|
2023
|
|
|
Aitzitik, ordaintze kuota zehazten denean adin, sexu, erlijio edo egoera zibilaren ariora, tributua Konstituzioaren aurkakoa izango da, ekonomia ahalbiderik erakusten ez duen inguruabarraren gainean eratu baita. Laburbilduz, tributuak ezartzean legegileak ekonomia ahalbidea azalarazten duen inguruabarra hartu
|
behar
du kontuan (errenta edo diru sarreren bat jasotzea, ondarea edukitzea, ondasunak eskuratzea...), eta tributu betebeharpeko bakoitzaren tributu zama ahalbide horren arabera moldatu behar du. Horiek horrela, Konstituzio Auzitegiak Hiri Lurren Balio gehikuntzaren gaineko Zerga Konstituzioaren aurkakoa dela adierazi zuen, ekonomia ahalbiderik ez zegoenean ere zerga kobratzen zelako (26/ 2017, 37/ 2017 eta 59/ 2017 KAE), eta gero berriro adierazi zuen Konstituzioaren aurkakoa zela tributu zorra zehazteko sistema ez zetorrelako bat zergadunaren benetako ekonomia ahalbidearekin (182/ 2021 KAE).
|
|
|
Atxikitzaileek eta konturako ordainketak egin behar dituztenek datuak isilpean edukitzeko beharra dute Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 92 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 94 artikuluaren arabera. Artikulu horretan bertan dionez, atxikitzaileek eta konturako sarrerak egin
|
behar
dituztenek konturako ordainketak egiteko baizik ezin dituzte erabili beste betebeharpeko batzuei buruzko datuak, txostenak eta aurrekariak, hau da, datuok, txostenak eta aurrekariak isilpekoak dira. Osterantzean, jokabidea zehatuko da 600 euroko diruzko isun finkoaren bidez (300 eurokoa Gipuzkoan), pertsona edo erakunderen bati buruz bidegabe jakinarazi den datu nahiz datu multzo bakoitzeko.
|
|
|
Hortaz, aurrerago aipatu ditugun artikuluen ariora, Ogasun eta Finantzen Sailak gastuen sailkapen hirukoitza egin behar du (funtzionala, organikoa eta ekonomikoa), baina, sarrerei dagokienez, irizpide organikoak eta ekonomikoak bakarrik izan
|
behar
ditu kontuan.
|
|
|
Enpresaburuek distantziara egindako lanaren berezitasunak hartu
|
behar
dituzte kontuan, bereziki telelanarenak, sexu jazarpenaren, sexuan oinarritutako jazarpenaren, bereizkeria arrazoiengatiko jazarpenaren eta lan jazarpenaren aurkako neurriak eratu eta aplikatzean. Beste horrenbeste egin dute genero indarkeriaren biktimak babesteko neurriak hartzeari dagokionez.
|
|
|
Idazlearen ikuspuntutik, kontrol horiek ez diote kalterik egiten EKren 137 artikuluak aipatzen duen toki autonomiari, toki autonomia hori EKren bestelako adierazpenekin interpretatu behar delako. Horiek guztiak toki autonomiaren mugak dira eta horiek hartu
|
behar
ditugu kontuan. Esangura horretan KAren 46/ 1992 Epaiaren 2 zuzenbideko oinarrian honakoa dio:
|
|
|
Kontu orokorra itxiera dokumentu bat da240; erakundearen beraren kontuak, haren mendeko organismo autonomoenak eta oso osorik toki erakundearen jabetzakoa den kapitaleko merkataritza sozietateenak osatzen dute. Azken horiek merkataritzako erregelamenduan ezarritakoaren arabera aurkeztu
|
behar
dituzte kontuak. Kontu orokorraren edukia241 eta egitura Ogasun Ministerioak ezartzen ditu, Estatuko Administrazioko Kontu hartzailetza Nagusiak proposatuta.
|
|
|
EAEk edo lurralde historikoak? Bi datu eduki
|
behar
ditugu kontuan: alde batetik, finantza zaintzaren funtzioak 1978ko EKtik aurrera lurralde historikoek egikaritu dituzte eta ETELk berak aitortzen dizkie lurralde historikoei finantza zaintzaren ahalmenak; eta bestetik, EKk zehazten duen eskumen banaketaren arabera, toki araubidearen oinarriak Estatuak zehaztu egiten ditu eta horiek autonomia erkidegoek garatu ahal izango dituzte, EAEn izan ezik Estatutuak eta LHLk toki erakundeen ondareari buruzko araubidea forutasunaren oinarrizko muinean sartzen dutelako EKren 1 xedapen gehigarriari jarraituz; beraz, garatzeko araubidea lurralde historikoei dagokie.
|
|
|
Bi gauza izan
|
behar
ditugu kontuan informazioa emate honetan: Legezkotasun kontrola gauzatuko da bakar bakarrik, eta ez aukera kontrola.
|
|
|
Printzipio hau urteko ekitaldi ekonomikoaren printzipioarekin kontraesanean datorrela dirudi, baina bi printzipioak bateragarriak dira. Aurrekontuak urte bateko indarraldia edukiko du, baina egituratzean eta egitean epe luzeago bat eduki
|
behar
dugu kontuan. CARBAJO DOMINGOk eta VEGA FELGUEROSOk esaten duten moduan, azken finean printzipio honek" gure ordenamenduan tradizioz araututakoa aldatzen du, hau da, aurrekontua onetsi eta betearaztea arautzen duen urtekotasun printzipioa.
|
|
|
Honen lehenengo ondorioa da aurrekontu saldo ez finantzarioak hartu
|
behar
ditugula kontuan, hau da, Diru sarrera ez finantzarioak — gastu ez finantzarioak= aurrekontu saldoa Toki erakundeetako aurrekontu arauak aplikatzean, TOLTBa eta 500/ 1990 Errege Dekretua, formula hori beste modu honetara uler daiteke: aurrekontuaren diru sarreren 1 kapitulutik 7 kapitulura doazen kredituen emaitzari kenduko zaio gastuen 1 kapitulutik 7 kapitulura doazen kredituen emaitza.
|
|
|
Aurrekontu egonkortasunaren politikak izan duten eragina aztertzeko bi gauza eduki
|
behar
ditugu kontutan: Aurrekontu egonkortasunak eta finantza jasangarritasunak ez dute toki autonomia urratzen. Horrela aitortzen da, besteak beste, KAren uztailaren 20ko 134/ 2011 Epaian:
|
|
|
Toki ogasunei buruzko arauketa Ekonomia Itunaren Legearen baitan diru sarrerei dagokionez luze hitz egiten du, ez ordea gastuen esparruari dagokion arauketaren inguruan, baina horretan indarreko Ekonomia Itunaren 3 xedapen gehigarriari lotu gaitezke. Ekonomia Itunaz gain (Estatutuak argi askorik ematen ez duen heinean) LHL eta ETEL ere izan
|
behar
ditugu kontuan. Goazen alde batetik, EAEko lurralde historikoetako toki erakundeen ogasunei buruzko kanpoko eskumen banaketari buruz hitz egitera; eta gero, barneko eskumen banaketa zehaztuko dugu.
|
|
|
• Gastuen edo baliabideen erabileraren inguruan honako irizpide hartu
|
behar
dugu kontuan: toki autonomiaren printzipioa.
|
|
|
Lehenengo eta behin, argi utzi
|
behar
dugu Kontuen Auzitegia ez dela administrazio organoa, legegilearen mende dagoen organoa da. Kontuen Auzitegiaren maiatzaren 12ko 2/ 1982 Lege Organikoaren 1 artikuluak adierazten duen bezala Estatuko eta sektore publikoko kontuen eta kudeaketa ekonomikoaren organo fiskalizatzaile gorena da.
|