|
2001
|
|
|
Emariaren handitzearen ondorioz, La Grande Riviereko urak ez dira jada izozten neguan. Ibaia handitu
|
behar
zutela eta, herria hustu eta kontinentean dagoen Chisasibi izeneko kolonizazioko herrieraiki berrira mugiarazi zituzten bizilagun guztiak. Honek, hala ere, ez du esan nahi orain salbu bizi direnik.
|
|
|
Arrazoiak bila daitezke, Kontseiluaren sorrerako gizartegiro guztiz bestelakoa, baliabide nagusiak eta indarrak normalizazioaren beste norabide batean ipintzera eraman duena (egoki deritzodana, bidenabar), eta gogoeta maila apalago batean jarri izana, esaterako. Beraz, Kontseiluak diskurtsoareneraberitzean ekarpe— nak egin ditzaketenak bildu eta zirikatu
|
behar
ditu eta beharrezkoak direnbaldintzak atondu, nekez ikusten baitut posible diskurtsobe rritzaile hori behar dugun lastertasunez berez sortzea.°
|
|
|
Bestetik, euskalgintza susmopean jartzeak abiapuntu kulturaletatik euskarari hurbiltzen zaionari urruntzeko edota beldurtzeko balio du. Azken finean, euskal kultura ghettoan sartzeko, lehendabizi kriminalizatu
|
behar
dute eta, honekin batera, abertzaleak ez direnen nahia bereganatu euskararen mundutik alde eginarazteko.
|
|
|
3. Uste dut errealistak izan
|
behar
dugula eta onartu behar da Hizkuntz Politikak egun pairatzen duen egoera epe laburrera ez dela ikusten alda daitekeenik. Nafarroako legebiltzarrak gehiengo absolutuaz hizkuntz politikaren aldaketa hau berretsi du, beraz, nafarren gehiengoa ordezkatzen duen erabakia onartu behar da.
|
|
2002
|
|
|
Adibide pare bat erabiliko dut ideia hau argitzeko. Demagun gizarte batek telekomunikazio ingeniariak
|
behar
dituela eta bere unibertsitateak ikasketa horiek ez dituela eskainiko erabakitzen duela bere autonomiaren erabilera eginez. Argi dago, nire ustez, ikasketa horiek eskaintzeko ardura nagusia herri erakundeei egokituko litzaiekeela; herri erakundeek, beraz, unibertsitatearen autonomiarekiko begirunerik ez lukete izan honelako kasu batean.
|
|
|
Egia da arlo juridikoan arazoak egon daitezkeela, baina euskarak bere premiak ase
|
behar
ditu eta horretarako beharrezko egokitzapenak egin dira.
|
|
2003
|
|
|
Horiek guztiek eurekin dakartzate euren inpresio on eta txarrak, eta pertsonak gogo handiagoz edo txikiagoz onartzen ditu, bere esperientziaren arabera. Dena dela, gure interesak atenditu ditzan, guretzat onak ala txarrak izan
|
behar
dute eta une horretantxe, gainera. Gure zentzumenek neutro gisa hautematen badituzte, garunera ere ez dira pasatuko.
|
|
|
Dena den, matrikulak, oraindik ere, altuagoak ez badira irakasleek derrigorrez onartu behar dituzten lan baldintza eskasei esker da. Hori gutxi balitz, ikasi ahal izateko ikaslea merkatari bihurtu
|
behar
dugu eta pegatak, kamisetak, kalimotxoak, zozketak eta abar matrikularekin batera jasotzen ditu. Gainera, enpresen aldetik normalean ez dute batere laguntzarik jasotzen ordutegiak moldatu ahal izateko, besteak beste, administrazioek politika horiek sustatzen ez dituztelako.
|
|
|
Munta handiko proiektuek, eta hizkuntzaren berreskurapenerako hizkuntza politikak diseinatzea halaxe da, kontsentsu zabala
|
behar
dute eta ezadostasun txikiena gaindiezina suerta dakiguke. Hausnarketa honetatik sortzen da nire iritziz begi bistakoa den galdera:
|
|
|
Zein den jokalekuaren luze zabalera, zerk ekarri gaituen honetara, zer duten eta dagoen gure aurka, indarren banaketa nola dagoen, gure hutsegiteak non dauden... Hori guztia zehaztera iritsi
|
behar
genuke eta horren ondotik ondorioak atera.
|
|
|
Baina inozokeria ere da, hizkuntzen berdintasunean eta hizkuntza eskubideetan oinarritzen ez den estatus legal asimetriko, desorekatu eta atzerakoi batek ez duela inolako eraginik euskararen normalizazioan. Gaur egun, duela 15 urte bezalaxe, euskarak ofizialtasuna
|
behar
du eta, orduan bezalaxe, oso bestelako hizkuntza politika ere behar du.
|
|
|
Hirugarrenez, ezinbestean proiektuak sendotu behar ditugu. Itotze ekonomikoaren politikaren ondorioak arindu
|
behar
ditugu eta bideragarritasun ekonomikoa eskaini behar diegu martxan ditugun proiektu guztiei (euskaltegiak, hedabideak, ikastolak, bestelako ekitaldiak...), bide alternatiboak erabiliz eta elkartasunari dei eginez. Sektoreak indartzeko denon inplikazioa beharrezkoa da, eta inoiz baino gehiago euskararen aldeko ekimenek gure elkartasuna eskatuko dute.
|
|
|
Gure erakundeak ez dira horretarako. Gure gizartean elkarbizikidetza normalizatu nahi bada gure erakundeak adostasun politiko aski bat bilatu
|
behar
dute eta garbi dago estatutua ez dela nahikoa. Autodeterminazio eskubidea eta hizkuntzaren aldeko erabaki irmo aski bat behar beharrezkoak dira elkarbizikidetza horretarako (Egunero, martxoak 23).
|
|
|
Kezkagarri izan liteke datu hau, deskuidoan iraunkorra balitz. Oraindik goiz da hori jakiteko, perspektiba luzeagoa
|
behar
dugu eta. Datorren urteak argituko du zertxobait gehiago, orduan jakingo baitugu editore nagusiek nolaerreakzionatu duten.
|
|
2004
|
|
|
Zabalkundearen aldetik kontuan hartzekoa da Nafarroa dela bere bizilagun kopuruarekiko egunkarien salmenta indizerik altuena duen herrialdea eta saltzen den hiru egunkaritik bi esandako periodikoho rrenak dira. Gizartean eragin handikoa beraz, batetik, baina influentzia handikoa ere bestetik, eragile izan
|
behar
dutenengan eta hauen antolamenduetan: noiznahi aditzen dugu alderdi politikoek euren planteamendu, ekimen eta mezuak Diario ren eskakizunetara egokitzeko ahaleginetan ibiltzen direla.
|
|
|
Kulturaren euskal plana euskal kulturaren plana izatera irits dadin, geuk ere erabaki egin behar dugu hogeita bost urtebarru gaur ezinbestekoa dena eginda egon dadin zein urrats eman behar dugun. Kulturaren Euskal Plana Euskal Kulturaren Plana izan dadin, elkarrekin adostu behar dugu urrutira iristeko zer egin
|
behar
dugun eta zer egin behar ez dugun. Kulturaren Euskal Plana Euskal Kulturaren Plana izan dadin, diru gehiago lortu behar dugu, beti bezala, handik eta hemendik; eskean batzuetan eta gure irabazpideak gure kulturari berriz eskainiz, gehienetan; bermeak bilduz, arriskuak neurtuz, beldur eta konplexuak alboratuz.
|
|
|
Egiten jakin
|
behar
dituen eta lortu behar dituen trebetasunak
|
|
2005
|
|
|
Nik gauez apaiz lanak egin
|
behar
nituen eta sarrit an deitzen zidaten Lebanon Hospitalera, Grand Concoursen, Intensive Care Unityra joateko, larrialdian zeuden gaixoengana.
|
|
|
Idazlea bereziki, intelektuala oro har, behartua dago konp romiso etiko bat hartzera injustiziaren aurrean. Denok dakigunez ere, Txillardegi, puntu honetan bederen, sart re anoa da guztiz, alegia, euskaraz ikasi
|
behar
dugu eta hitz egin behar dugu herri honekiko konpromiso etiko bat daukagulako. Honela idatzi du Euskal Herria helbururen bukaeran:
|
|
|
Gobernu eta alderdien aldetik ere ekologiaren arlo hau, nola edo hala, gogoan izaten den kontu bat da. Denek uste dute lan esparru hau gutxienez errespetatu egin
|
behar
dutela eta, itxurak gordetzearren bada ere, ezin dutela argi eta garbi defendatu naturaren kontrako erasorik, ezta justifikatu ere. (Arlo honetan gure herrian salbuespenga rrantzitsuak badirela aitortu behar dut:
|
|
2006
|
|
|
Alde horretatik, zentzuzkoa dirudi, beste euskal kultur eragile estrategikoekin gertatzen den antzera, bertako argitaletxeak izatea testuliburu horiek plazaratuko dituztenak. Hortik aurrera, ez dut iritzirik ematen testuliburuek doakoak ala ordainduak izan behar duten, finantziazio sistema zeinek izan
|
behar
duen eta eredu bakoitzaren mesedeak eta kalteak zein diren esateko. Hautatzen den formulak Euskal Herrian kokatuta dauden argitaletxeak desagertzea edo ahultzea ekartzen badu, euskal kultur industrien eragile estrategiko baten kalterako litzateke.
|
|
|
• Zer da Euskal Herrian bizi den pertsona kultu batek Euskal Herriaz eta munduaz ezagutu behar duena, egiten jakin
|
behar
duena eta bereganatu lituzkeen balioak eta jarrerak? (Bizitza guztirako kultur ibilbidea).
|
|
|
Beharbada gero ahaztu egingo zaigu ez garela gai izan geure curriculuma osatzeko, edota osatuta izanik ere ez dugula garatzerik izan ezinezkoa zaigulako geure ikasmaterial propioa egiteko abenturan sartzea. Agian pittin bat lotsatuko gara haurrei mailegutzan uzten dizkiegun liburu horiek Madrilen eginak direla ikusten dugunean, baina ordurako, agian, ez zaigu gehiegi axolako Madrilen erabakitzea nolakoak garen, nolakoak izan
|
behar
dugun eta nolakoak izango garen euskaldunok.
|
|
|
Begi bistakoa dirudi irakaskuntza mota horiek behar ezberdinei erantzuten saiatzen direla; argi baitago, efikaza izateko, hizkuntzen irakaskuntzak hizkuntza guztiak kontuan hartu
|
behar
dituela eta benetako komunikazio egoeren aurrean estrategia bereziak garatu behar dituela, irakaskuntza prozesuan ematen diren antzera.
|
|
2007
|
|
|
Izan ere, eta Maritain filosofo frantsesaren lanak jarraituz, Iralak gizarte bizitzaren oinarria" betebeharretan" finkatu zuen eta ez" eskubideetan". Burujabe izateko, dena den, pertsonak askea izan
|
behar
du eta horretarako baliabide materialak, askatasun politikoa, erlijiosoa eta abar behar ditu. Iralaren ustez, Euskal Herriak" buru jaube izateko" ez zuen zertan Espainiatik banandu behar.
|
|
|
Politika eginkor bat
|
bear
genuke eta orlakorik ez da ageri gure artean. [...] Egia esan, gure politikariek baditute [sic] euzko gogoa pizkortze beste bide aunitz ere, bainan bide oiek barna ibiltzerik ez dute nai.
|
|
|
Alternatiba horrek ezin zuen izan euskaldunena bakarrik, are gutxiago abertzaleena soilik. Euskaldun guztiena eta espainiar guztiena izan behar zuen; gutxienez Espainiako errepublikar guztiena izan
|
behar
zuen eta, ahal izanez gero, monarkikoak ere bildu behar zituen. Hori izan zen Agirre lehendakariak bitartean bultzatu zuen politika.
|
|
|
Alde batetik eredu autarkikoa zela eta bestetik Alemania eta Italiarekin zituen zorrak kitatu
|
behar
zituela eta, errazionamendu sistema ezarri zuen gobernu frankistak. Horrela ahalbidetzen zen ekoizpen gehiena estatu barruan gauzatzea, baina hala ere dibisen premia handia zegoen, makineria eta teknologia inportatu behar baitziren ekoizpen mailari eutsi nahi bazitzaion.
|
|
|
Artikulu honek, beraz, ez du inolako asmo pedagogikorik. Ez diot inori esan nahi zer egin
|
behar
duen eta zer ez. Eta ezagutzen ez dugun hainbeste gauzaz galdetzen zaigunez, egiten dugun lanaz hausnartu eta ikasteko asmoaz baliatzen naiz Jakin ek emandako idazteko askatasunaz, ikastea beti jakinari eraginez berriz hastea ere bai baita.
|
|
|
Ikusiz egoerak ihes egiten ziela, Frantziako erakunde publikoek mugen bi aldeetako erakundeen arteko hitzarmen bat izenpetzea proposatu zuten, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikaren Sailburuordetza eta Hizkuntza Politikarako Obragintza Publikoaren arteko harremanak finkatzeko. Hitzarmen horren arabera, Eusko Jaurlaritzak ematen zituen diru-laguntzak Hizkuntza Politikaren Obragintza Publikoarekin adostu
|
behar
zituen eta bide instituzionalen bidez soilik eman zitezkeen. Akordio horrek alde baikor eta ezkorrak zeuzkan, zeren, iparraldeko elkarteek zeukaten arma nagusia galtzen bazuten eta frantses erakundeen kontrola areagotzen bazen, mugazgaindiko harremanak instituzionalizatzen zituen eta Frantziako botere publikoek, inplizituki bada ere, onartzen zuten, alde batetik, Eusko Jaurlaritzak zeresana zeukala ipar Euskal Herriko hizkuntza politikan eta, beste aldetik, euskal hizkuntz komunitate komun bat zegoela.
|
|
|
Nazioak direlako estatuak badira. Nolanahi ere, egia da nazio guztiek ez dutela zertan estatu bihurtu behar, baina era berean egia da ere, nazioek gizatalde gisa irauteko tresnak
|
behar
dituztela eta horietako bat estatu bihurtzea dela, bere herritarrek nahi hori demokratikoki adieraziko balute.
|
|
2008
|
|
|
• Ipar Koreak zein Iranek programa nuklearrak garatu
|
behar
zituztela eta, espantuka ibili dira oraintsu Mendebaldeko potentzia nagusiak. Urtarrilean bertan, ordea, Frantziak Saudi Arabiari erreaktore nuklear bi saldu dizkio.
|
|
|
Kontua da, autodeterminazioaren aldeko sektore politikoak gai izango ote diren, mende aldaketak eta esparru politiko berriaren eskaerak eragindako parametro berrien baitan, gure herrialdean abian dagoen prozesuaren barruan, kanpoan edo aurka kokatzeko pertsona horiek. Bizikidetzarako estrategiek argi eta garbiak izan
|
behar
dute eta horiek bultzatu egin behar dira, beste jatorri batzuetako eta orain euskal hiritarrak diren horiek bat egitea bahi badugu, edo, batik bat, euskal gizartea osatzen duten gehienen nahiekiko errespetua erakustea nahi badugu; hau da, gure hizkuntza nazional bateratua normalizatzea, haien hizkuntzak ere aitortzen direla; eta osatu nahi dugun esparru politiko berriari buruz erabakitzeko nahia ...
|
|
|
Eskola gune pribilegiatua da kulturarteko bizitzarako eta kohesio faktore garrantzitsuenetarikoa da hainbat mailatan etorri berrien eta autoktonoen artean. Baina horretarako, jakina, ikasleek gelak konpartitu
|
behar
dituzte eta aukera berdinak izan behar dituzte. Errealitateak, baina, beste zerbait esaten digu.
|
|
|
Eraikinak energia kolektore bihurtu behar dira. Kontsumitzen duten energia beraiek sortu
|
behar
dute eta sobera dutena gorde edo sarean dauden beharrak asetzeko usatu.
|
|
|
1 Unibertsitatea ez da merkatu globalak asetzeko enpresa huts batean bilakatu behar —profesional kualifikatuak bermatzeko eta ikerkuntza eremuan zerbitzuak eskaintzeko— Unibertsitatearen ardatza giza garapenak izan
|
behar
du eta horretan pentsatu behar du, eta ez horrenbeste produktibitatean, efikazian, bikaintasunean edo kalitatean, edozein enpresak bezala.
|
|
|
Enpresen tamaina irizpideak ez du eskubidea bermatzeko unean muga izan behar, dekretuak enpresa guztiei, merkataritzakoei barne, eragin lieke. " Egokitzeko zailtasun handiagoak dituztenek laguntza gehiago jaso
|
behar
dute eta epe handiagoa eskaini behar zaie dagozkien helburuetara iristeko", uste du Kontseiluak.
|
|
2009
|
|
|
Ez zioten utzi, ordea, urtebete baizik egiten. Bizkaiko Elizbarrutitik zituen deika, Derioko Seminarioan haren
|
beharra
zutela eta. Ez zen giro Derion, Manterola iritsi zenean, 1968ko matxinada giroa Seminariora ere iritsi baitzen, bere modura.
|
|
|
www.euskaleskola.org/index.php/ plazara mainmenu/ euskal unibertsitatea mainmenu/ 182 euskal unibertsitatea badugu). Euskarak unibertsitatea
|
behar
duela eta gure hizkuntzak maila horretako irakaskuntzan, ikerkuntzan eta gainerako esparruetan normalizatuta egon behar duela sinetsi izan dut beti. Udako Euskal Unibertsitatean lanean eta goi mailako arduratan eman ditudan urte luzeak dira horren lekuko besteak beste.
|
|
|
• I+G jarduerak egoki burutzeko baliabide ekonomiko handiagoak
|
behar
ditu eta aldaketa estrukturalak egin behar ditu; besteak beste, ikerlari iraunkorrentzat lanpostuak sortzea aipatzen da.
|
|
2010
|
|
|
Iraunkortasunerantz bidea egiten hastea premiazkoa da; izan ere, mundu osoan hondatzen ari dira ekosistemak, eta horrek muga nabarmena ezartzen du denbora aldetik. Ez daukagu denborarik ametsetarako, espazio berriak sortu, ilargia kolonizatu edo itsasoaren azpian hiriak eraikitzeko eldarnioetan ibiltzeko; daukagun ingurumen bakarretik geratzen zaiguna salbatu
|
behar
dugu eta jada hondatuta dagoena lehengoratzeko inbertsioak egin behar ditugu (Goodland & Daly, 1996).
|
|
|
Iraunkortasun globalera iristeko, pobreenen kontsumomailak hazi egin
|
behar
du eta, aldi berean, aztarna ekologiko globalak murriztu. Hori lortzea erronka zaila da egiaz; politika, erakunde eta jardueren esparru guztietan aldaketa garrantzitsuak egin behar dira horretarako.
|
|
|
Neuk joan behar izan nuen berarekin egotera, neuk bakarrik, fraidegai kaskamotza, kalera irteten ez nekiena. Barne kontsumorako egiten bagenuen, ez zela arazorik, baina inprimatuz gero, baimena
|
behar
genuela eta zentsuratik pasatu.
|
|
2011
|
|
|
Hobeto ulertzen da, beraz, diglosiaren inguruan dagoen eztabaidaren garrantzia: batzuen arabera hizkuntza plangintzak norabide bat hartu
|
behar
du eta besteen arabera oso norabide diferentea. Ez gara hemen epaitzen hasiko bi ereduetatik zeinek duen arrazoi gehien eta zeinek gutxien:
|
|
|
Baina, bestalde, Euskal Herrian, euskaldunen esparruan, hiztun desberdinen esparrua izan delako azken mila eta bi mila urteotan, ohikotzat hartu behar ditugu beste izendapenak, geureak ere badirelako. Guztiok guztiona ezagutu
|
behar
dugu eta gero bakoitzak gune eta giro bakoitzean jakin behar du izanari izen egokiena sartzen. Mugak jartzea, gobernu agindu batez, ez deritzot denik biderik egokiena.
|
|
|
EBko internauten %19k bakarrik esaten du bere berezko hizkuntzan bakarrik nabigatzen duela, baina portzentaje hori %42ra igotzen da erosketak egin
|
behar
baditu eta %76ra eragiketa finantzarioren bat tartean denean.
|
|
|
Bere alabaren eskolan gertatutakoa kontatzen du. Izan ere, ikasleek, segurtasunaren izenean, 8 karaktereko pasahitzak erabili
|
behar
dituzte eta letrak, zenbakiak eta puntuazio zeinuak baliatu behar dituzte eta segidak ezin du tartean ingelesezko hitzik izan. Gainera, pasahitza 30 egunez behin aldatu behar dute.
|
|
|
Bere alabaren eskolan gertatutakoa kontatzen du. Izan ere, ikasleek, segurtasunaren izenean, 8 karaktereko pasahitzak erabili behar dituzte eta letrak, zenbakiak eta puntuazio zeinuak baliatu
|
behar
dituzte eta segidak ezin du tartean ingelesezko hitzik izan. Gainera, pasahitza 30 egunez behin aldatu behar dute.
|
|
|
Oinarrizko ikuspegi bien aldea argi dago, halere.
|
Behar
lukeena eta izatez dena bereizten jakiteak ez liguke kalterik egingo. Ea horretarako, besteak beste, betaurreko soziolinguistikoak janzten ikasten dugun eta bidea irekitzen jarraitzen dugun... J
|
|
2012
|
|
|
kolektiboko presoek Aieteko eredua onartzen dute, borroka armatuaren aroa lurperatzen dute, sortutako min eta sufrikarioagatik nolabaiteko ardura ametitzen dute eta euren erakunde oraindik armatuari ematen diote amnistia eta autodeterminazioa negoziatzeko ahalmena. Alderdi gehienek ezer berririk ez dagoela diote, zenbait mediok Ezker Abertzaleko hainbat politikarik —zeinek esana baitzuten presoek pauso azkarragoak eman lituzketela gaur egungo egoerara egokitzeko— jasotako muzina azpimarratzen dute eta soilik gutxi batzuek nabarmentzen dute Kolektiboak barneko batasuna ez apurtze aldera tentu handiz ibili
|
behar
duela eta horrek zapuztu dituela puztutako espektatibak. Eta Ezker Abertzalea bera bakarrik gelditu da jadanik bake prozesua abiarazteko aitzakiarik ez dagoela esanez.
|
|
2013
|
|
|
Zeregin horretan, komunikabide publikoen lana ezinbestekoa da. Dena ezin baita merkatu legearen pean utzi, are gutxiago gurea bezalako herri batean, non informazioak, kulturak eta entretenimenduak trataera berezitua
|
behar
duten eta komunikabideak euskararen sustapenean ezinbesteko tresna diren.
|
|
|
Orwellen deskribapena oso aberatsa da, materia eta antimateria hartzen ditu kontuan, pentsamendua eta pentsamendu eza (pentsatu behar ez dena). Hizketaberriak gobernu totalitarioaren ideiak eta funtzionamendua adierazteko gai izan
|
behar
du eta, aldi berean, beste pentsamendu guztiak eragotzi behar ditu. Orwellen hizketaberria gizartean eragiteko sortuta badago ere, hizkuntza plangintzak gehienbat oinarri intralinguistikoak ditu.
|
|
2014
|
|
|
Hori EAJk erabaki zuen. Bilbon edo dena den sarrera izateko kanala
|
behar
zuten eta, noski, ez zeuden oso lasai euskara hutseko telebistarekin.
|
|
|
Aldea dago zuzendari kontsakratuen eta berrien artean. Produktuak baliagarria izan
|
behar
zuen eta, horretarako, batzuetan eskua sartu beharra zegoen. Kasuren batean eskua sartu behar izan zen, pelikula egiteko ardura eman zitzaiolako, ez ni baino gutxiago zekien bati, ni baino askoz gutxiago zekien bati baizik.
|
|
|
1 Kooperatibak gidatzen omen dituzten balio eta helburuez harago, merkatu kapitalistan lehiatzen dira bestelako forma juridikoa duten enpresekin. Hortaz, bizirauteko lehian jardun
|
behar
dute eta konkurrentziari erreparatu behar diote nahitaez, Espainia autarkiko zahar hura aspaldi joan baitzen. Hala, urte eta are hamarkada oparoen ostean, kooperatibistek Mondragonen sinbolo bat hondoratzen ikusi dute.
|
|
|
Bost editorial horietatik bost baieztapen nabarmendu daitezke, orain eta hemen jakinlari berriok sinatzeko modukoak: zernahi euskaraz ematea; euskarak kultura behar duela aurrera egingo badu; kultura horrek moderno, antidogmatiko eta irekia behar duela izan belaunaldi berriei transmitituko bazaie; unibertsal izateko modu bakarra partikular izatea dela; eta, partikular izateko nork bere pentsamendu propioa garatu
|
behar
duela eta mundua nork bere esperientziatik aztertzeko obligazioa duela.
|
|
|
Horren ildotik, ‘e’ emakumeen letratzat jo zuen eta ‘a’ gizonezkoentzat. Aranak horretan oinarrituta erabaki zuen gizon izenek a amaitu
|
behar
zutela eta e emakumezkoenek.
|
|
2015
|
|
|
" komikia da zinema perfektua". Bere esanetan, pelikula bateko eszena batean 1.000 estra
|
behar
badituzu eta ez bada bideragarri, komikian 1.000 estra jar ditzakezu. Nahi den oro, %100ean, sar daiteke biñetetan, gidoigile eta marrazkilariaren adostasunarekin, zelan ez.
|
|
|
Mekanismo sozialak izan behar dira horiek guztiak. Hizkuntza arauak sortu
|
behar
ditugu eta horiei babes soziala eman. Bere ustez, pertsona edo talde bat euskaraz aritzen hasten bada, inguruko jendea horretara egokituko da.
|
|
|
Batetik, kulturalki noraino gauden kolonizatuak ikustea zaila egiten zaigulako. [...] Margolari bezala sentitu nuen ene ekarpena egin
|
behar
nuela eta Amaiurko bataila hautatu nuen. [...] Amaiur, beraz.
|
|
|
Erdigunera ailegatzeko eta bertan mantentzeko prozesua gatazkatsua egiten zaie emakume askori. Full time ko militante bihurtu
|
behar
dute eta, aldi berean, full time ko neska lagun izan behar dute. Zaila benetan.
|
|
|
Herri ekimenak buruaskia izan
|
behar
duela eta indarrak hor jarri behar direla oso argi izan du beti Jakinek.
|
|
|
Eta, horretarako, behar beharrezkoa da bertako komunitatearekin aritzea, bertako jendearekin antolatu, bertako jendeari parte hartzeko bideak ematea, auzolanean jardutea, inplikatzea eta arduratzea. Entzun behar dugu, ulertu
|
behar
dugu eta, hortik abiatuta, ahal den neurrian, landu eta, zenbait kasutan, asmatu. Izan ere, gure buruak arduragabetu ditugu eta bada sasoia horretan ere alternatibak eraikitzeko, berriro ere gure praktikak politizatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Urrats bakoitzaren zilegitasuna zainduz lortuko da prozesu osoaren emaitzaren zilegitasuna, bai herriaren barruko aniztasunaren aurrean, bai nazioarteari begira. Hori dela eta, prozesu osoan zehar erabilitako bideek eta jarrerek baketsuak eta demokratikoak izan
|
behar
dute eta gutxiengoen eskubideak behar bezala errespetatuak. Prozesu konplexuak dira, beraz, eta oso fin jokatzea eskatzen du alde guztien partetik, haien zilegitasuna jokoan baitute.
|
|
|
• Erabakitzeko eskubidea demokrazia printzipioaren adierazpen bat izanik, izaera demokratikoa duten konstituzioetan bere gauzatzeak legezko bidea izan
|
behar
du eta ezin da debekatua izan; bere egikaritza baldintzatua izan daitekeen arren, ezin daiteke oztopatua izan. Konstituzio demokratiko batek luke, beti ere bere izaera ukatu gabe, eskubide hori ukatu.
|
|
|
Edonola ere, lehenbizi, herri horrek bere aniztasuna onartu eta ezagutu
|
behar
du eta konpromisoa hartu demokratikoki kudeatzeko. Bestalde, herritarren ongizatea bermatuko duen eredu sozio-ekonomikoaren inguruan gutxieneko adostasun bat landu behar da eta sare instituzional eraginkor bat proposatu hori guztia kudeatzeko gaitasuna izango duena.
|
|
|
3.000.000 pertsonez osatutako herri honek bere etorkizuna modu librean erabaki nahi du, eta horretarako herritarrok ahaldundu
|
behar
dugu eta ozen adierazi gurea dela hitza eta erabakia, bertan bizi eta lan egiten dugun herritarrona, alegia, inor bazterrean utzi gabe eta eskua guztiei zabalduz.
|
|
2017
|
|
|
Kasinora sartzean, bakar jokoan edo erruletan jokatzeko, beti txartel bat egin behar da eta nik memento horretan fite fite ene kaierean bezeroen xehetasunak idatzi
|
behar
nituen eta gogoan hartu, zeren eta gero jokalariak noiztenka ezagutu behar baitira. Eta bada joko polizia bat, kasinoan berean lan egiten duena; edo kasinoko arduradunek galdegiten zidaten," Aizu, fisionomista, nor da laugarren mahaiko hirugarren jokalaria?".
|
|
|
Gure bizitza indibiduala autonomiaz bizi nahi dugu, eraiki
|
behar
dugun eta zentzua eman behar diogun proiektu gisa. Baina, bestalde, ezinezkoa da egiazko egitasmo politiko askatzailea eraikitzea gizarte testuinguru zatikatu batean.
|
|
|
Era berean, botere heteropatriarkal eta kolonialaren botere sistema bat da ‘derrigorrezko elebakartasuna’, zeinaren bidez sinestarazten zaigun pertsona guztiek elebakar izateko jomuga izan
|
behar
dutela eta hizkuntza batzuek beste batzuek baino aukera gehiago eskaintzen dizkietela emakumeei (itzuliko naiz aurrerago puntu horretara). Hizkuntza bat baino gehiago hitz egitearen onurei buruz dauden probak neurolinguistikatik hasi eta etikarainosuntsitzeko gai den botere lanabes bat da.
|
|
2018
|
|
|
Genero parekidetasun faltak ikus entzunezkoan benetako hausnarketa
|
behar
zuen eta azterketa honekin sektorearen garapenerako lehen pausoa eman da.
|
|
|
Denona da eginkizuna eta ardura, ez maila berekoa, baina bai denona. Bakoitzak bere eremutik eta eginkizunetik abiatuta, berandu izan aurretik diseinatu
|
behar
dugu eta bideratu kultur politika hori. •
|
|
|
Irudimenetik sortzen da bizi dugunaren zentzua, irudimen utopikotik zentzu eta esangura utopikoak. Horregatik, irudimen horrek zabala
|
behar
du eta zabaltzailea, gure muga kognitibo eta emozionalak ireki behar ditu, baina ez du bestaldeko jendartearen antolamendu zehatzik eskaini behar. Hemengoaz, honaindikoaz jardunez, gure errealitatea bestela ulertzen eta bestela sentitzen lagundu behar digu.
|
|
|
jendeak asmatu behar du, alegia, jendeak asmatu behar ditu gurari eta esangura utopikoak: irudikatu, proposatu, proiektatu
|
behar
ditu eta gauzatu... non eta borondatez kanpoko ‘inguruabarrek’ (‘sistema’ barne) xedatu duten errealitatean. Inguruabarrek xedatzen dute jarduna:
|
|
|
Konturatu behar dugu gure bizimodu pertsonal eta kolektiboak eragina duela desplazamenduetan. Ez badugu desplazatuak egoterik nahi, nahitaez gure bizimodua aldatu
|
behar
dugu eta askoz modu xumeagoan bizi koherente izateko, eguneroko bizimoduan egin beharrekoa egin. Ez da erraza, egun batetik bestera aldatu litekeena, baina zenbait esparrutan lehen momentutik egin litekeen zerbait da.
|
|
2019
|
|
|
Hortik kanporako ezein maitasun harreman ez da familia izango. Azken finean, zein maitasun konportamendu izan
|
behar
dugun eta zein ez irakasten zaigu.
|
|
|
Eta bizitza pertsonalaren lorpenik goratuena zoriontasunaren izeneanbikote eta seme alabekin osaturikoa da, maitasuna etxearen testuingurura mugatuta eta kontrolatuta. Etxe idilikoak (‘familia bakarreko’ hitzarekin definitzen denak) hesitutako berdegune batean izan ohi duen isolamendu izaerak bikote maitasunetik kanpoko sare afektiboaren ahultzea dakar, gotorleku itxura duelako, kanpoaldetik babestua izan
|
behar
duelako eta formak ez duelako kooperaziora gonbidatzen. Gure kaleek etxearen intimotasuna eta kanpo gelditzen dena modu zurrun eta argian mugatzen dute, ez da tarte espaziorik bestelako harreman motak ahalbidetzeko egoera fisikoak, metafora bat ez ezik, harreman afektiboen ulerpen bat islatzen du.
|
|
2020
|
|
|
Zelan, bestela? Lehenik eta behin, argi neukan euskara batuan kantatu
|
behar
nuela eta hizkuntzari zelanbaiteko garrantzia eman nahi niola. Ordurako eginda neukan Hiztegi errimatua, idatzi ere egiten nuen, eta, gehiago edo gutxiago, paperean landutakotik zerbait beti ateratzen zaizu kantuan ere.
|
|
|
Eta migratzaileek denak berregin behar dituzte aurkako ingurune batean. Elkartasun loturarik gabe eta bere nor izana galdurik dabilen etorkina, gorpu ibiltari baten modura dabilen migratzailea, izan daiteke, hain zuzen, datozen garaietako figurazio nagusia, zonbi kondizioa gainditzeko ahaleginetan bizi
|
behar
dute eta.
|
|
|
[...]. Hizkuntza teknikoak, lehen lehenik zehatza eta zehazkiro mugatua izan
|
behar
du eta praktikoa. (Azurmendi 1976a:
|
|
|
Mundu berri bat dugu, eta horrek gure nazio kulturala eta nazio politikoa birdefinitzera garamatza: euskal esparru publikoak mundutik edan behar du, munduan nagusi diren hizkuntzak etxeagoko bilakatu
|
behar
ditu eta mundu zabalak berekin duen aniztasuna bereganatu behar du, ikuspegi propioarekin baino garai berriek eskatzen dituzten erantzunak emanez. Egun ditugun tresna guztiak modu koordinatuan erabili behar ditugu:
|
|
|
Berak, ordea, ez du ezer egingo. Besteek zer egin
|
behar
duten eta zer ez duten egin behar esateko dagoena ez da ezeren arduraduna, baizik eta garai bateko maisu edo gaur egungo apaiza da.
|
|
|
Aitzitik, Azurmendik giza askatasun anbibalente gazi gozoaz duen ikuspuntuarekin bat letorke Rousseauren bigarren diskurtsoak, desberdintasunari buruzkoak, dakarren egiaztapen hau: biologiak erabaki du usoak alea jan
|
behar
duela eta katuak okela. Gose den uso bati alboan katilu bat bete okela uzten diozu, eta dastatu ere egin gabe hilko da katiluaren ondoan.
|
|
|
[...]. Hizkuntza teknikoak, lehen lehenik zehatza eta zehazkiro mugatua izan
|
behar
du eta praktikoa. (Azurmendi 1976a:
|
|
2021
|
|
|
Zenbat erreparo oraindik ere kultur jarduna lana dela aitortzeko! Kultur jardunean dabilen jendeak faktura mordoa ordaindu
|
behar
duela eta beren lanagatik kobratzeko eskubide osoa dutela. Beste edozein langilek bezala.
|
|
|
Zenbat erreparo oraindik ere kultur jarduna lana dela aitortzeko! Kultur jardunean dabilen jendeak faktura mordoa ordaindu
|
behar
duela eta beren lanagatik kobratzeko eskubide osoa dutela. Beste edozein langilek bezala handiagoa justu hor, kanpoan inor utziko ez duen hezkuntza sistema indartsu bat aldarrikatuko dute.
|
|
|
Horrek garapen iraunkorra, biodibertsitatea eta edateko ur segurua eta saneamendua eskura izateko giza eskubideak mehatxupean jartzen ditu, Agendaren helburuekin talka eginez. Gauzak horrela, 2019an NBEk argitaratutako Climate Change and Water dokumentuan argi uzten dute klima aldaketarako egiten diren politika eta planifikazio nazional zein erregionalek klima aldaketa eta uraren kudeaketa modu integratuan hartu
|
behar
dituztela eta etorkizuneko beharren asetzeak ur erabilera desberdinei erantzuteko modu berrietan pentsatzera eraman behar gaituela; hau da," business as usual" edo gauzak" betiko legez" egiten jarraitzea ez dagoela, dagoeneko, zentzuzko aukeren artean.
|
|
2022
|
|
|
Akusatuak bere burua desenkusatzen badu, argudiatuz ez zuela gizon gisa jokatu, funtzionario huts baten gisa baizik, beste edonork berdin berdin egin zitzakeen eginkizunak betez, gaizkile batek delituen estatistikak azpimarratuko balitu bezala da estatistika horien arabera, halako eta halako krimenak egiten dira eguneko halako eta halako lekutan: estatistikoki espero izatekoa zena besterik ez zuela egin adierazi ondoren, delitu haiek halabeharrez egin zituela berak, ez beste inork, argudiatuko du, azken finean, norbaitek egin
|
behar
zituen eta.
|
|
|
Itomena sentitzen hasi nintzen arte. Handik alde egin
|
behar
nuela eta, pixkanaka, nire gauzak etxetik ateratzen hasi nintzen. Konturatu zenean, nirekin segitu nahi zuela eta segitu nahi zuela, eta baldintza bakarra jarri nion Joxeani:
|
|
|
Horregatik da ezinbestekoa eguneroko bizitza egiten dugun lurralde horretatik bertatik egitea erresistentzia eta borroka. Espazio askeek lurralde burujabeak
|
behar
dituzte eta horiek espazio komunakkomunitate burujabeak sortu ahal izateko. Espazio ezberdinak ekoitzi behar ditugu, komunalak, publikoak baina informalak, formalak eta politizatuak, autogestionatuak, hibridoak eta dimentsio anitzekoak.
|
|
|
Arnasa hartu
|
beharra
dugu eta ireki atea arrainak ura eta euskarak bere unibertsitatea.
|
|
|
Hezkuntzak konpondu behar omen dizkigu egiturazko arazo kolektiboak: euskara salbatu behar digu, planeta salbatu behar digu, emakumeak salbatu
|
behar
ditu eta abar.
|
|
|
Bildu ditugun lekukotzen arabera, bolleren komunitatea biltzeko euskara oztopo eta topagune izan daiteke eremu erdaldunetan, eta euskal komunitatearen barruan maiz lesbianismoa ikusezina da edo pasiboki toleratzen da eremu euskaldunetan. Horregatik, maila kolektiboan, ghetto armariatuak eta lobby elitistak gaindituz komunitateak zabaldu
|
behar
ditugu eta baliabideak eman eta bidelagun izan euskaldundu edo armairutik atera nahi dutenei. Elkartasuna eta ikusgarritasuna sustatuko ditugu aipatutakoak lortze aldera.
|
|
2023
|
|
|
Hainbat identitate har ditzake, eta gaztelaniaz zein zapotekaz hitz egin. Batzuek, bere kobazuloan bisita egin eta gero, ondasun handiak metatu dituzte, baina langile asko
|
behar
ditu eta urte luzez derrigortu ditzake gogor lan egitera. Herritarrek diote, Bene Ya merkatu egunez agertzen denean, dirua samaldan heltzen dela, denetarik salerosten dela, merkatarien joan etorri etengabean.
|