|
2000
|
|
|
Hori kontuan izanik, eta XXI. mendea euskararen mendea izatea nahi baldin badugu behintzat, 1998ko irailean abiatu zen prozesu politiko berriaren aurrean euskalgintzak ere jarrera bultzatzailea izan behar duela eta bere baliabide guztiak martxan jarri
|
behar
dituela ohartzen gara. Gogoeta honek presoenganako elkartasuna adieraztera bultzatu gaitu, horixe baita momentu honetan prozesua oztopatzeko Paris eta Madrilgo Gobernuek darabilten jukutria, hau da, Euskal Herriak demokratikoki erabakitzeko duen eskubideari jartzen dioten traba.
|
|
2001
|
|
|
Anpolai buztana oparitu, altxatu, eskuan musu bat eman eta alde egin zuen. Gitarra doinua entzun nuen hurrengo bagoian, eta neuk aspaldi jaitsi
|
behar
nuela ohartu nintzen.
|
|
2002
|
|
|
Zortzi pistako mahai bat daukat eta besterik gabe grabatzen joan nintzen. Eta bat batean dozena erdi abesti eginak nituela konturatu nintzen, baita abeslari bat
|
behar
nuela ohartu ere. Garai hartan, orain dela urtebete eta gutxi, Dut en jotzen Corazon ekin dezentetan elkartu ginen zuzenean.
|
|
|
Sir John Parnell irlandar Ogasun ministroari Panoptikoarekiko interesa piztu zitzaion, eta Gutunak Dublinen argitaratzeko planak egiten hasi zen. Parnellek eskatuta, Benthamek Gutunak orraztu zituen horiek argitaratzeko, horiek idatzi zituenetik urte asko igaro zirenean, eta berrikuspen sakona
|
behar
zutela ohartu zen. Honela hasi zen hitz atzeetan lanean, hutsuneak betetzeko, eta hitz atze horiek jatorrizko Gutunak baino askozaz ere luzeagoak bihurtu ziren.
|
|
2003
|
|
|
Erakundetze baten atarian gaude baina berau gauzatzeko botere politiko zehatzik ez dago. Sarea sortuz joan den ahala gizarte eragileak nolabaiteko botere politiko bat
|
behar
dutela ohartu dira. Mugimendu sozial hau ez da sare politiko bat oraindik baina helburu zehatz bat lantzen ari da:
|
|
|
esparru berdintsuan aritu izan arren bi kultura politiko ezberdinak osatzen ditugulako eta metodologia ere berandu lantzen hasi ginelako. Denok uste genuen lanketa naturala izango zela baina prozesu luzeagoa baten
|
beharra
dugula ohartu gara. Denborarekin aliantza hori gauzatuko delakoan gaude, ordea.
|
|
|
Gero, Azpil eta xanpainaren irudia lotu dira Txominen irudimenean. Aldi berean, ama eta Txomin bakarrik utzi
|
behar
dituela ohartu da Miren, eta aitzakia bat asmatuz aulkitik jaiki da:
|
|
2004
|
|
|
Eta guk ere haurrekin batera ikasi genuen nola ibili gutxi gora behera. Haurrak bertsoa onartzeko bertsoak haurrentzako egina izan
|
behar
zuela ohartu ginen eta ez bertso ona eta sakona. Zerbait esaten zuena eta arina baizik.
|
|
|
Mireiak zioenez, arrakasta lortu zuen. Segurtasun protokoloa jarraitu
|
behar
zuela ohartu zen Ramírez kapitaina. Dena grabatuta zegoela ziurtatu ondoren, sateliteko telefonoa hartu zuen, Pentagonoarekin linea zuzena lortzeko.
|
|
2007
|
|
|
Zentzu askotan bai, baina norberaren barruan zure kantu propioen hazia garatzen joaten da; eta egun batean ohetik altxatu eta horiek kanpora atera
|
behar
dituzula ohartzen zara.
|
|
2008
|
|
|
Haurrak denbora
|
behar
du ohartzeko zein gozagarria den uretan jolastea, eta eman egin behar zaio denbora hori, bere erritmoan joan dadin.
|
|
|
Garapen programak baliabide dinamikoak dira; eta aplikatzen diren zonaldearen premiak aldatu ahala, beharrezkoa da horiek egokitzea. Duela bi urte pasatxo programa zaharra gaurkotu eta programa berri bat prestatu
|
behar
zutela ohartu ziren.
|
|
|
Aurten, 18 urtetik gorako emakumeen% 9,6k Espainian jasan duten gaitz baten aurka sentsibilizatu nahi dira gazteak eta nerabeak. Hau da “genero indarkeria errotik ateratzeak lan partekatua izan
|
behar
duela ohartzeko eguna”, esan zuen Bibiana Aido Berdintasunerako ministroak jardunaldiaren aurkezpenean. Haren iritziz, “behar beharrezkoa” da tratu txarrak ematen dituztenak isolatzea eta salaketa bultzatzea, bai biktimak bai haien ingurune hurbilena, hala nola bizilagunak, senideak eta lagunak.
|
|
|
Duela hilabete batzuk, krisia zela eta ez zela, zerbait egin
|
beharra
zuela ohartu zen Alvaro Manso. «Tabernaren eta sei familien etorkizuna jokoan zegoelako erabaki nuen prezioak jaistea».
|
|
|
Denok ilara batean gindoazen maletak hartzera, eta ni azkena nintzen Garazi bere gurditxoan neramala. Eta hara non eskailera mekaniko batzuk jaitsi
|
behar
genituela ohartu ginen. Karga karga eginda noa eta Garaziren gurditxoa zein eskuko poltsekin eskailera mekanikoetatik jaisten gaizki moldatuko naizelakoan, zer egin hasi naiz pentsatzen eta hara non, hogei bat metrora edo, igogailu bat ikusi dudan, eta, di da, korrika batean sartu naiz igogailu horretan hiruzpalau txinatarrekin batera.
|
|
2009
|
|
|
Nora ezean gelditu zen, beraz, Teofilo Maria? eta nora ezean zegoen artean ere, harik eta agintearen eta harrotasunaren jabetza berreskuratu
|
behar
zuela ohartu zen arte, gauzak bere lekuan uzteko. Maria Bibianak bere ekintzarekin, baita bere hitzekin ere, desjabetu zuen Teofilo Maria, eta Teofilo Mariak Maria Bibianaren hitzak erabiliko zituen, beste testuinguru batean, jakina?, egoerari buelta emateko:
|
|
|
Hiru ezezko jaso zituen, beraz, Adak, segundo gutxitan: aski eta sobera, guztiz etsi
|
behar
zuela ohartzeko; hantxe zuen, baina, beste aukera bat, bere anaiatxoarekin: Domingok emandako datuengatik, bazekien buru handia behar zuela, gorputz handikoa, beraz, bere logikaren arabera?, eta begi txiki bereziak; haurra besoetan hartzeko gai izango ote zen?
|
|
|
Kultura, aldiz, berez hazten den basalandarea dela uste dute, antza. Gauzak horrela, ezer onik ez da izango harik eta kulturak ere bere IGB propioa
|
behar
duela ohartu eta onartu arte. Hori gabe, formulak beti emaitza bera emango du.
|
|
|
" Mutilak neska jotzea ez dago ondo, Teofilo Maria, pisu astun batek pisu arin bat jotzea ongi ez dagoen bezala!"; hura Jack Dempseyk euli bat jotzea bezalakoa zela, alegia! Nora ezean gelditu zen, beraz, Teofilo Maria... eta nora ezean zegoen artean ere, harik eta agintearen eta harrotasunaren jabetza berreskuratu
|
behar
zuela ohartu zen arte, gauzak bere lekuan uzteko. Maria Bibianak bere ekintzarekin, baita bere hitzekin ere, desjabetu zuen Teofilo Maria, eta Teofilo Mariak Maria Bibianaren hitzak erabiliko zituen –beste testuinguru batean, jakina–, egoerari buelta emateko:
|
|
|
Hiru ezezko jaso zituen, beraz, Adak, segundo gutxitan: aski eta sobera, guztiz etsi
|
behar
zuela ohartzeko; hantxe zuen, baina, beste aukera bat, bere anaiatxoarekin: Domingok emandako datuengatik, bazekien buru handia behar zuela –gorputz handikoa, beraz, bere logikaren arabera–, eta begi txiki bereziak; haurra besoetan hartzeko gai izango ote zen?
|
|
2010
|
|
|
Familiak argudiatutako bigarren puntuaren arabera, medikuak neskaren gorpua zatitzen saiatu zen, baina egin
|
behar
zuenaz ohartu zenean, utzi egin zuen.
|
|
|
despedida bat gurasoekin eta arrebarekin, beste bat kamaradekin, beste bat Aitziberrekin, beste bat Ixonerekin... Ordu guztiak gutxi zirela eta juxtu antzean ibiliko zela pentsatu zuen halako batean, zenbat gauza prestatu
|
behar
zituen ohartzean: hainbat paper argitu, politikako zeretan esku artean zeuzkanak beste bati laga...
|
|
|
Arratsean, hartu duen oparia dastatu
|
behar
duenean ohartu da trikimailuaz: potea funtsean behiaren gorotzaz beteta dago, azalean baino ez du ezti kapa mehea.
|
|
2011
|
|
|
Unibertsitateetako laguntza programak doakoak dira ia beti, eta, batzuetan, konfigurazio libreko kreditutzat hartzen dira. Unibertsitate esparruan, goi mailako hezkuntza erakundeak, ikasleek etapa honetan ikasketa metodologia aldatu
|
behar
dutela ohartuta, prestakuntza tailerrak sartzen hasi dira ikasleei beren zerbitzuen artean, eta horietan errendimendu akademiko positiboa lortzeko estrategia eta metodologia eraginkorrenak lantzen dira. Ikaskuntzari laguntzeko programa horiek doakoak dira ia beti, eta, sarritan, “zero ikastaroak” direlakoen programazioetan sartzen dira, unibertsitate aurreko ikasleei zuzenduak, edo ikasturte osoan erabil daitezke, eta konfigurazio libreko kreditu gisa onartzen dira.
|
|
2012
|
|
|
Orixek giza eskubideen deklarazioa itzuli zuen, betiko bere eran itzuli, sail honetako hizkerak bestelakoa izan
|
behar
zuenaz ohartu gabe ausaz beste lege batzuk gobernatzen dutenaz, hizkera honek hitzen balioa neurtzeko bere neurriak dituenaz (arbitrarioak, nahi bada; ez hizkuntzaren, berezkoak?, behintzat). Daukaguna Orixeren deklarazio bat da, ez ONUrenik (Azurmendi
|
|
|
Elikagai konplikatuenekin jarraitzea Formula batzuek sendotzen dute jaten irakasteko helburua. Lekaleek haurren dietan egon
|
behar
dutela ohartzen bagara, hainbat konbinaziotara jo dezakegu, baina inoiz ez horiei uko egin. Garbantzuak zoparekin lagun daitezke, dilistak arrozarekin nahastuta, lekak urdaiazpikoarekin apainduta eta zuriak barazkiekin.
|
|
|
Ez da halakorik batere. Nahasmenduak erasan dio berak ihardetsi
|
behar
duela ohartzean. Nahi baino boz apalagoa jalgi zaio:
|
|
|
Aingeru bat naiz, inuxentea, atzo negar egin nuen, gauzen alde onaz ez ezik gauzen alde txarra ere ikusten saiatu
|
behar
dudala ohartuta.
|
|
2013
|
|
|
Hau da, hizkuntza bat erabil dezaketela enpresa barruko pertsonen artean, beste hizkuntza bat erabiltzen dutela nazioarteko ordezkaritzako langile batekin, eta hainbat hizkuntza erabiltzen dituztela bezeroekin. Lehenengo urratsa da hizkuntza horiek kudeatu egin
|
behar
dituztela ohartzea, eta ari dira hori barneratzen, nolabait. Baina iruditzen zait, oraindik ere, ez dela behar bezala baloratzen hizkuntza kudeaketaren gaia.
|
|
|
Arrisku handiko bizimodu horren liturgiak gustatzen zitzaizkion, izen faltsuen jokoak maite zituen, zeremonia sekretuen lilurak, segurtasun sistemen protokoloak. Baina ekintzak nekatu egiten du, eta, munduari kolpeka aspertu zenean, babesleku bat
|
behar
zuela ohartu zen, ezkutaleku bat. Posible da nire ordezko izateko bere burua proposatu zuenean egoera horretan egotea eta posible da orobat espetxeratu eta nire emaztea ikusten hasi aurretik ere maiteminduta egotea, bere gisara maiteminduta esan nahi dut, maite duzun pertsona hori ezagutu gabe alegia, horiek baitira maitasunik arriskugarrienak, egoskorrenak, esan zuen eta leihora gerturatu zen bera ere.
|
|
|
Prezioen zerrenda begiratu ondoren, faktura egiten hasi zara. Horretarako urrats hauek egin
|
behar
dituzula ohartu zara:
|
|
2014
|
|
|
Denetan bistaratzen ditut eguneroko zintak. Beste lan batzuetarako denborarik uzten ez zidan zeregin honi nire denbora eskaintzeko, lana zelanbait errentagarri bihurtu
|
behar
nuela ohartu nintzen. Horregatik erabaki nuen www.karena.eu webguneko finantzaketa kolektibo bidezko sistema baliatzea.
|
|
|
Kontua ez da horrelako bizimodua gustukoa dudala, baina ez dut horretan pentsatzen goizean esnatu arte, ispiluan begiratu eta makillajea oheratu aurretik kendu
|
behar
nuela ohartzen naizenean. Berrogeita bost urte beteko ditut laster eta ofizio eta afiziorik gabe jarraitzen dut, etxebizitza, familia eta txakurtxorik gabe.
|
|
|
Arazo zelotipikoak halabeharrezkoak dira urte horietan; lehen urtean zehar, atxikimendu irudiak partekatu
|
behar
dituela ohartzen da haurra. Aldi berean, ez du ulertzen atxikimendu irudiak bere ezagutza mailak (egozentrikoa baita, bere nahiak egokitasun ez kontrolatzeko ahalmenik gabea) beste batekin parteka ditzakeela; ez du ulertzen ez dituela irudi horiek horregatik galduko.
|
|
|
Datuak izateak, ordea, zenbaitetan izaten dugun datu zaparradak esaterako, ez du nahitaez esan nahi egoerak ongi kudeatuko ditugunik. ...diguten moduan, datuen erauntsi horrek ikuspegi osoaren jabe egin gaitezen galaraztea, zenbaki zehatz eta xeheek liluratuta; edo gerta liteke, konparaziora, giltza non galdu dugun jakin gabe farolak ematen digun argiaren ondoan bilatzen dugun bezala, hizkuntzaren normalizazioaren alorrean ere eskuragarri ditugun datuen argipean gakoen bila aritzea, erantzun garrantzitsu batzuk beste nonbait bilatu
|
behar
ditugula ohartu gabe. Datuen azterketan erantzun linealak bilatzea ere litekeena da, noski, akaso erantzun ez linealak eta konplexuak behar diren tokian.
|
|
2015
|
|
|
Egia zen. Ez nion telefonoari arreta handirik eskaintzen, artean ez nuen beti konektatuta egoteko ohiturarik, eta egunak pasa zitezkeen tramankulua kargatu
|
behar
nuela ohartzerako.
|
|
|
3 Badakit ez dela nigan falta maitasun eta desirarik, ahal dudan guztian nire ahizpen arimei laguntzeko, Jaunaren zerbitzuan oso aurrera joan daitezen. ...iteke ongi etortzea gauza txikitxoetan jakintsuek baino hobeki asmatzeko, hauek zeregin garrantzitsuetan ari direlako eta gizon sendoak direlako, ez baitiete kasu handirik egiten itxura batean ezer ez diren gauzei; emakumeoi, berriz, hain ahulak izanik, edozerk gaitz egin diezaguke; izan ere, deabruaren zorrozkeriak ugari dira itxitura handian bizi diren mojentzat, hauei kalte egiteko arma berriak
|
behar
dituela ohartzen baita. Nik, kaskarra naizenez gero, ez dut ongi jakin neure burua babesten, eta honela neure ahizpak nigan zentza daitezela nahiko nuke.
|
|
2017
|
|
|
Batzuk bere gazte denboran, odola bero dutenean, bizi dira Jainkorik, heriotzarik edo kontu errendatzerik ez balitz bezala, libertate handian, mila bekatu, malezia eta engainu egiten dutela, gorputzari ahal bezainbat plazer ematen diotela. Baina gero, zahartzean, odola hozten hasten zaienean, hasten dira halaber etorkizunaz oroitzen, hil behar dutela eta hil ondoan kontu errendatu
|
behar
dutela ohartzen eta pentsatzen.
|
|
|
Tragoa eman ondoren, aho ertzetik ihes egiten zion garagardoa lehortu
|
behar
zuela ohartu nintzen.
|
|
2018
|
|
|
Isilunea astuna egin zitzaion. Lete eta Kar ondoan
|
behar
zituela ohartu zen. Zer arraio ari zitzaien gertatzen?
|
|
|
Boxeo jaialdia proposatuko zuen. Bat batean, denen aurrean hitz egin
|
behar
zuela ohartu zen eta kirioek erraietan hazkura eragin zioten.
|
|
|
Talde jatorra zuen eta bazekien berak azaldutakoak bati baino gehiagori lagunduko ziola bizitzan. Baina, era berean, azken egunetan zerbaitek klik egin izan balio bezala, berriz ere etxera bueltatzeko
|
beharra
zuela ohartu zen. Baina ez zekien nola.
|
|
|
Literaturaz gehiago jakin
|
behar
genukeela oharturik, geure burua geuk elikatu behar genuela ebatzita, behinola Literatura Eskola sortu genuen Bihotz Bakartien Klubaren eta Susa argitaletxearen abaroan elkartzen ginen batzuek, 2004an. Geuk erabaki genuen zer ikasi, geuk erabaki genuen nori eskatu zekiena gurekin trukatzeko, geuk erabaki genuen noiz non zelan.
|
|
2019
|
|
|
Denok ilara batean gindoazen maletak hartzera eta ni azkena nintzen Garazi bere gurditxoan neramala. Eta hara non eskailera mekaniko batzuk jaitsi
|
behar
genituela ohartu ginen. Karga karga eginda noa eta Garaziren gurditxoa zein eskuko poltsekin eskailera mekanikoetatik jaisten gaizki moldatuko naizelakoan, zer egin hasi naiz pentsatzen eta hara non, hogei bat metrora edo, igogailu bat ikusi dudan, eta, di da, korrika batean sartu naiz igogailu horretan hiruzpalau txinatarrekin batera.
|
|
|
Badirudi niretzat ezer ez dela atzerri dagoeneko, batzeko baino, urrutira aldentzeko gogoa izan dudalako logela zazpi ezezagunekin partekatu
|
behar
nuela ohartzean. Duela hamar urte hain zirraragarria zitzaidanak horrelakoa izaten jarraituko zuela pentsatzea ere!
|
|
|
Egin zutena aintzat hartuz, ez dago dudarik
|
behar
zutenaz ohartu zirela; horregatik, lasai lasai erraten ahal dugu, gurasoengatik jaso zutena erabiliz, adizki berria asmatu zutela. Are gehiago, erabiltzen zituzten adizkietan hizki bat txertatzeko gai zirela.
|
|
|
Eskura izan ditugun liburuetan hauek bezalako aipamenak behin baino gehiagotan aurkitu ditugu; baina, hau+ n izan dela hemen adberbioaren etorkia: hau+ n> hemen horrela ikusita, gai honetan tentu handiz ibili
|
behar
dugula ohartu gara. Horregatik, gure senari jarraituz, gure koadernoan ondorengo oharrak idatzi ditugu:
|
|
2021
|
|
|
Baina dena ez da izan gezur bat, ez dut aita aurkitu, baina nire hainbat alderdi aurkitu ditut. Ez dut aitaren beharrizana asebete, baina ama
|
behar
dudala ohartu naiz. Beraz, negar gehiagorik ez, Nahia.
|
|
2022
|
|
|
Kaleko hizkuntza ohiturak aldatzea bezain garrantzitsua edo are garrantzitsuagoa da etxe barruko espainol makulua kentzea. Disney aldarrikatu zuten batzuek, Netflix besteek, pantailak masiboki euskaratu
|
behar
ditugula ohartu gara, eta beste horrenbeste egin behar dugu gure apaletako liburuekin: Rushdie ere euskaraz behar dugu.
|
|
|
«Kosta egiten da jokaldia prozesatzea. Jokoa eta une bakoitzean zer egin behar den oso landuta izan
|
behar
duzu ohartzeko zer pasatzen ari den zure inguruan». Lopez bat dator:
|
|
|
Irandik jasotzen zituen armekin –1967an PDKIk Teheranen aurka bultzatutako matxinada saiakeran xaharen alde jartzea ekarri arren–, autonomia ala matxinada zen Bagdadi mahai gainean jarritako proposamena. Azkenean, eskualdeko petrolio guneen erasoek eragindako kalteen jakitun, eta denbora irabazi
|
behar
zutela ohartuta, 1970eko martxoan Baathek akordioa lortu zuen Barzanirekin, Kirkuk hiriaz adostasunik izan ez arren. Kurduentzat euren hiriburua da," gure Jerusalem" esaten diote, baina Bagdadek ez dio uko egin nahi munduko petrolio erreserben %5 dituen eskualde horri.
|
|
|
Helene Krulich ere han ezagutu zuen; ezkondu, eta elkarrekin bi ume izan zituzten. 50eko hamarkadatik aurrera, Europa eta Kurdistanen artean bizi izan zen Ghassemlou, unibertsitateko irakasle lanak alderdiaren barruko lan klandestinoarekin uztartuz; hasiera batean Tudeh Iraneko alderdi komunistatik hurbil, baina denborarekin PDKIk berezko egitasmo nazionala
|
behar
zuela ohartuta. 1965ean Kurdistan eta kurduak lana argitaratu zuen, garai hartako garrantzitsuenetakoa," ikaspen marxista leninistetatik behatuta".
|
|
|
Gune hura hain zuan ttikia eta estua, non lorearen ondora ozta ozta baizik ezin baitzuen besoa eraman. Harrien artetik sartu, luzatu eta hatzak tenkatu zituen, eta burua eta bizkarra harri hotzaren kontra bermatu, eta zapuzturik gelditu zuan landareaz jabe  tzeko oraindik arra bete
|
behar
zuela ohartu zenean.
|
|
|
Pisukide batek lotu zituen egun batean hari mutur guztiak eta hura guztia eraso sexistatzat definitu zuen. Beharbada denok genekien, baina batzuetan idatzita ikusi
|
behar
duzu ohartzeko, ez. Ba berak hori egin zuen (Miren).
|
|
2023
|
|
|
Aunitz da gauzetaz ohartzea. Leituko duzu aunitz agian, baina
|
behar
duzu ohartu gauzetaz, behatzailea izan, bestela ez zara deustaz enteratzen.
|
|
|
Hitz potolo pila bat atera ditut, baina hori guztia harremanetan eraikitzen da Euskal Herri osoan zehar. Gure arteaz euskaraz bizi nahi badugu, Euskal Herri osoan zehar ibili
|
behar
dugula ohartu gara. Hegoaldea eta Iparraldea bakarrik bereizi ohi dugu, baina ez da berdin Gipuzkoan, Bizkaian edo Araban lan egitea, Nafarroako iparraldean edo hegoaldean, Zuberoan edo Lapurdin aritzeak zerikusirik ez duen moduan.
|