|
2002
|
|
|
Segituan ohartzen gara oroimenaren sare proustiarrean azaleratuz doazen bizipen guztiek protagonistaren konpromiso politikoarekin egiten dutela topo.
|
Bere
amatasunaren gunerik garrantzitsuenak (haurdunaldia, erditzea, gaixoaldiak...) gertakari politikoekin daude lotuta (amnistiaren aldeko kanpainarekin, itxialdi eta manifestazioekin), pertsonaiak aukeratutako konpromisoarekin. Modu honetan, trebezia handiz, konpromiso politikoa eta amatasuna uztartzea eragotzi dioten emakume baten aitormena eskaini digu Urretabizkaiak. a.3) Ramon Saizarbitoriaren eleberrigintza 1990eko hamarkadan:
|
|
2003
|
|
|
" Andra Maria" ta, batez be," Ama Birjina". Bai egoki aukeratua izan dala deitura hori, bai atsegingarria Mariarentzat,
|
bere
amatasuna eta Birjintasuna guk ahaztutea... Ganera, gure Begoñako zaindariak be
|
|
2006
|
|
|
Oporraldiei dagokienez, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak esan dulangileak urteko oporrak izan ditzakeela
|
bere
amatasun atsedenalditik aparte.Amatasunaren ondoriozko atsedenaldia eta oporraldiak aldi berean direnean ere, langileak eskubide hori dauka, nahiz eta oporrak plantilla guztiarentzat orokorkifinkatuta egon, akordio kolektiboaren bidez. Eskubide hau Zuzenbide komunitariotik eratortzen da, eta, ondorioz, nahitaezkoa da Espainiako langile eta enpresariguztientzat.
|
|
|
Amatasunaerditzearen bidez zehazten da; hortaz, ama nor den legez zehazteko nahikoa damedikuaren partea jaioberria inskribatzea eskatzen duenaren adierazpe narekin batetortzea. Auzitegi Gorenaren arabera (1999ko irailaren 21eko epaia), emakumeaerditzen laguntzen duena behartuta dago Erregistro Zibilari eman beharreko parteanamaren nortasuna adieraztera; hots, emakumea ez dago
|
bere
amatasunaren aurreananonimotasuna gordetzeko baimenduta.
|
|
2009
|
|
|
bere egiten zuena, bizitzaren zentzuari eusteko ahaleginean: sentimendu garbi desinteresatu bat zen, sentimendu garbi desinteresaturik izatekotan, hirurak biltzen zituèn aterki espiritual bat ere bai, bide batez, edo jainkozko altxor bat, izeba Ernestinak bihotzeko ezkutalekurik barrukoenean gordetzen zuena; gainerakoan,
|
bere
amatasunaren talaiatik, izeba Ernestinak anaien arteko elkarrizketak gainbegiratzen zituen, baita parte hartzaileek norabide batean zein bestean ematen zituztèn aurrerapausorik txikienak hautematen ere: haietako bat, Domingoren ahotsarekin lotua, nabarmena izan zen; bisitan joaten zitzaion bakoitzean, izan ere, Domingok. Aupa, Frank!?
|
|
|
haren bisaiari xeheki erreparatuz gero, baina, argibide gehiagori antzemango zizkion datu biltzaile balizko batek, han izan balitz: ...ailen gorritze bat, esate baterako, ez erabatekoa, baina bai igartzeko modukoa?, lotsak edo eraginda; lotsa hura, baina, nekez izan zitekeen Ada lotsa zezakeèn lotsa lotsakor bat, haragiarekin lotutako keria edo bekatu hipotetiko bat etorki eta iturburu zuena, Adaren berezko herabetasuna baizik, honek, Benjamin Mariaren itzal luzea gainetik kendu ezin zuenak, ez erabat bederen?, uko egin baitzion
|
bere
amatasunari, baita haragizko harremanei ere, ondorioz, kontzienteki ez ezik, ikustekoa izan zen nola erantzun zion Adak Damasori egun batzuk lehenago, honek emandako aholkuari,, senargaia hartu eta ezkondu egin zenuke?, arrebak ezetz erantzun zionean, era txar bezain minduan erantzun ere, haurren ipurdiak garbitzeko gogorik ez zuela-eta!?, inkontzienteki ere, amets errepikakorra zuen Adak haurdun... haurdunaldi berezi bezain bitxiak ziren haiek, haatik, epea bete ondoren haizeaz erditzen baitzen beti?; eta, halere, animalia ugaztun bat zen neurrian, pentsatzekoa da ezen Ada, noizean behin, beste gorputz baten beroaren faltan zegoela, neguko gau luzeetan batez ere, baina hain zituen, bestalde, erroetaraino sartuak bere beldur haiek, munstroak noiznahi egin baitzezakeen emetasunik gozoenaren haitzulo abegikorra bere?, non azkenean onartu egiten baitzuen bere egoera:
|
|
|
zu Aldazzzoro zara goitik behera, ni bezalaxe" –, erraietatik bazter orotara hedatzen nabaritzen zuèn maitasunezko sentimendu sakona bereganaturik; irudipena zuen, gainera, gorputza atzean utzi eta, arimaren leihoak irekita, espazioan zehar zabaltzen zela bi anaien mugimenduek sortzen eta birsortzen zutèn sentimendu hura, berak ere –izeba Ernestinak– bere egiten zuena, bizitzaren zentzuari eusteko ahaleginean: sentimendu garbi desinteresatu bat zen, sentimendu garbi desinteresaturik izatekotan, hirurak biltzen zituèn aterki espiritual bat ere bai, bide batez, edo jainkozko altxor bat, izeba Ernestinak bihotzeko ezkutalekurik barrukoenean gordetzen zuena; gainerakoan,
|
bere
amatasunaren talaiatik, izeba Ernestinak anaien arteko elkarrizketak gainbegiratzen zituen, baita parte hartzaileek norabide batean zein bestean ematen zituztèn aurrerapausorik txikienak hautematen ere: haietako bat, Domingoren ahotsarekin lotua, nabarmena izan zen; bisitan joaten zitzaion bakoitzean, izan ere, Domingok" Aupa, Frank!" esateko ohitura hartu zuen oles gisa," Kaixo" edo" Egun on" esan zezakeen bezala, eta Benjamin Mariak, ahotsa entzun orduko, irri bat marrazten zuen ezpainetan; gero, Domingo kontu kontari hasten zitzaion, barre edo barre itxurako hotsak tartekatzen zituela, harik eta isilik geratzen zen arte, aurretik galdera bat eginez noiz edo noiz:
|
|
|
haren bisaiari xeheki erreparatuz gero, baina, argibide gehiagori antzemango zizkion datu biltzaile balizko batek, han izan balitz: ...esate baterako –ez erabatekoa, baina bai igartzeko modukoa–, lotsak edo eraginda; lotsa hura, baina, nekez izan zitekeen Ada lotsa zezakeèn lotsa lotsakor bat, haragiarekin lotutako keria edo bekatu hipotetiko bat etorki eta iturburu zuena, Adaren berezko herabetasuna baizik, honek, Benjamin Mariaren itzal luzea gainetik kendu ezin zuenak –ez erabat bederen–, uko egin baitzion
|
bere
amatasunari, baita haragizko harremanei ere, ondorioz, kontzienteki ez ezik –ikustekoa izan zen nola erantzun zion Adak Damasori egun batzuk lehenago, honek emandako aholkuari," senargaia hartu eta ezkondu egin zenuke", arrebak ezetz erantzun zionean, era txar bezain minduan erantzun ere, haurren ipurdiak garbitzeko gogorik ez zuela-eta! –, inkontzienteki ere –amets errep... haurdunaldi berezi bezain bitxiak ziren haiek, haatik, epea bete ondoren haizeaz erditzen baitzen beti–; eta, halere, animalia ugaztun bat zen neurrian, pentsatzekoa da ezen Ada, noizean behin, beste gorputz baten beroaren faltan zegoela, neguko gau luzeetan batez ere, baina hain zituen, bestalde, erroetaraino sartuak bere beldur haiek –munstroak noiznahi egin baitzezakeen emetasunik gozoenaren haitzulo abegikorra bere–, non azkenean onartu egiten baitzuen bere egoera:
|
|
2010
|
|
|
Gure aitak bere harrokeria hura zuen, hortaz, zauriaren aurkako sendagai, min bizia arintzen ziona eta sorgortzen, nik uste; amak, baina,
|
bere
amatasuna zuen beste arrazoi guztien gainetik, eta amatasunaren legera eta amatasunaren beharretara, hots: orbetarron orbetartasunaren beharretara?
|
|
|
Gure aitak bere harrokeria hura zuen, hortaz, zauriaren aurkako sendagai, min bizia arintzen ziona eta sorgortzen, nik uste; amak, baina,
|
bere
amatasuna zuen beste arrazoi guztien gainetik, eta amatasunaren legera eta amatasunaren beharretara —hots: orbetarron orbetartasunaren beharretara— makurtzen zuen bere nahia:
|
|
|
Batzuetan bikoteak azkar onartuko du haurra mundura ekarri eta guraso bihurtzea. Gerta daiteke emakumeak
|
bere
amatasunaren deiari erantzun nahi izatea baina gizonak haurrik nahi ez izatea. Alderantziz ere gertatzen da.
|
|
2011
|
|
|
Emakumeak
|
bere
amatasuna aurkaratzeko akzioa egikari dezake, egiaztatzen badu erditzea ustearazi dela edo semearen edo alabaren identitatea egiazkoa ez dela.
|
|
|
Karlari ni deprimiturik ikustea gustatzen zaio.
|
Bere
amatasun sen egarberaren kontuak izango dira, ez dakit. Eta niri, nekaturik nagoen ilunabarretan, ez zait askorik kostatzen triste itxurak egitea.
|
|
|
Bere post ETA nortasuna lehenagoko borroka onartu eta,
|
bere
amatasun desirari kasu eginez, unibertsaltasun osatuago baten bila harantzago joateko beharra besterik ez zen. Baina oraingo, heriotza sen?
|
|
|
–Nazioak
|
bere baitan
amatasunaren sustantzia mitologikoa biltzen du (ama aberria) eta aitatasunaren agintea (estatu agintea). (?) Errealitatearen barruan txertaturik nazioak zera baitakar berekin:
|
|
2013
|
|
|
Protagonistarentzat, konpromiso politikoa amatasunarekin uztartu ezinezko ahalegina da, eta horixe dugu, hain justu, nobelan behin eta berriro azpimarratzen zaiguna.
|
Bere
amatasunaren gunerik garrantzitsuenak (haurdunaldia, erditzea, gaixoaldiak...) gertakari politikoekin daude lotuta (amnistiaren aldeko kanpainarekin, itxialdi eta manifestazioekin), pertsonaiak aukeratutako konpromisoarekin. Modu horretan, trebezia handiz, konpromiso politikoa eta amatasuna uztartzea eragotzi dioten emakume baten aitorpena eskaini digu Urretabizkaiak (Olaziregi, www.basqueliterature.com).
|
|
|
Izan ere (senarra) izan da seme alaben lapurretaren (eragilea), baina eragite horretan (laguntzaile) inplizitua (nazioa) izan du. Beraz, paradigma aktantzialean
|
bertan
amatasunaren (aurkari) inplizitu gisa azaltzen zaigu nazioa.
|
|
|
Koaderno gorria nobelako ama erakunde militarrean subjektu gisa agertzen da, eta, era berean,
|
bere
amatasuna aldarrikatzen du. Argi dago zaintzaren pragmatikatik aldentzen dela, eta bere sinesmen politikoen aldeko apustua egiten duela amatasunaren pragmatika alde batera utzi gabe.
|
|
|
Koaderno gorrialaneko ama erakunde militarrean subjektu modura agertzen da, eta, aldi berean,
|
bere
amatasuna aldarrikatzen du. Argi dago zaintzaren pragmatikatik aldentzen dela, eta bere sinesmen politikoen aldeko apustua egiten duela amatasunaren pragmatika alde batera utzi gabe.
|
|
2014
|
|
|
Horregatik, Beñatek behar zuena Felisak zuelako eta Felisak behar zuena Beñatek zuelako, ertzak jan eta konfiantza hartuz joan ziren, gero eta handiagoa. Felisak Beñatengan isurtzen zuen
|
bere
amatasuna, eta Beñat semearen papera betetzen saiatzen zen. Denborarekin, gainera, goian pausoak entzun eta goiti igotzen zen Felisa noizean behin, Beñat gonbidatzeko, kafea hartzera edo.
|
|
|
Umeak izatea, gero, ume gehiago izatea, eta beti, ume gehiago izatea! Umeak izatea errefusatzen duen emakumeak,
|
bere
amatasun patua kontrolatu edo ekiditea bilatzen duen emakumeak ez duinongo eskubiderik merezi. Emakume hori ez da ezer» (Jean Doleris, 1918, Neomalthusianisme.
|
|
|
Nire lagunaren hitzak entzun izan balitu bezala, Amaia Agirrek amarenroletik kantatu zuen.
|
Bere
amatasunaz ari zen, amatasun lesbiko batetik. Beretikkantatu zuen, emozioak erdigunean jarrita eta agian horregatik arriskatu zuen, bereplanteamendua gaiarekin ez zetorrela pentsatzeko aukera ematen zuen eta.
|
|
2015
|
|
|
Ez adarrik jotzeko erantzun zidan, eta ea ordura arte kontatu zizkidan guztietatik ez ote nion deusik ulertu. Zozoa ote nintzen ere galdegin zidan ondoren eta nirekin ez haserretzeko eskatu nionean, halakorik nahi banuen, lagatzeko alde batera
|
bere
amatasun kontuak agindu zidan.
|
|
2017
|
|
|
Ez. Amak aitari
|
bere
amatasun baimenaren zati bat transferi diezaioke. Gehienez ere 10 asteko amatasun baimena eman daiteke, eta, beraz, aita batek bere seme alabaz gozatu ahal izango du jaiotze baimenaz, lau astez eta aste batez ama transferituz.
|
|
|
Leonard Woolf ez ote zen izan emakume indartsu bat indargetu zuen artifizieroa, babestuz, kontrolatuz, eta, neurri batean, antzutuz. Babestu beharraren izenean, indargetu, bere sormen guztia idazteari emanez, eta
|
bere
amatasun gogoa zuhurtasunaren izenean galaraziz. Bitartean, Virginiak Leonard Woolf munduaren aurrean gizon errespetatu, gisako eta itzal handiko bihurtu ez ote zuen.
|
|
2018
|
|
|
– Idazle onak
|
bere
amatasuna erabiltzen du literatura material gisa, idazten duen bitartean ama gisa jokatu ezin badu ere.
|
|
|
Eta hogei urterekin, beste behin haurdun. Lessingen legenda
|
bere
amatasunari lotuta dago ezinbestean: estreinako senarrarekin edukitako semea eta alaba, John eta Jean, Afrikan utzi zituelako, orduan Rhodesia izenez ezagutzen zen lur zati horretan, Hegoaldeko Rhodesian zehatzago, Londresera bigarren matrimonioaren semearekin alde egiteko, bigarrenez dibortziatu ostean.
|
|
2019
|
|
|
Enpatiarik eza umeak izatearen gaian iradokitzen da gehien. Hala, Florak sehaska kantak oso modu tristean jotzen baditu ere
|
bere
amatasun sentimendu hori proiektatzeko, Senarrak ez du ezer egin nahi: " Hori esan nion Florari, hobe genuela naturari berean utzi, erromantikoago izateaz gain, ez geundelako oso ziur ume bat izateko desiorik ba ote genuen" (27).
|
|
|
Bitartean, masailekoak eta purgak eman dizkio, baina ahaztuta dauka hori; mundua eta emakumeen destinoa gobernatzen dituzten erdi jainko horietako bat zen sabelean zeraman hura: orain, semeak aintzat hartuko du,
|
bere
amatasunaren lorian. Senarraren nagusitasunetik babestuko du, eta mendekua hartuko die amaren maitale izan zirenei eta izan ez zirenei; amaren askatzailea izango da, amaren salbatzailea.
|
|
|
abokatu gisa ikusten dugu, Semearen aurrean hitz egiten gizonen salbazioaren alde: Azken Judizioari buruzko koadro askotan, bularrak bistan eta Kristori erreguka ari zaio Ama Birjina,
|
bere
amatasun loriatsuaren izenean. Bere mantuaren tolesetan babesten ditu gizonen ondorengoak; haren maitasun errukitsua atzetik doakie itsasoetan, guda zelaietan, arriskualdietan.
|
|
|
Horregatik, askotan bere burua da interesatzen zaion gai nagusia, batzuetan, gai bakarra?: Vigée Lebrun ez da nekatzen
|
bere
amatasun irribarretsua oihalera eramateaz. Nahiz eta gai orokorrez mintzatu, emakumezko idazleak bere buruaz mintzatzen segituko du:
|
|
|
katutxo haietako bat! Zeren, alde batetik, Genok katutxoaren baitan irauli ahal izango baitzuen
|
bere
amatasuna, ordura arte behar bezala garatu ezin izan zuena, naturak galarazita, lehenik, eta izen arraro eta deseroso hark. Mau Ri Xio?, bigarrenik. Bestetik, berriz, hura zen etxean falta zitzaièn gauza bakarra, athleticzaletasunarekin lotutako gainerako apaingarriak baitzituzten:
|
|
|
Ez, Klarari ez zitzaion artean menopausiarik iritsi, baina hartarako gero eta esperantza txikiagoa zuen; berak ere
|
bere
amatasuna zuen, ordea, eta handik ez bazen, hemendik bideratu behar zuen sentimendu hura, feminista erradikalen iritzien kontra bazen ere.
|
|
2021
|
|
|
Lehenago ikusi du, hondartzaren parajearen barruan kokatu du, baina orain ohartu da Sara beste zerbait ere badela.
|
Bere
amatasun nahi hori, zerbait izatekotan, belaontzi hori litzatekeela. Haizeak daramana.
|
|
|
Liburuaren bukaera bere bakarrizketa intimoa da, ohean bere senarraren ondoan etzanda dagoen bitartean egina. Gogoan ditu Gibraltarreko haurtzaroa, bere amodioak,
|
bere
amatasuna, desioa, gorputzak, ahotsak, aitortu ezin dena. Berea du eleberriko azken hitza.
|
|
|
Meabek aldarrikatu izan du emakume batek ez duela zertan ama izan, eta bere poemetan gutxitan irakurri ahal izango dugu
|
bere
amatasunari buruzko erreferentzia zuzenik, baina biri buruz mintza gaitezke. Batetik, emakume haurdunaren pentsamendua adierazten duena:
|
|
2022
|
|
|
Ez zuen arrakasta handirik izan ezta beraien zirkulu politikoetan ere, baina pentsatzen jartzen bazara, erabat logikoa da aldarrikatzen zuena. Gainera Luxemburg ez zen inoiz ama izan, erabaki kontzientea izan zen
|
berarentzat
amatasunari uko egitea, eta hori ere amatasunari buruz hitz egiteko modu bat zen. Gaur egun gehiago hitz egiten da horretaz, baina oraindik baditu bere tabuak.
|
|
|
Haurtxoa potolo potoloa jaio zen, irribarre errazduna, negar gutxi egiten zuena, eta denbora gutxira edozein gauza txikirekin jolasten berez ikasiko zuena.
|
Bere
amatasun berrian eredu izaten jarraitu zuen, eta cdmxeko Unibertsitate Autonomoko Historiako ikasle gisa ere bai. Haurrak hazten jarraitu zuen, eta berak udako gau bero baten seme desiratuaren gisa maitatzen jarraitu zuen.
|
|
|
Andre gazteak lagunekin egoteko aukera izan zuen.
|
Bere
amatasuna beste ama batzuekin eta dontzeilekin partekatu zuen. Azenarik maila berdinean hitz egin zuen Gaztelako handikiekin, batzuekin lagunkoi, gehienak ekialdekoak, beste batzuekin, askotan konderriko postu garrantzitsukoak, hotzago baina beharrezko harremanak zirenak.
|
|
|
Bizitza zati bat lapurtu diodala sentitzen dut. Gure arteko loturak izugarri indartsuak dira, eta badakit nola ulertzen duen
|
berak
amatasuna. Maitasuna da, niganako maitasunagatik egiten du.
|
|
|
Aitak ezin ziren paritoriora sartu. Etxeko aingeruaren arketipoaren kontra eraiki zuen
|
bere
amatasuna: " Garai hartan, zalantzan jartzen zen ama den emakume batek lanean berdin errendituko ote zuen.
|
|
|
Eta Karmelek ezetz erantzuten zion, zalantzak bazituela, asko, baina erru sentimendurik ez. Gorriti kartzela urte haietan zehar sostengatu izanak libratzen zuela senti zitzakeen kulpa guztietatik, baita hurrengo urteek ere, haren neurekin, haren isiltasunekin, edo
|
bere
amatasun batzuetan hain bakartiarekin, nahiz eta azken hori ez zion sekula adiskideari aitortzen, ez xehetasunekin bederen.
|
|
|
Ama bakoitzak egiten du
|
bere
amatasuna. Ama bakoitzak eraikitzen bere amatasuna.
|
|
|
Ama bakoitzak egiten du bere amatasuna. Ama bakoitzak eraikitzen
|
bere
amatasuna. Bakoitzak bere erara.
|
|
|
" Amaren jarreran eboluzio bat ere badago. Hasieran ez ikusiarena egiten du, baina heltzen da une bat ezin diona jarrera horri eutsi eta
|
bere
amatasuna aldarrikatuz semea ikusi nahi duela dio. Aitak aldiz, indarra darabil, agian horrela egoera konpontzeko ezintasuna erakusten du, baina ez daki zer egin, ez da gai bere jokaera moldatzeko; jarrera autoritarioa azpimarratzen du".
|
|
2023
|
|
|
Neskatoa estatubatuarra balitz, inongo aldizkarik ez luke halakorik argitaratuko. Addarioren Of Love & War argazki liburua (2018) aipatzen delarik, hark gerra eremu batean sartzeagatik agertu zuen ausardiari ematen zaio garrantzia, eta sekula ez da aipatzen AEBk eta haren aliatuek inposaturiko gerra jasaten ari diren herritarren heroitasuna.110 Addariok azaldu zuen emakumeen espazioetara sartzeak asko lagundu ziola bere erreportajean, are
|
bere
amatasun esperientziak ere; baina sekula ez du onartu edo zalantzan jarri nolako oportunismoz erabiltzen zuen berak" ahizpatasun" hura, edo nola zuritasuna eta estatubatuartasuna funtsezkoak izan zitzaizkion lanerako, edo zer botere zeukan berak mundu zuri mendebaldarrean afganiar emakumeen bizitzaren zer atal" erakutsi" erabakitzeko orduan.
|