|
2000
|
|
|
Arazo bakarra, esan dit, zenbait gidari obseso dira: neska bakarti bat egiten ikusten dutenean automatikoki pentsatzen dute neska horrek bidaiatzeko baino beste zerbaiterako gogo gehiago izan
|
behar
duela buruan. Ninfomaniatik beherako ezer ez zaie kabitzen astazakil horiei, baina hala ere lasaitzeko esan dit, oso gutxitan gertatzen dela.
|
|
|
..., aldi batez, baita emaztekiek buru oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenplutik ikasi behar zuela, eta hargatik geratu behar zuela etxean, edo bere mantelinaren azpian gorde
|
behar
zuela burua elizarakoan, dortokak bere maskorraren azpian bezala, hala debekatu zien haiei, halaber, Ama Birjinaren ohorez egiten zen hainbat eta hainbat prozesionetan —hala nola Asuntzio koan—, apezaren parean joaitea, nor bere kandelarekin; eta ekarri zuen, finean, elizarat —zeinak baitzuen, don Frantziskoren denboran, plaza publikotik eta merkatutik otoizlekutik bezainbat, guzti...
|
|
|
Ideiak antolatu
|
behar
nituen buru barnean.
|
|
2004
|
|
|
Notiziaren bat eman behar digu, ziur nago, errepikatu zuen behin eta berriz etxeko bazter guztietatik aste osoan. Kantari zebilen etxetik, semeak azkenik neska formal bat aurkitu eta familiaren aurrean aurkeztu
|
behar
zuela burutik ezin kenduta. Hiriguneko pisuan bizi zenetik ez zeukaten haren bizitza pribatuaren inguruko notiziarik.
|
|
2005
|
|
|
Ainarak hasperen egin du, desgogara. Platerean arroz ale baten atzetik jolasean ibili da zotzekin, esan
|
behar
duena buruan biribiltzen diharduela. Azkenean burua altxatu du.
|
|
|
Zoramena iritzi dio, zentzumen guztiak uneaz ondo gozatzera jarrita. Ondo grabatu
|
behar
du buruan une hau, lagunei zelakoa izan den seguruenik inoiz kontatuko ez badie ere. Eta kontakizun polita litzateke:
|
|
|
Ezin esan zezakeen gustu onekoa zenik, baina bai ausarta, diskotekak ordaindua ez bazen. Ileorde –ze, ileordea
|
behar
zuen buruan zeukanak– hori luzearen gainean koloretako loreak, tirantedun pieza bakarreko soineko labur labur arrosa distiratsua, gerriko beltz bati lotuta zilarrezko esku poltsa ñimiñoa, farfail beltzetan amaitzen ziren sarezko galt zerdi beltzak, zetazkoa zirudien kulero arrosa –ez zen zaila hau ere ikustea, dantzatzerakoan soinekoaren gona behin eta berriro ipurdiaren gainetik altx... Beltzak, takoi altu altuak, erdialdera estutzen zirenak oinarrian berriro zabaltzeko, eta muturrean ere zola lodi lodia, orkatila batetik bestera zeharkatzen zuen uhal moduko batekin.
|
|
|
–Baiezkoa ulertzeko argiago mugitu
|
behar
duzu burua, goitik behera.
|
|
2006
|
|
|
Etsaia ez zen lo gelditu: berehala bildu zituen soldaduak ausarki, ustez atera
|
behar
zutenei buru emateko prest. Arrosen mutilek gau osoa egin zuten axut eta zalapartaka, eta gau osoa orobat bertzeek esperoan, haiek harresietako aterpe goxoa noiz utziko.
|
|
2008
|
|
|
Eskolara joatea deliberatu zuèn egunetik, ordea, zeharo aldatu zitzaion joko zelaia Beñardori, Beñardok berak onartu zuena, erabaki bat bitarteko, ez librea. Beñardok irudi bat
|
behar
zuen buruan iltzatua: aita bere atzetik lasterka zihoakionekoa, igitaia goian, deabru bat iduri?, baina bai borondatezkoa?
|
|
|
aurpegi osoa ere bai, irudimen ariketa xinple baten bidez, aski baitzuen hartarako simetri arauak. Natividadek aurpegi perfektua zuen? aintzakotzat hartzea; hots, Nataliak Natividaden irudi bat
|
behar
zuen buruan, erdiz emana zetorkiona eta erdiz irudikatua: irudi hura ez zen, ordea, finkoa eta behin betikoa, etengabe aldatuz zihoàn irudia baizik, irakurketak Natividadi eragiten zizkiòn sentimendu aldakorren araberakoa, lehen irudiaren baitan beste irudi asko baleude bezala, hantxe ezkutuan, lehen planora noiz agertuko zain.
|
|
|
Edo iritzia eskatuko ote zien, zeren guztien esanetan bidaia arriskutsua izan baitzitekeen, eta gauza bat zen morroi neskameak bere esanetara jartzea eta beste bat haiek hiltzeko arriskuan ipintzea? Markesa andereak bi aukeren artean banatuta
|
behar
zuen burua, harik eta jauregiko otoiztegian sartu, Ama Birjinaren koadroari begira jarri, esan ere, esan zion ahapeka: –Argi nazazu, Ama Birjina txit garbi horrek?, baita handik gutxira burua gora eta behera mugitu ere, Ama Birjinak orduantxe argitu balu bezala:
|
|
|
baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ordaindu behar izan bazuen ere, Mateo Sukunzak Canovasekin zuèn adiskidetasun nolabaitekoa ez baitzitzaion alor hartan, itxuraz, alferrikakoa gertatu. Nazariok, beraz, hura guztia
|
behar
zuen buruan, eta orduan esan zuen:
|
|
|
Baina Nazariok, anaiaren hutsa eta orbetarren izen ona
|
behar
zituen buruan, baita etxeko ardi beltz matxinoa behin betiko zapaltzeko gogoa ere, suzko amorrua odolean bor bor?, paparretik heldu, eta honela hitz egin zion:
|
|
|
Beñardo era hartan ikusita, edonork esango zuen bere burua urkatzera zihoala, baina, zubi gainean egon zenean ez bezala, ez zituen ezpainak ez eskuak ez gorputza dar dar; aldiz, ziur zirudien egin behar zuenaz. Beñardok, ondorioz, ideia distiratsu bat
|
behar
zuen buruan, zubi gainean aurkitu ez zuèn indarra eta kemena ematen zizkiona, eta ezin esplika zezakeena mendeku goseak baizik, errai erraietako gorroto batek, odolaren ukoak gorroto itsua du lege, mendekuaren ideia piztu balio bezala; prestaketa guztiak egiten ari zen bitartean, gainera, marmarka hasi zen, ulertzen ez zitzaion arren, argi eta garbi zegoen zein zen bere diatribaren jopuntua, hiru aldiz errepikatu baitzuen:
|
|
|
Bai, egia zen txantxan bezala esan zituela fraideak hitz haiek, baina honek bere hitza bete ote zuen, bada, azkenean, txantxazko egoeratik guztiz beste egoera baterako urratsa emanez? Ernestinak halako burutazio bat
|
behar
zuen buruan, baita besteren bat ere: –Eta orain zer???, ama nagusia honela mintzatu zenean:
|
|
|
–Ez dut ikusi ere egin nahi nire apellidua gordetzeko gai izango ez dena?!?. Reginak kontu haiek guztiak
|
behar
zituen buruan, perlazko lepoko bat amets, ezin esplika baitaiteke bestela nola baliatzen zituen txolarte guztiak begia bionboen arteko zirrikituetan paratzeko, baita begirada Nazarioren eta haren taldearen norabidean bideratzeko ere. Nazariori eta haren inguruari begira, Reginak pozik zirudien batzuetan, negozioen gudu zelaian inoiz jeneral izango zenaren balizko diruaren hotsek erakargarriago egiten ote zuten haren gorputza??, baina betilun ere agertzen zen beste batzuetan; are gehiago:
|
|
|
Egia zen ez zegoela mozkortuta, baina egia zen, halaber, ardoaren eraginpean zegoela, baita laino baten gainean bezala ere ondorioz, eta horrek lainotasun baten eta erlatibismo hala moduzko baten galbahetik iragazi behar zizkion etika eta moral kontuak, portaerari eta jokabideari lotutako arau ezin estuago batzuk oinarri zituztenak. Hura, haatik, ez zen aitzakia nahikoa Nazariok bere apetaren arabera eta nahi bezala joka zezan, arauak arau baitziren, pentsamendu hura ere garbi
|
behar
zuen buruan, arauzale ere bazèn heinean?, berdin behartzen zutenak nola lurraren mutur batean hala bestean, mozkor edo ez hain mozkor. Eta gainera?
|
|
|
Egia zen ez zegoela mozkortuta, baina egia zen, halaber, ardoaren eraginpean zegoela, baita laino baten gainean bezala ere ondorioz, eta horrek lainotasun baten eta erlatibismo hala moduzko baten galbahetik iragazi behar zizkion etika eta moral kontuak, portaerari eta jokabideari lotutako arau ezin estuago batzuk oinarri zituztenak. Hura, haatik, ez zen aitzakia nahikoa Nazariok bere apetaren arabera eta nahi bezala joka zezan, arauak arau baitziren –pentsamendu hura ere garbi
|
behar
zuen buruan, arauzale ere bazèn heinean–, berdin behartzen zutenak nola lurraren mutur batean hala bestean, mozkor edo ez hain mozkor. Eta gainera... zer zuen utzi berri zuèn dama gazte hark Reginak ez zuenik?
|
|
|
Memento hartan, beraz, Nataliak soslaiz zuen Natividad; esan nahi baita ahizparen aurpegi erdia ikusten zuela... aurpegi osoa ere bai, irudimen ariketa xinple baten bidez, aski baitzuen hartarako simetri arauak –Natividadek aurpegi perfektua zuen– aintzakotzat hartzea; hots, Nataliak Natividaden irudi bat
|
behar
zuen buruan, erdiz emana zetorkiona eta erdiz irudikatua: irudi hura ez zen, ordea, finkoa eta behin betikoa, etengabe aldatuz zihoàn irudia baizik, irakurketak Natividadi eragiten zizkiòn sentimendu aldakorren araberakoa, lehen irudiaren baitan beste irudi asko baleude bezala, hantxe ezkutuan, lehen planora noiz agertuko zain.
|
|
|
Bai, egia zen txantxan bezala esan zituela fraideak hitz haiek, baina honek bere hitza bete ote zuen, bada, azkenean, txantxazko egoeratik guztiz beste egoera baterako urratsa emanez? Ernestinak halako burutazio bat
|
behar
zuen buruan, baita besteren bat ere: " Eta orain zer...?", ama nagusia honela mintzatu zenean:
|
|
|
jende honek fabrika hau egin badu, nik zergatik ez...? –, soldadutzaren bide hartatik jo zuen; bazegoen, gainera, beste xehetasun bat, bide hartan aurrera egitera bultzatzen zuena, bera soldadutzaz libratzeaz gain, Ismael librarazi baitzuen Nazariok, hartarako legeak eskaintzen ziòn zirrituaz –redención en metálico, jatorrizko esamoldean– baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ordaindu behar izan bazuen ere, Mateo Sukunzak Canovasekin zuèn adiskidetasun nolabaitekoa ez baitzitzaion alor hartan, itxuraz, alferrikakoa gertatu. Nazariok, beraz, hura guztia
|
behar
zuen buruan, eta orduan esan zuen:
|
|
|
Baina Nazariok –anaiaren hutsa eta orbetarren izen ona
|
behar
zituen buruan, baita etxeko ardi beltz matxinoa behin betiko zapaltzeko gogoa ere, suzko amorrua odolean bor bor–, paparretik heldu, eta honela hitz egin zion:
|
|
|
Beñardo era hartan ikusita, edonork esango zuen bere burua urkatzera zihoala, baina, zubi gainean egon zenean ez bezala, ez zituen ezpainak ez eskuak ez gorputza dar dar; aldiz, ziur zirudien egin behar zuenaz. Beñardok, ondorioz, ideia distiratsu bat
|
behar
zuen buruan, zubi gainean aurkitu ez zuèn indarra eta kemena ematen zizkiona, eta ezin esplika zezakeena mendeku goseak baizik, errai erraietako gorroto batek –odolaren ukoak gorroto itsua du lege– mendekuaren ideia piztu balio bezala; prestaketa guztiak egiten ari zen bitartean, gainera, marmarka hasi zen –ulertzen ez zitzaion arren, argi eta garbi zegoen zein zen bere diatribare... " Hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario!", tonu gutxiesgarrian, esaldia bukatzearekin batera begiak itxuragabeki zabaldu eta argi ezin argitsuago batez betetzen zitzaizkiola; esan nahi baita Beñardo Nazarioren balizko irudiarekin asaskatzen ari zela etengabeko erretolikan:
|
|
|
Eskolara joatea deliberatu zuèn egunetik, ordea, zeharo aldatu zitzaion joko zelaia Beñardori, Beñardok berak onartu zuena, erabaki bat bitarteko, ez librea –Beñardok irudi bat
|
behar
zuen buruan iltzatua: aita bere atzetik lasterka zihoakionekoa, igitaia goian, deabru bat iduri–, baina bai borondatezkoa... onuraduna ere bai, jakina, aitaren balizko zigorraz libratzea ez baitzen nolanahiko huskeria.
|
|
|
" Ez dut ikusi ere egin nahi nire apellidua gordetzeko gai izango ez dena...!". Reginak kontu haiek guztiak
|
behar
zituen buruan, perlazko lepoko bat amets, ezin esplika baitaiteke bestela nola baliatzen zituen txolarte guztiak begia bionboen arteko zirrikituetan paratzeko, baita begirada Nazarioren eta haren taldearen norabidean bideratzeko ere. Nazariori eta haren inguruari begira, Reginak pozik zirudien batzuetan –negozioen gudu zelaian inoiz jeneral izango zenaren balizko diruaren hotsek erakargarriago egiten ote zuten haren gorputza? –, baina betilun ere agertzen zen beste batzuetan; are gehiago:
|
|
|
Edo iritzia eskatuko ote zien, zeren guztien esanetan bidaia arriskutsua izan baitzitekeen, eta gauza bat zen morroi neskameak bere esanetara jartzea eta beste bat haiek hiltzeko arriskuan ipintzea? Markesa andereak bi aukeren artean banatuta
|
behar
zuen burua, harik eta jauregiko otoiztegian sartu, Ama Birjinaren koadroari begira jarri –esan ere, esan zion ahapeka: " Argi nazazu, Ama Birjina txit garbi horrek", baita handik gutxira burua gora eta behera mugitu ere, Ama Birjinak orduantxe argitu balu bezala:
|
|
2009
|
|
|
Auzokoa larrutu beharraren jendearen betiereko joera hura, ala nik asmatutako teoria distiratsuan asmatu ez izana. Ze, kontu guztia egia zela baieztatzen bazen, zerk animatu
|
behar
ninduen buruan nuen eleberri historiko hura idaztera. Sormenaren grinak eta bultzada hutsak?
|
|
|
Parisko merkatari aberats bat zela kontatu zien naufragoak, eta bere negozioak tarteko Portugal aldera zihoala itsas erauntsiak azpian harrapatu zuenean. Zauri itsusi samarra izan
|
behar
zuen buruan, ordea, eta laster batean okerrera egin zuen haren egoerak. Apaizari deitu bide zioten orduan jauregikoek.
|
|
|
Esan nizuen sorginetakoa zela, eta sorgin bat bezala joan da azkenean. Bedeinkatua izan bedi Jainkoa, eta bedeinkatua haren izena!?; hasi zen Maria Bibiana ere txalotzen, hasi zen izeba Ernestina, hasi zen Nazario, hasi zen Ada?; azken hauek, baina, beste zerbait
|
behar
zuten buruan: izeba Ernestina, batere txalozalea ez zena?. Ekintza batek ongi eginaren atsegina du ordain, txaloen atsegina guztiz beste gauza bat da-eta?
|
|
|
Nazario Orbe hantxe zegoen hitzik egin gabe; Nazario Orbek, baina, gauza asko
|
behar
zituen buruan: orbetarren oilategi hartan nork bere iritzia zuela, esate baterako, nahaste borrastea nagusi; esan nahi baita ordena ezartzeko ordua zela, menturaz, iritzi guztien gainetik, Adak jatea?. Jan!??
|
|
|
Adak, baina, beste zerbait
|
behar
zuen buruan, bat batean zutitu, leihora hurbildu eta leihoa zabaldu baitzuen.
|
|
|
Lorenzoren egoera, beraz, orekari batena zen, zeina altzairuzko hari ezin estuago baten gainean baitzebilen, erori ez erori. Rodolfok hitzaren makilaz akuilatzen zuen Lorenzo maiztxo?, harik eta bere ateraldi harekin ibilbidea kolpetik egin zuen arte; erakustaldiaren ondorioz, Lorenzok, bere chaise longue an eserita zegoen une hartan, ez etzanda? bi kontu
|
behar
zituen buruan: alde batetik, barruan pilatutako ezinegona kanporatzeko ordua zen, edo tentsioaren energia potentzialari atea zabaltzekoa, bestela esanda, beste energia mota bat bihur zedin:
|
|
|
beste gauza bat zen haren bibote oparoa, halako moldez, non, bizarra egiterakoan, minutuak eman baitzitzakeen biboteko iletxoak berdintzen; eta bizarra egiten ez zuenean ere berdin, orduan hatzekin aritzen baitzen, bibotea lisatu eta iletxo bakoitza bere tokian jarri nahian balebil bezala, puntak pittin bat goraka; gero, lanaren emaitza gain gainekoak ikusita, atseginezko irritxo bat egiten zion bere buruari; esan nahi baita orduan ere halaxe aritu zela Nazario Orbe, hain zegoen harro bere biboteaz, antza?; lana bukatutzat eman zuenean, baina, ez zion bere buruari irririk erakutsi; areago: ispiluak islatzen zuèn irudiak ez zuen ohiko harrotasunik adierazten, inondik ere; Nazariok, beraz, beste zerbait
|
behar
zuen buruan; Nazario, izan ere, ez zen motza; une hartan, gainera, ez zuen disimuluan ibili beharrik, bakar bakarrik baitzegoen komunean, ispiluaren aurrean; gero, ezpainak mugitu zituen, baina hotsik gabeko mugimenduan, aurrez aurre zuenari hizketan ariko balitzaio bezala, begiak begietan iltzaturik: –Ni, urkatutako anaia sutegira bota nuena, ongi merezita; ni, langile matxinoen aurkako gerretan neure kemena eta neure argitasuna erakutsi ditudana; ni, hain bibote oparo bikaina dudana; ni, zirkuari eta zirkuko jendeari halako ezinikusi bat diedana?
|
|
|
eta orain sar zaitezte: zuen eskuetan jartzen naiz?; bazirudien, beraz, Nazario beldur zela, Rakelen gelan zer ikusiko ote zuen; aldi berean, bere beldurrak eta bere berekoikeriak deseroso sentiarazi behar zuten Nazario, baldintza haietan emaztea jaikiaraztea ez baitzen, inondik ere, gizalegea; gizonak, beraz, deserosotasunaren itzal hura
|
behar
zuen buruan, ezin estal zezakeena komenientziazko aitzakia bat asmatu ezean; eta, orduan, emazteari besoa eskaintzen ziola, esan zuen:
|
|
|
sokan gora egiten zuenean, esate baterako, metro pare bat gora egin ondoren gelditzen baitzen, ez arre eta ez so. Nikolaik, baina, gauza gehiago
|
behar
zituen buruan: eztabaida latz hura, adibidez, beraren eta Grigoriren artekoa, anarkisten fusilamendua sorburutzat izan zuena; halakoetan, Grigorik, Nikolairekiko nolabaiteko mendekotasun psikologikoa barneraturik balu bezala, amore eman ohi zuen, baina egun hartan, aldiz, Nikolairen mailan sentitu zelako edo, aurre egin zion; izan ere, komunisten eta anarkisten arteko auzietako bat, ez txikiena?
|
|
|
Esan nahi baita Maria Bibianak kontu haiek guztiak
|
behar
zituela buruan: haietaz gain, baina, bazuen beste kontu bat, antza, bestela ez baitago ulertzerik nola atera zitzaion bat batean, barru barrutik atera ere:
|
|
|
Domingok, egia esan, kanarioaren historia
|
behar
zuen buruan; elkarrizketak beste bide bat hartu zuen, ordea, eta, nola kanarioaren irudiak esku galduaren irudira baitzeraman, erantsi zuen:
|
|
|
Hala, bada, Domingok hontz harroputzaren irudia
|
behar
zuen buruan, bai, baina osaba Ismaelek ez zuen artean bukatu, antza, ordura arte aipatu zituenak ez ezik, beste zerbait ere ikusi baitzuen. Bartzelonan ibilitako balizko lekukoak ere ederki antzemango zion ez zebilela puntu hartan gezurretan?, egin ere, bizpahiru ordu egin baitzituen osabak zooan haietako egun batean, libidoaren eskariekin ahaztuta, bizi senak ere aholkatu behar baitzion noizbait, modu inkontzientean bada ere, guztiz osasuntsu eta komenigarri gerta zekiokeela, haragiaren lasterketa ero hartan, atsedenaldi bat hartzea?
|
|
|
Bilera hartan parte hartzen zutenak, izan ere, sutsu ari ziren, kez gainezka zegoèn gela arnastezin batean sartuta, gehienak erretzaileak izaki: ...atak besteari pasatzen zion, honek beste norbaiti pasa ziezaion, erretzeko modu hura ere ideiak konpartitzeko beste modu bat balitz bezala; kideen artean, beste kide bat zen Domingo, jakina, besteek eskatzen ziotèn papera betetzen zuena, ezinbestean bete ere, bere iritziak kartsu bezain zorrotz ematen zituen, esate baterako, baita umore puntu batekin ere?, baina, aldi berean, Domingok galdera bat
|
behar
zuen buruan, lehendik ere egina behar zuena ziurki?. Zer egin behar dut, gerra iristen bada, nire familia alde batean eta ni bestean???, gerra aurreko giroa ere halakoa baitzen, zerumugan lubaki bat ipintzen zuena, gerraren geltokia helmuga; Domingok aise saihets zezakeen, alde batetik, galdera hura, noiznahi izan baitzezakeen gogoan bere familiarekin hautsi eta beste familia hura aukeratu zueneko mementoa, noiz eta, ezkondu baino egun gutxi batzuk lehenago, Miryami eta beste hiruzpalau laguni esan baitzien:
|
|
|
Maria Bibianak, izan ere, sabelaren arrazoiak behar zituen, alde batetik, neba babestera eta arriskuak ekiditera bultzatzen zutenak? iruditu ere, iruditu baitzitzaion Maria Bibianari istant hartan, menturaz, Domingo baino urtebete zaharragoa zela urtebete gazteagoa zen arren, hain zen Domingo zen bezalakoa, txoriburua bai, baina baita maitagarria ere; bestetik, infernuaren irudi obsesibo hura
|
behar
zuen buruan: egia zen izeba Ernestinak noizbait esan ziola frai Millanek esan ziola oso litekeena zela infernura joango zèn jendearen kopurua txikia izatea, baina egia zen, halaber, eskrupulualdiak jotzen zuenean, alferrikakoak zituela argudio guztiak:
|
|
|
edo lokatza edo hegaldia?; segidan, berriz, aurreko ahaleginetik geratzen zitzaizkiòn indar apurrak biltzen zituela, honela esan zuen, ez ahapeka, bai ozenki: . Hegaldia!?; une hartan, beraz, Adak beste globo bat
|
behar
zuen buruan, segundo bat ere galdu gabe jertse bat egiteari ekin baitzion, gogo handiz: jertse beltz bat zen, bularraldean globo gorri bat zuena eta biharamunean, bazkalordua baino minutu batzuk lehenago, bukatu zuena; bukatzera zihoanean, Maria Bibiana, ospitaletik iritsi berria?
|
|
|
–Nik munduaren bira egin banuen, zuk zergatik ez???;. Eta egin beharreko urratsa emakume batentzat gehiegizkoa bada, birentzat agian ez?? esan zion Txarok noizbait, baina bera bakarrik joango zen, zer demontre!, Domingo etxetik bakarrik joan zen bezala; Adak halako zerbait
|
behar
zuen buruan, hain zituen bihotzaren begiak lurrari itsatsita, baita zeruari ere, aldi berean, estasiak hartuak iduri; zirt edo zart egiteko ordua zen, bai, eta zirt eta zart egingo zuen: ez zuen, ez, Domingo goiz hartan ikusiko, ez zen harekin egongo, baina Domingok bezala jokatuko zuen, huraxe izan baitzitekeen Domingorekin egoteko modurik minena, baita sakonena ere?
|
|
|
La Place
|
behar
zuenak buruari eragin zion, ezezka:
|
|
|
Nazario Orbe hantxe zegoen hitzik egin gabe; Nazario Orbek, baina, gauza asko
|
behar
zituen buruan: orbetarren oilategi hartan nork bere iritzia zuela, esate baterako, nahaste borrastea nagusi; esan nahi baita ordena ezartzeko ordua zela, menturaz, iritzi guztien gainetik, Adak jatea –" Jan!" – edo ez jatea –" Ez jan!" – bigarren mailan utzita; Nazario, baina, bizitza osoan agintzera ohitutako gizona zen, eta aldez edo moldez –aldez eta moldez– jakin behar zuen, agindua zenbat eta motzagoa izan, orduan eta eraginkorragoa zela, baita biribilagoa ere:
|
|
|
Hala, bada, Domingok hontz harroputzaren irudia
|
behar
zuen buruan, bai, baina osaba Ismaelek ez zuen artean bukatu, antza, ordura arte aipatu zituenak ez ezik, beste zerbait ere ikusi baitzuen –Bartzelonan ibilitako balizko lekukoak ere ederki antzemango zion ez zebilela puntu hartan gezurretan–, egin ere, bizpahiru ordu egin baitzituen osabak zooan haietako egun batean, libidoaren eskariekin ahaztuta... bizi senak ere aholkatu behar baitz...
|
|
|
iritziz aldatu naiz, atea ireki dizuet... eta orain sar zaitezte: zuen eskuetan jartzen naiz"; bazirudien, beraz, Nazario beldur zela, Rakelen gelan zer ikusiko ote zuen; aldi berean, bere beldurrak eta bere berekoikeriak deseroso sentiarazi behar zuten Nazario, baldintza haietan emaztea jaikiaraztea ez baitzen, inondik ere, gizalegea; gizonak, beraz, deserosotasunaren itzal hura
|
behar
zuen buruan, ezin estal zezakeena komenientziazko aitzakia bat asmatu ezean; eta, orduan, emazteari besoa eskaintzen ziola, esan zuen:
|
|
|
Domingok, egia esan, kanarioaren historia
|
behar
zuen buruan; elkarrizketak beste bide bat hartu zuen, ordea, eta, nola kanarioaren irudiak esku galduaren irudira baitzeraman, erantsi zuen:
|
|
|
edo lokatza edo hegaldia"; segidan, berriz, aurreko ahaleginetik geratzen zitzaizkiòn indar apurrak biltzen zituela, honela esan zuen, ez ahapeka, bai ozenki: " Hegaldia!"; une hartan, beraz, Adak beste globo bat
|
behar
zuen buruan, segundo bat ere galdu gabe jertse bat egiteari ekin baitzion, gogo handiz: jertse beltz bat zen, bularraldean globo gorri bat zuena eta biharamunean, bazkalordua baino minutu batzuk lehenago, bukatu zuena; bukatzera zihoanean, Maria Bibiana –ospitaletik iritsi berria– sartu zen gelan:
|
|
|
Zer egiten zuen berak han geldi, baldin eta ongi baino hobeto bazekien askatasuna tren ihesaldi bat zela?; zer egiten zuen han geldi, baldin eta argiak begietan eztanda egin bazion, beste argi batek gorputz arimak hartu zizkion seinale, atzeraezinezko erabaki batean?; zer egiten zuen geldi, baldin eta poltsan bostehun pezetako billete bat bazuen, Juan Sebastian Elkanoren irudia erakusten zuena, munduari bira eman ziòn lehen gizonarena?; ez al zen irudi premonitorio hura dei bat, Adari oihu egiten ari zitzaiona: " Nik munduaren bira egin banuen, zuk zergatik ez...?";" Eta egin beharreko urratsa emakume batentzat gehiegizkoa bada, birentzat agian ez..." esan zion Txarok noizbait, baina bera bakarrik joango zen, zer demontre!, Domingo etxetik bakarrik joan zen bezala; Adak halako zerbait
|
behar
zuen buruan, hain zituen bihotzaren begiak lurrari itsatsita, baita zeruari ere, aldi berean, estasiak hartuak iduri; zirt edo zart egiteko ordua zen, bai, eta zirt eta zart egingo zuen: ez zuen, ez, Domingo goiz hartan ikusiko, ez zen harekin egongo, baina Domingok bezala jokatuko zuen, huraxe izan baitzitekeen Domingorekin egoteko modurik minena, baita sakonena ere... haren espirituarekin bat egiteko, inoiz baino batago; gero, ziztu batean joan zen geltokian zegoèn eraikinera.
|
|
|
Eta erne ibili, hurrengoan ikusten bahaut, ongi damutuko haiz-eta!" –, ezta iraultzak opilari buelta ematean ere; besteetan, berriz, ahapeka aritzen zen, biraoka balebil bezala, jakin ez bere buruaren edo sarjentuaren aurka... sokan gora egiten zuenean, esate baterako, metro pare bat gora egin ondoren gelditzen baitzen, ez arre eta ez so. Nikolaik, baina, gauza gehiago
|
behar
zituen buruan: eztabaida latz hura, adibidez, beraren eta Grigoriren artekoa, anarkisten fusilamendua sorburutzat izan zuena; halakoetan, Grigorik, Nikolairekiko nolabaiteko mendekotasun psikologikoa barneraturik balu bezala, amore eman ohi zuen, baina egun hartan, aldiz, Nikolairen mailan sentitu zelako edo, aurre egin zion; izan ere, komunisten eta anarkisten arteko auzietako bat –ez txikiena– zera zen, espazio politiko bera –langileria– partekatu behar izateak bereizkeria itsuenera zeramatzala bai batzuk bai besteak, halako moldez, non, batzuetan –askotxotan–, aski izaten baitzen talde batekoek proposamenen bati baietz esatea, besteek automatikoki ezetz esateko; puntu hartan, ordea, Nikolai, Stalin baino estalinistagoa zelako agian, hurbilago aurkitzen zen, gerra hasiera hartan, anarkisten exekuzioetatik komunisten etorkortasunetik eta pasibotasunetik baino... jakinarazi ere, halaxe jakinarazi zion Grigoriri, biok lorezainaren etxe txikiko logelan zeudèn memento batean:
|
|
|
Adak, baina, beste zerbait
|
behar
zuen buruan, bat batean zutitu, leihora hurbildu eta leihoa zabaldu baitzuen.
|
|
|
Bilera hartan parte hartzen zutenak, izan ere, sutsu ari ziren, kez gainezka zegoèn gela arnastezin batean sartuta, gehienak erretzaileak izaki: ...ari pasatzen zion, honek beste norbaiti pasa ziezaion, erretzeko modu hura ere ideiak konpartitzeko beste modu bat balitz bezala; kideen artean, beste kide bat zen Domingo, jakina, besteek eskatzen ziotèn papera betetzen zuena, ezinbestean bete ere –bere iritziak kartsu bezain zorrotz ematen zituen, esate baterako, baita umore puntu batekin ere–, baina, aldi berean, Domingok galdera bat
|
behar
zuen buruan... lehendik ere egina behar zuena ziurki –" Zer egin behar dut, gerra iristen bada, nire familia alde batean eta ni bestean?" –, gerra aurreko giroa ere halakoa baitzen, zerumugan lubaki bat ipintzen zuena, gerraren geltokia helmuga; Domingok aise saihets zezakeen, alde batetik, galdera hura, noiznahi izan baitzezakeen gogoan bere familiarekin hautsi eta beste fami... " Ni ez naiz odolarena, baizik eta gogoarena, eta nire gogoa zuekin dago:
|
|
|
Esan nahi baita Maria Bibianak kontu haiek guztiak
|
behar
zituela buruan: haietaz gain, baina, bazuen beste kontu bat, antza, bestela ez baitago ulertzerik nola atera zitzaion bat batean, barru barrutik atera ere:
|
|
|
Esan nizuen sorginetakoa zela, eta sorgin bat bezala joan da azkenean. Bedeinkatua izan bedi Jainkoa, eta bedeinkatua haren izena!"; hasi zen Maria Bibiana ere txalotzen, hasi zen izeba Ernestina, hasi zen Nazario, hasi zen Ada...; azken hauek, baina, beste zerbait
|
behar
zuten buruan: izeba Ernestina, batere txalozalea ez zena –" Ekintza batek ongi eginaren atsegina du ordain, txaloen atsegina guztiz beste gauza bat da-eta" esan ohi zuen–, konplitzeagatik txalotzen ari zen, antza –betartean ez zuen irri arrastorik erakusten behinik behin–, besteengandik gehiegi ez nabarmentzeko ahaleginean; Adak, berriz, automata batek bezala jotzen zituen txaloak, Teofilo Mariaren jardunbideak adimena kamustu eta kamustasun hartatik irten ezinean balebil bezala; Nazariok, azkenik, desgogara bezala jotzen zituen, kontu hartan guztian zerbaitek arnasa kenduko balio bezala.
|
|
|
beste gauza bat zen haren bibote oparoa, halako moldez, non, bizarra egiterakoan, minutuak eman baitzitzakeen biboteko iletxoak berdintzen; eta bizarra egiten ez zuenean ere berdin, orduan hatzekin aritzen baitzen, bibotea lisatu eta iletxo bakoitza bere tokian jarri nahian balebil bezala, puntak pittin bat goraka; gero, lanaren emaitza gain gainekoak ikusita, atseginezko irritxo bat egiten zion bere buruari; esan nahi baita orduan ere halaxe aritu zela Nazario Orbe, hain zegoen harro bere biboteaz, antza...; lana bukatutzat eman zuenean, baina, ez zion bere buruari irririk erakutsi; areago: ispiluak islatzen zuèn irudiak ez zuen ohiko harrotasunik adierazten, inondik ere; Nazariok, beraz, beste zerbait
|
behar
zuen buruan; Nazario, izan ere, ez zen motza; une hartan, gainera, ez zuen disimuluan ibili beharrik, bakar bakarrik baitzegoen komunean, ispiluaren aurrean; gero, ezpainak mugitu zituen, baina hotsik gabeko mugimenduan, aurrez aurre zuenari hizketan ariko balitzaio bezala, begiak begietan iltzaturik: " Ni, urkatutako anaia sutegira bota nuena, ongi merezita; ni, langile matxinoen aurkako gerretan neure kemena eta neure argitasuna erakutsi ditudana; ni, hain bibote oparo bikaina dudana; ni, zirkuari eta zirkuko jendeari halako ezinikusi bat diedana... ni, bai, ni... nola izan ote naiz hain inozoa, semeei kuadrupleta hori erosteko?", halako zerbait behar zuen, bai, Nazariok gogoan, bat batean ahotsa ozendu eta honela esan baitzion bere buruari:
|
|
|
(•) Maria Bibiana lotsatuta zegoen, pilotuarekin lotsagarri geratu zelakoan, konfesioaren kontuarekin, eta horregatik, beharbada, amaren" Ez diogu uzten!" entzun zuenean, berdin jarraitu zuen, itxura batean; gero, baina, arestian aditua pixkaka bereganatzen zuela, ezetz esan zuen buruaz, ezetz eta ezetz: Maria Bibianak, izan ere, sabelaren arrazoiak behar zituen, alde batetik, neba babestera eta arriskuak ekiditera bultzatzen zutenak... iruditu ere, iruditu baitzitzaion Maria Bibianari istant hartan, menturaz, Domingo baino urtebete zaharragoa zela urtebete gazteagoa zen arren, hain zen Domingo zen bezalakoa, txoriburua bai, baina baita maitagarria ere; bestetik, infernuaren irudi obsesibo hura
|
behar
zuen buruan: egia zen izeba Ernestinak noizbait esan ziola frai Millanek esan ziola oso litekeena zela infernura joango zèn jendearen kopurua txikia izatea, baina egia zen, halaber, eskrupulualdiak jotzen zuenean, alferrikakoak zituela argudio guztiak:
|
|
|
Lorenzoren egoera, beraz, orekari batena zen, zeina altzairuzko hari ezin estuago baten gainean baitzebilen, erori ez erori –Rodolfok hitzaren makilaz akuilatzen zuen Lorenzo maiztxo–, harik eta bere ateraldi harekin ibilbidea kolpetik egin zuen arte; erakustaldiaren ondorioz, Lorenzok –bere chaise longue an eserita zegoen une hartan, ez etzanda– bi kontu
|
behar
zituen buruan: alde batetik, barruan pilatutako ezinegona kanporatzeko ordua zen, edo tentsioaren energia potentzialari atea zabaltzekoa, bestela esanda, beste energia mota bat bihur zedin:
|
|
2010
|
|
|
Bixitasuna bera zen gure mutil hura! Egun batean, baina, hegan egin
|
behar
zuela buruan sartu eta urteetan ibili zen horrela, hasieran, Cupertinoko San Jose fraide hegalariaren pausoak jarraitu nahian, eta gero, soldadutzara joanez, pilotu izateko asmoak hartuta?
|
|
|
–Hiltzera doan gizon bat bada, eta zuk kontsolatu behar duzu. Han egon behar duzu eskuak lotuko zaizkionean, ilea moztuko zaionean; berarekin igo behar duzu gurdira zure gurutzearekin, borreroa ezkutatzeko; balantzaka ibili behar duzu berarekin gurdian Grève ra iritsi bitartean; berarekin zeharkatu behar duzu odol gose dagoen jendetza, urkabearen atarian besarkatu behar duzu; eta hantxe egon
|
behar
duzu burua alde batean eta gorputza bestean izango dituen arte.
|
|
|
Bixitasuna bera zen gure mutil hura! Egun batean, baina, hegan egin
|
behar
zuela buruan sartu eta urteetan ibili zen horrela... hasieran, Cupertinoko San Jose fraide hegalariaren pausoak jarraitu nahian, eta gero, soldadutzara joanez, pilotu izateko asmoak hartuta... soldadutzan eskua moztu eta hegan egiteko ametsa hegalgabetu zitzaion arte.
|
|
2011
|
|
|
Gainera, merkatuaren egitura dela-eta, filmak saltzeko sare horretan sartzea beste erremediorik ez dago; alegia, nahiz eta garaikurra xede ez izan, jaialdietan aurkeztuko dut filma, badakidalako plataforma ona izan daitekeela. Pelikulak egiten ditut publikoak ikus ditzan, ez etxean gordetzeko, eta zentzu horretan, nahiz eta egiten diren gauza askorekin ados ez egon (batez ere maila komertzialean, distribuzio alorrean, salmenta alorrean?), merkatu horretan sartu
|
behar
duzu burua?.
|
|
2012
|
|
|
Gauza politak ekarri
|
behar
ditut burura, hori egin behar izaten da horrelakoetan?
|
|
2013
|
|
|
Omarrek, beraz, gauza haiek
|
behar
zituen buruan, ahotsa hanpatu eta harako hura erran zuenean: –Nire arreba, berriz??.
|
|
|
Abdel Haqqi Raissaz mintzatu zitzaion bezala, berdin mintzatzen zitzaion Raissari Abdel Haqqez. Raissak, beraz, Abdel Haqqen irudi idealizatu bat
|
behar
zuen buruan, nebak erraten zizkiòn eleen gainean eraikia. Raissak, halaber, maitemindua behar zuen. Omarri idatzi ziòn kartetarik batean, zera kontatzen zion:
|
|
|
Zenbatetan entzun zion Hamzak, baina, aitona Ibrahimi ezen gerrak, edo garbiak zirela, nobletasun gutieneko bati lotuak, edo ez zirela gerrak, etengabeko krimenen segida baizik! Mutilak, beraz, gauza haiek
|
behar
zituen buruan, berak bidezkotzat jotzen zuèn bidetik erreakzionatzera eraman zutenak. Hala, kidearengana lasterka joan, esku batez haren tabardoari heldu, astindu eta, bertze eskuan zuèn kalashnikovaz mehatxatzen zuela, haserre bezain sutsu erran zion:
|
|
|
Mutilak, gainerakoan, behin baino gehiagotan izan
|
behar
zuen buruan lambrettaren atzeko jarlekua, neska polit xarmant baten tronua izan zitekeena, beste baldintza batzuetan, jakina!
|
|
|
Pedro ez zegoen edaten ohitua, eta, horregatik, arintasunaren mugan
|
behar
zuen burua, haren betarte irribarretsua ez baitzitekeen inola ere astuntasunaren adierazpena izan: ondo zekien, bai, Pedrok, zertan ari zen, neskarengana hurbildu eta, Erminiok eta beste mandeuliek lez, tentelkeriak egiten hasi baitzen, haren inguruan.
|
|
|
–Hotzetik begiratzeko
|
behar
dun buru gaineko mantelina?
|
|
|
Zenbatetan entzun zion Hamzak, baina, aitona Ibrahimi ezen gerrak, edo garbiak zirela, nobletasun gutieneko bati lotuak, edo ez zirela gerrak, etengabeko krimenen segida baizik! Mutilak, beraz, gauza haiek
|
behar
zituen buruan, berak bidezkotzat jotzen zuèn bidetik erreakzionatzera eraman zutenak. Hala, kidearengana lasterka joan, esku batez haren tabardoari heldu, astindu eta, bertze eskuan zuèn kalashnikovaz mehatxatzen zuela, haserre bezain sutsu erran zion:
|
|
|
Pedro ez zegoen edaten ohitua, eta, horregatik, arintasunaren mugan
|
behar
zuen burua, haren betarte irribarretsua ez baitzitekeen inola ere astuntasunaren adierazpena izan: ondo zekien, bai, Pedrok, zertan ari zen, neskarengana hurbildu eta, Erminiok eta beste mandeuliek lez, tentelkeriak egiten hasi baitzen, haren inguruan.
|
|
|
Omarrek, beraz, gauza haiek
|
behar
zituen buruan, ahotsa hanpatu eta harako hura erran zuenean: " Nire arreba, berriz...".
|
|
|
Raissaren neba –Omar– Abdel Haqqi Raissaz mintzatu zitzaion bezala, berdin mintzatzen zitzaion Raissari Abdel Haqqez. Raissak, beraz, Abdel Haqqen irudi idealizatu bat
|
behar
zuen buruan, nebak erraten zizkiòn eleen gainean eraikia. Raissak, halaber, maitemindua behar zuen –Omarri idatzi ziòn kartetarik batean, zera kontatzen zion:
|
|
|
Mutilak, gainerakoan, behin baino gehiagotan izan
|
behar
zuen buruan lambrettaren atzeko jarlekua, neska polit xarmant baten tronua izan zitekeena... beste baldintza batzuetan, jakina! Zer sentituko zuen, atzean printzesa bat eroan eta haren bular ezti gozoak bizkarrean senti zitzanean?
|
|
2014
|
|
|
Harry Blountek, ostera, batere gogorik ez zuen isilik egoteko. Zaurituak, zuhurtziaz, atsedena eduki
|
behar
du buruan, baina Daily Telegrapheko berriemailea ez zen gai bere buruari baizik ez entzuteko.
|
|
2015
|
|
|
Hankak ere ditut gehiegi estutu, nahigabe aterako zait bestela. Beste norabait eraman
|
behar
dut burua, zerbaitetan entretenitu nuke. Leihotik begira ea txizagura hau ahazteko zerbait ikusten dudan.
|
|
|
Kobalto koloreko gorbataren korapiloa laxatu du Gerardek. Airea behar du biriketan, airea
|
behar
du buruan, ondotik pasa zaion Sylvieren usaina apalduko dion tabernako aire itxi eta pisua behar du. Telefonoa atera du praketako sakelatik, oraingo honetan orduari begiratzeko eta ez terapeutari deitzeko.
|
|
|
Baina neskatxa belardi ertzean zutik margotzen ikusteak gogora ekarri zion: geldi geldi eduki
|
behar
zuen burua, Lilyren koadrorako. Lilyren koadroa!
|
|
|
Bista harmailetatik okertu eta hasperen egin zuen Kepak, erdi haserre. Momentuz, pentsamendu haiek guztiak aldendu
|
behar
zituen burutik. Hastear izango zen partida.
|
|
|
Gidoigile batek gidoia idazten duenean filma izan
|
behar
du buruan, irudiak, baina baita aktore konkretuak eta filmaren soinu banda bera ere: filma osatzen duten elementu oro.
|
|
2017
|
|
|
Ikastaro hori egiten ari nintzela, ikusi nuen community manager arloa indartsu ari zela sartzen. Sormena eta komertzial lana nahasten zituen, birtualki izanda ere jendearekin egoteko aukera ematen zidan, eta erabaki nuen hor sartu
|
behar
nuela buru belarri. Beste pare bat ikastaro egin nituen, eta neure enpresa jarri nuen.
|
|
2018
|
|
|
Eskaileren alderantz urrundu dira handik. Pitbulla astiro doa, bere lau hanken ahalegin betea
|
behar
du buruaren pisuari eusteko. Marroi argia du ilea eta urdinak begiak, ume begirada tristekoak.
|
|
|
Uste genuen argi geratu zela azken batzarretan ez gaudela indarkeriaren alde. Horixe da haiek nahi dutena, eta gu ez gabiltza jolasean, guztion segurtasuna izan
|
behar
dugu buruan.
|
|
2019
|
|
|
–Ba, bai, ahalik eta hoberen jango du, nire hitza daukazu. Ez nizun aipatu behar, orain zure barruko indarra ez den oro atera
|
behar
duzu burutik. Goazen.
|
|
|
Hasierako minutuetako kemenaren ondoren, Leire larridura sentitzen hasi zen. Ez zen gutxiagorako; pasabidea hain zen estua, non sorbaldez bi hormak ukitzen baitzituen zati gehienetan, eta sabaia hain zen baxua, non belaunak pixka bat tolestuta ibili
|
behar
baitzuen burua ez kolpatzeko. Hori gutxi ez, eta zoru irregular eta lokaztuak etengabe zangotrabatzen zuen.
|
|
2020
|
|
|
Batzuetan luzatu eta luzatu egiten naiz egin behar dudan zerbait egin
|
behar
dudala buruan bueltaka, baina egitera deliberatu gabe; eta, bat batean, aurreko segundo hamarrenean ezer pentsatu ez dudala iruditzen bazait ere, egin egiten dut. Igande haren bezperan, esaterako.
|
|
|
Ikerrek aspaldi aparkatu du furgoneta, eta barruan geratu da, zer esan
|
behar
duen buruan behin eta berriro errepikatzen, eta bere esanek zer erantzun jasoko duten imajinatzen. Eta zer aurpegi jarriko duen.
|
|
2021
|
|
|
Irakurleek begiekin ikusten dute baina esaldiak barne ahotsari esker ulertzen dituzte. Entzuketa hori izan
|
behar
dugu buruan idazterakoan, eta horretarako begiak instrumentalak dira, belarriaren tresnak baino ez. Edozein liburu gure barruan audioliburu bihurtzen da.
|
|
2023
|
|
|
Gurago du, ordea, haien berri zientzia liburuetan izan, eta ez bere aldartea talka kimikoen gatibu sentitu. Gehien
|
behar
duena burua argi eta zentratuta izatea denean, hain zuzen ere, arreba, non ere dagoen, maite dituztenen artean izateko bueltan. Atea zabaldu eta inoiz ikusi gabeko sabaia agertu zaio gora begiratzean.
|