isolatzeko joera handia” erakusten dute, eta gaizkiaren adierazpen ohikoenak hiztegia eta inkomunikazioa dira.
|
Bere
buruaz beste egiteko joera ere badu. Berriki egindako ikerketa baten arabera, eskizofrenia duten pazienteen %30 gutxienez bere buruaz beste egiten saiatu da, eta %10 inguruk lortzen du.
|
|
|
Bere buruaz beste egiteko joera ere badu. Berriki egindako ikerketa baten arabera, eskizofrenia duten pazienteen %30 gutxienez
|
bere
buruaz beste egiten saiatu da, eta %10 inguruk lortzen du. Gaitz kroniko eta sendaezin horren arrazoiak ez daude oraindik argi.
|
|
|
Obiolsek zenbait datu gogoratu zituen. Eritasunak emakumeen% 20ri eta gizonen% 12ri eragiten die, eta azken urteetan 20 urtetik beherakoak gehitu dira; beraz, 8 nerabetik bati eragiten dio, eta adin txikikoen artean
|
bere
buruaz beste egiteko bigarren arrazoia da. Beste datu adierazgarri bat:
|
|
2006
|
|
|
“Gakoen disuasio ahalmenari esker, seguru asko sistema horrek pirateria masiboki jaitsiko du, baina, aldi berean, arazo larria sortuko die erabiltzaile zintzoei”. Gaia eztabaidatzen den Sareko foroetan, sistema zurruntasun osoz aplikatzen bada, hilabete gutxiren buruan ugaltzaile guztiak desgaituta geratuko dira, eta Blu ray
|
bere
buruaz beste egingo du. Fitxategi babestuak kopiatzeko asmorik izan ez duten ehunka mila erabiltzaileri eragin diezaiekete kopiatzearen aurkako neurriek Giltzarrien sistema batez ere pirateria masiboan erabili ohi diren erreproduzitzaile industrialen aurka borrokatzeko pentsatuta dagoen arren, kopiak banan banan egiten dituen etxeko erreproduzitzaileari ere eragingo dio.
|
|
|
Mekanismoak askotarikoak dira, Weinberg ek The New York Timesi azaltzen zion bezala. Aldaketa batzuk zelulen hazkundea suspertzera bideratuta daude; beste batzuk, hazkunde hori moteltzen duten geneak ezabatzera; edo zelulari ugaltzen jarraitzeko aukera ematen diotenak; edo zelulak, normalean egingo lukeen bezala,
|
bere
buruaz beste egitea eragozten dutenak. Eta, batez ere, Vogelstein ek azaltzen duenez, minbizi zeluletan desaktibatuta daude DNA konpontzeko mekanismoak.
|
|
2008
|
|
|
2006an gehien jaitsi ziren heriotza arrazoien artean daude hiesa (1.320 heriotza, 2005ean baino %9 gutxiago) eta zirkulazio istripuak (4.129 hildako, aurreko urtean baino %7, 7 gutxiago).
|
Bere
buruaz beste egiteagatik hildako pertsonen kopurua %4, 9 jaitsi zen. Aldeak sexuaren arabera 2006an hildako 371.478 pertsonetatik 194.154 gizonak izan ziren eta 177.324 emakumeak.
|
|
|
Medikuak tratu txarren kasu bat identifikatzen duenean, erasotzailearen eta biktimaren arazoa aldi berean tratatu behar du. Etengabeko tratu txarren biktimek estres handia dute, ihes egiteko jarrerak, depresioa eta
|
bere
buruaz beste egiteko ahaleginak. Saiheste jokabideetan, erasotzailea eragiten duten egoera guztiak ekiditen saiatu behar da, eta, horren ondorioz, biktimak ez du familiako harremanik izan behar, eta bere burua itxi behar du.
|
|
|
Eskizofrenia kasuen herenean gaur egun ez dago tratamendu eraginkorrik. “Eta oso gaixotasun minusbaliatua da, eta batzuetan
|
bere
buruaz beste egitera darama. Haren sintomak delirioak eta haluzinazioak dira —oso ohikoa da gaixoak ahotsak entzutea eta haren aurkako konspirazioetan sinestea—; uzkurdura eta isolamendu soziala; eta, azkenik, ikasteko zailtasunak”, azaldu du Javier Meanak, Euskal Herriko Unibertsitateko Farmakologia Saileko ikertzaileak (EHU) eta ikerketaren egileetako batek.
|
|
|
Europako Batzordeak eta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) ohartarazi dute azken urteotan gazteen osasun egoera degradatu egin dela, eta lehentasuna eman diote suizidioaren eta depresioaren arazoari. OMEk dio
|
bere
buruaz beste egitea dela 15 eta 44 urte bitarteko gazteen heriotza eragile nagusietako bat.
|
|
|
...ako zaintzaileek duten eraginari, estigmari, tratamenduarekiko atxikimendu faltari eta buru eritasuna duten pertsonen bizitzari buruzko iritziak bateratu zituzten inkesta baten bidez. Aurkikuntzek agerian uzten dute buru eritasunaren etengabeko berrerortzeak ondorio suntsitzaileak izan ditzakeela, bai pazienteentzat bai haien familientzat, eta ospitaleratzeko, lana galtzeko, kartzelan sartzeko edo
|
bere
buruaz beste egiteko joera areagotzen dutela. Azterketa hori, “Keeping Care Complete” serieko bigarrena (arreta integralari eutsita), 2006an 1.082 zaintzaile eta senideren artean egindako beste azterketa baten ondorioetatik abiatzen da.
|
|
|
“Gaixoberritzearen ondorioak suntsitzaileak dira, bai pazienteentzat bai zaintzaileentzat”, ohartarazi du Garrisonek. Inkestatututako psikiatren erdiek onartzen dute gutxienez gaixo bat bisitatu dutela, berrerortze baten ondorioz
|
bere
buruaz beste egiten saiatuta. Zaintzaileentzat, egoera horrek norberaren osasun fisiko edo mentalaren narriadura ere eragin dezake, eta karga ekonomiko nabarmena, lanpostu bat galtzea dakarrelako askotan, edo beren bizitzaren antolaketan funtsezko aldaketak eskatzen dituelako.
|
|
|
Eta aita amek ez dituzte bakarrik uzten seme alabak hiri handi batean. Normalena hari laguntzea eta babestea da,
|
bere
buruaz beste egiten hasten den adina izan arte. Orduan, pixkanaka bere independentzia espazioak zabaltzen uzten zaio, eta, aldi berean, balizko arriskuak saihesteko aholku erabilgarriak ematen zaizkio.
|
|
2010
|
|
|
Sufrimendu handia dakar, ez bakarrik sufritzen duen pertsonarentzat, baita bere senide eta lagunentzat ere. Diagnostikatu egin behar da, eta tratamendu bat hasi,
|
bere
buruaz beste egiten saiatu ondoren izan daitezkeen jarrera autolesiboak saihesteko. Sufritzen duten pertsonek zailtasun handiak izaten dituzte lan batera egokitzeko edo ikasketetan etengabe egoteko, sarritan drogekin edo sexu konpultsiboarekin arazoak izaten dituzte eta haserreak izaten dituzte, besteak beste.
|
|
|
Mugaren arriskuak Nahaste hori duten pertsonak oso oldarkorrak dira, ezegonkortasun emozional handia dute eta mendekotasun handiko harremanak dituzte. Datu kezkagarri bat da nortasunaren nahaste mugatua duten hamar pazientetik batek
|
bere
buruaz beste egitea. “Bere buruaz beste egiteko saiakera da larrialdietara joateko arrazoi nagusietako bat —azaltzen du Yscadar ek— Afektatu bati bikotea utzi dio eta, bulkada batean, ezin duelako frustazioa kontrolatu, bere burua zauritu du.
|
|
2011
|
|
|
Paziente horien heriotzaren arrazoia ez dago beti argi. Hala ere, anorexia duten eta hiltzen diren pazienteen artean, bost kasutik bat
|
bere
buruaz beste egitea da. Beste heriotzak elikadura nahasteek luzaroan sufritzen dutenean gorputzean dituzten ondorio bortitzei egozten zaizkie.
|
|
|
Depresioak 121 milioi pertsonari eragiten die eta urtean 850.000 heriotza eragiten ditu, horietako asko
|
bere
buruaz beste egiteagatik. Gaur egun, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) munduko laugarren ezintasun kausatzat hartzen du, eta 10 urte barru bigarrena izatea aurreikusten da.
|
|
2020
|
|
|
Heriotza estaltzen duen bizi asegurua, betiere mingarria ez bada; hau da, nahita egin ez bada (suizidioa). Gidariak autoaren polizan duen asegurua (bidaiariak/ gidaria) garrantzi berekoa da;
|
bere
buruaz beste egiteko istripua eragin ez badu, aseguruan ezarritako zenbatekoa kobratuko du. Irudia:
|
|
2021
|
|
|
Pertsona batzuek bakarrik pasatzen dituzte Gabonak, eta horrek igoarazi egiten ditu mendekotasun jarrerak, hala nola alkoholaren eta drogen kontsumoa.
|
Bere
buruaz beste egiteko saiakerak ere areagotu egin dira. Zer egin dezake Gabonetan beherantz joateko joera duen pertsona batek?
|
|
2022
|
|
|
Zer dira larrialdietarako telefonoak? 024 telefonoa izango da, maiatzetik,
|
bere
buruaz beste ez egiteko telefonoa, BOE. Deitzen duenari lagun diezaioketen psikologo adituak izateaz gain, honako hauek ditu:
|
|
|
Gene horrek apoptosia prebenitzen du, hots, heriotza zelular programatua. Zelula batean kalte bat dagoenean,
|
bere
buruaz beste egiten du, kaltea ez zabaltzeko. Bcl xL k prozesu hori inhibitzen du, eta zelulari pixka bat gehiago irauten uzten dio bere burua kanporatu gabe”, dio Borrás ek.
|
|
2023
|
|
|
Guraso garen aldetik, zer egin dezakegu zehazki? Haur bat
|
bere
buruaz beste egiten ari dela adierazten duten seinaleak Alde batetik, kontuan hartu suizidio saiakera baten arrisku seinale hauek: ANAR Fundazioa eta Murtziako Eskualdeak sustatutako familientzako ‘Suizidioa prebenitzeko gida’ Izan ere, bai, suizidioen ehuneko txiki bat abisurik gabe gertatzen da, baina gehienen aurretik(% 70) seinaleak daude, hitzezkoak edo portaerak.
|
|
|
Sare sozialen profilak ustekabean ixtea, ezabatzea edo agurtzea. Autolesioak, erabiltzen ez dakiten sasoi emozionalei irtenbidea emateko, eta
|
bere
buruaz beste egiten saiatu aurretik. Suizidioari buruzko hitz jarioak, hala nola:
|
|
|
“Denbora batez gu ez ikusteagatik…”. Adin txikikoetan
|
bere
buruaz beste ez egiteko aholkuak ANAR Fundazioaren aurreneurriei eta gida horri Oinarrizko Osasun Laguntzako Espainiako Pediatria Elkartearenak (AEPap) gehitu zaizkie, Osasun Gaztea atariaren bidez. Seme alabek beren buruaz beste egiten badute ere, pentsamendu horiei aurrea hartzeko ere balio dute. Egin kasu seinaleei.
|
|
|
Anima zaitez familiarekin eta lagunekin ez bakartzera. Saiatu beti norbaitekin egon dadin eta eskuz kalterik egin gabe (botikak, objektu zorrotzak), baldin eta seinaleak egiten baditu edo
|
bere
buruaz beste egin dezakeela adierazten duten konpartimentuak baditu. Beharrezkoa iruditzen bazaizu, deitu Larrialdietara.
|
|
|
Substantzien kontsumoa Alkohola, drogak edo beste substantzia batzuk neurriz gain hartzen ari bazara, edo mendekotasun arazoren bat izan dezakezula susmatzen baduzu. Pentsamendu suizidak edo autolesioak Nork bere burua zauritzeko edo
|
bere
buruaz beste egiteko asmoa baduzu, funtsezkoa da berehala laguntza bilatzea. «Laguntza baliabideetan» agertzen diren baliabideetakoren batera deitu edo psikologiako profesional batengana jo dezakezu.
|