|
2007
|
|
|
Izan ere, Iparraldeko Elizak paper erabakigarria izan zuen orduko jarduera politiko, ekonomiko eta sozialean: botere politikoa zuen partidu eskuindarrak ontzat hartzen zuen pentsamolde eliztiarra, Elizaren ideiek bat egin zuten era
|
berean
aipatu hamarkadetako politika eskuindar kontserbadorearekin.
|
|
|
Ordre> nouveau; mugimendu federalista izan zen Ordre> Nouveau> eskualdeen berezitasun eta eskubieei eustearen alde agertu zen. La, ttek
|
berak
aipatu zuen Ropsek 1932an egindako bilerak izan zuen eragina, adieraziz Aintzina> deitu kazeta ttipiak biltzar hortarik jalgi zituela bere funtsezko ideiak68.
|
|
2008
|
|
|
Euskal Herriari dagokionez, lehen liburukian beren
|
beregi
aipatzen dira Fueros> > Vizcaya> direlakoak, gure lege bildumaren data bera (urte bitartekoa dela diote) zuzena izan ez arren. Lehen liburuki honetatik (1726) seigarren eta azken liburukira (1739), autore eta testuen hurrenkera nabarmen zabaldu da.
|
|
|
Aldude Auzkiriko bigarren seme apeza ez dugu anaiarenganik berexiko? hemen
|
berean
aipatuz. Michel baino zazpi bat urte gazteagoa, pilotaria dugu hau ere, erran dezagun, amaturretan.
|
|
|
Horretarako neure transkripzioa erabili dut oinarritzat, baina Armiarma k sarean duena ere aurrean dudala. Orrialdeak, sarean dauden bertsioen zenbaki sistema
|
berarekin
aipatu ditut.
|
|
|
–Mais> que> diray ie> d, aucuns, > vrayement> mieux> > d, estre> appellés> Traditeurs, > que> Traducteurs?? > `Eta zer erran dezaket itzultzaile ez baina traidore deituak izatea gehiago merezi duten zenbaitez?? VI. kap. hasieran, 1549 Esaera
|
bera
aipaturiko itzultze zailtasu naren eredu ederra da, italieraz ez bezala, esaera hori gaurko frantsesean jada hoskidetasun berberaz ezin emana baita, behialako traditeur> hura gaurko frantsesean traître> esaten da eta.
|
|
|
Azkuek beraz, euskal ipuinak Europako beste batzuekin alderatzen zituen. Konparazio hauen zenbatekoa Azkuek
|
berak
aipatu zuen gutun batean:
|
|
|
«Prestará su concurso para la euskerización[...] de las etiquetas en Museos y laboratorios;[...] de los anuncios comerciales en la Prensa, catálogos y vía pública»112 Izatez Euskaltzaindiak mota honetako kontsultaren bat edo beste jaso ere egin zuen, nahiz oso bakan izan113 Eskaria, antza, zertxobait ugariagoa zen txalet eta gisako jabetza partikularrei zegokienean. Esan denez, Azkuek
|
berak
aipatuak zituen Euskalzalen aberats batzuen etxe berrien euskal izenak:
|
|
|
Eragin nazionalizatzaile hau, irakurtzeko ohitura eta aukerekin batera zabaltzen zen, eragin handiena eliteetan izanik, baina gero eta gehiago herri masara ailegatuz. Aise ohartu zen Azkue errealitate horretaz, maila
|
berean
aipatu baitzituen erdal prentsa eta irakaskuntza ofiziala euskara suntsitzen zuten eragile nagusi gisa: «vive nuestra lengua, a pesar de que todos los periódicos, todas las escuelas conspiran en lucha abierta contra su existencia»432.
|
|
|
Zentzu horretan, Arana Goiriren pentsaera ulertzeko gakoa den maketo hitza, behin ere ez dut aurkitu Azkueren testuetan. Izatez arraroa zen Azkuek euskal arraza
|
bera
aipatzea. Baina inoiz egiten zuen.
|
|
|
yatorri maitasuna agirian dabela baña kristautasunak alkarri aginduten dauskun lotza aztu barik[...]». Jatorrizko erdal testuan «amor racial y respeto cristiano» maila
|
berean
aipatzen baziren, aldiz Azkuek «baña» batekin indartu zuen «kristautasuna», «yatorri maitasuna» ren gainetik jartzeko. Beraz, hasteko, kristautasunaren ideia unibertsalistak «arraza elkartasunak» gainditzen zituen Azkueren aburuan.
|
|
2009
|
|
|
Ezagutzen dugunetik, lehen lehena Jose Paulo Ulibarri Galindezena() da, bere Gutunliburuan. Akademia hitza
|
bera
aipatzen aurrenekoa, baina, Jose Francisco Aizkibel() dela ematen du.
|
|
2010
|
|
|
Hitz gutxitan esateko, lanabes berria dugu eskura, aurrerantzean euskararen egoera ezagutzeko. Hori egitea eskertu behar diegu egileei, eta, era berean, JAGON sailburu den Andres Iñigo euskaltzainari, abegi osoz hartu baitu
|
bere gain
aipatu egitasmoaren garatzea.
|
|
2012
|
|
|
hizkuntzaren gaitasuna frogatzea, euskarak, noranahiko? izan nahi hartan zein bidetatik ibili behar zuen erakustea baizik; Orixerentzat, giza-pentsamenduaren oinarrizko kontzeptuei dagozkien hitz nahitaez berriak euskararen baitako baliabideetatik abiatuta sortu behar ziren eta, horretarako, filosofia eta inguruko jakintza alorrak jorratu behar ziren euskaraz beste ezer baino lehenago, grekoak, latinak eta alemanak egin zuten bezalaxe alegia,
|
berak
aipatu ohi zituen adibideak ematearren?. Honetantxe saiatu zen Aitorkizunetan:
|
|
|
Ausartuko ginateke esatera, adibidez, From the Tablets of Sumer (Kramer 1956), Anthologie de l, humour noir (Breton 1966) eta Geschichte der neoafrikanischen Literatur (Jahn 1966) antologiak, Sarrionandiak bere itzulpenetan aipatzen dituenak, ez direla izan itzultzean begi aurrean izan dituenak, horien gaztelaniazko bertsioak baizik: La historia empieza en Sumer (Kramer 1958), Antología del humor negro (Breton 1972) eta Las literaturas neoafricanas (Jahn 1971), hurrenez hurren.116 Hori frogatzeko, Sarrionandiak itzulitako sumeriar testu baten zatia transkribatuko dugu jarraian,
|
berak
aipatzen duen ingelesezko bertsioarekin alderatzeko lehenik eta gaztelaniazko bertsioarekin ondoren:
|
|
|
Quadrio Amadís de Gaula gaztelaniazko zalduntza liburuaren egileari buruzko hipotesia ematen ari da pasarte horretan, eta ez euskal amodio poema baten jatorria asmatzen, Sarrionandiak iradoki bezala. Azpimarratzekoa da, halaber, Jeronymo Oliveira da Verdade apokrifoari mozorroa kentzeko balio izan digun Menéndez Pelayok
|
berak
aipatzen duela Francesco Saverio Quadrioren hipotesi hori bere liburu batean (Menéndez Pelayo 1943: 347).
|
|
|
Zerrendatutako osagai hauek, ordea, ez dira sail horretako adibideak soilik, sail hori bere osotasunean estaliko duten osagaiak dira. Eta horrela zehaztea lortuko du; hau da, zehatz mehatz
|
berak
aipaturiko sail hori zerk osatzen duen finkatzea.
|
|
2013
|
|
|
Halako gogortasunik ere ez zuen ikusi Thiessek, eskoletako liburuetan Frantziako beste hizkuntzak eta kulturak aipatzen zirela azalduz. Baina, funtsean, Chanetek
|
berak
aipatzen du, Flandriaren kasuan, akademia ikuskaritzak idatzi zuela ez zutela hango hizkuntza deuseztea bilatzen, baizik eta ondoan frantsesa ere errotzea, baina hori ez zutenez lortzen, hizkuntza bat bestearen menpe baizik ezin zela bizi.
|
|
|
Gerora, Marne-ko batailaren ondorioz, berriz aitzinatu ahal izan zirela gehitu zuen, baina anartean alemanek egin zauri handiak onartu zituen, alorrak eta lantegiak suntsitu eta erre zituztela zehaztuz. Artikulu
|
berean
aipatu zuen Reims-eko katedrala xehatu zutela. Katedral horren aipua maiz agertu zen Eskualduna astekarian.
|
|
|
Armak
|
berak
aipatzen hasi aitzin, erasoaren bestaldean izaten dena babesa edo ezkutua da. Babesteko neurriak ez zituzten armak bezainbat aipatu Eskualduna astekariko idazleek, baina Jean Etxeparek hainbat xehetasun eman zituen gerlako tokiak deskribatu zituenean, hala nola burdin harienbidez osatzen zituzten defentsa eta jantziak.
|
|
|
Lehergailuak mota ezberdinetakoak ziren, eta gehien aipatu zirenak kanoiak eta «crapouillot» izeneko lehergailua ziren. Ez zituzten modu
|
berean
aipatzen bata edo bestea, soldaduek desberdintzen zituzten, Jean Elizalde Zerbitzari ren kronika bat lekuko, zeinetan kanoiak ari zirela eta «crapouillots» delakoak isilik zeudela zehaztu zuen. Ageri zen, gainera, batzuk besteak baino nahiago zituztela.
|
|
|
Zekitenean jostatzea zen, alde batetik, baina beren kultura defendatzea ere bai, eta horrekin batera beren nortasuna. Eta Baconnier, Minet eta Solerrek dioten bezala, hori ez zitzaien euskaldunei bakarrik gertatzen; katalanek haien herriko jokoak ere bizitasun
|
berarekin
aipatzen zituzten, herria gogora ekarrarazten zietelako.
|
|
|
Adibidez, gudu bat hasi aitzin, maiz izaten zuten galdera zen nork eginen zuen erasoa. Eta eraso hori pilota partidaren hastearekin konparatu izan zuen Jean Saint Pierrek, artikulu bati «bota ala errefera» izenburua emanez, edo beste batean, gudu bat hasi aitzinekoa aipatzen zuen artikuluan
|
berean
aipatuz bota eta erreferaren ideia:
|
|
|
Guduak
|
berak
aipatzean, egia erran, ez zuten xehetasun handirik ematen gorabehera militarren inguruan. Verduneko gudua, Lehen Mundu Gerrako
|
|
|
Belgikan ingelesak aitzinatu zirela, eta alemanek obus mota berri batekin erantzun zutela, Aisne aldean lasai zeudela, Arras hirian mendixka bat hartu zutela, alemanek Reims-era bonbak bota zituztela eta aliatuak Alsazian aitzinatzen ari zirela kontatu zuen. Oraino 1915eko udaberria baizik ez zen, eta geroak erakutsi zuen gerla ez zela aliatuek espero bezain laster bukatu, eta
|
beraz
aipatzen zituen aitzinamendu haiek ez ziren garaipen seinale, nahiz eta baikortasun harekin aurkeztu. Berdin baikor aritu zen, alemanek Soissonseko katedrala erasotzen ahalegindu zirela aipatu zuenean, helburua ez zutela lortu azpimarratu baitzuen.
|
|
2014
|
|
|
Aurrera baino lehen, esan dezagun bidenabar Gabriel Aresti kultura elkartea idazlearen beraren senideek eta zenbat Gara elkarteak osatzen dugula, irabazi asmorik gabeko elkartea dela eta bere eginkizun behinenen artean honako hauek ditu ela: batetik, idazlearen ondare idatzia sailkatzea eta antolatzea; bestetik, haren idazlanak osorik nahiz zatika berrargitaratzea; eta, oro har, haren emaitzak iraganetik etorkizunera eramateko ba lio dezaketen lanak egitea. ildo beretik, elkartearen estatutuek beren
|
beregi
aipatzen dute guztiz irekia dagoela helburu horiekin bat norbanako, elkarte eta erakundeekin elkarlanean aritzeko, betiere Gabriel Arestiren euskalduntasuna eta bere
|
|
2016
|
|
|
Ostatuan kontrabandistak elkartzen dira eta bezperan gertatutako arazoaz mintzo dira. Horretan mugazainak heldu dira eta gertakizun
|
bera
aipatzen hasten dira. Bigarren gertaldian denak mendian dira eta kontrabandistak salatuak izan dira.
|
|
|
Hala ere, antzerkiari toki berezia, preziatuagoa egin zion. Ohartu behar gara,
|
berak
aipatzen zituen ehun baino gehiagoko antzerki mundu horren gibelean, taularatzea zegoela eta horretan guziz eta pertsonalki parte hartzen zuela. Bestalde, sare handia zegoen taularatzaile, aktore, apaintzaile, jostun eta komunikatzaile anitz biltzen zituena.
|
|
2021
|
|
|
Hortaz, goiko perpausean elkar en aurrekoa gizakiok da. Esan nahi baita, elkar ek bere aurreko den izen sintagma horrek aipatzen duen gauza
|
bera
aipatzen duela, erreferentzia bera dutela biek.
|
|
|
35.2.3g"[{ Erlatiboa+ denbora izena]+ n" edo" [gertakari izena(+ en)}+ denbora izena]+ n" egiturako osagarriek sintagman
|
berean
aipatzen den gertakaria dute erreferentzia: Zu jaio zinen urtean erosi genuen etxe berria; Gida baimena lortzen dudan egunean berean erosiko dut autoa; Garaipenaren egunean ospakizun handiak egin ziren; Gerra garaian gaizki bizi ginen —‘jaiotza’, ‘gida baimenaren lortzea’, ‘garaipena’ eta ‘gerra’ dira erreferentzia adibideotan— Data baten gainean eginiko osagarriek ere hura dute erreferentzia:
|
|
|
A) Goiz honetan gizon batek hitz egin dizu; B) Gizon hari eman diot liburua. A eta B perpausetan gizon
|
bera
aipatua da, noski; bestela esanda, haietan diren bi izenek erreferentzia bera dute. B perpausean agertzen den gizon izenaren mendeko egin dela A perpausa, eta denbora berean hartan isildurik gelditu dela gizon izen ardatza zeukan sintagma.
|
|
|
Perpaus baten barruan bi izen sintagma erreferentziakideak direnean (hots, izaki
|
bera
aipatzen duten bi izen sintagma ditugunean) bigarren izen sintagmak izenordain bihurkarien forma hartzen du. Ez ditugu bi izen sintagmak errepikatzen, eta bigarrena agertu behar lukeen tokian neure (edo heure, bere...) burua ezartzen dugu:
|
|
|
Hortik, aspektu burutugabearen ekarletzat daukate euskalari askok, eta ten edo tzen atzizkiak aspektu burutugabearen markatzat. Hemen, delako aditz izena ‘partizipio burutugabe’ gisa izendatuko dugu eta haren atzizki posibleak marka
|
berarekin
aipatuko: [t (z) en].
|
|
2023
|
|
|
Balearen eta ondoren bakailaoaren arrantza oso garatuak zeuden Euskal Herriko kostaldeetan. Ipar Amerikako herritarrekin harreman handia zen, eta Pierre de Lancre k
|
berak
aipatzen zuen 1590ean bertako herritarrekin egiten zen merkataritza euskaraz egiten zela.
|
|
|
Hiru hilabete horietan, besta, oturuntzak iragan ziren. Margaritak eta Henrike Albretekoak horretan aukera ikusten zuten nego ziazioak berriz abiatzeko, zuzenean eta Karlos V.ak
|
berak
aipatu zuen bere semea Filipe eta Joana Albretekoaren arteko ezkontza bideratzeko.
|
|
|
Hala ere, idazki
|
berean
aipatua da, gainbegirada batean datuak onak izanagatik ere, sakonago aztertuta, kale neurketaz landako behaketetan antzeman daitekeela, badela euskaldun multzo bat elkarri erdaraz aritzeko joera duena, eta, areago, oraindaino euskara aise gailena izan den haur eta gazteengan ere, erdararen sartzea adierazgarria dela.
|