|
2000
|
|
|
Eta aitona Nikolasenganik jaso zuen
|
bere
borda hartarat joan ginen osaba eta biok, urroztarren bordarat.
|
|
2006
|
|
|
Errusiako aspaldiko gosete batetaz ari ziren eta esan zuten nola garai hartan bertako abade batzuek proponitu zuten Elizako altxorrak saltzea gosekilen mesedetan eta nola patriarka batek (Tikhonez ari zen noski; 1921garren urteko gose handiaz ari zen) ukatu egin zuen eta horregatik orain hango elizetan koadro zaharrak eta eta, nola dira horiek?, eskulturak edo asko zeudela eta orain, bada, lapurrak ari direla zera haietako asko Pragara eramaten, Pragan baitago merkatu handi bat, haren izena apuntatu zuela, eta guk, esan zidan, furgonetan hara joan eta, nik errusieraz dakidala gainera, handik ama birjinaren bat edo koadro haietako batzuk ekarriz gero, Parisen edo hemen aldean, ez genukeela faltako berak uste zeinek erosia. Gauzak ondo, joan etorri batean, urtebetekoa egin genezakeela aise, hainbesterekin, bera
|
bere
bordara bakean eta ni, nahi baldin banuen, Uraletara itzuli nintekeela.
|
|
2007
|
|
|
Kasik gelditzen ez diren horietakoa. Horretaz jakitun, 70en bat mendigoizale bildu ziren Elexartza baserrian (Enrique eta bere familia bertan bizi baitira), Gorbeiako artzain honi laguntzeko Arrabako
|
bere
bordaraino, bi orduko bidean zehar.
|
|
|
— Ezetz, ama, goiz huntan Isidrok
|
bere
borda zaharra bisitatu duelarik azken euri uharrek egin kaltetaz artatzeko, lur leherketa batek bordako murrua joan dakola ikusi du eta buztinaren barnean hezur puska batzu agertu zitzaizkotzu.
|
|
2010
|
|
|
—Gaurik egunik ez diat onik esan eta idazten zuen Izabako
|
bere
bordan Balbinak, isilki, paper izoztuan, hirekin ez banauk Dominik.
|
|
2011
|
|
|
Elurra goitik behera geratu gabe ari zuen. Aita
|
bere
bordan zegoen eta sua piztua zuen. Ardiei jaten ematen lagundu nion eta etxera bidali nuen.
|
|
2013
|
|
|
|
Bere
borda aurrean dago lasai gerizpetangoldaria, neurritsuarentzat ke jario bere sutea.Arrotz maite joten deutso bidaztiaribaserri baketsuan arrats kanpaiak.
|
|
|
Boluntarioak zalagarda bizian atera dira udal aretotik, ateak zirrikitu bezain laster. Zein bere etxera abiatu da, zein
|
bere
bordara, zein bere lantegira. Basora joan denik ere bada, eta baita txarako edo mintegiko noranzkoa hartu duenik ere.
|
|
2016
|
|
|
Badira istorio ttipi azkarrak!". Adibide gisa kontatu du ospitaletik haur ukaitetik atera berri zen ama bat, etxera zuzenean sartzeko ordez, Donamartiri gainera joan zela,
|
bere
bordara;" niniak ikus zezan zein ederra den Arberoa. Ez zuen eguna ere eta jadanik Donamartiriko gainetan zen!" dio Tuckerrek hunkiduraz beterik.
|
|
|
Bertsotan terremotoa, hizketan gozoa, parrandara joateko esan zidan, zaharren kontuak utzita. Jesus Alberdi ´Egileor´ Elosuko
|
bere
bordan elkarrizketatu nuen udazkeneko egun epel batez, kezkatuta zegoen mendian kortesia arauak agortu zirelako: mendizale berriek jada ez zuten ezezagunik agurtzen parean pasata, nolabait denona zen espazioa kirol esparru huts bilakatu izana deitoratuz.
|
|
2017
|
|
|
Bordarako pista hartu bezain fite ikusi zuen ke zutabea zeruan eta sutea
|
bere
bordaren inguruetan zela kalkulatu zuen. Abeltzain arduragaberen bat mendia erretzen ari izanen zela pentsatu zuen.
|
|
2019
|
|
|
Ez zuen gustuko ikuskizunik espero, eta haserre zegoen, zigor hutsa iruditzen zitzaiolako bera han egotea. Zer egin behar ote zuen
|
berak
bordan. Nolanahi ere, hantxe zegoen bera ere, ez baitzen Sergeiri aurre egiteko gauza izan.
|
|
|
" Juan Bauptista de Eraso dueño de la casa o borda sin vecindad en la qual vibe y es dueño de las casas vecinales de los numeros 18 y 21 de los moradores". Horra, berriz ere Eraso jauna, Areson beste inor ez bezala,
|
bere
borda bezindaderik gabekoan bizitzen, nahiz Urtzaillenea eta Manterola garaikoa etxeen jabe izan.
|
|
|
" 87 Martin Joseph de Zavaleta dueño de la casa vezinal llamada Chopillo". Gaur Txopillok badu
|
bere
borda Erasoten, baina orduz geroztik egina. Hemengo hau ordea, Joantxene garaikoa etxearena zen.
|
|
|
Eta nork uka niri, bolada hartantxe hartua izanen ez duenik, gaur arte gorde duen izena, nork?... Nahiz nere tokaio Arribillaga eskurrabeak, auzotarren artean gustorana erabiliko zuten huraxe jaso, Sesero borda,
|
bere
bordatik, Eskurrabearen bordatik, alegia, lau pausorakoa izatean.
|
|
|
Poz ederra eman zidan 1735ko dokumentu honek, aurrez ikusi 1726ko apeotik hamar urtera, eta herriko etxe bakoitza
|
bere
bordarekin uztartuz, berriz ere zerrenda osoko etxe/ bordak eskeintzen baitu, eta urte hartan sukaldea bazuten eta jendea bizi zen bordak zein ziren argitu ere bai. Honela dio epigrafeak (NAH, 16281/ 1 kaxa, 87 sorta):
|
|
|
11. Cosme de Echeverria Periza, Tolachenea y la borda de Gorriz tres fuegos. Peritza eta Tolaretxone urte askoan jabe berarenak izan ziren, eta honek ere bazuen
|
bere
borda Artsuategietako buruan oraindik bordazelai izenez ezagutzen dena. Ikus II. 1797 TOLARETXONEKO BORDA IZANA, ARTSUATEGIETAN.
|
|
|
" Cosme de Arocena vive con sus ogary familia en la casa vezinal Gazpillo propia del nombrado en el n° 21 de lospropietarios". Eta jakinik Gazpillotxiki izen
|
bereko
bordaren sortetxea zela, horra atera Gazpilloandi edo Gazpillozar deitu borda behar zuela honek. Hala dio, 1733ko hilbeltzaren 13an, Patziku Arribilaga eskribauak jasotako" ynbentario de Juan Miguel de Lazcano viudo de Maria de
|
|
|
Horrek esan nahi du, Txubietanea azpikoa etxearena zela sortzez Joanaborda. Gero ikusiko duzun bezala, lehendik sortua baitzuen Sakulon Txubietanea goikoak izen
|
bereko
borda. Hirugarren bizitza gisakoa ere
|
|
|
Horra, berriz ere, sortetxea eta borda uztarturik. Ikus aurreko bordarien zerrendetan, hasiera
|
beretik
borda honen datuak; Leitzako bordarik zaharrenetakoa baita.
|
|
|
Petrinea edo
|
bere
bordaren izenetik bueltan Astarlako herria (J. M. Elosegi, 1974).
|
|
|
57. Juan de Villabona Domiguelenea un fuego. Ez nahas izen
|
bereko
bordarekin, etxe honek ez baitzuen sekula bordarik izan, nik dakidala behintzat.
|
|
|
Beltranea etxearekin bukatzen da herriko 115 etxeen zerrenda, eta bordariena 116 garren zenbakiarekin hasten, Ozparrun aurrena dela, eta 217 garren zenbakian bukatzen Gorritinea bordarekin, honen ondotik datozen Goiko Errota edo" Molino de Tipu" eta Ibero alde batera utzita. Horrek esan nahi du, ordurako gutxienez 101 bordatan bizi zela jendea Leitzan, edo bestela esan, kasik herriko etxe bakoitzak bazuela
|
bere
borda.
|
|
|
Horrez gainera esan, 1726ko apeoan 68 bordatan bizi zela jendea, eta honetan berriz 101 bordatan. Bitarte horretan 33 borda egin ziren, beraz, eta, ale batzuk kenduta, herriko etxe bakoitzak
|
bere
borda zeukan ordurako Leitzan. Eta bordagintzak gailurra jo zuenean, ardibordak gailenduko ziren hurrena, garai bateko larrabehien merkatu nagusia bigarren lekuan utziz, nahiz etxabehien merkatua beste era batera errotu.
|
|
|
Labur esan, gaur sifilia deitua zenuen galico hori, eta zatar beltza, berriz, carbunco zelakoa. Baina horra beste datua, hasieran behintzat, bordajabeak
|
berak
bordari izan zirela ederki erakusten duena: " la benida a vivir sus dueños a el pueblo de las Bordas".
|
|
|
Oraindik iger liteke Leitzan, zeintsu bordari izanen ziren hiru" protestante" horiek, eta baita hogeitaseina erregutik goitiko artalurrak berenganatuak izanen zituztela ere. Oroit gero honetaz esaten dena II. TORREA ETA
|
BERE
BORDEN HISTORIA MAKURRA kapituluaren erdialdera, hirugarren artikulu amaieran: " pero no tubo efecto tan fundado como quanto arreglada determinacion".
|
|
|
Lesacalorreta". Horrek erakusten digu izen
|
bereko
borda egin aurretik ere ezaguna zela hori. Eta zein ote zen" regacho" hori?
|
|
|
Horra 1678ko hamahiru bordari. Ez ahaztu, askok besterik esan arren, jabe direla bordariok, eta ez maizter, nahiz herriko sortetxearen jabe ere izan, hura maizterrari errentan utzi, eta sortzetik
|
beretik
bordan bizitzera etorriak denak. Harritzekoa dena, 1670an baino bost borda gutxiago izatea.
|
|
|
hala esan, garai hartan abadeak, herri guziaren gainetik zeukan botere izugarriaren berri jakinik. Izanez ere lau urte aurretik abadea
|
bere
borda egiten hasi zenean, pleitura sartu baitzuen auzoan bertako palazianoak, eta baita herriko bi jauntxoak, hi bahaiz ni banauk ibili ondoren, 1681ko urriaren 17an Iruñeko Gortetik bueltan bere aldeko sententzia jaso ere atzenean abadeak: " lebantar dicha inhibicion dando facultad a Don Leonardo de Arribillagapara quepueda proseguir en dicha Jdbrica de borda y roturas".
|
|
|
Handik berrehun urtera ere maiz azaltzen baita auzi hau. Besteak beste, ikus II. 704 1816.TORREA ETA
|
BERE
BORDEN HISTORIA MAKURRA izeneko saila, hemengo antzera, Marixurreneko abadea duela protagonistarik asegaitzena. Esanak esan, garai hartako bordariak nolatsuko legez arautuak zeuden, Uitziko abadeari emandako bost aginduok erakutsiko dizute, beste deusek baino hobeki:
|
|
|
Ez hori bakarrik. Begira Lazaroren borda bataiatzeaz gainera
|
bertako
bordari zenekoak beregain hartu zuen ardura, 1732ko ekainaren 22an (NAH, 16279/ 2 kaxa, 56 sorta): " el acarreto de barro y leña necesaria desde Larbaideguico loya para tres hornadas de teja y ladrillo que la dicha Villa pretende hacer elpresente verano en la tejeria de ella[...] remato a la ultima candela Lazaro de Yturrarte en trecepesos y quatro reales por cada hornada".
|
|
|
Eta oroitzen dela orain hamar urte inguru nola aritu zen testigua bera beste guziekin batera" haciendo variosplantios de castaño en dicho paraxe contencioso con fin de embarazar sitios de bordas". Gainera badakiela lehen ere Miguel Perez Eguzkitzak eta Barbara Ernandorenak eskatu zutela leku
|
berean
borda egiteko lizentzia, baina ez ziela eman Herriak, esanez: " que se perdera el azebal que sirve para mantenimiento de los ganados en ybiernos rigurosos".
|
|
2020
|
|
|
Jerry
|
bere
borda aldera abiatu zen estropezuka. Atea irekitzerakoan, bere esku odolduaz krisketa busti zuen, baina bera ez zen konturatu.Egun hartan benetan harro sentitzen zen, zeren balentria handia egina baitzuen, eta berari egia aitortzea gustatzen zitzaion.
|
|
2022
|
|
|
Memento batez, langilerik ez ageri eta, ikusten ditizie (dituzte) eskütak oro hersten, orgak (gurdiak)
|
berak
bordatik jelkiten, bueltan alorrean behera joaten eta, kargatürik, petik gora burrunbaz bordan sartzen.
|
|
|
Amak azaldu ez zizkidanak kontatu zizkidan berak. Etorri zen
|
bere
bordatik dozena bat arrautza hartuta, eta guretik bertze dozena bat hartu zuen. Leoren herriko dendara joan zen, denetatik saltzen zuten han, eta bi arrautza dozena haien truke felpa zati bat erosi zuen, eta bion artean zapiak egin genituen biharamunean".
|