|
2000
|
|
|
...re zuen, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenplutik ikasi behar zuela, eta hargatik geratu
|
behar
zuela etxean, edo bere mantelinaren azpian gorde behar zuela burua elizarakoan, dortokak bere maskorraren azpian bezala, hala debekatu zien haiei, halaber, Ama Birjinaren ohorez egiten zen hainbat eta hainbat prozesionetan —hala nola Asuntzio koan—, apezaren parean joaitea, nor bere kandelarekin; eta ekarri zuen, finean, elizarat —zeinak baitzuen, don Frantziskoren denboran, plaza ...
|
|
|
Kristinaren aginduak —gonbidapenez mozorrotzen ere ez zen nekatu! —, nahi gabean, hondar egunetako ene ezbaietariko bat argitu zidan: nire andreak bere horretan utzia
|
behar
zuen etxeko zerraila zaharra. Bertze ondoriorik ez zen ateratzen ahal, etxeak hutsik egon behar bazuen —ortziralean ateratzekoa zela erran zidan; arratsaldeko lanaldia bukatutakoan, zehatz mehatz— eta nik harainoko sarbidea izan.
|
|
2003
|
|
|
Txikitatik ezagutzen dut Antton, eskola lagunak izan ginen eta. Badakit Haurtzaro ikastolan ari dela irakasle, eta aurki
|
behar
zuen etxean.
|
|
2004
|
|
|
Etnozidioa ez da hitz hutsal bat, gure herriaren nortasuna larrutu duen gertaera historiko ikaragarri bat izan da. Eta joka dezagun horren arabera, burujabetzari esker eraiki
|
behar
dugun etxeak bere barruan gorde eta sustatu behar duena erdal herri izan ez dadin. Horretarako, izan ere, ez dugu behar inolako Estaturik.
|
|
|
Emazteak esana zion igandean sin falta egon
|
behar
zuela etxean, Gonzalo neska lagunarekin etorri behar zelako. Gonzalok lehenengoz ekarri behar zuen neska lagun bat etxera eta horrek urduri zeukan Arregi andrea.
|
|
2005
|
|
|
Denbora gehiegi ez genuen: gaueko hamarrak paseak ziren eta gehienok hamaikak inguruan egon
|
behar
genuen etxean. Herria berpiztua zen ordurako.
|
|
2006
|
|
|
–Zer egin
|
behar
duzu etxearekin? –galdetu zion Loperenak, ibarrera itzultzeko bidean– Landa turismoa indar handia hartzen ari da bazter hauetan.
|
|
2009
|
|
|
–Aita, emakume bat hartu
|
behar
zenukete etxeko lanetan laguntzeko. Zuretzat gehiegi da.
|
|
|
Nazario Orbek barailak estutu zituen, barrutik jaten zuèn ezinegona. Domingok noiznahi eragiten ziona? keinu hartara bildu balu bezala; une hartan, baina, bere lekuan egon
|
behar
zuen etxeko buruak, inoiz baino gehiago egon ere; aukera bikaina zuen, gainera, gauzak bere lekuan uzteko, eta hala, ahotsaren tonua eta tinbrea neurtzen zituela, esan zuen:
|
|
|
–Esan nizun nik kontuz ibili
|
behar
dugula etxeko txikiarekin? –ihardetsi zion honek.
|
|
|
–Esan nizun nik kontuz ibili
|
behar
dugula etxeko txikiarekin... –ihardetsi zion honek.
|
|
|
Nazario Orbek barailak estutu zituen, barrutik jaten zuèn ezinegona –Domingok noiznahi eragiten ziona– keinu hartara bildu balu bezala; une hartan, baina, bere lekuan egon
|
behar
zuen etxeko buruak, inoiz baino gehiago egon ere; aukera bikaina zuen, gainera, gauzak bere lekuan uzteko, eta hala, ahotsaren tonua eta tinbrea neurtzen zituela, esan zuen:
|
|
2010
|
|
|
Aita, pozez gainezka zegoen heinean, nekez ohar zitekeen hartaz? nahiz eta, beste ikuspuntu batetik, gogoan
|
behar
zuen etxean urte eta erdi lehenago gertatua, Ada eta Domingoren batailoiko komandantearen gutuna jaso genuenean, aditzera ematen ziguna Ada eta Domingo frontean hil zirela, bipil bezain adoretsu, gorabehera haiek, azkenean, ahal bezala bideratu bagenituen ere?. Hilei bakea!?
|
|
|
Muturra okertu ez zuen arren, ordea, bazuen haren begiradak zerbait berezia, bere emetasunari halako gogortasun puntu bat balerio bezala, bere desadostasunaren erakusgarri. Aita, pozez gainezka zegoen heinean, nekez ohar zitekeen hartaz... nahiz eta, beste ikuspuntu batetik, gogoan
|
behar
zuen etxean urte eta erdi lehenago gertatua, Ada eta Domingoren batailoiko komandantearen gutuna jaso genuenean, aditzera ematen ziguna Ada eta Domingo frontean hil zirela, bipil bezain adoretsu... gorabehera haiek, azkenean, ahal bezala bideratu bagenituen ere —" Hilei bakea!" esan zuen izebak—; hantxe, baina, oztopo harri bera berriro gure harremanen bide erdian...!... Jarraian, gainera, aitak kopa eskuan hartu, eta halaxe esan zuen sutsu:
|
|
2011
|
|
|
Nik ez nuen asko ezagutu gure aitaren ama, txikitandiko irudi lauso bat baizik ez dut harena gordetzen, baina irudi lauso horretan ere emakume gotorra dut gogoan, lehengoetakoa?, berorika egin behar zitzaion, gero, hari??, gaur egungo, argizarizko amak? ez bezalakoa; etxeari zor zaion errespetua larderiaz begiratzen zuena, eta etxaldeari segida emateko jaioa zen osaba, nagusi
|
behar
zuen etxean, apopilo eduki zuena hil arte.
|
|
|
–Joan
|
beharra
dut etxera, bota zuen muturtuta, eta abiatu zen belardian barrena. Baina Anne atzetik joan zitzaion lasterka.
|
|
|
Plazakoetxen bisitatu
|
behar
duen etxe horri, Margari lehengusinak, Teresaren eta Gergorioren alaba zaharrenak berak eutsi dio, temati eutsi ere, herriaren modernizazioak ekarri dizkion orubea saltzeko aukerei muzin eginda. Beti bezain txiki, apalago ematen du orain eraikuntza zaharrak, hamar eta hamabi solairuko etxetzarrez inguraturik.
|
|
|
–Egun hauetako batean itzultzekoa da Antartidatik, jarraitu zuen Mikelek?. Eta, jakina, nik han egon
|
behar
dut etxera autoz ekartzeko. Gainera, aitonarekin joan zen Antartidara.
|
|
2015
|
|
|
Testimonio guztiek bozkario, xanpain eta musikaz beteriko gau gogoangarri bat gogora ekartzen duten arren, bikote gazteak ez zuen oso inpresio ona hartu etxeaz, ezta bertako giroaz ere. George Davisek arropak edozein momentutan kentzeko joera zuen (pianoa biluzik baino ez zuen jotzen, antza), Carson McCullersek bere senarrarekin eztabaida liskartsu zein episodio apasionatuak izaten zituen trantsizio argirik gabe, eta konponketa lan handiak
|
behar
zituen etxeak orokorrean, Brittenek eta Pearsek okupatuko zuten logelak bereziki.
|
|
|
Ulertzekoa da Conraden jarrera, egia baita XIX. mendeko nobelatzar haietan, gaur egungo telebistako foiletoietan bezala, ugari bezain nekagarri zirela era horretako kointzidentziak: esaterako, haur jaioberri bat abandonatu
|
behar
du etxe aberats bateko dama gazteak, maitasun debekatu baten fruitua delako; umezurztegian haziko da mutikoa (mutikoa izan behar!) mila kalamidade eta miseria artean, baina denei buru eginez bizitzan aurrera egitea lortuko du; bien bitartean, ama bere gizarte mailako batekin ezkondu da: alaba eder bat egin bai, baina maitasunik eskaintzen ez dion negozio gizon zurrun eta zeken batekin; hala ere, bihotz zimikoak izaten ditu emakumeak, bertan behera utzi zuen ume hura dela eta ez dela; urteen buruan, seme zapuztua jaun enpresari honexen zerbitzura hasiko da lanean, baita haren konfiantza lortu ere, bere prestasun eta prestutasunagatik; nagusiaren alaba ezagutuko du halako batean, ezinbestean, eta bertatik piztuko da amodioaren sugarra, bien bihotzetan piztu ere, gainera.
|
|
|
Sukaldean ere egiten zuen, behar baldin bazen. . Behin alabek iluntzean atera
|
behar
zuten etxetik, kultur ekitaldiren bat antolatu behar zutelako, eta ez zuten denborarik aitari eta nebei afaria jartzeko; beraz, neu hasi nintzen antxoak prestatzen. Zur eta lur utzi nituen.
|
|
|
–Esaiezu, esaiezu zergatik utzi
|
behar
dugun etxea!
|
|
2016
|
|
|
–Oso ondo, mutiko! Lagundu egin
|
behar
duk etxean, bai horixe!
|
|
|
gure lan zama murrizteko teknologiarik, salbu eta gure lanak kostuak ekartzen baditu (alegia, gure lana ez errentagarri bihurtzen badugu). Gaur egun, sarritan, bigarren lanaldi bat egin
|
behar
dugu etxetik kanpo, zeren dirua behar baitugu plater garbigailua ordaintzeko, nahiz eta, ustez, teknologia horri esker gure etxeko lana gutxiagotu.
|
|
|
–Jakina. Maizterrekin egon
|
behar
duzu etxea erakusteko, giltzak emateko eta abar.
|
|
|
gautu du, astegun buruzuria da eta Bergarako kalean gero eta jende gutxiago dabil. Zerbait pentsatu
|
behar
du etxe aurre umel honetan geratuko ez bada. Carlton-era itzul liteke:
|
|
2017
|
|
|
Areago, Jaurlaritzaren ardurakoak diren Osakidetzan edota Ertzaintzan, herritarrek ezin izaten dute euskarazko arretarik jaso gehienetan. [?] Bere etxean euskara normalizatzeko gauza ez denak, zer normalizatu
|
behar
du etxetik kanpora??. Jonjo Agirre Martinez,. Bikain sariak eta handikeriazko menturak?, http://erabili.com,.
|
|
|
Handik gutxira, ez du urruti behar Begoñaren pentsamentuak ere. Hutsik
|
behar
lukeen etxean. Arratek ohe gainean ahaztutako zapia hartu eta lepoan jarri du.
|
|
|
–Joder, goiz osoa eman
|
behar
dugu etxez etxe. Ez nuen promozioa egin orain kabuen lana...
|
|
2018
|
|
|
Sinesten zuen mutilak behar zuela askatasun neurri bat, bere burua bere kabuz gobernatzen ikasteko. Baimena ematen zion semeari kalera irteteko, baina, trukean, medikazioa amaren aurrean irentsi
|
behar
zuen etxera bueltatzean: Naltrexona, pilula bat otorduetan, heroina indargabetzeko.
|
|
|
Gure orduko etxeak ez zuen sotorik, kanpotik zeuzkan eskailerak, eta hortik sartu
|
behar
genuen etxera. Denbora dezente egon nintzen etxetik ateratzen udaltzain jantzita:
|
|
|
Normala da biotelebistek haiei buruz ezer ez agertzea. Lehenbailehen egon
|
behar
du etxean, tontakeria hutsa izan da azokara itzultzea, denbora galtzea eta alferrik arriskatzea. Eskua poltsikoan sartu eta papera are gehiago estutu du bolatxo bihurtu arte.
|
|
2019
|
|
|
Izaki ergeltzat tratatu dituzte?. Montesquieuk uste zuen, paradoxaz, emakumeek gizonaren mendean egon
|
behar
zutela etxeko bizimoduan baina denak bultzatzen zituela jardun politikora. –Arrazoiaren eta naturaren kontrakoa da emakumeak ugazandre izatea etxean[...]; baina ez da arrazoiaren eta naturaren kontrakoa inperio bat goberna dezaten?.
|
|
|
Beraz, bizimodu orekatu bat eratu beste asmorik ezin du izan, zeinean orainak, iragana luzatuz, ihes egingo baitie biharko mehatxuei; hau da, zorion bat eratu beste asmorik ezin du izan. Amodiorik ez badago, senarrarenganako sentimendu samur eta begirunezko bat izango du, ezkon amodioa deritzona; gobernatu
|
behar
duen etxeko hormen artean itxiko du mundua; giza espeziea iraunaraziko du etorkizunean barrena. Dena dela, ezein izatedunek ez dio inoiz uko egiten bere transzendentziari, nahiz eta transzendentziaz arnegatzen tematu.
|
|
|
Berdintasuna berrezartzeko, ezinbestekoa da bi sexuek juridikoki eskubide berak izatea; horrela askatzeko, ordea, emakumeek industria publikoan sartu beharra daukate. . Emakumeak, emantzipatzeko, modua izan behar du produkzioan neurri sozial handi batean parte hartzeko, eta neurri ñimiño batean izan
|
behar
du etxeko lanak egitera premiatua. Eta hala gerta zedin, ezinbestekoa izan da gaur egungo industria handia, emakumearen lana eskatzen baitu formalki, erruz erabiltzeaz gainera...?.
|
|
|
Ez zion susmo onik hartzen. Ahalik eta lasterren atera
|
behar
zuen etxe hartatik.
|
|
2020
|
|
|
Zeharka erreparatzen zidan aldiko, zerbait esateko imintzioa egiten ari zela iruditzen zitzaidan arren, ez zuen txintik atera, harik eta Alde Zaharreko leiho indiskretuak atzean utzi eta ibaiaren aldameneko pasealekura iritsi ginen arte. Handik aurrerakoak, berriz, kostata eta tarrapataka entzun behar izan nituen, pintatu
|
behar
zuen etxera bidean eskaini zizkidan minutu eskasetan. " Nire bizitzan egindako okerrik handienaren oroigarria zara", esanez ekin zion, eta elkarren ondoan ibili ginen bitartean ez zidan aurpegira begiratu ere egin nahi izan.
|
|
|
Txistu egin nuen, eta Gustavo Josék errieta eman zidan, lokutorioan ez nintzela bakarrik eta espantuka jarraitu
|
behar
banuen etxera bidaliko ninduela esanez. Nagusiak sartzea ukatzeko eskubidea duela zioen kartela seinalatu zidan.
|
|
|
Boirari ez zitzaion askorik kostatu etxeko girora ohitzea. Laster ikasi zuen zer aurpegi jarri
|
behar
zuen etxera etortzen hasi ziren mendizale gero eta ugariagoen aurrean, haiengandik txorizo muturrak, ogi pusketak, gazta zatiak eta laztanen bat jaso ahal izateko. Gero eta jende gehiago zetorren munduko bazter apartatu honetara, mendiko botak eta motxila bete zirrara jantzita, auskalo zer eta zenbat miseriatatik ihesi.
|
|
2021
|
|
|
Teilatu gisa, asfaltozko geruza bat jartzen zen euritik babesteko. Hala ere, ura sartzen zen eta batzuetan euritakoak ireki
|
behar
zituzten etxe barruan. Euria bai, asko, baina iturriko urik ez etxe barruan.
|
|
|
Saneamendu sarearekin berdin gertatzen zen. Arropa gabitzeko, La Peñako garbitegira joan
|
behar
zuten etxean garbitu ezin zezaketenek.
|
|
2022
|
|
|
Nire logelan geunden, Berasaren zain, Andia jaunak aginduriko lanari ekiteko. Ordubete lehenago institutuan geundela, mutilak erran zigun zer edo zer egin
|
behar
zuela etxean, eta berehala etorriko zela. Baina momentuz haren arrastorik ez, eta Jokintxo pazientzia galtzen hasia zen.
|
|
|
–Nola sartu
|
behar
dugu etxe horretara? –galdetu nuen– Gris horiek ez digute pasatzen utziko.
|
|
|
Handik gutxira, bost itzal ikusi zituen mendi lepoan gora. Lan erraza zuen, haien atzetik joan
|
behar
zuen etxeraino, ez besterik. Behin herriaren hegian, agertuko zitzaion osabari eta esango zion:
|
|
|
Norbaitekin hitz egin behar du. Komisariako agente guztiak
|
behar
ditu etxe horretan albait arinen.
|
|
|
Etxean hilabete hilabete eta erdi egin ondotik, berriz ateratzen ziren itsasorat. Tarte luze haietan emakumeek arduratu
|
behar
zuten etxeaz eta seme alaben hezkuntzaz. Ternua, emakume aunitzentzat, gabezia zen, senarraren falta, albisterik eza.
|
|
|
Eta bihar? Eta hara, iruditzen zitzaion aitak eta anaiek bera gabe gosetuta egon
|
behar
zutela etxean, eta amaren hileta ondorengo lehenengo gauean sentitu zuten etsipen hura bera sentituko zutela orain ere.
|
|
2023
|
|
|
Hamazortzi urte bete zituenean, aitak Deustuko Unibertsitatean matrikulatu zuen Zuzenbide Ekonomikoa estudiatzeko. Egunen batean familia-burua bihurtuko zen, une seinalatua iristean negozioa jasoko zuen oinordetzan, eta ondorioz ondo trebatu
|
behar
zuen etxeko enpresaren etorkizuna bermatu eta inperio ekonomikoa sendotzeko.
|
|
|
–Deituko diet gero, hitzaldia errepasatzen ari naiz orain. Zuk uste aipatu
|
behar
dugula etxerik gabe geldituko den amona horren kontua?
|
|
|
Limak ez dauka, ordea, hainbesteko presarik. Izan ere, Arantxa eta Iñakiren zain egon
|
behar
du etxera joateko, zuzendariaren eta euskarako irakaslearen zain. Ohitu da jada haiek egunero institutuan ikustera, eta ez da munduko pertsonarik zorigaiztokoena sentitzen zuzendari andere zorrotzaren eta euskarako irakasle txit aspergarriaren alaba izanagatik.
|
|
|
–Fundamentuzko sukaldari bat
|
behar
zuen etxean Iratik, hogeita lau/ zazpi.
|
|
|
Etxeko liburutegian hartu du Kresala. Liburuz ondo hornituta egon
|
behar
du etxe batek, gizartean familiak duen garrantzia (eta dirua) gura badute agertu. Hala diote gurasoek.
|
|
|
Gainerakoan, gurasoek lasai jokatzen dute. Argi esan diete beti, hala ere, zelan portatu
|
behar
duten etxetik kanpo, erregelak zorrotzak direlako. Babesean dago atetik barrurako guztia, kanpokoari entzungor.
|
|
|
Ez du arazo argi bat. Baina sumatzen du laguntza
|
behar
duela etxean. Laguntza behar duela kalean.
|
|
|
Estrategiak behar dituzu aurrera egiteko, gogoa, ilusioa... Garai batean planteatu nuen hau guztia soldata bat
|
behar
genuelako etxean, bi seme alaba nituen. Eta orduan agente inmobiliario ikastaro bat egin nuen horretara dedikatzeko.
|