|
2000
|
|
|
Nekazari gizarte batekin topo egingo du, jauntxoen pean dagoen gizarte batekin.
|
Bertako
biztanleak Urdinen zapalketaren beldur direnez, ihes egitea erabaki dute. Julius arrotzak Urdinei eta jauntxoei aurre egiten lagunduko die nekazariei.
|
|
|
Krisi ekonomikoak, krisi soziala piztu zuen XIII. mendean, Euskal Herria banderizoen guduetan murgilduz. Familia desberdinen arteko borroka horietako ezagunenak oinaztarren eta ganboatarren artekoa eta agramondarren eta beaumondarren artekoa ditugun arren, Karrantzan ere gertatu ziren horrelakoak, eta hainbat urtetan
|
bertako
biztanleak eta lurrak Karrantza errekak bereizitako bando bitan banatuta egon ziren, Gil sendiaren aldekoak batetik eta Negrete sendiaren partaideak bestetik.
|
|
2001
|
|
|
Fort George La Grande Riviere ibaiarendeltako uharte zoragarri batean zegoen.
|
Bere
biztanleak udan ibaitik bizi ziren, eta neguan ur izoztuak gurutzatu eta basoan murgiltzen ziren. Emariaren handitzearen ondorioz, La Grande Riviereko urak ez dira jada izozten neguan.
|
|
|
Quebecek
|
bere
biztanle guztiek herri bakarra osatzen dutela dio, herri natibo amerikarrek eta inuitek nortasun berezia dutela aintzat hartu gabe: " Lucien Bouchard Quebeceko Lehen Ministroak adierazi zuen autodeterminazio eskubidea soilik ‘Quebeceko herriari’ zegokiola, ez indiarrei"(" Remarks of Grand Chief Matthew Coon Come", Interneten).
|
|
|
12 Iraken aurka ekintza militarrak eta, gero,
|
bere
biztanleen kontrako blokeo basatia egin dituzte beren aldetik, nazioarteko erakunde politikoetatik at.
|
|
2002
|
|
|
Lurralde honentzat berarentzat egitura bat nahi nuke, baina edozein izanik ere, ez dadila jendea banatzeko eta beste lurraldekiko haustura izateko; ez nuke Euskal Herria aurkarien arteko gatazka sorgune izatea. Ordea, berari dagokion lurralde baten egitura erreala ontsa ikusiko nuke,
|
bere
biztanleen desioa satisfatzeko, euskaldunak ezagutuak izan daitezen eta Ipar Euskal Herria ekonomikoki indartu dadin. Baina, finean eta funtsean, galdatu ditudan pertsona gehienak bezala, Errepublikako barnean gelditzeko
|
|
|
Baina beste hainbat gaixotasun tropikal edo" exotiko" samar bezala, liburuetako kontua besterik ez zen gaitzak ikaragarrizko berpiztea izan du azken aldi honetan, duela aste batzuetatik hona" Ipar Amerikako mehatxu berria" izena hartzeraino. Lehendik ere nahiko beldurtuta bazeuden
|
bertako
biztanleak, baina honekin beste kezka iturri bat gehitu zaie oraintxe urtebete edo (2001eko irailaren 11n hain zuzen ere) New Yorkeko Dorre Bikien aurkako ekintzaren ondotik hainbeste aztoratu dituen terrorismo kontuei.
|
|
|
Garabi erraldoiez betetako espazio hori, zakurren arteko borroka klandestinoen gertaleku da, edo gorpuak desagertarazteko putzu zorigaiztoko (192).
|
Bertako
biztanleak, eleberriko pertsonaia sekundario garrantzitsu direnak, Juan Perro edo Laranja Mekanikoa izen adierazkorrak daramatzate, eta, horrenbestez, berriro ere, musika eta zinemaren erreferentziek blaitzen dute Canoren eleberri hau. Esandakoez gain, Billie Holliday, Camaron, Leonard Cohen edo Lou Reed aipatzen dira Pasaia bluesen, eta Beluna Jazzeko Bob Ieregi bera tronpeta jotzaile xahar bihurtzen 156 orrialdean.
|
|
|
Etorkizunari begira, Donapaleun beste estudio berri bat sortzea da erronketako bat. Luxi Oxandabarats zuzendariak Euskaldunon Egunkariari azaldu zion moduan, «Amikuze nolazpait baztertua da, eta indarrak egin ditugu
|
bertako
biztanleak hurbiltzeko. Euskararen kinka larria ikusiz, eskualde horretan indar hori beharrezkoa izanen da»13.
|
|
2003
|
|
|
Bata Nazio Produktu Gordina da. Eta bestea NPG hori
|
bera
biztanle bakoitzeko.
|
|
|
Eta beren funtzio nagusia noble leinu baten (edo batzuen) prestigioa eta legitimitatea bermatzea zen. Lurraldeak eta
|
bertako
biztanleak, oso bigarren mailan agertzen ziren. Eta lanotarik batek ere ez zuen erreferentzia historiografiko gisa euskal komunitatea hartzen (dela Euskal Herria edo dela euskaldungoa).
|
|
|
Txiroak boterea ez izateagatik dira txiroak, ez dirua ezizateagatik. Iparra sostengaezina bada bere produkzio eta kontsumo ereduagatikda, eta Hegoa aldiz bere miseria gorriagatik; lehengoak bere ingurune aztarnakgutxitu lituzke, eta bigarrenak
|
bere
biztanleen bizitza duinerako baldintzak ziurtatu. Kanpo zorra kitatu zor kolonial eta ekologikoaren truke Johannesburgoko urrats galanta zatekeen, baina gai hori eta arestian aipatutakoen modukoak ez ziren Jo, burgoko Goi bileraren gai zerrendan (The Jo, burg Memo, 2002: 65).
|
|
2004
|
|
|
Monsanto multinazionalak ekoizten duen Roundup Ultra.
|
Bertako
biztanleak saiatu dira protesta egiten, baina Kolonbiako Uribe lehendakariak garbi erantzun die fumigazio plana ez dela inondik inora geldituko. Herritar askok auzoko Ekuadorrera ihes egin beste biderik ez du izan bizirik segitzekotan.
|
|
2005
|
|
|
indentitateari loturiko gaia, sinbologia. Eurohiriko hiritartasuna lortu behar dugu, bertako biztanleek hiri
|
bereko
biztanle sentitu behar dute eta horretarako baita sinbologia komuna sortu ere: Eurohiriko plaza edo hiritarrak bilduko dituzten guneak, esaterako.
|
|
|
Survival Internationalek atentzioa eman du jarawen tribuak Andamango artxipelago indiarrean dituen arriskuez. Bere lurraldea tsunamiak gehien kaltetu zuen arren,
|
bertako
biztanleak salbatu egin ziren naturaren seinaleak interpretatzen jakin zutelako, baina orain beste arrisku batzuei aurre egin behar diete. Gaur egun, Indiako kolonoek beren lurra inbaditu, animaliak lapurtu, gizonei alkohola eta tabakoa eskaini eta emakume jarawak sexu abusuz erabiltzen dituzte.
|
|
|
Seguruenik lurrak emango du
|
bere
biztanle guztien beharrak asetzeko adina, seguruenik ez ordea haien anbizio guztiak asetzeko adina.
|
|
|
1 Lehenengoan, nik espainiar eta frantziar Euskal Herrian egindako egonaldian zehar idatzitako oharrak eman nahi ditut ezagutzera eta, horien bitartez, herritxo honi eta
|
bere
biztanleei buruzko irudi argi bat eskaini nahi nioke irakurleari. Irudi edo kontzeptu hau, batetik, erabat beharrezkoa da hizkuntzaren baitan gauza asko zuzen ulertzeko, bertan nazioaren ohiturak eta herriaren kokagunea naturalki lotuta, elkarri lotuta, aurkitzen baititugu.
|
|
|
3 Hirugarren atalak, herriaren eta
|
bere
biztanleen deskribapena eta hizkuntzaren zatitze analitikoa egin ondoren, aurreko bi saiakera horien emaitza izango diren euskal nazio eta hizkuntzari buruzko hainbat ikerlan historiko eta filosofiko jasoko ditu. Kontua, hemen, honetarako eraginen bat duten zirkunstantzia guztiak aintzakotzat hartuko direlarik, zera izango da espresuki:
|
|
2006
|
|
|
Nafarrate, Elosu eta bestetan. «Herri hauetan zailago da euskaraz dakien bertako norbait topatzea, oso herri txikiak direlako eta
|
bertako
biztanleak Gasteizen edo beste nonbait bizi direlako. Nafarraten, adibidez, ez da euskaldunik bizi, lehengo euskaldunik behintzat:
|
|
|
Edozein kasutan nahiko gaizki hitz egin zuen guztietaz. Baskoien eta nafarren lurretatik pasatzea benetan arriskutsua zen bide bezala eta
|
bertako
biztanleak barbaro, basati eta zibilizatugabeak bailiran deskribatu zituen. Ikuspegi klasikoaren arabera ulertzen zuen barbariea, zibilizazioaren kontrakoa bezala.
|
|
|
Edonola ere, erregearen posizioa indartzen zuten hiribilduek,
|
bertako
biztanleak bere mendekoak baitziren eta ez beste inongo jaunenak, eta berari zor zioten leialtasuna eta zerbitzua (edozein zela ere), esandako moduan. Baina defentsa izaera estrategiko horri lotuta, kuriosoa da ikustea ez ziotela erregeari ozteratea pagatu behar, agian inguruaren defentsa beren esku zutelako eta hori haien kontu egiten zutelako.
|
|
|
Kolaboratzaileen hileko ekarpenari esker, Intervida Fundazioak hamar herrialdetako 3.857 komunitateren bizi baldintzak hobetzeko lan egin dezake.
|
Bertako
biztanleak oso egoera ahulean bizi dira. Hori lortzeko, garapen integraleko proiektuak egiten ditu, komunitateak hasieratik inplikatuz.
|
|
2007
|
|
|
Edo horrexegatik, hain justu. 1984ko estatuak opresioa darabil
|
bere
biztanleak mendean hartzeko. Bai mundu berrian, boteredunek askoz gauza zailagoa lortu dute:
|
|
|
Kontuan hartuak balira erabileraren ehunekoa gorago litzateke, baina, dakigun bezala, Idauzeko edo Ibarlako plazan adibidez egun osoan nehor ez entzunez ere egon ginateke. Eta
|
beraz
biztanle gutxirekiko herri horiek aztertuak ez dira, kalean jendearen hizkuntza erabileraren jasotzea ezinezkoa baita. Baina herrixka horiek Iparraldeko biztanleriaren zati txiki bat ordezkatzen dute eta beraz erabileraren ehunekoa ez litzateke hainbeste aldatuko.
|
|
2008
|
|
|
Zertxobait. Orientazio azokak dauzkate, karrera solidarioak, abokatu itsuen erakundea, idazle itsuena… Baina horietan parte hartzeko
|
bertako
biztanlea izan behar duzu. Nik hemen ez dut etorkizunik ikusten, eta ez itsua naizelako.
|
|
|
Herria Erandio Goikoatik sortu zela diote historialariek. Oraindik ere baserri giroko lekua da, eta industrializazioa heldu arte, errekatik urrun bizi izan ziren
|
bertako
biztanleak. Lurrera begira zer galdu gehiago izan zuten uretara begira baino.
|
|
|
Waterhouse auzoa bat gehiago da Kingstongo mendebaldeko auzotegi txiroen artean. Pobrezian murgilduta dagoen zonalde horri Olimpic Gardens deitzen diote
|
bere
biztanleek aspalditik. 1962an, Helsinkiko Olinpiar Jokoetan, auzo horietan sortutako Rhoden, McKinley eta Wint ek 400 metroetako hiru dominak ekarri zituztenetik.
|
|
|
familiari aterpea eta bizigunea eskaintzen zion lekua euskal izaerakoa zela erakustea. Neguriren kasuan,?
|
bertako
biztanleak nagusiki bizkaitar aberatsak izanik, ez Biarritzen bezala kanpotar turistak, etxeen, auzoaren, eta aisialdi lekuen euskalduntasuna errebindikatzea, ezin har daiteke, pintoreskismo zeinu soil gisa, halakorik ere baden arren.
|
|
|
Ondorioz, dinamika horrek harremanak sustatzen ditu jatorri desberdineko etorkinen artean, etorkinen eta autoktonoen artean baino gehiago. Sare horiek, emakume etorkinak eta
|
bertako
biztanleak lotzen dituztenak, bereziki erlazionatuta daude etorkinekiko laguntzarekin, hasierako laguntza sarearekin eta lanarekin.
|
|
|
Etxebizitza saldu Urte luzez eremu komunak garbitzen, zaintzen eta zaintzen aritzen dira, eta, higiezinean, inork baino hobeto ezagutzen dituzte eskailera eta
|
bertako
biztanleak. Baina atezainaren lanbidea iraungi egin da, eta pixkanaka atezain automatikoak, atezainak edo garbiketa eta mantentze kontratek ordezkatzen dute.
|
|
|
Era berean, erakundeek espezie birsartze mota horiek arautzea proposatzen dute, inplikatutako sektoreen iritzia kontuan hartuta: kudeatzaileak,
|
bertako
biztanleak, GKEak, zientzialariak, etab., eta, bereziki, Naturarentzako Mundu Batasunaren (UICN) berrezartze taldea. Proiektua abian jarriz gero, IMEDEAko adituek haren jarraipen planak aholkatzen dituzte.
|
|
|
Adifek egoera horien berri duela diote aurkakoek, baina ez duela agerian uzten. Espainian Malaga eta Cordoba arteko abiadura handiko trenaren lanak egitean, adibidez, Abdalajis bailarako akuiferoak «lehertu» zirela gogora ekarri dute, eta, ondorioz, uraren kontsumoan buruaskiak izatetik, kanpotik ekarritako uraren beharrean aurkitzera igaro direla
|
bertako
biztanleak. AHTren lanek ur geruzetan eragin ditzaketen kalteak kontuan hartuta, Euskal Herriko sistema geo hidrologikoan aldaketa sakonak gerta daitezkeela ohartarazi dute AHTren kontrako ekimenean ari diren lagunek.
|
|
|
Eta dena, gudan murgilduta gaudelako.Estatu Espainiarreko Defentsak, Bardeak, bonbak eta zabor ezberdina uzteko behar ditu. Nafarroako Erriberak, bere herriek eta bizi lagunek, gudan murgilduta egoteak dituen ezerosotasun, arrisku, kontaminazio eta balizko istripuak pairatzen jarraitu dituzte.Nafarroa,
|
bere
biztanleak oro har, ikusle moduan jarraitzen ditugu Gayarre (Bardeetako Juntaren lehendakaria) eta gerra ministroa den Carme Chaconen negoziaketak. Nafarroako, Euskal Herriko eta Espainiako telebisten, irratien eta komunikabide nagusien posizioa argia da; ondo ikusten da Bardeak Parke Naturala eta Biosferako erreserba izaten jarraitzea, Tiro Poligonoa izanik bardeetako ekosistemaren elementu ezinbesteko.
|
|
2009
|
|
|
Kalgash planeta Lurraren antzekoa da, oso antzekoa.
|
Bertako
biztanleak gu bezalakoak dira, eta gurea bezalako bizimodua dute. Alde bakarra dago:
|
|
|
Neurri batean edo bestean etxe guztiek izan dituzte ortua eta abere batzuk. Jatak artzaintzarako aukera parebakoa opetsi die
|
bere inguruko
biztanleei ogibide horri ekiteko.
|
|
|
Etxearen funtzio ekonomikoa, ez
|
bertako
biztanleena, sano espezializatua zenean, izen zaharrean ageri da. Horren adibide litzateke Errotatxu izena.
|
|
|
Horren inguruan, Blancok PPko presidenteari zuzendu ditu bere kritikak. Azaldu duenez, Mariano Rajoy benetan kezkatzen duen krisi bakarra bere alderdiarena da eta
|
bere
biztanleak, Camps, Barcenas eta Biboteduna dira bere ardura bakarra. Sustapen ministroak zer murriztu, ze langabezi ez ordaindu eta ze abiadura handiko tren eraiki barik utziko lituzkeen azaltzera gonbidatu du Rajoy.
|
|
|
60ko hamarkadan izan zen, eta batez ere 1968an Ama Lur estreinatu zenetik, zinemarekiko zaletasunak bere fruituak ematen hasi zenean maila handiko ekoizpenen bidez. Nestor Basterretxeak eta Fernando Larruquertek Pelotari eta Alquezar film laburrak ekoiztu zituzten Euskal Herria
|
bere
biztanleei ezagutarazteko egin zuten Ama Lur filmatu baino lehen. Euskal Herriko historia eta ohiturak islatzen dituen film horrek arrakasta izugarria izan zuen ikusleen artean eta pizgarria izan zen zentzu politikoan, sentimentalean eta artistikoan.
|
|
|
Lehendabizi, Ordezkarien Ganberak onartu behar ditu. Hor, Batasuneko estatu bakoitzak
|
bere
biztanle kopuruarekiko proportzionala den ordezkari kopurua du. Gero, Senatuak onartu behar ditu; hor, Batasuneko estatu bakoitzak bi senatari ditu, biztanle kopurua dena delakoa ere.
|
|
|
Operazioak gogortuko dituen esperoan, armada judua etenik gabe ari zaio erasotzen setiatua duen eremuari. Baita
|
bertako
biztanleak itotzen ere. Nazioarteko agentziek ezin izan zuten atzo giza laguntzarik sartu, pasabideak itxi zituztelako.
|
|
|
Informazioa jasotzen hasi nintzen lehen urteetan Latinoamerikako sarraskiak, irlandarren borroka eta mugiezinak ziruditen Europako mugen aldaketak ikusi genituen. Altxatu genuen Lituaniako bandera, hurrenak geu izango ginela sinetsita, hizkuntza
|
bereko
biztanleak elkar hiltzen ikusi genituen gorroto zaharren ondorioz, baina Txekoslovakia arazorik gabe bereizi zela jakin genuen. Irlandan bake hitzarmen nahasia izenpetu eta mugimendu errepublikarrak Belfasteko udala eta ipar Irlandako gobernua eskuratu zituen, eta berriz ere hurrengoak gu pentsatu genuen.
|
|
|
Bîhar ek DTP, Gizarte Demokratikoaren Alderdia, zoriondu nahi du hauteskundeetako emaitza bikainengatik (botoen %75etik gora dozenaka udal kurdutan, tartean hiriburua eta hainbat hiri garrantzitsu, eta boto kopuruaren igoera orokorra), eta dei egin nahi dio, halaber, Espainiako gobernuari Turkiakoari exijitu diezaion ekin diezaiola demokraziaren eta
|
bere
biztanleen eta gutxiengo nazionalen Giza Eskubideen errespetuaren bideari. Kurdistango herritarren gehiengo handiak apustu argia egin du Turkiako estatuaren demokratizazioaren eta begirunean oinarritutako elkarbizitzaren alde, eta ez da zilegi Espainiako gobernuak horri oztopoak jartzea.
|
|
|
Mendialdeko herrixka batean grabatu zuten pelikula, joan zen urtean.
|
Bertako
biztanleak oso kontserbadoreak dira, musulmanak gehienak, eta pelikula pornoa grabatzen ari ginela pentsatu zuten, azaldu du Helmerrek. Aya izeneko neskatoak (Kristyna Malerova aktorea) etxeko teilatura igota, arropa kentzen dueneko eszena gauez grabatu behar izan zutela kontatu du Helmerrek.
|
|
|
Hortik jo eta berehala irtengo zarete porlan gainera. Zuek ezkerrera eta gora doan bidea jarraitu, aurrera egitea
|
bertako
biztanleak bakarrik baimentzen dituen zirkulazioko seinalea duen horretatik. Arrastoek ere bide bera hartuko dute, nahiz eta laster eskuinera egin.
|
|
|
Hori terroristekin bat egitea omen litzateke. Gauzak horrela,
|
bere
biztanle guztiak sakrifikatu baino lehen amore ematea erabaki zuen gerrillak gaur zortzi. Errendizioa, bai, Sri Lankak hori ere errespetatu ez eta gerrillari guztiak banan banan hil arren.
|
|
|
Egiazki, ezin esan liburuaren ernamuina bere horretan oso originala edo berritzailea denik, George Perec en La vie mode d' emploi maisulanetik hasi eta Francisco Iba, ezen 13, Rue del Percebe bikaineraino, etxe bat eta
|
bertako
biztanleak protagonista diren hamaika kontakizun izan direlako. Off-On liburuan, berezitasuna testua osatzen duten narrazio labur, olerki, gogoeta, aforismo eta mikroipuinetan egon daiteke:
|
|
|
Erlijio Gerrak, Erreforma eta Kontrarreforma (bi horiek Iparraldean ere izan zuten eragin handia), Colonek Amerika" aurkitzeak" (horrek orduko munduaren kontzepzioa buruz behera jarri zuen: nor ziren
|
bertako
biztanleak. Jainko beraren seme izan zitezkeen?...)...
|
|
2010
|
|
|
I Mundu Gerra hastear, Alemania iparraldeko herri txiki bateko biztanleak urduri jartzen hasten dira istripu batzuk direla medio. Zigor erritualak direla ematen du azkenean eta estutasuna herrira eta
|
bere
biztanleetara heltzen da.
|
|
|
Elorriagaren Londres gertuago dago desparadisutik, distopia batetik, Inperio Britainiarraren zentro loriatsutik baino.
|
Bere
biztanleek teilatuetara jotzen dute elkarrekin egoteko, erdigunean dauden 407 teilatuetara, nobelan esaten den bezala. Horietako 17.era igotzen da egunero Phineas, duela 20 urte desagertu zen arreba, Sora, ba ote datorren zelatatzeko.
|
|
|
Aldudeko medikuak esparru berriak ireki nahi zizkien bai euskarari eta bai euskaldunei ere orduko ideologia elizkoia gaindituz, baina, kontura gaitezen, bete betean jo zuen ortodoxiaren kontra: sexua eta, tabu dira; ezinbestean, erdaraz aipa zitezkeen, baina euskaraz ez, euskarak babestu egiten zuen-eta kutsatu gabeko eremu bat, non
|
bertako
biztanleak, Lotilandiako euskaldun maitagarriak, Jainkoaren lege barruan bizi baitziren, edozein eragin galgarritatik euskarak gerizatuta.
|
|
|
Uztarketa ederra eta gogorra egunoroko bizitzan, behiala hurbilean, eta oraindik ere. Oroitzapenean Man of Aran film dokumental famatua (1934), Robert J. Flaherty zinema zuzendari amerikarrak bertan egindakoa (antzezleak
|
bertako
biztanleak zirela). Literaturari dagokionez, bertakoen artean aipagarriak dira irlanderaz eta ingelesez idazten duen Liam O. Flaherty edota aipatutako Máirtín Ó Direáin, Butter literatur sariduna eta irlanderazko puntako poeta.
|
|
|
Iparralderantz joaterik ez dutenez, altueran mugitzen saiatzen dira.’ Gainera, klima baldintzetan izaten diren aldaketek eragina izan dezakete ornodunen ugalketa zikloetan eta elikadura eta biziraupen aukeretan. Itsas faunaren kasuan, tenperatura igotzeak espezie berriak garatzea ekarri du, jatorri tropikaleko
|
bertako
biztanleak ugaritzea eta jatorri epeleko beste espezie batzuk gutxitzea.
|
|
|
Horrek guztiak
|
bere
biztanlea bezain aldakorra izan behar den etxe inguru baten beharra begi bistan jartzen du, bai erabil tzaile beraren aldaketak edo erabiltzaile ezberdinen desioak jaso aha izango dituena. Etxebizitzak denboran zehar alda kortasun bat eskatzen du ez baitakigu etorkizun hurbilak zer
|
|
|
Nahiz eta garai batean estatu españoleko probintzia izan, 1975ean gobernuak Marokoari zein Mauritaniari lurralde hori banatu eta
|
bertako
biztanleak abandonaturik utzi zituen, gero bekatua ezkutatu arren ahalik eta gutxiago egunkarietan agertu ohi da.
|
|
|
20.000 biztanle eskasekin, zirkunstantziek egin dute famatu: Gazako mugatik hurbil kokaturik, maiz ikusi ditugu komunikabideetan
|
bertako
biztanleak Qassam suzirien mehatxupean korrika eta, biztanle horien segurtasuna arrazoi modura emanez justifikatu dira Gazan egindako makina bat sarraski. Krisia aipatu dut biktima eragile modura, baina ez naiz finantza krisi globalaz ari, baizik eta famatu egin duten Qassam suziri horien gabeziak sorturiko krisiaz.
|
|
|
El Salvadorren gertatutakoek, garrantzi berezia izan dute beti Eliza osoan eta Vatikanoan bereziki: txikia izanik,
|
bere
biztanlerik gehienak katolikoak dira. Eta hala ere, izugarriak izan dira hango gerrateak, diktadurak, indarkeriak eta justiziarik ezak.
|
|
|
Izan ere, Buruxkak irakurritakoan jabetuko zara norainoko haustura zekarkion Etxeparek ordura arteko euskal letra jainkojale eta ahalketien mundutxoari, esparru berriak irekiz bai euskarari berari eta bai euskaldunei ere. Esaterako, Aldudeko medikuak amodioa eta sexua euskal irakurleen solasgai bihurtu zituen, eta, esan gabe doa, aurrez aurre jo zuen ortodoxiaren kontra, zeinaren arabera sexua eta, tabu diren arren, erdaraz aipa baitzitezkeen ezinbestean, baina euskaraz ez, euskarak babestu egiten zuen-eta kutsatu gabeko eremu bat, non
|
bertako
biztanleak, Lotilandiako euskaldun maitagarriak, Jaungoikoaren lege barruan bizi baitziren edozein eragin galgarritatik euskarak gerizatuta. Bada, sexu agerikoa aipatzeaz gainera, halaber nor eta Nietzsche bera zegoen kukututa Buruxkak liburuaren orrialdeetan han hemenka.
|
|
|
Etxeak izena du eta izen hori da, preseski, etxetiarrek hartzen dutena gainerakoengandik bereizteko; denborarekin familiaren deitura bihurtu zen. Horrela, hasiera batean, etxeek eta
|
bere
biztanleek izen bera zuten, esan nahi baita Iturralde etxekoak, adibidez, herrian Iturralde ziren, jakina.
|
|
|
1794ko martxoaren 3an agindu baten bidez Sara, Itsasu eta Azkaine herriak infAmes izendatu zituzten, ondorioz
|
bere
biztanle guztiak herbesteratuak izan ziren mugatik 80 kilometrotara gutxienez. Ainhoa, Ezpeleta, Zuraide, Kanbo, Larresoro, Makea, Lekorne, Luhuso eta Biriatu herrietako beste zenbaitek bide bera hartu zuten.
|
|
|
Mendi gora eta ibar sakonen artean kokatuta, naturak ez du gehiegi laguntzen.
|
Bere
biztanleak pobreak dira, ez dute behar adina jaten eta lapurketa dute ogibide. Gehiengoak euskaraz al bashkiyahitz egiten du, ulertezinak bilakatzen dituena.
|
|
2011
|
|
|
Androideak hiritik kanpo erakartzeko modua pentsatu dugu,
|
bertako
biztanleak erdian geratu ez daitezen.
|
|
|
Eta, ikusirik zer nolako arriskuak lekarzkiekeen hiri berriaren eraikuntzak, Abendañokoak hasi ziren gauez desegiten egunez arabarrek jasotzen zutena. Erregea ez zegoen lotsagabekeria hori jasateko prest, eta gau batez bere arma-gizonak bildurik, Abendañoko herria suntsitzeko asmoz atera zen,
|
bertako
biztanleak, zahar eta gazte, ar eta eme, labanaz garbitzeko, bat bera ere bizirik utzi gabe.
|
|
|
Fernandok eta Isabelek, errege erregina katoliko izenez ezagunagoak, bazekiten beren izenean konkistatu ziren lurretan esklaboak, afrikarrak izan edo
|
bertako
biztanleak izan, lanerako erabiltzen zirela.
|
|
|
Oraingoan, aldiz, badirudi bere asmoa izan dela sakontzea, arrazoibide luze, sakon eta askotarikoak ematea gaia agortu arte. Eta badirudi gaia Maroko dela (edo Arrif, edo Magreb) edo, bestela esanda,
|
bertako
biztanleak, bereziki amazigak, eta bereziki beren hizkuntza, amazigera. Baina hori ote da liburuaren zinezko gaia edo aitzakia bat besterik ez da beste gauza batzuei buruz hitz egiteko?
|
|
2012
|
|
|
Zu haien esku zaude. Amesgaizto absurdo hau da Europa eta
|
bere
biztanleak mehatxatzen dituena, zu eta biok barne".
|
|
|
Bestalde, Israelgo kontrol militarraren pean dauden Zisjordaniako herrixka palestinarrek ez dute maiz zaborra jasotzeko zerbitzurik.
|
Bertako
biztanleak, nekazariak gehienak, hondakin organikoekin konposta sortzen dihardute hamarkada luzez.
|
|
|
Aita semeen hizkuntza euskara zen, Zaraitzun eta inguruko bailaretan mendeetan hitz egin zena. Hantxe ibiltzen ziren
|
bertako
biztanleak beren ahotsez eta kontuez gozarazten. Baina Orreagara etorritako monje kanpotarrek Mikeloten kantari dohain miragarriak ikusirik, bahitu eta monje kantari bihurtu nahi izan zuten.
|
|
|
Ezer ez zen esan ez entzun gai honi buruz Rue Pavée St. Andrén etxe
|
bereko
biztanleen belarrietara iritsi zenik. M. St.
|
|
|
Monsieur Bovary aita artean beste hilabete batez geratu zen Yonvillen, non, goizetan plazan bere pipa erretzeko eraman ohi zuen zilarrezko galartzudun polizia txapel hanpurutsu bat medio,
|
bertako
biztanleak liluratu baitzituen. Halaber pattarra ugari edateko ohitura zeukanez, sarritan bidaltzen zuen neskamea Lion d. Or era beretzako botila bat erostera, hau bere semearen kontuan apuntatzen zutelarik; eta bere lepokoak lurrintzen, bere errainaren kolonia ur hornidura osoa bukatu zuen.
|
|
|
Haien aburuz beraien gatazka eta garaipenei argi egiteko soilik pizturik zeuden argiontzi horiek lehen bezain argitsu distiratzen dute orain; haien grinak eta ametsak, ordea, aspaldi itzali ziren beraiekin batera, bidaiari arduragabeak baso ertzean piztutako su ttipia itzaltzen den bezalaxe! Baina nolako borondate irmoa behar zuten ziur egoteko zeru osoak,
|
bere
biztanle ezin zenbatuzkoekin, begikotasunez so egiten ziela, mutu baina iraunkorki... Eta gu, haien ondorengo errukarriok, alderrai gabiltza munduan, sinesterik eta harrotasunik gabe, ez gozamen ez beldur, halabeharrez amaiera etorriko zaigula pentsatzean bihotza nahi gabe zapaltzen digun izua izan ezik; gu, haien ondorengo errukarriok, dagoeneko ez gara sakrifizio handietarako gauza, ez gizadiaren onuragatik, ez geure zoriontasunagatik, bai baitakigu ezinezkoa dela; eta axolagabe jotzen dugu zalantza batetik bestera, gure arbasoek oker batetik bestera jauzi egiten zuten modu berean; baina guk, ordea, ez dugu ez haiek zuten itxaropena eta ez jendearen zein patuaren aurkako borrokan arimak kausitzen duen gozamen zehaztugabe baina zinezko hori ere...
|
|
|
|
Bertako
biztanleak banatzea: eremu turistikoak gainerako zentro turistikotik landa inguruneetan bereizteak, batzuetan, gizarte bereizketa dakar.
|
|
|
Lehenago aipatu dugun moduan, eredu turistiko jasangarri bat garatzea eredu horretan parte hartzen duten agente guztiei dagokie: agintariak, enpresak, erabiltzaileak,
|
bertako
biztanleak. Horretarako arauak ezartzen dira, lankidetza eta babeserako programak sortzen dira, ingurumena zaintzeko diru-laguntzak ematen dira, baliabideen erabilera jakin baterako jokabideak sustatzen dira eta abar.
|
|
|
Aitzitik, Ipar Irlandan ez dugu eszenatoki hori, etakontsoziazioa izango den lurraldearen tamaina txikitzat jo daiteke, Erresuma Batukoa izanik ere; izanere, autodeterminaziorako eskubidea bertan bizi diren biztanleen araberakoa dela aintzatesten du IparIrlandak, eta hori, praktikan, lurralde horren subiranotasuna onartzea da. Errealitate horrek honakohauen erantzule egiten ditu
|
bertako
biztanleak: (1) Ipar Irlandan hartutako erabakien erantzunle, eta (2) lurraldean Britainia Handikoak aplika daitezen toleratzearen erantzunle.
|
|
|
lehenengoa, suntsitzea; bigarrena, norbera bertara bizitzen joatea; hirugarrena, beren legeekin bizitzen uztea, zergak kobratuz eta lagun iraunaraziko dion kide gutxikogobernu bat ezarriz. Izan ere, estatu hura printzearen esku egonda, gobernukide hauek badakite ezindirela haren adiskidetasunik eta sostengurik gabe bizi, eta edozer gauza egingo dute hari eusteko.Eta askoz ere errazago eusten zaio libre bizitzen ohitutako hiri bati
|
bere
biztanleen bitartez, besteedozelan baino». Mendebaldeko probintziak lehenago, eta Nafarroako lurraldeak konkistatu zituenean, doi doi bete zituen Gaztelako Erreinuak aholku horiek.
|
|
|
b. Lurraldea eta
|
bertako
biztanleak ez dira ekonomiaren esparru batsoilik, baizik eta baliabide ekonomiko bat berez. Alde horretatik, lurraldearenespezifikotasuna da teknologiari kultura jakin batekin gurutzatzea ahalbidetzendiona, hori da singulartasuna ematen diona, ekarpen kultural propioa abiapuntutzathartuta.
|
|
|
Karlisten eta liberalen arteko zatiketa edo banaketa gainditu beharra zegoela aldarrikatuz, alderdi fueristaren aldarrikapena egin zuen. Foruen aipamenetik lurraldearena eta
|
bertako
biztanleak ageri dira bere diskurtsoan, euskal lurraldea, Irurac Bat edo hiru probintzietara mugaturik, ondoko urteetan lau herrialdeetara Nafarroa barne, proposatuko zela. Agerkariak bere idazlanetan, 1854ko giro politikoan Espainiako gobernu zentralean liberal sutsuak buru zirela, lurralde politika indartu behar zela aldarrikatuz" euskal politikaren" ikuspegia defendatzen zuen.
|
|
|
Aditu meteorologikoek esan dutenez, Afrikako eguraldi baldintzei eragiteak ondorioak izango lituzke Europakoetan. Afrika tropikala epel bilakatuko balitz, Europa artiko bihurtuko litzateke eta Ingalaterraren, Belgikaren eta Danimarkaren irudi kezkagarri bat marrazten da; hainbat oin elurren azpian eta
|
bertako
biztanleak blokeka emigratzen herri epelago batzuetara edo eskimalen bizitza eramaten.
|
|
|
Espainiako armadak 15.000 gizon eta kalibre handiko artilleria zituen, eta uztailaren 24an Taconeran bildu zituen tropak. Albako dukeak hiria mehatxatu zuen esanez amore eman ezean hiriari eraso eta
|
bertako
biztanleak zismatikoak izanen balira bezala tratatuko zituela," gupidarik gabe, su eta odolez". Uztailaren 25ean, errendizioa sinaturik, Albako dukea San Lorentzoko atetik sartu zen, aurrean banderak eta musikariak zituela.
|
|
|
Knock medikua lanean hasi zen mendi apartatu batean zegoen Saint Maurice deituriko herrixkan.
|
Bertako
biztanleak osasuntsu zeuden eta ez ziren medikuarengana hurbiltzen. Bere aurretik izandako medikuak esan zion:
|
|
|
Euskal izanaz dudakor ibiltzen diren eleek ez dute gehiago durduzatzen, Jara papoaren aurrean pentsaketa dagon ibiltari zaharra. Oroit zaite zu, atzerrian edo herrian
|
bereko
biztanle dudakorra, Euskaldun izan ala ez, hor dagola bizi, Euskal Kultur Ama. Zohaz ikustera, Herrian berean bizi eta xumeki euskal kultur biziaz eta horren geroaz arduratzen diren euskal alaba eta seme goresgarriak, heian atzetik ausiki egiten duten elkarri?
|
|
2013
|
|
|
Zumaiako herria edota
|
bere
biztanleen onurarako, kirol, kultur edo gizarte mailan, etekin ekonomiko propiorik gabe, modu iraunkorrean lan egiteko eratu diren elkarteak.
|
|
|
«Hasieran, batailaren irudikapena egitea pentsatu genuen, baina gero erabaki genuen gudu bat ez dela ospatzeko ezer». Ordoñezek gaineratu duenez,
|
Berako
biztanleek «ondorio gogorrak» pairatu behar izan zituzten, eta horixe irudikatu nahi izan dute. «Gurea ez zen gerra baten ondorioz gu nola geratu ginen islatu nahi dugu».
|
|
|
Ildo horrek garrantzi estrategiko handia zuen: Ingalaterra zen nagusi itsasoan, eta alemanek zailtasun handiak zituzten salgaiak eskuratzeko, eta, beraz, baita
|
bere
biztanleei jatera emateko ere. Hots, gerla ez zen frontean bakarrik irabazi behar, azpiegiturek sekulako garrantzia zuten.
|
|
|
Horrek arrisku larria eragiten die zuzenean kaltetutako komunitateei, baina baita gainerako herritarrei ere. Elikagaiak esportatzeko landu daitezkeen lurrak erosteak
|
bertako
biztanleak baliabiderik gabe uzten ditu, produktu horiek milaka kilometrotik lekualdatu eta espekulazioarekin bat egiten dutelako. Lehengai merkataritza monopolizatzen duten enpresa handiak arau argirik gabe, Oxfam alerta.
|
|
|
Bartzelona nortasun eta memoria faltsua sortzen ari da, urtero hiriz hiri errepikatzen diren gertakariak asmatuz, bere tradizio garaikide propioa sortzeko ezgai, gertakariz gain asaldaturik, partaidetza aurreikusi, eztabaidatu eta sustatu ezinik. Sistema turistikoak hiri ehun historikoak irentsi eta
|
bertako
biztanleak kanporatu ez ditzan aukera bakarra erakunde eta turismo eragileek lekuan bertan bizi kalitatean kuota, zerga edota tasa bidez inbertitzea da, turismoak utzitako irabaziak bertan banatzea, alegia.
|
|
|
Egoera horren aurrean,
|
bertako
biztanleak aurka atera, eta mugimendu auzotarren bitartez espekulazio operazio hauek eta hiriko tailer guztien desagerpena gelditzen saiatu ziren. Dena aldatu zen 2002 urtean auzoarekiko konpromiso maila altuarekin adituen talde bat sortzean; taldearen helburua industri patrimonioan gelditzen ziren elementuak berreskuratu eta mantentzea zen.
|
|
|
Alabaina, behin bertan kokatuta, zientzialari, geografo, etnografo, eskola maisu, etxegile edo nekazari izatea tokatu zitzaien. Eta bidenabar, nahita edo nahi gabe, estatuaren aliaturik onenak bihurtu ziren mugak zabaltzeko eta
|
bertako
biztanleak zibilizaziora makurrarazteko ahaleginean.
|
|
|
Eguerdian, hamabosten bat legoako bidean, ke pila bat ikusi zuten lurrean, bata bestetik oso gertu.
|
Bertako
biztanleak ziren, arrotzen iritsieraren albistea pasatzen elkarri. Hurrengo egunetan, sarri hurbildu ziren indioak ertzera eta, hitzez eta imintzioz, edo ertzean opariak utziz eta dantza eginez, lurrera joatera gonbidatu zituzten itsasontziko gizonak.
|
|
|
Garai berean, itsasontziarentzako egurra aurkitutako tokian, Nuestra Señora de Guadalupe misioa fundatu zen. Esan dugu Ugartek, bere zeregin guztien artean, beti atera zuela tartea
|
bertako
biztanleak konbertitzen saiatzeko. Emaitza onekin, antza:
|
|
|
(...) eta hiribildu honek eta
|
bere
biztanleek berriz izan zitezkeen kalteak kontuan izanik, eta fede saindu katolikoaren eta Jaungoikoari zerbitzatzearen aurkako ekintza hain gorrotagarriak erein ez zitezen, eta baita ere frantsesak zirelako eta, beraz, ezin zirelako hiribilduan bizi Bere Maiestateak urtebete lehenago Errege Gutunean agindu zuen bezala, eta bidezko abegiagatik, aipatutakook atzerriratu egin zituztela euren nazio e...
|
|
2014
|
|
|
304 Epikteto zaharrak gure Eraikitzaile Erraldoiei: . Zure herria ez duzu goratuko etxeetako teilatuak altxatuz, baizik eta
|
bere
biztanleen arimak.?
|
|
|
Zuriek agindu bakarrik ez.
|
Bertako
biztanleak, beltzak, esklaboak bezala tratatzen zituzten!
|
|
|
Alsaziarrak, adibidez, «objektiboki» historia, kultura eta hizkuntzari dagokionez alemanak dira, baina 1789ez geroztik Estatu frantseseko hiritarrak izan nahi dituzte. Bestalde, Frantzia estatua baldin bada, ez da bakarrik
|
bere
biztanleek horixe nahi izan zutelako, hau da, «volonté générale»ek horrela erabaki zuelako. Horretaz gain, beste hainbat faktore eta zirkunstantzia politiko, dinastiko, diplomatiko eta militar kontuan hartu behar dira.
|
|
|
|
BERTAKO
BIZTANLEAK?
|
|
2015
|
|
|
Borjak eskatu zuen bakarra dirua izan zen, oso bitarteko gutxi dituztelako. Esate baterako, kontatu zuen uharte guztian anbulantzia bat zutela
|
bertako
biztanleak eta errefuxiatuak artatzeko, eta Euskadi Irratiko elkarrizketa izan aurreko egunean egun bakar batean 1.700 pertsona atera zituztela ere komentatu zuen. 1.700, egun bakar batean, Lesbos inguruan soilik!
|
|
|
Eta hiria ongizate eta oparotasun berdingabez bete zen.
|
Bertako
biztanleak, hala ere, ez ziren zorioneko, erlojuek bi bat minutu atzeratzen baitzuten hileko, eta hiru ere bai batzuetan.
|
|
|
|
Bertako
biztanleak kezkatuta daudela ere entzun du Ariren amak. Eta ez da gutxiagorako, familia gutxi batzuk behar handi samarrean bizi diren inguru batean neguan beste berrogeita hamar gizon inguru egongo direla jakiteak ez bailuke inor lasaituko.
|
|
|
alegia, desinibitzeko, lotsa galtzeko, ondo pasatzeko hasten naiz edaten, adin horretako guztiek egiten duten bezala. Edan ahala gero eta hobeto sentitzen naiz, alaiago, besteekin bat eginago, norberaren eta besteen arteko mugak deseginago, harik eta, halako batean, gauaren erpinean esango nuke, zure gorputz eta gogoa hedaturik nabaritzen dituzun arte, urtu egin direla konbentzioak eta beldurrak, egiazko komunio batera iristen zarela, komunio kosmiko batera, mundu osoa eta
|
bertako
biztanleak oro besarkaturik bazenitu bezala. Une txikia edo luzea izan liteke hori, faktore askoren arabera:
|
|
|
–(...) irratiak asmoa luke estudio berria irekitzea Donapaleun. Amikuze nolazpait baztertua da, eta indarrak egin ditugu
|
bertako
biztanleak hurbiltzeko. Euskararen kinka larria ikusiz, eskualde horretan indar hori beharrezkoa izanen da.?
|
|
|
...ziren deskolonizaziorako urratsek (gerora erabatekoa izan ez zela ikusi den arren), nazionalismo arabiarraren eta pan arabismoaren igoerak, Ekialde Hurbileko ezkerreko alternatibek, Gerra Hotzak eskualdean utzitako ondorioek, eta berriki islamismo politikoaren edo Udaberri Arabiarra delakoaren aldaeren arteko desberdintasunen pisuak askotan gainjarriak dauden etapa batzuk erakusten dizkigute, non
|
bertako
biztanleak antolatu egiten diren eraso inperialistei aurre egiteko.
|