|
2008
|
|
|
Mendeen joanean metaturiko hainbat berba eta esapide, gure hitz altxorra, ahantzi samarturik dugu eta uste dugu gauza berriak asmatu baino lehen, geureari eutsi behar diogula. Daukagunetik abiatu
|
behar
dugu eta ez badaukagu, nola ekin pentsatuko dugu, baina errazkerietan jausi gabe.
|
|
|
3 Euskalkiek Euskara Batua aberastu
|
behar
dutela eta, barik, > zelan, > gagoz, > lagunagaz> bezalako aldaerak sartzen ditu zenbaitek Euskara Batuan, eta, nire iritziz, hor ez dago inolako aberastasunik. Are gutxiago premiarik gabeko erdara kadak sartzean:
|
|
|
Bizkaiera polemika bikoteak kaltea baino ez dakarkio berbetari. Bizkaierak auzolana
|
behar
du eta adostasuna. Irakasleak jakin behar du zelan irakatsi, baina batzuetan ez daki zer irakatsi, zer biz kaiera.
|
|
|
Ez dugu uste hizkera bera erabili behar denik administrazioan bando bat egiterakoan edo erakunde batetik bestera txosten tekniko zehatz bat igorri behar denean. Lehenengoan hizkera arruntetik gertuago ibili
|
behar
genuke eta hiztegi arrunta eta lexiko giltzarria baliatu, eta arlo bereko teknikarien arteko komunikaziorako erabili terminologia teknikoa, Cabrék eginiko sailkapena gogora ekarriz. Hoffmann-ek eginiko sailkapena aintzat hartzen badugu, oso abstrakzio maila baxuko hizkera erabili genuke herritarrekiko harremanetarako, hau da, hizkuntza naturala eta termino espezializatu batzuk eta sintaxi librea.
|
|
|
Jorge Oteiza, betiko isilean jarraitzeko asmoa zuen Bitoriano Gandiagari olerkiak idatzi eta argitaratzeko ekin eta ekin ibiltzen zitzaiona: . Idatzi egin
|
behar
nuela eta idatzi egin behar nuela. Eta horrela atera zen Hiru> gizon> bakarka? 12.
|
|
|
Direlako zenbatzaile sintagma hauek zenbatzaile soilaz osatuak egon daitezke (numeral, esaterako), edo sintagma konplexuagoak osa ditzakete (neurri sintagmak deitzen ditugunak, adibidez). Gainera, batzuek izen sintagmaren ezkerraldean agertu
|
behar
dute eta beste batzuek izenaren eskuinaldean:
|
|
|
Etxeberriren 1889ko garai tiak dozena erdi bat bertso berri sortarazi bazituen Berdoly eta Réveilen kon tra, beste hainbat Berdolyren 1893ko garaitiak, horien artean bi Otxalderenak. Kazetetan etsaiaren kontra bertsoak argitaratzeak indar eta oihartzun handia izan
|
behar
zuen eta, zernahi gisaz, aldi hartako politikaren bizitasun eta pola rizazioaren lekuko dira. Bertso horietako batzuetan egile izenik ez da ageri; beste batzuetan, izen edo deitura edo patronimiko bat.
|
|
|
1923ko apirilaren 15ean, euskaltzainburuari ere zuzendaritzan parte emanez283 Elkartea ezagutaraziz zuzendu zitzaion Azkue Daranatzi, eta Akademiaren izenean eskatu zion Iparraldean antzeko talde bat sortzen lagun zezala: «baltzu [elkarte] orrek gurasoen artekoa izan
|
bear
du eta euskerea edozein tokitan bainan batez ere Ikasguetan gorde eta zabaltzeko da. Bateri ta besteari itz eginda sorterazi zazu ¡ Otoi!
|
|
|
Hola Euskalerriarenyakintzaren lehen tomoak (zazpi probintzietako datuekin) argitaratu eta hurrengoak prestatzen ziharduela, Espainiako Gerra Zibila lehertu zen. Gatazka ez zitzaion aski traba iruditu zeren Iparraldera berriro joan
|
behar
zuela eta pasaportea eskatzen aritu zen Telesforo Monzon Euzkadiko Jaurlaritzako barne sailburuari:
|
|
|
Seaskaren baitan ez da sekula eramana izan euskalkien trataerari buruzko gogoeta sakonik eta ondorioz ez da sekula hartu delibero finkorik sail honetan, nahiz jarraibide batzuk beti izan diren, hots, haurrek eskolako lehen urratsak beren euskalkian egin
|
behar
dituztela eta lehen maila bukaeran, emeki emeki batura hurbiltzen hasi liratekeela.
|
|
2009
|
|
|
– Autosuntsidurarakogaitasun handia
|
behar
du eta, baita ere, inolako lotsarigabek, txantxetan bezalaautosuntsidur, ahorijendaurrean erakutsiahalizatekoezinbestekoautoestimua.
|
|
2010
|
|
|
Egia da, orobat, bai azalpen prosaren estilo lanketan eta terminologia teknikoaren finkapenean aurrera egin dela oro har226 Garo usainik eta kresal zaporerik gabeko euskarak ez du ordea hiztun trebearen mihia nekatzen, ez eta hiztun gai berriarena zorrozten. Bata eta bestea, biak
|
behar
ditugu eta biei lagundu behar lieke eskolak bidea egiten. Asko egin da, dudarik gabe, EEN legeak 30 artikuluan agindutakoaren bidetik.
|
|
|
– Euskarak balio du euskaldunekin komunikatzeko eta ondorioz erdaldunek ikasi
|
behar
lukete eta haurrei irakatsi behar zeie.
|
|
|
Eta ikastolak, oro har, eta salbuespenak salbuespen, pribatutzat hartuak izan baldin badira, denok ongi aski ezagutzen ditugun zirkunstantzia politikoengatik izan da?. Horregatik, dokumentu hartan argi aldarrikatzen zen, ikastolak, Euskal Eskola Publikoaren ezaugarriak jasotzen dituztenez gero, egoera normalizatu batean aintzat hartuak izan
|
behar
dutela eta dagokien tratamendu juridikoa eta ekonomikoa eman behar zaiela?.
|
|
|
Ikastolen normalizazioak, zuzenean interesatuak dauden parteen gehiengoaren onespena eduki
|
behar
du eta adostasunaren emaitza izan behar du.
|
|
|
–Une inportante bat izan zen hura, ikastoletan bizi zen egoera elkarrekin aztertzen hasiz eta, emaitza gisa, eredu bat eskainiz. Etxea ordenatzea izan zen; hau da, ikastola baten barruan, jakitea bakoitzak zer egin
|
behar
zuen eta nola egin behar zuen?.
|
|
2012
|
|
|
tuen itzulpengintzaren hiru printzipioak: itzulpenak jatorrizko lanaren ideiak oso osorik eman behar ditu, jatorrizkoaren estiloa eta moldea mantendu
|
behar
ditu eta jatorrizkoaren erosotasun guztia izan behar du.
|
|
|
97), agerian jartzen baititu jatorrizkoan esaten ez ziren baina bere dimentsio poetikoan gordeta zeuden ahultasun, konbentzio eta arrunkeriak. Gainera, jatorrizko testua itzuli ahal izateak berak frogatzen du jatorrizkoa ez dela unitate itxi eta bukatua, itzulpenaren
|
beharra
duen eta beraz itzulpenaren menpeko den zerbait baizik.
|
|
|
Espainia lagun lar absorbentea da. Gu herri txikia gara, hizkuntza txikia, luzarora begira jokatu
|
behar
dugu eta mundu nahastu honetan euskal literaturaren identitatea babesteko moduan. Eta pertsonaren aberria berak nahi duena izango da, baina literaturaren aberria hizkuntza da.
|
|
|
3 Lehendabiziko atalean ohartu gara egitura mota hau aztertzeko oinarri sendoak paratu
|
behar
ditugula eta oinarri sendo horiek perpausaren muga metodologikoa gaindituz soilik erdietsiko ditugula, hauen eginkizuna perpausaren mugetatik at kokatzen delako. Hori egin ezean, oso ohikoak izango dira, puede ser suprimido?
|
|
|
Irakurle hau hausnarketak egiteko gai izateaz gain, esatariaren intentzio ironikoa atzemateko gai ere izango da. Izan ere, ironiari eskaini diogun atalean ikusi dugu norentzakoak esatariaren ezkutuko intentzioez jabetu
|
behar
duela eta soilik orduan, inplikatutako adierazpen inplizitua interpretatzea lortzen duenean, lortuko duela mezua bere osotasunean interpretatzea. Esatariak jo dion erronka mental hori(, desafio?
|
|
|
Maxim of manner (nolakotasunaren araua itzuli dugu) hastapenaren arabera, komunikazioak arrakasta izateko, argia izan
|
behar
du eta anbiguotasunak saihestu behar ditu. Goiko adibidean, enuntziatu parentetikoak esatariaren desio bat dakar,, h ak behar den lekuan egoteko desioa?.
|
|
2013
|
|
|
Egia erran, Pierre Miquelen arabera, Aliatuek azpiegitura onak zituzten kostaldean, eta Pierre Duhourri arrazoi ematen dio erranez ez zutela hainbeste itsasontzi galdu. Duhourrek gutxiago aipatu zuena zen itsasontzietara joaten ziren soldaduek biziki egoera gogorra jasan
|
behar
zutela eta baita itsasora erortzeko beldurra ere, ez baitzekiten igerika.
|
|
|
Dirua emateko deiari buruz bi argudio erabiltzen zituzten: lehenik, Frantziak diru hori
|
behar
zuela eta herritarren eginbidea zela diru edo urre horren ematea. Soldaduek janaria eta armak behar zituztela, eta horretarako diru anitz bildu behar zela argudiatu zuten artikulu anitzetan.
|
|
|
Saint Pierrek, adibidez, artikulu batean aipatu zuen «azkenean» ukan zuela permisionea. Horrek erakustera ematen du atseden horren
|
beharra
bazuela eta berantetsia zuela. Horren ondotik permisioneen mekanismoa nolakoa zen xeheki esplikatu zuen, eta lerroen artetik gerlaren gogortasuna eta pausa horien beharra azpimarratu zituen.
|
|
|
Haren artikuluaren arabera, alemanek eraso egin zuten Montdidier eta Amiens inguruan, eta maiatzaren 27an Soissons eta Reims artean. Parisera hurbiltzen ari zirela ere idatzi zuen, baina gero eta zintzur hertsiagoan aitzinatu
|
behar
zutela eta haien trabak azaldu zituen. Ekainaren 17an oldartu ziren alemanak, baina frantsesek Reims inguruan «indar handirik egin gabe», kanoiekin «kalmarazi» zituztela gehitu zuen.
|
|
2015
|
|
|
Bizpahiru segidan. Literatur antologia batek asmo eta proiektu literario bati jarraituz sortutako testuak jaso
|
behar
ditu eta ez, xede literarioen ordez, bereziki, esaterako, interes linguistikoei (hizkuntza indartu, hizkuntzaren gaitasunak erakutsi, gramatika azaldu?) edo erlijiozkoei (doktrina eta morala zabaldu eta sustatu) erantzuten dietenak. Literatur antologia batek jaso behar ditu, nagusiki, antologiaren zuzeneko hartzaileak literarioki eta atseginez irakurriko dituen testuak.
|
|
2016
|
|
|
Hazparneko laborantza eskola irekitzen lagundu zuen Larzabalek, gazteek formazioa
|
behar
zutela eta eskola horretan euskara ere sartzen zen. Hau du agertzen Mutil Berri antzerkian.
|
|
|
Gazteak anitzetan kontrabandoan eta trafikoan ibiltzen baitziren, egoera korapilatsuetan murgiltzen ziren eta horretatik ezin atera ibilki ziren. Oihanaldeko semeak sosa
|
behar
du eta etxeko partea eskatzen du zorretatik ateratzeko, baina aitak ez dio onartzen. Ondorioz aita hiltzen du:
|
|
|
Oroimen hori berpizten aritu zen, mitoak berreskuratzen euskal nazioaren alde. Baina ideia berriak ekarri zizkion nazioaren ideiari, euskaltasunak aurrera egin behar bazuen modernitatea ekarri behar zion, harreman soziala aldatuz Lana eri antzerkian proposatzen zuen gisan, belaunaldi berriak harreman berriak bultzatu
|
behar
zituen eta nesken hitza, solasa, boza entzunarazi
|
|
|
Brecht itzuli zen eta berak ere antzerkiari buruz ideiak ekarri zituen. Garai berria sortu zen, antzerkiak bide berria
|
behar
zuen eta hartu zuen. Euskal Herrian, beste manera batez, beste ikuspuntu batez, antzerkiaren barneko egiturarik aldatu gabe, baina antzerkiari funtzio berriak emanez, bultzada eta kultura orri berria ireki zen:
|
|
|
Gorde
|
behar
duguna eta atera behar dugun ondorioa da, antzerkigintza medio gisa hartzen zela, helburu gero eta definituagoetan, zehaztuagoetan aitzina jotzeko. Komediak eskatzen ziren, ez zen beste generoei kritikarik egiten, hain zuzen kritika ez da artikulu horietan lantzen den pentsatzeko era.
|
|
|
Norbait jalgi da plazara, ordea, esanez teatro euskaldunak bide ortatik joan
|
behar
lukeela eta Pastorala dugula euskal teatro bakarra. Ez al derizkiozu irakurle geiegi esatea dela?
|
|
|
Ardura handia ematen zaio antzerkiari, véritable dimension du débat, dialogue fécond, devenir basque, badirudi ideia horiek indartsu zeudela gizartean. Baina debate honek aterabideak
|
behar
zituela eta antzerki honek erantzun batzuk eskaintzen zituela. Badirudi antzerki honek garrantzia, eragin handiagoa izan zuela publikoarekin lortu zuen komunikazioan eta hau idazleak bidali zuen mezuaren bitartez.
|
|
|
Aurkarien helburuak jakitean Xiberoako lurren babesleek aitzindari bat
|
behar
dute eta matxinadaren buruzagitza hartzea eskatzen diote Matalasi. Matalasek ez du armarik hartu nahi, laguntzaileek onartzen diote, haien gain dagoela erranez.
|
|
|
Mahometarren papera Nafarroan aipatzen zaigu, berantago eta apaizaren bitartez Urko hiltzera eramanen duten unean apaizak oroitarazten dio bera giristinoa dela eta Karlomagno giristinoen defentsan ari dela borrokan, ondorioz Urkok lagundu
|
behar
lukeela eta horrela bere burua salbatuko lukeela.
|
|
|
Larzabalek kritikak ere jasan
|
behar
zituela eta alde horretatik kritika hori Lafitterena zitekeela pentsa daiteke ondoren erranen ziona ikusita:
|
|
2019
|
|
|
2018an Euskadiko erakunde publikoek beren euskara planak (ESEP) berritu
|
behar
dituzte eta Araban ere halaxe da, noski. Dagoeneko hasiak gara aurreko planak ebaluatzen eta ondorioak ere proposatzen aldi berriari begira.
|
|
|
– Halako proiektuek jarraipen berezia
|
behar
dute eta horretarako dinamizatzaile bat egotea nahitaezkoa da: ez bakarrik proiektuaren garapenaz arduratuko dena, baizik eta bertan parte hartuko duten klub eta taldeentzako erreferente izango dena.
|
|
|
Etorkin bati esaten badiozu gaztelaniaz ikastea dohainik dela eta euskaraz ikasteko, agian, 1.000 euro pagatu behar direla urtean, bada, ez du zipitzik ere ulertuko. Orain arte erakundeek darabilten doa > kotasunsistemarekin arazo hori ez da konpontzen, ikasleek dirua aurreratu
|
behar
dutelako eta emaitzen arabera gerora berreskuratu. Beraz, erakundeekin batera pentsatu dugu moduren bat eragozpen handi hori saihesteko.
|
|
|
»Gizarteak, oro har, eta belaunaldi berriek, partikularki, batuaren
|
beharra
zuten eta batuaren alde jokatu zuten.
|
|
2020
|
|
|
Orduan, Bas Haran Saro herrialdearen izatearen berri jakiten dute eta erabakitzen dute hartaratzea. Gidari berezia
|
behar
dute eta mendian zazpi egunez ibili. Zazpigarren egunean, Bas Haran Saro agertzen zaie.
|
|
2021
|
|
|
Jainkoaren esentzia betierekoari baldin badagokio adimenaren eta nahimenaren jabe izatea, bi atributu horiez arruntean ulertu ohi denaz besterik aditu behar da zinez. Zeren, Jainkoaren esentzia osa lezaketen adimenak eta nahimenak gure adimenaz eta gure nahimenaz guztiz ezberdinak izan
|
behar
lukete eta izena baizik ez lukete elkarrekilakorik; erran nahi baita zakurra deitzen den zeruko zeinua eta zaunka egiten duen animalia bezala litezkeela elkarrekin (Xarriton).
|
|
|
Pestizida kimikoak, labur esanda, eskuragaitzak dira urruneko lurralde haietan, garestiak ere badira eta gaur egun badakigu ingurugiro eta osasunerako zer nolako arriskuak dituzten. Askotan, tokian tokirako garatutako metodoak dira nekazari txikiek duten irtenbide bakarra, baina horretarako, nork sustatua
|
behar
dute eta metodoak zientifikoki frogatu beharra dago (ZTC).
|
|
|
‘Partizipioa+ beharra dago’ egituran, berriz (adierazi beharra dago, esan beharra dago, etab.), formalki behar mugatzailearekin azaldu arren, balioan ez du alde handirik ‘partizipioa+ behar da’ aditz egiturarekin. Beste horrenbeste esan daiteke Euskal Herritik kanpora bizi
|
beharra
du eta antzeko egiturez. z, n postposizio atzizkiak ere har ditzakete:
|
|
|
38.7e Eta enklitikoa la perpausei atxikita ematen da zenbaitetan: Gaixorik nengoela eta, oheratzeko agindu zidan medikuak; Juanak bere ama ikusi
|
behar
zuela eta, Basaburuko bidea hartu zuen (Etxaniz). Perpaus horietan ‘esan’ edo ‘pentsatu’ gisako aditz nagusi inplizitua dago:
|
|
|
zerbait emendatzen, berretzen, gehitzen du hor ere k. Bigarrenak, aldiz, arrazoia, kausa adierazi
|
behar
du eta aurrekoaren esplikazioa eman: Saldu du; izan ere, ez zuen ezertako balio.
|
|
|
Lehenak gertakari bat adierazten du: Tangoa dantzatzea ahaztu zaio [tangoa dantzatu
|
behar
zuen eta ahaztu egin zaio hori egitea]. Bigarrenak, ostera, jarduera:
|
|
|
Bestalde, juntaturik ere ager daitezke: Dirua
|
behar
duelako eta gurasoen nahia betetzearren hasi da lanean; Ez da kontzertuetara joaten musika maite duelako, bere burua agertzeagatik baizik; Gaur goiz etxeratu da, edo nekatua zegoelako edota, beharbada, telebistan futbol partida ikusteko. Eta, are gehiago, forma gehienetan bereiz badira ere, tzeagatik eta tzearren formetan bat datoz, forma ‘motibatibo’ horiek kausazko nahiz helburuzko perpausak era baititzakete, aurrerago ikusiko den moduan:
|
|
|
16 Aurrekari duen sintagmaren postposizio atzizki bera errepikatzen den heinean, eman ditugun aposizio ez murrizgarrien gainerako adibideak bezalakoak dira; hau da, § 28.9.2c puntuan aztertzen diren sintagma adjektibalak ez bezalakoak, horietan aurrekariak absolutiboko sintagma izan
|
behar
du eta.
|
|
2023
|
|
|
Frantziako erregearentzat, Erreformaren ideiak interesa piztu zion, eta nolabait bereganatzeko urratsak egin zituen. Errege gisa, kondairari jarraikiz, erre formak ekarri
|
behar
zituen eta Elizari onurak ekarri. Erasmo ezagutzen zuen, Luteroren izena entzuten hasia zen.
|
|
|
Ondorengo naturala Habsburgoko etxeko Karlos zen, erregea eta Borgoinako Herbehereetako subiranoa ere bazen, 19 urte zituen. Bere aitatxiren tokia hartzeko, beste zazpi subiranoren oniritzia lortu
|
behar
zuen eta aurkariak bazituen, ho rrela hautatzen baitzen Germaniako Erromatar Inperioko koroa. Hautaketa egiten zen, hautatzaileen artean Elizako gizonak zeuden, baita laikoak ere, eta gehienak Ipar Europako aristokratak ziren.
|
|
|
Orduan ere erresuma txikiek handien babesa bilatzen zuten, aliantzak egin
|
behar
zituzten eta askotan amore ere eman zuten aldarrien aurrean.
|
|
|
Erlijio katolikoa ez bazuten aukeratzen, erbestera joan behar zuten. Bestalde, babesleku ziren herriak itzuli
|
behar
zituzten eta artzainak debekatu zituzten.
|
|
|
Errege aldaketak izan ziren, bai na Elizak iraultzak ezagutu zituen, gatazka berri bat abiatu baitzen Erre formaren lehen urratsekin. Elizak aldaketak
|
behar
zituela eta ahots berriak en tzuten hasi ziren, kritika askorekin. Elizak benetako testuak ez zituela jarraitzen en tzuten hasi zen, eta Erreformak bere bidea egin zuen Europa guztian.
|
|
|
Ildo beretik, mintzamenak ere irakasgaia izan
|
behar
duela eta propio irakatsi behar dela iruditzen zaigu (Prieto eta Dolz, 1997; Dolz, 2006; Garzia, 2008). Mintzamena irakasteko ezinbesteko tresnak dira testu generoak eta sekuentzia didaktikoak (Idiazabal, et al., 2012).
|
|
|
Gure inguruko hizkuntzetan, apika, ahozkoaren lanketa eta ebaluazioa ez dira gehiegi lantzen eskolan; baina, inork ezin du ukatu euskararen kasuan ez lantzeak dituen eragin kaltegarriak euskararen aurrerabidean. Euskarazko irakaskuntzak emaitza onak eman dituela argi dago, baina era berean onartu beharra dago, emaitza horiek hobetu litezkeela eta horretarako bideak jorratu behar direla, eta bideak esaten dugunean, neurtu eta ebaluatuko ditugun bideak esan nahi dugu, alegia, jarraipen zehatza izan
|
behar
dutela eta urrats sendoak emateko modua izan.
|
|
|
Elkarrekin bizi diren hizkuntza guztiei erreparatzean, iruditzen zaigu eskola izan daitekeela behar bada, toki bakarra non hizkuntza guztiek topo egin ahal duten haien aniztasun eta gainezarpenen barruan. Baina adi egon
|
behar
dugu eta probestu behar dugu aniztasun eder hori. (Steiner and Ladjali, 2003)
|
|
|
Eremu komunitarioa auzoa edo herria da. Hausnartu
|
behar
genuke eta pentsatu zer aukera dituzten gure ikasleek eskolaz kanpo ikastetxeko hizkuntzak erabiltzeko. Eskolan erabiltzen dituzten hizkuntzak beraien aisialdian eta inguru naturalean daude?
|