|
2007
|
|
|
euskara elkarteak, euskaltegiak, ikastetxeak, administrazioa,... Guztion artean egitasmoa elkarlanean antolatzeak interes handia du, bakoitzak bere ekarpena egiten baitio programari bere ikuspegitik. Eta bakoitzak
|
bere inguruan
eta esparruan egitasmoaren zabalkundea egingo du. Esparru anitzetan topatuko dira, horrela mintzalagunak, berbalagunak edo mintzakideak.
|
|
|
Neurketa horietako bakoitzean diseinu eta prozedura berbera erabili arren, nork ziurta dezake neurgai den egoeraren egonkortasuna? Bestela esanda, kokapen berean, urte sasoi berean, ordutegi
|
berean
eta neurketaren gainontzeko baldintzak urtez urte berdin berdin mantendu arren, onartu dugu ikusmiran suertatzen zaizkigun solasaldiak ezberdinak izan daitezkeela, hainbat gora-beheren arabera: hileta elizkizuna aldameneko elizan bada behaketa egiten dugun orduetan, hildakoa familia euskaldun bateko kidea izan edo familia erdaldun batekoa izan, eta gure datuen egonkortasuna pikutara joango da.
|
|
|
4 Kaleko erabilerak bilakaera
|
bera
eta garbia du adin taldeen arabera Araban, Gipuzkoan, Nafarroan eta Iparraldean: adinekoen erabilera da apalena, helduengan zerbait areagotu da, gazteena horren gainetik igotzen da eta erpinean haurrena dago.
|
|
|
Era
|
berean
eta adinari erreparatuz, hizkuntza politikan eta interbentzio programetan inork arreta eta interbentzio neurriak jaso baditu, hori gazte jendea da, eta ahalegin horiek emaitzetan islatzen dira. Izan ere, lankideekin eta beste zenbait eremu formaletan (banketxe, udaletxe eta osasun zerbitzuetan) zein informaletan, erabilerak bereziki gazteengan egin du gorantz (ondorioen III.8, III.9 eta V.12 puntuak).
|
|
2008
|
|
|
3 Lehen hizkuntza gaztelania balioaren barruan gaztelania
|
bera
eta euskara ez diren gainerako hizkuntzak sartu ditugu.
|
|
|
Mende erdia igaro da telebista gurera etorri zenetik eta hogeita bost urte pasatxo EITB jaio zela. Denbora tarte honetan, asko eta sakonak izan dira soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 37 medioaren baitan bizi izan diren aldaketak, batzuk telebista kudeatzeko arauetan, helburuetan, jabegoan eta lan funtzionamenduan; beste batzuk telebista mezua
|
beraren baitan
eta, azkenik, beste horrenbeste hartzaileen izaeran, medioarekiko pertzepzioan eta kontsumo moduetan.
|
|
2009
|
|
|
Etxeberri egitasmoa perspektiba soziohistorikoan kokatzen da
|
beraz
eta" euskararen (hainbatean, bertako euskara erdaren) gizarte dimentsioa (ez hizkuntzaren barne egitura) bere osoan arakatu eta historiaren ardatzean zehaztu nahi du. Horretarako,(...) egungo egunean eskuragarri diren datuak (ahalik eta datu gehienak) bildu behar dira, kontzeptuz egituratu, sistematikoki azaldu eta interpretatu.
|
|
|
Datuen azterketa horrek sistematikoa izan behar du. Helburua handia da
|
beraz
eta egitasmo honek gutxienezko denbora eskatuko du. Izan ere, liburu orokor baten argitalpenetik askoz haratago jo nahi du egitasmoak.
|
|
|
Gizakiak lengoaia sinbolikoen sistema ezarri du
|
beraren
eta naturaren artean; berezitasun horri kultura deritzogu. Giza ekintzak kulturaz blaituta daude.
|
|
2010
|
|
|
Banaketa geografikoa azalduz, euskara hiru unibertsitate ikastetxe desberdinetan aurkitzen da, nagusia Ipar Euskal Herrian
|
berean
eta beste biak Pauen eta Bordelen. Horiek dira hiru unibertsitate ikastetxeak:
|
|
|
1. " Lehengo diskurtsoak hitz egiten diren lurraldeen arabera sailkatu ditu hizkuntzak... Izan ere, herrialdeak edo lurraldetasunak hizkuntza
|
bera
eta bere oinarriak definitzen ditu, neurri handi batean. Alde horretatik, hizkuntzak handiak edo txikiak, boteretsuak edo ahulak izaten dira, baldin eta dagozkien lurraldeek ezaugarri horiek baldin badituzte".
|
|
|
Diskurtso lanketa luze eta sakona burutu da azken urteotan KUTXAN, hizkuntza bihurtzeraino kudeaketaren aldagai bat gehiago, besteen molde
|
berean
eta tresna berdinekin planifikatu, gauzatu, neurtu eta garatzen dena. Hau ezinbesteko baldintza da normalizazioaren ikuspuntutik:
|
|
|
Liburuaren edukia eta helburua ondo laburtzen ditu tituluak, eta, artikuluan ere, antzeko izenburua erabiltzea egokia iruditzen zait. Autoreak hezkuntza eleanitzean,
|
bere
eta beste zenbait adituren esperientzia handia jasoz, aztergai honekiko halako ‘the state of the art’ gisakoa eskaintzen du liburuan. Esperientzia horrek biltzen ditu argitaratu dituen zenbait lan, batzuetan berak bakarrik eginikoak —liburu edo artikuluak—, eta, besteetan, beste batzuekin batera —editore eta ko editore moduan— emanikoak ere.
|
|
|
garai haietako erdaldunen inguruan sortua dena eta nortasun espainiarduneko gizarte sektoreen eta alderdi estatalisten eskutik gizartera hedatua. Framing horretan euskarak biziraunarazteko interbentzioa eta neurriak hartzea beharrezkoak direla onartuta ere, edozein diskriminazio mota arbuiagarritzat jotzen da. horren ondorioz, neurri horiek zalantza jarri eta, erdaldunen hizkuntza eskubideen bermea zalantzan egonez gero, batzuk ez dira onartzen. bistan da bi framing kontrajarri horiek, biak ala biak, gizarte
|
berean
eta aldi berean egotea ez dela baldintzarik egokiena hizkuntza politika eraginkor bat aurrera eraman ahal izateko, ezin baita eragileen arteko eztabaidaren gainean, ezta jendearen zalantzen edo ukazioaren gainean ere, ezer iraunkorrik eta sendorik eraiki. izan ere, edozein hizkuntzak duen bermerik handiena txertatuta dagoen komunitatearen babesa eta atxikimendua da, eta euskarak euskal gizarte os... aukera pare bat ikusten dugu tentsioan dauden bi elementuen arteko disonantzia gutxitzeko; alegia, interbentzio eraginkorra eta horren gaineko hautematea eta interpretazioa elkarri hurbiltzeko. aukera bat eta errazena, interbentzio mota aldatzea da, hizkuntza politika Framing Herabearen nahira egokituz; alegia, kritikatuak diren interbentzio neurriak kamustea edo murriztea. beste aukera, aldiz, interbentzio eraginkorrari heldu eta hori kritikatzen duen Framing Herabea iraularaztea. bigarren aukera horren alde egin behar delakoan, zalantzak batzuk sortzen zaizkigu. nola ekin Framing Herabearen aldaketari?
|
|
|
3.3 lege berezirik ez erran dugu beraz 2008ko maiatzean kultura eta komunikazioaren ministroak (Christine albanel, eskuina) eskualdetako hizkuntzen aldeko lege proiektu bat mahaiean ezarri zuela eta hori berrikuntza zen. lehen aldikoz gobernuak
|
berak
eta ez diputatu batek edo diputatu talde batek lege proiektua eztabaidara ekarten zuen. azkenean proiektua baztertu izan zen eta haren ordez konstituzioa aldatu. baina lege baten beharra ez zen desagertu eta aipatu den kultura eta komunikazioaren ministeritzaren kabineteko buruaren gutunean, 2009ko martxoan," eskualdetako hizkuntzei buruzko lege proiektua(...) aurten bi batzarrei aurkeztua i... 2010ko azaroan berriz bi diputatuk, bata eskuinekoa, bestea eskerrekoa, lege berri proiektu bat aurkeztu dute. eztabaidatu izan baino lehen batzar nazionalaren legeen batzordearen oztopoa gainditu du eta ezaguna da lege proiektu askok etapa hori ez dutela gainditzen, gobernuak hor geldiarazten baititu.
|
|
|
Mendialdeko aurreko gazte horiek ez dira herri hain euskaldunetan hazi (etxarri aranatzen %75 inguru da euskaldun,
|
beran
eta elizondon %70 eta lekunberrin %60). berako gazteak ez bertzeek ez dute euskara gurasoengandik ikasi. hizkuntza aldetik familia euskaldun ez osoak ohi dituzte (belaunaldi guztietako kide euskaldunez eta erdaldunez osatuak): gazte gehienek aitatxi amatxi euskaldunak eta guraso euskara (ongi) ez dakitenak izaten dituzte. hau da, herri horietan belaunaldien arteko hizkuntza lotura soziala ez da erabat hautsi. gurasoekin euskaraz egin ez badute ere, euskara hurbila izan zaie ingurua, gutxi asko, euskalduna baita. ingurune euskaldunak bete egin du euskarak etxean zuen hutsunea eta —gazteek beraiek hala adierazita— aitatxi amatxi, barride edo auzo lagun, haurtzain eta halakoekin izan zuten euskararekin harreman goiztiarra eskolan hasi baino lehenago ere. horiek bezalako kasuek agerian uzten dute hizkuntza sozializazioan familiak stricto sensu duen eragin mugatua eta aldiz, hizkuntza ohiturak ezartzeko ingurune hurbilak duen indarra. gazteen euskararen bizipena ez da eskolara mugatu eta euskaraz aritzeko esparru, harreman eta aukerak eman dizkien herrian hazi dira. nahiz eta etxean erdaraz egin, euskaraz sozializatu dira ingurune euskalduna eta eskola euskaraz izan baitituzte. etxarri aranazko gazteak ahizparekin etxean egiteko ohitura hartu du, hau da, inguruak etxeko erabilerari eragin dio, hiztunak hizkuntza ohitura kontzienteki aldatu nahi izan duelako, noski. elizondoko kasuetan, bai eta amaiurko gaztearen kasuan ere, gune erdaldundu eta erdalduntzailearen eragina nabarmena da eta gazteek adinkideekin (izan anai arreba, izan adiskide, izan lankide) dituzten harremanetan erdarak du leku handia. gure gazteak sortu zirenerako (1990erako) euskarazko irakaskuntza erabat zabalduta zegoen herri erdaldundu horietan, bai ikastolen bai sistema publikoaren bidez, eta horri esker kalekume erdaldunak euskaldundu ziren. oraingo haur gazteak anitzez euskaldunagoak dira duela 20 urtekoak baino.
|
|
|
• gaztelania" guaya" da ikusten denez, arrazoiak askotarikoak izan daitezke. alde batetik, adina
|
bera
eta helduen eta erakundeen kontra jotzeko nahia: nerabeak menderakaitzak dira, bihurriak; helduen eta erakundeen (kasu honetan eskolaren) ereduen kontra jotzen dute, euskara askotan eskolarekin, irakasleekin, helduekin lotzen baitute. bestetik, nerabezaroan euskara ez da" guaya", ez omen dauka erdarak daukan bizitasun eta baliabide adierazkor ugaritasuna eta haien talde identitatea adierazteko ez dietela balio iradokitzen da. gainera, euskara irakasgai batekin, eskolarekin eta gazteentzat erakargarriak ez diren beste irudiekin lotzen da:
|
|
2011
|
|
|
Planifikatzaileak hiria eraldatu du, baina planifikazioa eta hiritarren pausu, gustu eta lehenespenak ez doaz bide beretik. Ez dute logika
|
bera
eta ez dute bat egiten. Elkarrizketatu guztiek ez dute berdina aipatzen, baina oso interesgarria da nola planifikazio eta domestikazioaren eremuan, arkitekto izarrek diseinatutako azpiegiturak dauden hirian, berritze urbanistiko aldera mundu mailako adibide den hirian, herritarrek (batzuk behintzat) parkeetako eta inguruneetako espazio berdeak dituzten maiteen.
|
|
|
Berrogeizaro luzea amaitu berria zen, eta debeku izaniko hainbat ate zabaltzen ari zitzaizkion euskal herriari. kontestu horretan mugitzen ginen gehienok, Mitxelena barne, gure aurreikuspenapustuak egiterakoan. kasu honetan ez dago gainera, aurrekoan bezala, esplikazio bila jardun beharrik. koldok berak eman zuen, artikulu hartan bertan, kontestuaren argitasun zehatza: " (h) ay una corriente, extensa y potente al parecer, que no solamente no se resigna a ver impasible la pérdida de la lengua, sino que tampoco acepta que se la cuide como una reliquia venerable, de la que nadie espera favores y milagros". kontestu horretan ezin, bistan da, erabateko language shift eta language lossen infernua egiantz handiko lan hipotesi moduan planteatu. ez
|
berak
eta ez, diogun argiro, beste inork egin zuen une hartan halako aurreikuspen mingarririk. Aitzitik:
|
|
|
67 eta hurr.), zehaztapen horren berria. guretzat (euskaldunontzat) erraza da entenditzen, endoeta exodiglosiaren arteko muga. euskara batuaren eta euskalki oinarriko herri hizkeren arteko banaketa (luze zabaleko hedaduraz eta luzera begira antolatua bada), endodiglosia da. euskara erdaren arteko banaketa, aldiz, exodiglosia. Litekeena da, noski, beste zenbait lekutan endoeta exo diglosiaren arteko bana lerro hori hain begien bistakoa ez izatea. ez nago seguru, bestalde, zatibitze horiek perspektiba
|
berean
eta irizpide berberaz erabiltzen direnik beti: frantses/ okzitano, gaztelania/ katalan edo gaztelania/ gailego bikoteak intralingual diglossia moduan har litezke, bikote bereko elementu biak latinetik datozelako nolabait eta, dudarik gabe, hudson en genetical relatedness ukaezina dutelako.
|
|
|
Ideiaren orijinaltasuna aitortuko dizut, Mikel, orain arte halakorik inori ez baitiot entzun. Landa lana egiteko eta datuak batzen joateko abilezia aitortzen diozu Txepetxi, baina
|
berak
eta munduan zehar beste hainbatek jasotako datuekin eraiki duen teoriari ez diozu aparteko ekarpenik ikusten. hortxe zeure iritzia, inondik inora konpartitzen ez dudana. ohartxo bat, bakarrik: Txepetxek ezagutzen ditu Fishmanen lanak eta ekarpenak egin ditu.
|
|
|
egoera egonkor bat kasu batean eta bestean bilakaera bat gehienetan negatiboa dena, hizkuntza baten desagerpena edo egoera soziolinguistiko eleaniztun baten bilakaera. Bi objektu ezberdinak
|
beraz
eta bigarren azterketa objektu honetarako iparramerikarrek beste izen bat erabili ohi dute: " language shift" edo" language death" baten deskribapena litzateke.
|
|
|
Ikuspuntu mentalaren arabera, ni zuen pantailan nago, eta zuek nire pantailan. kanpokoa nire barnean dago. elkarri lotuta gaude. Aldi
|
berean
eta elkarren artean existitzen gara. hori ulertzea garrantzitsua da; izan ere, elkarrekiko erlazioak dira soziolinguistikaren abiapuntua.
|
|
|
4) egoera kritikoan (hiztun gazteenak aitona amonak dira eta oso gutxitan erabiltzen dute). 5) galdua (hiztunik ez dagoenean). geroz eta informazio gehiago dugu munduko hizkuntzen egoerari buruz. halere, oraindik oso gutxi dakigu zergatik mantendu diren hizkuntza batzuk eta desagertu beste batzuk. urrutirago joan gabe, ez dakigu zergatik euskara mantendu edo garatu den hizkuntza berezitu bezala europako mendebaldean,
|
bere inguruan
eta garai berberean egiten ziren besteak desagertu edo ordezkatuak izan diren bitartean. ondo dakiguna hau da: gaur hizkuntza gutxituak egiten dituzten erkidego horietako hiztun asko, gehienak behar bada, elebidun edota eleanitzak direla, hizkuntza aniztasunean bizitzeko ohitura dutela, eta nolabait elebakartasunaren murriztasunari aurre egiten jakin dutela.
|
|
|
Halere, oraindik oso gutxi dakigu zergatik mantendu diren hizkuntza batzuk eta desagertu beste batzuk. Urrutirago joan gabe, ez dakigu zergatik euskara mantendu edo garatu den hizkuntza berezitu bezala Europako mendebaldean,
|
bere inguruan
eta garai berberean egiten ziren besteak desagertu edo ordezkatuak izan diren bitartean.
|
|
2012
|
|
|
euskaltasuna hiritik. donostia 2016 aitzakia hartuta, baina hona idatzizko testu eginda heldu da. hiria eta euskaltasuna izan zen hitzaldi haren gaia; eta horixe bera dut hemen gogoeta gai. hala ere, artikuluaren mamia euskara hipermodernitatea deitzen den hiri bizimoduan bizitzeko nik behar dudan aparatua da. Bestela esan, euskaldun kaletarra naizen honek
|
bereak
eta bi egiten ditu teoria nekagarrietan barna eta noizbait euskaltasunarentzako bizigarririk topatzen dudala uste dut, hala ote den seguru egon gabe. horiek bilduta, euskaltasunak behar duen paradigma hipermodernoa antolatze aldera ekarpen apala egin nahiko nuke, besterik ez. • Hitz gakoak:
|
|
|
Hau da, mezuaren edukia garrantzitsua izan daiteke, baina hura bezain garrantzitsua edo gehiago da mezu hori audientziari helarazteko baliatzen den medioa edo modua. Gizakiak mezu bat jasotzen duen unean, aldi berean jasotzen ditu mezuaren iturriari buruzko informazioa, mezua
|
bera
eta hura zein hizkuntzatan jasotzen ari den. Hala diote, esaterako, off ahotsak nola aukeratu eta baliatu aztertu duten zenbait ikerlarik (Levi eta Pisoni.
|
|
|
1 Bertako (EAEko edo Euskal Herriko, maiz probintzia
|
bereko
eta, agian, eskualde bereko) herriburu erdaldunduagoetako bikote gazteen naturara bueltatzeko joera.
|
|
|
Beraz, adibide moduan, lehenik bi herri ezberdinetako bi gela argazki ekarri ditugu. Gero, herri
|
berean
eta ikasmaila berean sei urteko aldearekin egindakoak, bilakaera ikusteko.
|
|
|
Herri
|
bereko
eta ikastetxe bereko 5 mailako ikasgelen arteko konparazioa
|
|
|
Geurea, euskara, ahuldutako hizkuntza da. Ahuldade hori, begi bistakoa da, ez da lurralde guztian modu
|
berean
eta intentsitate berarekin gertatzen. Leku batzuetan, oso ahul dago, beste batzuetan osasuntsuago eta hainbatetan (arnasgunetan), lehen begiradan behintzat, aski osasun onean dagoela esan genezake.
|
|
2013
|
|
|
Komunikazio gaitasun edo errepertorio ideiek ez dituzte kentzen hizkuntza edo dialekto nozioak, baizik eta errealitate konplexu batean artikulatzen dituzte. Beraz, gai izan dugu komunitate ideia operatibizatzeko, banakoa aldi
|
berean
eta dinamikoki hainbat komunitatetako kide izan daitekeela oinarri hartuta —guretzat hori da, eta ez komunitaterik ez egotea Le Page eta Tabouret Kellerek (1985) edo Mufwenek (2001, 2008) deskribatutako egoeratik atera genukeen irakasgai nagusia— Behin premisa horiek ezarrita, aurrera jarrai daiteke, betiere ulertzen bada komunitate horiek hainbat mailatan definitu daitezkeela (adibidez... Gure ustez, nozio horiek aurrez azaldutako hizkuntza gertakariaren lau dimentsioetan oinarritu dira.
|
|
2014
|
|
|
Erabat erlatiboak eta dinamikoak diren alderdiak dira gainera.
|
Beraz
eta arnasguneen egoerara itzulita, zertan dira alderdi hauek. Esan dugunez, egungo gizartean arnasguneen irekitasuna nabarmen handitu da.
|
|
2015
|
|
|
Berak ulertu, ulertu zuen nik esan niona, eta baita taberna txiki horretan zeuden gainerako hiruzpalau lagunek ere. Konturatu gabe, ordea, gazteleraz inon diren esplikazioak ematen hasi nintzaien,
|
bertan
eta goi mailako moduluak ematen dituztela eta nik dakit zer gehiago esaten. Ez nuen beharrik, baina hala atera zitzaidan, nahiz eta nik nahi nuen hori ulertu zidaten, inkontzienteki hasi nintzen gazteleraz, esaten nuena balitzaie bezala.
|
|
2016
|
|
|
Hiru ideia horiek (praktika, performancea eta bizipenak) elkarlotuta ulertzen ditut, hirurak
|
hiztuna
bera eta hizkuntz identitatea modu alternatiboetan ulertzeko bidea ematen dutelako.
|
|
|
Hiru ideia horiek (praktika, performancea eta bizipenak) elkarlotuta ulertzen ditut, hirurak
|
hiztuna
bera eta hizkuntz identitatea modu alternatiboetan ulertzeko bidea ematen dutelako. Eta modu laburrean bada ere, ondoren bide hori zirriborratzen saiatuko naiz.
|
|
|
Solaskideei dagokienez bi polo nagusi ageri dira EAEn eta Nafarroan105, etxe giroko mintzajardunean: batetik euskal enfasizko rol harremanak daude (gurasoek seme alabekin edota anai arrebek beren artean); bestetik erdal enfasizko rol harremanak ageri dira (senar emazteek
|
beren artean
eta (16 urtetik aurrerako) seme alabek gurasoekin). Aldea nabarmena da EAEn, oro har, eta (termino konparatiboetan) are nabarmenagoa Nafarroan.
|
|
|
Badakigu, bestetik, etxeko transmisioa ez dela beti belaunez belauneko jarraipenaren berme. Etxean haurrei beren lehen urteetan euskara erakutsi izanak ez du ziurtatzen haur horiek handik 25 urtera
|
beren arteko
eta helduekiko jardun arruntean euskaraz egingo dutenik.
|
|
|
• Maila linguistikoaren onargarritasuna (edo legitimitate pragmatikoa). Maila honen logika arau pragmatikoena da eta, idealki, logika horren helburua truke egitura
|
bera
eta erreal komuna partekatzea izango litzateke. Hemen daude onartu diren hizkuntza moduak, eta egokitasunaren printzipioa da nagusi.
|
|
|
Ondorio gisa, esan liteke Leoneko hiritarrek asturierarekin bat egiten dutela gehienbat, bai eta gaztelaniarekiko urruntasuna dagoela ere. Hala ere, eta zoritxarrez, suposatzen da hiztunak berak gaztelaniarekiko kidetasun handia erakutsiko lukeela galderak aldrebes formulatuko balira, bai eta hiztunak aitortuko lukeela
|
bere
eta asturiar baten hizkeraren artean zenbait ezberdintasun objektibo daudela ere.
|
|
2017
|
|
|
Gazte askok dute gustuko eta ez dute nahi galtzea hala ere" hitanora gazte berriak gehitu badira berarekin bilatzen duten funtzio ezberdinduagatik da, hots, egoera informaletarako aurkitzen dioten baliagarriatasunagatik besteak beste" (Ozaita, 2014, 100 orr.). Batzuk hurbil daitezke erromantikoki
|
berarengana
eta askok gustuko dute bere soinua etab.baina hau seguru aski ez da nahikoa izango jarrai dezan.
|
|
|
J4ren familia handiaren lau belaunaldi joan dira Gaelscoil berera: J4ren amona, ama,
|
bera
eta iloba. lagunekin eta lanean irlanderaz hitz egiteko ohitura baldin badu ere, etxean ez dute sekula irlanderaz hitz egin:
|
|
|
Beraz ingelesez hitz egiten zen ikastetxe bat zen[...] baina em baziren irlanderadunak/ bazegoen irakasle bat bikaina zena eta laugarren eta seigarrenekoei irakasten ziena eta ondo irakasten zuen irlandera
|
beraz
eta uste dut eta gero beste irakasle bat izan nuen Bigarren Hezkuntzako lehen urtean egon nintzenean eta irakasleak izan ziren gehien bat nire baitan gogoa piztu zutenak (G16, 97). laginean badira, baita ere, Gaeltacht eremuan ingelesez hitz egiten hazi ziren zenbait lagun. k1 (32 urte, gizonezkoa) ingelesez hitz egiten hazi zen Gaeltacht eremu batean eta herriko lehen hezkuntzako eskolaren bitar...
|
|
|
10 Salbuespenezko adibide horiek oso interesgarriak iruditzen zaizkit, arautik kanpo edo mugan dauden subjektuak eta jokabideak, araua
|
bera
eta erdigunea argien erakusten digutenak baitira. performatibitatearen ikuspegiaren arabera salbuespen horiek identitate osatze ez determinatua erakusten digute. Maskulinitatea edo feminitatea jokatzeko etengabeko presioa jasotzen badugu ere, norberak badu identitate propioa osatzeko ahalmena eta salbuespenek horren berri ematen digute.
|
|
|
...onetan, inkestatuen euskararen erabilera zenbatekoa den neurtzeko modu bera erabili da. direnez bakarrik; esate baterako, kirol eta txangoen denbora esparruan ez da zerbait irakurtzen igarotzen duten denboraz galdetu; ia gertaezinak diren gauzekin galde sorta alferrik ez luzatzeko. aitzitik, nahiz eta printzipioz solaskideak ez diren ikerketa honen helburuetan sartzen, eta horiek sartzeak ikerlana
|
bera
eta galdetegia konplexuegia bilakatuko luketen, zenbait denbora esparrutan, hizkuntzaerabileran jokabide desberdinak eta esanguratsuak aurreikusten direnez, ahozko solasaldiak solaskide ezberdinen arabera banatu dira, jardunmota haren inguruko galdera bat baino gehiago eginez(" lankideekin hizketan" eta" bestelakoekin hizketan", hau da, bezero, hornitzaile eta abarrekin hizket...
|
|
2018
|
|
|
Baina definizioz, hizkuntza politika bat eraldatzailea da, ingurunea bestelakotzea duelako xede. Erresistentziak agertuko direla aurreikus daiteke
|
beraz
eta egoera berri horretara kolektiboki prestatu gara. Momentuz, badirudi ekilibrista baten gisara ibiltzen garela, oreka mantendu nahian:
|
|
|
Suaren erregai praktiko nagusiak, herrian ordura arte ondutakoa (labur esatera Euskararen Maratoia
|
bera
eta herrian euskara indarberritzeko dagoen dinamika) eta Egia auzoko" Egian euskaraz" esperientziatik ikasitakoa izan dira. Erregai teorikoak, berriz," Sortir de l’armari lingü� stic" liburua (edo nahi bada TELP," Taller de l’espai lingü� stic personal", tailerren bidez garatutako hizkuntza asertibitatea) eta Soziolinguistika Klusterrak garatutako Eusle metodologia izan dira, bereziki.
|
|
|
Pertsona bakar batek esandako aipua da, baina aurretik dauzkagun datuak kontutan hartuz, eta Antzuolako mutil gazteek toka soilik hitz egiten duten garai honetan, badirudi tokak maskulinitatea errepresentatuko lukeela herrian. Hau da, Maialenek adibidez, nokarako saltoa eman du;
|
bera
eta beste bi lagun direlarik neska gazte bakarrenetarikoak noka mintzo direnak. Hau horrela, tokarako saltorako badirudi beste era bateko barrera bat ere badaukala.
|
|
2019
|
|
|
aurrerago azalduko denez udalerri euskaldunak eta arnasguneak ez dabiltza, hainbat kasutan, elkarrengandik batere urruti. Baina ez dira gauza
|
bera
eta, zenbait kasutan, tarte handia dago batetik bestera.
|
|
|
Instantzia soziofuntzional horiek gotorleku izatera iristen badira ere zenbaitetan, instantziok ez dira eguneroko mintzajardun arruntaren oinarri zabal eta iraunkor; are gutxiago belaunez belauneko jarraipenaren berme iturri beregain. Instantzia edo gotorleku horiek" arnasgune soziofuntzional" bailiran azaltzea, nahasmendua sortzea da gure ustez. arnasguneek hain
|
berea
eta hain noraezekoa duten eguneroko mintzajardun arruntaz, hiztun horien kontzentrazio demografikoaz, hartarako oinarri geoterritorialaz, ingurumen horretako barne sare trinkoez eta, hori guztia dela medio, ama hizkuntzaren belaunez belaun transmititzeko ahalmen beteaz ahazturik bestelako instantzia soziofuntzional horiei" arnasgune" deitzea kontzeptuaren jatorrizko adiera, orain ere be...
|
|
|
arnasgune bete hitzezkoak.
|
Beren artean
eta beste hainbat euskaldunekin euskaraz ari izaten dira (Bz) ko herritar gehiengehienak, zahar eta gazte, eguneroko jardun arruntean. Irakurri eta (bereziki) idatzi, aldiz, erdaraz egiten dute beti edo ia beti.
|
|
|
arnasgune erasanak.
|
Beren artean
eta beste hainbat euskaldunekin euskaraz ari izaten dira (Bz 6b) ko herritar gehienak, zahar eta gazte, eguneroko jardun arruntean. txikiagoa izanik ere bada herrian, halere, erabat edo nagusiki erdaraz egiten duen hiztun multzo ohargarririk. Irakur idatzizko jardunean ez dago nagusitasun arrasto zurrunik:
|
|
|
idatziz ez da, urrundik ere, halakorik ageri.
|
Beren artean
eta beste hainbat euskaldunekin euskaraz ari izaten dira (Bz) ko herritar gehien gehienak, zahar eta gazte, eguneroko jardun arruntean. Irakurri eta (bereziki) idatzi, aldiz, erdaraz egiten dute beti edo ia beti. hona arnasgune bete hitzezkoen ezaugarri teknikoak:
|
|
|
Arnasgune erasanak. herritar gehienen eguneroko jardun arrunta euskaraz mamitzen da arnasguneotan; hainbat herritarrena erdaraz.
|
Beren artean
eta beste hainbat euskaldunekin euskaraz ari izaten dira (Bz 6b) ko herritar gehienak, zahar eta gazte, eguneroko jardun arruntean. txikiagoa izanik ere bada herrian, halere, erabat edo nagusiki erdaraz egiten duen hiztun multzo ohargarririk. Irakur idatzizko jardunean ez dago nagusitasun arrasto zurrunik:
|
|
|
" arnasgune erasanak" tipologiak norabide zentzu argia du. hori ematen du aditzera kategoriaren izenburuak berak, eta horixe baieztatzen du testuak ere: ...tiak orain baino euskaldunagoak eta arnasguneagoak ziren lehen. tankera honetako sailkapen bat lantzen denean, argigarria izan ohi da finkatzea zer islatu nahi dugun, une jakin bateko egoerak (argazkiak) edo bilakaera joerak (filmak). gure iritziz, sailkapen honen xede nagusia" une jakin bateko argazkia" definitzea izanik, goitik behera doazen udalerriak eta behetik gora datozenak multzo
|
berean
eta izendapen beraren azpian jasotzea da egokiena, kategoriari norabide zentzurik eman gabe. horrela, sailkapenak eta terminologiak aldi eta testuinguru gehiagotarako balioko digu.
|
|
|
Seirak dira, gure ustez, arrazoizko eta beharrezko, egungo arnasguneek arnasgune izaten segituko badute eta XXI. mendeko euskalgintzaren indargarri izango badira. Xede guztiak ez dira premia maila
|
bereko
eta berdin egingarri: aldea dago batetik bestera. helburu horien ordenari dagokionez, azkenik, kikek lehen puntuan jarri duen helburua azkenean jarriko genuke guk. herritarren hizkuntza gaitasunaz diharduen xedea nekez kokatzen da arnasguneko erabilera zehaztera datorren konpartimentazioan eta ez da egoki, gure ustez, aurre aurrean jartzea.
|
|
|
Larrea eta Bilbaok hizkuntza politikaren definizio horrekin bat eginez, kontzeptuaren garrantzia azpimarratzen dute, batez ere, lurralde
|
berean
eta gobernu beraren administraziopean, hizkuntza bat baino gehiago elkarren ondoan daudenean:
|
|
|
Galderak aurreko berberak dira, baina erronka egiten hasi ondoreneko egoeraz galdetuta: hau da, erronkarekin egin duen hilabete horretan zehar, zer nolakoak izan dira harremanak
|
bere
eta xede taldearen artean. Ondorengo grafikoetan (4) daude erronkalarien erantzunak1 grafikoa
|
|
|
Zenbait neskak, leporatutakoaren aurrean, aitortu dute batzuetan ez direla behar bezain beste saiatzen hika egiten. dena den, tinko defendatu dute neskak eta mutilak ez daudela egoera
|
berean
eta ez dituztela hitanoa jasotzeko eta erabiltzeko aukera berdinak. Nokaren galeraren arrazoi nagusia transmisioaren etena dela iradoki dute, etxekoa zein kanpokoa.
|
|
2020
|
|
|
Era
|
berean
eta lantaldeei dagokienez, badirudi joera nagusia diziplina anitzeko lantalde txikiekin lan egitea izango dela, behar eta egoera berrietara azkar egokitzeko gaitasuna izango duten lantalde txiki eta diziplina anitzekoak garatzea.
|
|
|
Era
|
berean
eta balio pertzepzio hori areagotzeko helburuarekin, arreta handia jarri behar zaio beste inon topatzen ez den horri. Bitarteko gutxiagorekin espazio komunikatibo berean lehiatzea, aldez aurretik galduta dagoen borroka batean aritzea da.
|
|
|
Ikergai dugun erakundea
|
bera
eta bere erabilera planaren (hemendik aurrera EP) target merkatuaren ezagutza izango ditu lan honek hizpide, etorkizunerako hizkuntza plangintza estrategikoaren emaitzak biderkatze aldera. Puntu honetan, egokia da azpimarratzea nazioarteko soziolinguistikaren esparruan adituek dagoeneko egin izan dituztela hiztunen eta hizkuntzen analisiak merkatuen azterketaren planotik:
|
|
2021
|
|
|
Preseski" Txinaurriaren ekina, oilarraren haundiustea" zuen izenburua Aitor Renteria, Txatok, garaian idatzitako artikuluak. Ezin aipatu gabe utzi
|
berak
eta ale hartan parte hartu zuen Aitor Sarasuak egindako ekarpena, izan helduen alfabetizazioan, bertsogintzan, kazetaritzan, irakaskuntzan eta elkartegintzatik herrigintzarat.
|
|
|
Erantzuna, ikastetxeena nahiz familiena, berehalakoa izan zen. Bi talde osatu ahal izan ziren,
|
Beran
eta Lesakan, eta lehen fase honetan guzira 17 haur aritu ziren, bi begiralerekin.
|
|
|
• Sentsibilizazioa: " Mundua Bortzirietan" leloarekin hainbat kanpaina, argitalpen, jardunaldi eta topaketa egin ziren, hein batean baliagarri izan zirenak
|
bertakoen
eta kanpotik etorritakoen elkar ezagutzarako eta errealitate berria gizarteratzeko. Hasiera batean festa girokoak izan baziren ere (gastronomia eta folklorea oinarri), berehala edukiz bete eta aberastu ziren (hitzaldiak eta, manifestuak, erakusketak, DBHko ikasleekin ere sentsibilizazio saioak...).
|
|
2022
|
|
|
Gazteek nola egiten duten
|
beren artean
eta beste adinetako hiztunekin, badago diferentzia txiki bat:
|
|
|
Gazteen erabilera aztertzen bada norekikoari dagokionez, alegia, gazteek nola egiten duten
|
beren artean
eta beste adinetako hiztunekin, badago diferentzia txiki bat: beren artean egiten dute euskaraz gehixeago.
|
|
|
Zergatik ez dira EKEren joera orokorra berdin errepikatzen, solaskideak adin talde
|
berekoak
eta edozein adin taldetakoak direnean?
|
|
2023
|
|
|
Azokara etorri zen pertsona bakoitzak trukatu nahi zituen objektuak ekarri zituen eta, horietako bakoitzaren truke, bono bat jasotzen zuen beste edozeinengatik aldatzeko. Objektu guztiek zuten balio
|
bera
eta diru bako hainbat transakzio egon ziren. Beste bat aipatzearren, Marikobaso egunean Derioko historialari gazte batek gidatuta, bisita egin genuen kanposantuan, Marikobaso auzoan eta aireportuko pistetan.
|