|
2003
|
|
|
traje bezala, pijama bezala... baita musu-zapi edo ezpain-zapi bezala ere. Izan ere, hain zen sotanazale, non, bisitaren bat egin
|
behar
zuen bakoitzean, ez baitzuen sotana zahar zikina kentzen, zaharraren gainean sotana berria janzten baizik.
|
|
2004
|
|
|
23 pertsona horiek lau urtez egon ziran, nor berari irtendako ikas herrian, ezertarako ere higitu gabe egonaldi guziaz, egokitutako familiarekin osoki bateraturik (urtean sei aste bakantzaz kanpo, udara aldean). Emandako lana bukatu arte, herri hartantxe jarraitu
|
behar
zuen bakoitzak, gobernuak beti ere ordaindurik. Soldatari gagozkiolarik, 23 laguntzailleak irakasleen maillakotzat hartuak izan ziran; eta bestetara ere lagundu nahiz, lau urte horietan zergarik gabe utzi ziran.
|
|
2006
|
|
|
Azkarra zen, hiztun abila, edozeinen arreta erakartzen duten horietakoa, eta, itxuraz, adiskide alai eta atsegina. Andrew oso ondo konpontzen zen oinen azpian lurra sentitzen zuen bitartean, baina edozein eginbehar kalbario huts bihurtzen zitzaion itsasoan egin
|
behar
zuen bakoitzean.
|
|
2008
|
|
|
mundua esplikatzeko Jainkoaren kontzeptuaren beharra zuen behinik behin: . Si Dieu n, existait pas, il faudrait l, inventer??, edo sinestun sinesgabetzat, hobeki, sinestun eszeptikoa sutsua baino gehiago, guztiaz ere?, nahiz eta gero, itxura egin
|
behar
zuen bakoitzean, bizi zèn inguruan katoliko praktikatzailea zela erakutsi behar, itxura egiten zuen, hipokrisia bere neurrian baloratzen zuèn gizona baitzen, azken batean, xelebrea ere izan zitekeen, bai, baina ongi neurtzen zituen bere xelebrekeriak?
|
|
|
Zabaldu zen, bada, atea, eta bost gizonek, sarreran pilatuta, barrurantz bultzatu zuten beren arteko bat. Beste edozein egoeratan irrigarria izango zen hain makal aurreratzen ikustea, hanka bota
|
behar
zuen bakoitzean zalantzan, baina eskuineko ukabil itxia aurrerantz luzatuta.
|
|
|
Aurrekari horiekin edonork jo dezake hura gizon erlijiogabetzat edo erlijioaren aurkakotzat, baina berak sinestuntzat zuen bere burua –Voltaire bera ere antiklerikala zen, baina kristautzat zuen funtsean bere burua, kristautzat edo... mundua esplikatzeko Jainkoaren kontzeptuaren beharra zuen behinik behin: " Si Dieu n’existait pas, il faudrait l’inventer" –, edo sinestun sinesgabetzat, hobeki –sinestun eszeptikoa sutsua baino gehiago, guztiaz ere–, nahiz eta gero, itxura egin
|
behar
zuen bakoitzean –bizi zèn inguruan katoliko praktikatzailea zela erakutsi behar– itxura egiten zuen, hipokrisia bere neurrian baloratzen zuèn gizona baitzen, azken batean –xelebrea ere izan zitekeen, bai, baina ongi neurtzen zituen bere xelebrekeriak... hartarako hiru galdera zituèn neurgailua erabiltzen zuela: zer esan edo zer egin, non esan edo non egin, eta noren aurrean–, are gehiago markesa anderearekin izandako ezkontzak handikien eta aristokraziaren estamentura jaso zuenetik, haien ohiturak eta rol sozialak aintzakotzat harturik.
|
|
2009
|
|
|
–Beti berdin,
|
behar
dugun bakoitzean egiten digu kale. Tira ba, goazen jolastera!
|
|
|
–eta, arrebari zirrara berezia eragiteko asmotan edo, tonua are misteriotsuago egiten zuela, gehitu zuen?: Izan ere, imajinatzen al duzu zer gertatuko litzatekeen, fantasma horietako bat bazkalorduan Teofilo Mariaren ezpainzapiaz jabetu eta mahaian saltoka hasiko balitz, aho ezpainak garbitu
|
behar
dituen bakoitzean. Eta mukizapiekin ere halatsu?
|
|
|
areagotua; bazkalordua iritsi zen, eta Ada gizalegearen gutxieneko arauak betetzen saiatu zen, sekula ez hobeto esanda; esan nahi baita bere borondatearen ahalegin batez bete zituela: ahalegin nabarmena baitzen berea, mahaikideek egiten zizkiotèn galderei erantzuterakoan igartzen zitzaiona, erantzun
|
behar
zuen bakoitzean hiruzpalau segundotan atzeratzen baitzuen erantzuna, hitzen erlojua tarte hartan gelditu balitzaio bezala, burua zatikatua zuelako, ausaz, zati bat Ana Kareninarekin, eta beste bat bazkaltiarrekin; arratsaldea ere berdintsu joan zitzaion, sukarrik gabeko sukarraren mende; ondorioak, baina, afalorduan ordaindu behar izan zituen, nabarmen ordaindu ere, Ada galduta bezala ibili baitz...
|
|
|
" Dinamita!, plap, dinamita!, plap...", ehungailua utzi –burmuinak eztanda egiteko puntuan behar zituen, antza– eta liburua hartu zuen, halako batean; ezin izan zuen utzi!; hitz batek hurrengora baitzeraman eta orri batek hurrengora, eszenen sekuentzia hordigarrian; horditurik bezala baitzegoen, zinez, zainetan zuèn alkohola beste alkohol bat zen arren, irrika itsuen sotoetan zetzana, agian, eta arimaren joan etorriei lotutako sukarrik gabeko sukar bat eragiten ziona, jakin minak –orain zer egingo ote du honek, eta gero zer egingo ote du horrek, pertsonaiak arauak haustera eramaten zituztèn pasio saihestezinen mende– areagotua; bazkalordua iritsi zen, eta Ada gizalegearen gutxieneko arauak betetzen saiatu zen, sekula ez hobeto esanda; esan nahi baita bere borondatearen ahalegin batez bete zituela: ahalegin nabarmena baitzen berea, mahaikideek egiten zizkiotèn galderei erantzuterakoan igartzen zitzaiona, erantzun
|
behar
zuen bakoitzean hiruzpalau segundotan atzeratzen baitzuen erantzuna, hitzen erlojua tarte hartan gelditu balitzaio bezala, burua zatikatua zuelako, ausaz, zati bat Ana Kareninarekin, eta beste bat bazkaltiarrekin; arratsaldea ere berdintsu joan zitzaion, sukarrik gabeko sukarraren mende; ondorioak, baina, afalorduan ordaindu behar izan zituen, nabarmen ordaindu ere, Ada galduta bezala ibili baitz...
|
|
|
–eta, arrebari zirrara berezia eragiteko asmotan edo, tonua are misteriotsuago egiten zuela, gehitu zuen–: Izan ere, imajinatzen al duzu zer gertatuko litzatekeen, fantasma horietako bat bazkalorduan Teofilo Mariaren ezpainzapiaz jabetu eta mahaian saltoka hasiko balitz, aho ezpainak garbitu
|
behar
dituen bakoitzean. Eta mukizapiekin ere halatsu...
|
|
2010
|
|
|
Amaiak bazekien amak pastillak hartzen zituela hegan egin
|
behar
zuen bakoitzean. Beldur ikaragarria zion hegan egiteari, eta bitxia zen hori, askotan hartu behar baitzituen abioiak hara eta hona joateko, beti lanaren aginduz.
|
|
2011
|
|
|
Epea pare bat astez luzatzen bazidaten, astia izango nuen eleberriaren atal hori gutxienez bukatzeko eta laginak beste itxura bat hartuko zuen, baina etxe aldaketak galarazten zidan neurri handi batean hain beharrezkoa nuen kontzentrazioa, eta ezer gutxi aurreratzen nuen. Gainera, elkarrekin hiru urtez bizi izandako etxetik gauzak hartu
|
behar
nituen bakoitzean nire neskak (neska ohiak esan dut, orain bere bi lagunena baitzen, erdi bana nik gelako atea zabaldu eta ohean aurkitu nituenean, edo bakoitzarentzat osorik baina txandaka beharbada beste batzuetan, ez dakit) egon behar izaten zuen lekuko moduan, berarentzat nahi zituen gauzak eraman ez nitzan.
|
|
|
Eta Etxaburudorreko eskailerak luzeak dira, Sisifok bere harria besagainean igo behar dituenak beste, Alosdorreko mailadi bukaezinak beste, hain luzeak eta nekosoak non Presebalek igo
|
behar
dituen bakoitzean igogailu bat eskatzen baitu.
|
|
|
Inor ez litzateke behartu behar mentalki, atzerriratzera? liburu bat zabaldu
|
behar
duen bakoitzean, pantaila baten aurrean esertzen den aldiro, eztabaidatzen edo hausnartzen duenetan. Gizaki guztiok geure kabuz eta moduz jabetu behar genuke modernitateaz, besteei erreguka jardun beharraren sentipen makurra gaindituta?
|
|
2012
|
|
|
Gruxnitski aurreneko ilaran eserita zegoen, inpertinenteak aldean zituela. Prestidigitadorea berarenganantz zuzentzen zen, erlojua, eraztuna eta horrelako gauzak
|
behar
zituen bakoitzean.
|
|
2013
|
|
|
Lorenek bere molde eta moduak zituen, eta hala, lurralde berriren batera joan
|
behar
zuen bakoitzean, berak egiten zuen, lehenik eta behin, bidaia, bisitatu beharreko tokiak in situ erabaki, agentziatik lortutako kontaktuekin harremanetan jarri eta egiteko guztiak egiteko: bat bateko gaixotasun larri baten edo balizko istripu baten aurrean zer egin, zortzi bidaiarirentzako 4x4 egoki bat non alokatu, etab?
|
|
|
Hitzaldiei izua zien beste lotsati porrokatu bat Borges zen. 42 urte bete zituen arte adiskide bati ematen zizkion bere diskurtsoak irakur zitzan, eta ondoren ere liburu pila handiak jarri ohi zituen bere aurrean hitz egin
|
behar
zuen bakoitzean. Behin galdetu zioten ea zergatik betetzen zuen mahaia liburuz, gero aipamenik egiten ez bazuen, eta berak erantzun zuen liburu pila horien atzean ezkutatuta seguruago sentitzen zela, esan nuen, eta ezin izan nuen leihatilatik zabaltzen zitzaigun ikusmirari begiratu gabe jarraitu.
|
|
|
Gehienbat museoak bisitatzen ditut. Jatorrizko margolana txukundu
|
behar
duten bakoitzean gure margolariei eskatzen zaie faltsutua, eta jatorrizkoaren lekuan jartzen dute. Jendeak berdin berdin jarraitzen du mirespen suspirioak egiten eta argazkiak ateratzen, esan zuen.
|
|
|
Lorenek bere molde eta moduak zituen, eta hala, lurralde berriren batera joan
|
behar
zuen bakoitzean, berak egiten zuen, lehenik eta behin, bidaia, bisitatu beharreko tokiak in situ erabaki, agentziatik lortutako kontaktuekin harremanetan jarri eta egiteko guztiak egiteko: bat bateko gaixotasun larri baten edo balizko istripu baten aurrean zer egin, zortzi bidaiarirentzako 4x4 egoki bat non alokatu, etab...
|
|
2014
|
|
|
Lotsa sakon bat sentitzen duzu patioan pijama hori zintzilikatu
|
behar
duzun bakoitzean. Itsusia da.
|
|
|
Bulego eraikineko hirugarren solairuko komunean, batak sartu eta besteak irten egin
|
behar
duten bakoitzean, susto hori hartzen dute atea irekitzean aurrez aurre aurkitzen direnean. Ez dute espero.
|
|
2015
|
|
|
Borrero hark, norbait hil
|
behar
zuen bakoitzean, azken desira bat eskaintzen zion bere buruari.
|
|
|
Eta akats grotesko haren berri jakin ez zezan (kontrakoa gertatuz gero, erreinuak ondorio beldurgarriak nozituko zituen, ezbairik gabe), hiritar guztiek estrategia bateratu bat asmatu zuten: Erregek hiritarrekin mintzatu
|
behar
zuen bakoitzean, beti ezker muturrean zegoenak erantzungo zion, seguru baitzeuden alde hartara joaten zitzaiola begia, hau da, begirada.
|
|
|
Benjamin Brittenek ezin zuen aurrez aurreko liskarrik jasan. Bere urterik onenetan ere, ospetsua eta errespetatua zenean, libreto bat errefusatu edo kolaboratzaile bat kaleratu
|
behar
zuen bakoitzean, beste norbait bidaltzen zuen berri txarrekin. Urdaila estututa, paralizatuta geratzen zen gatazka txikienaren aurrean.
|
|
|
Gisasola: . Zeren eta jakin behar da preso bakoitzak eskatu
|
behar
dituela bakoitzari dagozkion eskubideak gauzatzea eta, presoak eskatu ezean, ez duela espetxeak de facto ezer ematen?. Aurrerago, Langraiz bidearekin bat egindako presoetako batzuek, gogoeta tailerrak?
|
|
|
Baserritik Zarautza jaitsi
|
behar
zuen bakoitzean, errepidea zapaldu ordez bidetxidorretik barrena abiatzen zen Ama. Maiz egiten zuen bide hori, baserritik Zarautz gertuago baitzegoen Aia baino, nahiz eta baserria Aiako parte izan.
|
|
|
Eta zer ezaugarri
|
behar
ditu bakoitzak?
|
|
2017
|
|
|
Aitona ez zela agrafoa esan nien, umeok besterik uste bagenuen ere, hartara behartzen genuenean gai baitzen egunkarietako goiburuak irakurtzeko, eta bere izena ere oso txukun idazten zuela erantsi nuen, nahiz eta hilero, erretiroa kobratu ahal izateko inprimaki bat bidaltzen ziotelarik, lauki txiki baten barruan izenpetzen hasi eta ez zitzaion kabitzen. Sinadura hori egin
|
behar
zuen bakoitzean biloba guztiak gerturatzen gintzaizkion letra txikiz idatz zezan animoak emateko. Ahalegina egiten zuen, baina ez zitzaion. Francis?
|
|
|
Gona erabat laburra zuen eta pare bat aldiz zangoak gurutzatu ditu niri begira. Topikoegia iruditu zait irudia, kazetari bekadun guztiek galdera bat egin
|
behar
duten bakoitzean zangoak gurutzatuko balituzte bezala. Eskura zituen paper batzuei begiratu ondoren, ea ezkondua edo ezkongabea naizen galdetu dit.
|
|
|
Mbayk bidaltzen zituela. Europara etorri
|
behar
zuen bakoitzean ematen ziola ahizpari postala bidaltzeko agindua.
|
|
|
Lasai asko ikusi zuen neska, ezer egin ez balu bezala. Egia zen, era berean, Beire ere maiz joaten zela, arnasa hartu
|
behar
zuen bakoitzean eta, ordura arte, inork ez zion apenas ezer esan. Barnetegi hura ez zen batere zorrotza arauei zegokienez.
|
|
2018
|
|
|
Eskuek dardara egiten zioten telefonoa hartzen zuen bakoitzean. Linkean klikatu
|
behar
zuen bakoitzean zerbaitek ikara modukoa eragiten zion, elektrizitatearen antzeko zerbait. Eta hura seinaletzat hartzen zuen, seinale txartzat.
|
|
2019
|
|
|
Hiria ez zen lehoia baino etsai txikiagoa, ordea, bere trafiko ugariarekin eta ibilgailuen harat honatekin? baina, Txeferen harridurarako, kale bat zeharkatu
|
behar
zuen bakoitzean, pare parean gelditzen zitzaizkion motorrak eta automobilak, bat bateko balaztada bortitz batez. Bera, izan ere, zebra bat zen, bide haietan bihurtzen zena, eta gidarien obligazioa zen seko gelditzea!
|
|
|
Dokumentala ikusita gero, paseatzera irten zirenean, berdin gertatu zitzaion, bat pasatu
|
behar
zuen bakoitzean galdera bera etortzen baitzitzaion burura Telmori: zergatik ez zituen Jainkoak zebrak txuri gorriak egin, zergatik eta zergatik?
|
|
|
Ez da hain zama astuna izango, berehala eskailera jaisten hasi zen bizkortasunari erreparatzen badiogu, Maria Sara doktorea gogoratu du bat batean, bera zain egongo da, orain taxia hartuta baizik ez da iritsiko, bizitza horrelako luxuzko gastuetarako ez egon arren, deabruak eraman dezala txakurra, ni hemen samariar onarena egiten, ia segurua da ez nintzela etxera janari bila itzuliko Escadinhas de S. Crispimen janari eske zegoena atso bat izan balitz, tira, atso bat izan balitz agian bai, baina agure bat izan balitz, ezetz egingo nuke apustu, interesgarria da baieztatzea norberaren ontasuna, baldin eta horretaz mintzatzen ari bagara, inguruabarren eta objektuen arabera aldatzen dela, uneko osasunaren arabera, umorearen arabera, ontasuna, konparazio txar bat eginez, elastiko bat bezalakoa da, hedatu eta uzkurtu egiten da, gizateria guztia bil dezake, edo pertsona bakarra, berekoia, hau da, ontasunez betea bere buruarentzat, guztiarekin ere ekintza on batek beti freskatzen du arima, txakurra hantxe gelditu da, esker onez beterik, nahiz eta, gosea hain handia izaki, jakiak hortz bateko zuloa betetzeko balio izango zion, ozta ozta, animaliatxo errukarria, mintzatzeko modua da, ez baita hain txikia, izan ere, zer arrazatakoa den, arraza guztietakoa, nahasian, kalera sekula jaisten ez diren lotsatienena, edo jaitsiz gero uhala eta sexuestalkiarekin jaisten direnena kenduta, txakur hau gutxienik aske da, txakur eme askeez gozatzen du, baina gutxi gozatuko du ez bada sekula Escadinhas de S. Crispimetik ateratzen. ...ihuka balebil bezala, iluntasun erabatekoan murgildurik egoteagatik, horregatik errepikatu zuen, ikara pasa zekion denbora hartuz, Ez bada sekula Escadinhas de S. Crispimetik ateratzen, noren gainean ari naiz, galde egin zuen, taxia Rua da Pratatik igotzen ari zen, bera barruan zegoen, bera gizonen erresumako kidea zen, ez txakurrenekoa, eta Escadinhas de S. Crispimetik ateratzen ahal zen nahi edo
|
behar
zuen bakoitzean, oraintxe bertan demostratzen ari den bezala, orain badoa argitaletxera zuzentzaileen ardura duen Maria Sara doktorearekin mintzatzera, poesia liburuaren behin betiko probak ematera doa, eta gero agian erabakiko du etxera zuzenean ez itzultzea, liburu bat bukatu du, kasik liburu itxura ez duen arren, hain meharra denez, beraz, horrelakoetan egiten duena egingo du, jatetxean bazkal...
|
|
2020
|
|
|
Guk diogu errutinazko etxeko lanak emakumeek egiten jarraitzen dutela eta lan ez ordaindu horren nukleo gogorraren arduradunak direla: gizonek labadora jartzen dutela esatean, kontuan hartu behar da ez dela berdina arroparen kudeaketa osoa egitea (erosi, zikina dagoena bildu, garbitu, zintzilikatu edo plantxatu) eta bere tokian jartzea, edo labadora jarri
|
behar
duten bakoitzean emakumeari deitzea (telefonoz bada ere), ez dakitelako non dagoen xaboia, edo non zintzilikatu arropa (kudeaketa deitu duguna). Ez da berdina parkean umeekin egotea, edo egunero umeei ipurdia garbitzea; ez da berdina adinekoa den eta dependentzia duen amarekin egunero egon eta janaria prestatzea, edo adineko ama medikutara astean behin eramatea.
|
|
|
Hori dena, tira!, ulertzen nuen. Ulertzen ez nuena zen zer egiten zuen nire emazteak tipoaren atzetik, zergatik egiten zituen barre txoro horiek deitzen zion bakoitzean, zergatik ematen zituen orduak bainugelan lehenik eta bere gelako ispiluaren aurrean gero atera
|
behar
zuen bakoitzean, zergatik zebilen burua galduta tipoarengatik.
|
|
2021
|
|
|
Normala da, diosku, norberak norberarena maitatzea. Horregatik idatzi
|
behar
du bakoitzak nahi duen moduan, batek ez duelako bestea kentzen. Alderantziz, zenbat eta jende gehiagok idatzi, are handiagoa izango da euskararen loria, eta frogatuta geratuko da ez dutela egiarik esaten hizkuntza ezgauza dela esaten dutenek.
|
|
|
Momentu honetan, berdintasunaren alde ari gara borrokan eta horretan jarraitu behar dugu, oraindik oso fiktizioa baita. Uste dut gauzak kontatu
|
behar
ditugula bakoitzak bere bizipenetatik abiatuta eta, emakume bezala, sentitzen dut oraindik asko daukadala kontatzeko. Oraintxe bertan, zirgalariei buruzko lan bat egiten ari naiz, tradizioa berreskuratzeko, baina ez ikuspuntu kostunbrista batetik; errealismo sozialistara hurbildu naiz sormen lan honekin lanaren balioa azpimarratzeko.
|
|
|
Bai kondaira zaharrak bai aztertzaile sakonenak, ordea, bat datoz Zhan Huaren erudizioa azpimarratzerakoan; halaxe iritsi da haren sona gureganaino: denetik omen zekien, munduko liburu guztien bilduma egitea zuen amets, eta, etxez aldatu
|
behar
zuen bakoitzean, hogeita hamar gurdi behar omen zituen bere liburu guztiak garraiatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Luisek niri galdetu behar izaten dit padeleko pala non duen, eta pala eta pilotak aurkitzen dizkiot. Elena etxetik irten
|
behar
duen bakoitzean hasten da giltzak bilatzen, ozenki galdetzen du behin eta berriro non ote dauden. Niri laguntzarik eskatu gabe laguntza eskatzeko bere modua da; kuriosoa, baina eraginkorra, beti azaltzen naiz giltzak eskuan ditudala.
|
|
2023
|
|
|
–Aitortu behar neoprenoa gogaikarria dela komunera joan
|
behar
duzun bakoitzean –esan du bikien amak.
|