|
2000
|
|
|
Oraingo boza" berea" dela esaten du Iñaki Aldekoak, eta ez lehen liburuko poemetakoa bezalakoa. " Ahots desengainatu eta gogorragoa da, badaki ahots honek zintzo eutsi behar diela bizitza eta memoriari; ezin diola,
|
bere
bakardadean, aberri berriak irakur literatura imajinatzeari ekin, zeren ezinbestez, bere nortasunaz eta bere borrokaz, hitz batez, bere aberriaz ahaztuko baita." (8 or.)
|
|
2002
|
|
|
Mikel Hernandezen Etorriko haiz nirekin? (1991), Bernardo Atxagaren Gizona
|
bere
bakardadean (1993) eta Zeru horiek (1995), Laura Mintegiren Nerea eta biok (1994), Ramon Saizarbitoriaren Hamaika pauso (1995), Xabier Mendiguren Elizegiren Berriro igo nauzu (1997), Patxi Zabaletaren Arian ari (1996), Jon Urrujulegiren Arragoa (1997) edo Unai Iturriagaren Berandu da gelditzeko (1999).
|
|
|
Atxagaren bibliografia benetan oparoan molde askotako testuak aurki ditzakegu: haur eta gazteentzat idatzitako 30 liburutik gora, irrati nobelak (Antzoki iluna, 1990), lezio edo irakurketak (Henry Bengoa Inventarium, 1988; Lezio berri bat ostrukari buruz, 1994; Itzultzaile bat Parisen, 1996; Groenlandiako Lezioa, 1997); poesia liburuak (Etiopia, 1978; Poemas & Híbridos, 1990; Nueva Etiopía, 1996); eleberriak (Bi anai, 1985; Behi euskaldun baten memoriak, 1991; Gizona
|
bere
bakardadean, 1993; Zeru Horiek, 1995)...
|
|
|
Gizona
|
bere
bakardadean (Pamiela, 1993) da ildo berri honetan sartzen den Atxagaren lehen eleberria. 15 hizkuntzatara itzuli dute eta sari garrantzitsuak hartu ditu:
|
|
|
Ikusten dugu izenburutik bertatik gailentzen direla obraren bi osagai nagusiak: gizona eta
|
bere
bakardadea. Eleberria 1982ko ekainaren 28an hasten da, eta ekintza hurrengo 5 egunetan gertatzen da, Munduko Futbol Txapelketan.
|
|
|
Baina hariaren bi fokuek, hau da, batetik protagonistaren barne bakardadearen mamitzea eta bestetik terroristen ihesaldiaren inguruko intriga, Gizona
|
bere
bakardadean eleberri psikologikoa edo thriller bat dela esatera eraman bagintzakete ere, haren edukia sinplifikatzeko arriskua ekar lezake horrek. Egia da suspense eleberria dela, eta, ildo horretatik jarraituz, narrazioaren erritmoak irakurlearen jakin minarekin jolasten du, lehen lau egunetan mantsoa baita, analepsiaren bidez, eta azken egunean, berriz, azkarragoa, atzera kontaketaren bidez. Baina intrigaren bilakaerari protagonistaren baitako mundua kontatzeko orduan erabilitako sakontasuna gaineratu behar zaio.
|
|
|
Azaleko azterketa soila eginda ere, segituan ohartuko ginateke 1980ko hamarkadatik gaurdaino argitara eman diren eleberri askotan polizi eleberriaren baitako tipologiek gurean izan duten presentzia garrantzizkoa. Hasi 1980ko hamarkadan kaleratu diren landa giroko eleberrietatik (Kcappo, Hamaseigarrenean aidanez...) eta gaurko eleberri gehienetara (Gizona
|
bere
bakardadean, Bihotz bi, Ur uherrak, Beluna Jazz...), sarritan agertzen dira thriller modernoetan erabiliak diren estrategia narratiboak. Honetaz gain, dudarik ez dago eleberri mota honek gurean arrakasta handia lortu duela eta 110 Streeteko geltokia (I. Zabaleta) edo Alaba (G.
|
|
|
Yehuda (1992), Moskuko gereziak (1996) eta Samurai berria (1999); Xabier Montoiaren Non dago Stalin? (1991), Aingeru Epaltzaren Ur Uherrak (1993); Bernardo Atxagaren Gizona
|
bere
bakardadean (1993); Jon Alonsoren Katebegi galdua (1996) eta Harkaitz Canoren Beluna Jazz (1996) eta Pasaia Blues (1998). c.1) Gotzon Garate (1934)
|
|
|
Gizona
|
bere
bakardadean
|
|
|
Eleberriaren oinarri politikoa zela eta, elkarrizketa ugari eman zituen Atxagak, eta bertan gogoeta egin Euskadiko politikari abertzaleen ikuspegi eta jarreretan bere ustez nagusitzen zen gehiegizko erromantizismo politikoaz. Hausnarketa kritikoari dagokionez, esan daiteke, eskuarki, pentsatu zela eleberria gehiegi mugatzen zuela bere garapen tematikoak, eta nahiz testuaren kalitateaz dudarik egiten ez zen, kritikari gehienek obra txikia ikusi zuten honetan, Gizona
|
bere
bakardadean harekin konparatuz (ik. R.
|
|
|
narratzaile orojakilea erabiltzen du, eta hautu horrek bakarrik testuaren estilo tradizionala adierazten digu. Hariak Elsaren ibilbide sentimentala kontatzen digu; emakume gazte hori, Luc bere mutil lagunak baztertu ondoren,
|
bere
bakardade izugarria gainditzen saiatzen da Pierre Maunier apaizarekin harremanetan hasiz. Bruselan kokatua den eleberri honek ere aurreko eleberrien oinarri modernoa dauka, eta idatzia izan zen garaiaren isla da:
|
|
2005
|
|
|
17 Hamarkadako lehenengo urte hauetan 90eko narratiba ezaugarriztatu zituen lan handiak argitaratu ziren. Bernardo Atxaga Obabakoak liburuan erakutsitako joera fantastikotik errealismorako aldaketa gauzatu zuen Gizona
|
bere
bakardadean (1993) eta Zeru horiek (1995) eleberrietan. Ramon Saizarbitoria, aurreko hamarkada osoan isilik, Hamaika pauso (1995) eleberri handiarekin itzuli zen, eta Obabakoak bildumak izandako eraginaren gainean gogoeta eginda, Anjel Lertxundik ordura arteko ibilbidea aldatu eta horren ondorioz Otto Pette (1994) eleberria plazaratu zuen.
|
|
2019
|
|
|
Azken hori izan zen 90eko hamarkadan errealismo gordinera salto egin zuena. 1991ko Behi euskaldun baten memoriaken ondoren, errealismo gordinaren ildotik Gizona
|
bere
bakardadean (1993) eta Zeru horiek (1995), argitaratu zituen. Ondorioz, euskal literaturari dagokionez, 1980 hamarkadan eleberrigintza fantastikoa gailendu ondoren, euskal idazleek errealismo subjektiborako bira egin zuten (Olaziregi 2002: 143146).
|
|
|
Historiografietan sarri jasotzen da egilearen produkzioaren eten hura azaltzeko argudio gisa egileak ez zuela bat egiten trantsiziotik hasi eta laurogeita hamarreko hamarkadara arteko euskal narratiban fantasiak, narratiba alegorikoak eta errealismo magikoak nagusi ziren joerekin, eta berea beti errealismoaren ildoa izan dela. Horren adierazgarritzat hartzen da Bernardo Atxagaren (Gizona
|
bere
bakardadean, 1993) eta Saizarbitoriaren narratibaren eskutik (Hamaika pauso, 1995) heldu zen" errealismoranzko bira" rekin batean identifikatzea donostiarraren itzulera (Olaziregi 2011). Izaro Arroitak ere (2015: 25), Apalategik esandakoa gogorarazten du, honen harira:
|
|
|
Bernardo Atxagaren eleberrietan gutxitan agertzen dira protagonista femeninoak paper nagusietan. Gizona
|
bere
bakardadean eleberrian, esaterako, Carlos protagonistak gordea duen komandoko burua emakume zakar bat da, eta thriller honetako orrietan rol pasibo bat soilik jokatzen duen arren, nortasun handiko pertsonaiatzat profilatzen du, inguruko beste guztiak menderatzen dituena. Carlos bera berriz, pertsonaia tragikoa da, iraganean harturiko erabakiei ukorik ez egiteagatik, berriro ekintza armatuan inplikatzen da eta.
|
|
2021
|
|
|
Ez noa esatera irakasleak izan behar duela ikaslearen laguna, baina bai hor egon behar duela, eta eskaini egin behar diola, eta zerbitzari komatxo artean esanda baina... Zerbitzari afektibo izan behar du, eta
|
bere
bakardade momentuetan izan dezala muki-zapi baten ordez paper zati bat,[...] eta bertan inprimatuta pauso batzuk eta pausu horiek deszifra ditzala bere erara. Hori da eskaini behar zaiona".
|