|
2000
|
|
|
Zeren, aitzin-solasean erran dizudan bidetik, jakinik ezen gure egunorozko historiak berdin faltsu daitezkeela nola alferrik erantsiarekin hala ahantziarekin... ez ote zaigu, Axularrez ari garelarik ere, halako zerbait gertatzen, eta ez al zaizu zuri ere iduritzen ezen Sarako maisua luze mintzatu izan zela mintzatu behar ez zuenaz eta, aldiz, ez zela mintzatu mintzatu be har zuenaz...? Mintza zitekeen, konparazione, sorginek jasan zituzten torturez; mintza zitekeen, halaber, Migalena eta Bokal Ziburuko apezez eta Dargibel Azkainekoaz, zeinak sutan erreak izan baitziren, De Lancreren manuz; mintza zitekeen, finean, Carranza artzapezpikuaz, zeinak erraiten baitzuen ezen elizak pobreen artean banatu
|
behar
zituela bere ondasunak; edo Martin Azpil kuetakoaz — zeina Gero osoan behin aipatzen duen, munta eskaseko aipuan— eta haren teologiaz eta Nafarroari buruz zuen ikusmolde politikoaz; edo Frantzisko Vitoriakoaz —ez al zituen, bada, Erromako elizako teologo handi hark erran, bertzeak bertze: Nunquam imperator fuit dominus totius mundi, 34 eta Papa non est dominus civilis aut temporalis totius urbis? 35 —, eta has zitekeen, halatan, bekatu mortalen lista zabaltzen, kontuan hartuz, hartarakotz, estatuen eta elizen gehiegikeriak eta bidegabekeriak, zeinak baitira, oro har, bertze bekatuak baino mortalagoak.
|
|
|
Zeren jaun Santiago de Tapioles y Villarrínek zinez izan
|
behar
baitzuen bere osaba inkisidorearen eskolakoa, eta zeren hala ibili baitzen hura hiru euskaldunon gibeletik, nola or hisikatua ehizaren arrastoan, etsi gabe.
|
|
|
—Ez. Kapitainak erran dit ezen presoak hilabete egin
|
behar
duela bere etxean desterrurat joan aitzin, eta haren hobeki zaintzeko dela.
|
|
2001
|
|
|
Mariaren ipuina Azalduko banio ere, ez luke ulertuko amak. " Txorakeriak" esango luke, bere ondoan egon nukeela esango lidake," batez ere orain", orain inoiz baino gehiago
|
behar
nauela bere ondoan, aita hil ostean. " Txorakeriak" esango luke.
|
|
2002
|
|
|
Sararen irri zabala, hitz haiek entzun zituenean! Petardo bat
|
behar
baitzuen berak, hain zuzen ere, señoritaren klasean nola edo hala lehertzeko! Petardo bat, eta punnn...!
|
|
2003
|
|
|
" Azpildarrek alkatearen dimisioa eskatzeko eskubidea dute, haren jokabidearekin ados ez badaude. Horretarako, baina, bitik batek gutxienez erakutsi
|
behar
du bere desadostasuna. Ondoren, beste elekzio batzuk eginen dira".
|
|
|
" Azpildarrek alkatearen dimisioa eskatzeko eskubidea dute, haren jokabidearekin ados ez badaude. Horretarako, baina, bitik batek gutxienez erakutsi
|
behar
du bere desadostasuna. Ondoren, beste elekzio batzuk eginen dira".
|
|
|
" Azpildarrek alkatearen dimisioa eskatzeko eskubidea dute, haren jokabidearekin ados ez badaude. Horretarako, baina, bitik batek gutxienez erakutsi
|
behar
du bere desadostasuna. Ondoren, beste elekzio batzuk eginen dira", zioen Azpilgo lege zaharrak.
|
|
2004
|
|
|
Euskararen berreskurapenean hertsapenaren edo koakzioaren gaia planteatzen dugunean, zentzu demokratiko sakona duen jendeak ez du aditu ere egin nahi izaten behartu edo derrigortu adizkirik. Askatasun osoan burutu
|
behar
dugu beraz eginkizun hori, bestela laster gogoraraziko dizute frankismoaren garai beltza. Ez dezagun, otoi, inor ezertara hertsatu; euskara ez da nonbait gainerako mintzairen antzekoa, gizarte elkarreraginetan ainguraturik bizi dena; aitzitik, gizarte izaeraz gaindi hegaldaturik, metafisikaren goi hatsetan bizi da.
|
|
|
Bigarrenik, horrek badu zerikusia, baina gizarte mailako beste faktore askok, ideologikoek eta sozialek, beste ondorio batera eraman gaituzte: euskarak aurrera egin
|
behar
duela bere etorkizuna botere politiko eta ekonomikotik zintzilik egon gabe?. 266
|
|
|
Hemendik aitzina ere, dirudienez, antzera: . Euskarak aurrera egin
|
behar
du bere etorkizuna botere politiko eta ekonomikotik zintzilik egon gabe?. Esandakoa:
|
|
|
Politikaren eta kulturaren arteko elkarreraginean, euskal politika nazionalak zer lehengai landu
|
behar
du bere ibilbidean. Euskalduna ez den errepublikak zertarako balio digu euskaldun bizi nahi dugunoi?
|
|
|
Ea, bada, behingoz, gure gogo mehartasunak pittin bat zabaltzen ditugun, eta gauza hauek era naturalean hartzen hasten garen. Izan ere, euskaldunak zergatik galdu
|
behar
du bere gutasuna bere herrinortasunaren araberako erreferentzia sisteman bizi nahi baldin badu. Alegia, erdaldunak zergatik ez du egin behar dagoeneko euskaldunak egina baino eginago daukan urrats bat:
|
|
|
Erreserbara pasatzea proposatu zioten, edo lan burokratikoetarako. Zer egin
|
behar
zuen berak paperen artean, ordea?
|
|
2005
|
|
|
Baina amona haserre zegoen, eta nola edo hala adierazi
|
behar
zuen bere haserrea:
|
|
|
Horregatik, Ines jaio zenean, kezkatuta egon zen, nora ezean, ez zekielako nola hezi
|
behar
zuen bere biloba hura, Teresarekin izan zuen porrotaren ondoren, eta ibili ere, halaxe ibili zen urte batzuetan, egiten ari zenaz batere ziur ez zegoela, egun batean argi bat piztu zitzaion arte.
|
|
|
Pantailaren oinari heldu eta ito egingo luke. Ordenagailuak, ordea, ez daki presa zer den, derrigorrez bete
|
behar
ditu bere protokoloak, funtzionario trakets baten moduan. Sarera konektatuta, Netscape ireki du.
|
|
|
Agian susmo okerrak baino ez dira. Zer dela eta jakin
|
behar
lukete bere etxean daudela. Bere berri ere nondik izan lezakete?
|
|
|
Zelaiko zaindaria 23 minutuan heldu zen, baina ez zekien zer egin
|
behar
zuen berak hainbeste jenderen kontra, bakarrik. Ez zekien zelan aterako zuen hainbeste jende golf zelaitik.
|
|
2006
|
|
|
Somos razas esencialmente impuras" 695 Hori horrela, arraza espainolak gaur daukan hoberena horixe da, elementu germaniarra: horretan bilatu
|
behar
du bere onura. Estreina kultura alemanari lotuz, kultura alemanaren bitartez bakarrik lotu baitzaio kultura grekoari ere.
|
|
|
Beti jakin nahi zuen guztia. Begira –esan dio Maiteri–, Alemaniatik etortzen ginen bakoitzean maleta zaharrean nekarren guztia arakatu
|
behar
zuen berak, han ez dakit zer aurkitu behar balu bezala, altxor bat. Ni baino nire maleta ikusteak gehiago pozten zuela esango nuke.
|
|
|
Zergatik hemen. Zergatik galdetu
|
behar
du berataz. Joan zenean azalpenik eman ez zuela gogoratuta, orain azalpenen eske zertara datorren pentsatu du.
|
|
|
Sartzean pentsatu du okertu egin dela, han, amaz gain, bi emakume ikusi dituenean, bata amaren ondoko ohean etzanda eta bestea haren alboan tente. Gaua bertan igaro
|
behar
zuen bere neba ere ez dago. Aurreko eguna arte bakarrik zegoen ama gelan.
|
|
|
Bestalde, gogoz kontra bazen ere, aitortu behar zuen argazki albumak hunkitu egin zuela. Nola salatu
|
behar
zuen berari buruzko hain oroigarri ederrak gordetzen zituen gizona. Aukera bat eman behar zion.
|
|
|
Nire motxilari erreparatu zion orduan, eta susmoa egiaztatu egin zitzaion. Nik ez nekien, ordea, zer egin
|
behar
zuen berak: nirekin jaitsi ala bakarrik geratu.
|
|
|
Agerrek eroturik balego bezala begiratu zion. Zertaz ezagutu
|
behar
zuen berak. Arestiko beldurrak berpiztu zitzaizkion.
|
|
2007
|
|
|
–Que mi primer propósito sea el alma humana en sí misma y en su manifestación en esta tierra, sus instrumentos sensibles y las cosas a las que concede importancia, sus esperanzas, sus placeres, sus caracteres y obligaciones, todo cuanto puede hacer feliz al hombre? 339 Pertsonak hezi nahi ditu Herder-ek. Ekandu ilustratuak hazi, ez lege ilustratuak diktatu340 Pertsonak bere baitatik eta bere bizitzatik
|
behar
du bere burua hezi. Eta honekin haren antropologian sartzen gara.
|
|
|
Baina, orduan, nola demontre ordainduko zuen psikiatrikoko faktura? Ordaindu ezean, berriro etxera bidaliko zioten David, eta zer egin
|
behar
zuen berak etxean egun osoa oihuka pasatzen zuen ero batekin. Ez zen inola ere hasiera aproposena idazle bizitza arrakastatsurako.
|
|
|
S. hoteleko logela batean sartu eta derrigorrezko erritual bati ekin behar dio: ohea desegin
|
behar
du bere pijama barruan sartzeko, maletan daramatzan traste guztiak lurrean zein aulkietan sakabanatu behar ditu, mini barreko basoak eta botilak mesanotxean, lababoan eta bainera barruan utzi behar ditu. Kortesiazko saski bat utzi badiote edari altzariaren gainean (artistei, batzuetan, horrelako gauzak oparitzen dizkiete), barruko fruta, goxoki eta xanpain botilak atera behar ditu, kutxak ireki, zelofana kendu, lakioak askatu, dena probatu eta berehala bota, ume apetatsuen gisara.
|
|
|
Presa dudala diot Josefinari makillajea ez kentzeko aitzakia moduan, eta Marisak agindu dit bera arduratuko dela, jogurtxoari deitu diodan ala ez esaten badiot behintzat. Ezetz esan diot, baina, bere igurikapenei huts ez egiteko (azkenean, itxura jakin bat mantendu
|
behar
dut bere aurrean), asteburu honetan, agian, deituko diodala. San Markos tarta prestatu eta jogurtxoari deitu, horra hor astebururako betebeharrak.
|
|
2008
|
|
|
Ez barrenik, ez denborarik, ez gogorik. Gainera, zergatik izan
|
behar
zuen berak amarenera etortzen zena. Ez al zituen beste bi seme ere?
|
|
|
–Bai. Nik ere mila bider esan zioat txori kantaria neguak hil zuela, eta horregatik egin
|
behar
dituela bere eginbeharrak lehendabizi, kantuan eta jolasean aritu baino lehen, eta, aurpegiera bat batean aldatzen zuela (segurtasun keinu bat zirudienak zalantzara egin zuen), gehitu zuen?: Eta, hala ere?
|
|
|
baita zapuztuko eta estutuko ere handik aurrera, egun batean bai eta hurrengoan ere bai, harik eta gauzei beste ikuspegi batetik begiratzen hasi zen arte. Izan ere, zergatik estutu
|
behar
zuen bere burua, baldin eta hamalau urte bakarrik bazituen. Ados, hamalau urterekin huts egin zuen, baina hamabostekin ez zuen egingo, ez horixe, orduantxe gaindituko baitzuen gizontasunaren froga, zer arraio, orbetar bati zegokion bezala!
|
|
|
Bera behintzat, hitzari eutsiz, ostadarraren zazpi koloreekin jantziko zen aurrerantzean. Hartarako, baina, Nataliak beste bide batetik bideratu
|
behar
zuen bere barne indarra, baita bidea aurkitu ere, aitak jauregian zuèn liburutegian: liburuak eta liburuak irakurtzen zituen, mota guztietakoak, geografi liburuak, filosofiakoak, nobelak eta abar?, haiek beste errealitate bat eskainiko baliote bezala, eguneroko errealitatea baino askoz ere jasangarriagoa.
|
|
|
Reginak gogoan
|
behar
zuen bere nerabezaroko egun hura, noiz eta, Jainkoaren errukiberatasuna adierazteko edo, Ernestinak ebanjelioko emakume adulteriogilearen pasartea atera zuen etxekoen artean; gogora zezakeen, halaber, zeinen ados sentitu zen bai ahizparen iritziarekin eta bai Jesusen mezuarekin ere; geroztik, baina, izugarri aldatu ziren gauzak: une hartan, esate baterako, Nazarioz maiteminduta zegoen Regina, aise jar zitekeena markesa anderearen tokian, emakume irainduarenean, alegia, Faustik egindako galderaren haritik; orduan, ordea, burutakizun hark burutik erraietarako bidea egin balio bezala, maiteminduen eremua istantean hedatzen den suarena ere bada?, erraietatik erantzun zion, bizi bezain biribilki:
|
|
|
Frai Millanek sutsu hitz egiten zuen, oso sutsu ere bai: aita karmeldarrak, izan ere, konbentzimenduaren sua
|
behar
zuen bere baitan, baita sentimendu baten sua ere, maitasun sublimatu bati lotua egon zitekeena, frai Millanek era berezian hartzen zuen behintzat Ernestina, bere begietako ninitzat balu bezala, hari emandako trataerarekin hasita, Ernestinari bakarrik deitzen baitzion, alabatxo?, beste moja guztiak alabatzat zituen bitartean?:
|
|
|
Azken hau dimentsio askotariko kontzeptua baitugu: hizkuntza bat, sentimendu batzuk eta berariazko sinboloak bere baitan dituen errealitatera zabaldu
|
behar
dugu bere definizioaren luze zabala?.
|
|
|
Nazio kulturalak baliabide anitz eta botere politikoa behar ditu, besteak beste, estatuaren aterpea eraikitzeko. Orobat, estatuak hizkuntza eta kultura garatuak eta eguneratuak
|
behar
ditu bere burua eraikitzeko, bere izana eta izatea zilegitzeko. Estatuaren eta nazioaren arteko eragin trukea begien bistakoa baita nazio eredua edozein delarik ere.
|
|
|
Izan zibikoa edo izan etnokulturala, estatu agintearen lehengaia den humusa (hizkuntza, kultura, lurraldea, historia?) behar du estatuaren aparatua eta boterea eraiki eta legitimatzeko, eduki aurrepolitikoak omen direnak, hizkera xelebre hau erabiltzea zilegi baldin bazait. Nazio identitateak estatuaren boterea
|
behar
du bere egitura gizarte nazional baten baitan taxutzeko.
|
|
|
Irekitasunaren aldarria ez dago batere gaizki, dena delako sistema nazional horrek irekita egoteko baldintzak betetzen baldin baditu. Esan nahi dut edozein sistema, baita era honetako sistema nazionalak ere, irekita egon ezean ez dela modu orekatuan eta egokian garatzen, baina, garapen hori behar bezalakoa izango bada, ahalik eta orekatuena, alegia?, ixteko ere gaitasuna
|
behar
duela bere mekanismoetan, jakina. Imazek alderdi bat besterik ez du gogoan hartzen:
|
|
|
Norberaren izaera berezian beharbada? Ala maila soziologikoan arakatu
|
behar
genuke bere funtsaren arrazoia aurkitzeko. Herri hizkuntza eta kultura bat galtzea ez da banakoari bakarka eta gizaki bakar gisa gertatu ohi zaion fenomenoa.
|
|
|
–Bai. Nik ere mila bider esan zioat txori kantaria neguak hil zuela, eta horregatik egin
|
behar
dituela bere eginbeharrak lehendabizi, kantuan eta jolasean aritu baino lehen –eta, aurpegiera bat batean aldatzen zuela (segurtasun keinu bat zirudienak zalantzara egin zuen), gehitu zuen–: Eta, hala ere...
|
|
|
Reginak gogoan
|
behar
zuen bere nerabezaroko egun hura, noiz eta, Jainkoaren errukiberatasuna adierazteko edo, Ernestinak ebanjelioko emakume adulteriogilearen pasartea atera zuen etxekoen artean; gogora zezakeen, halaber, zeinen ados sentitu zen bai ahizparen iritziarekin eta bai Jesusen mezuarekin ere; geroztik, baina, izugarri aldatu ziren gauzak: une hartan, esate baterako, Nazarioz maiteminduta zegoen Regina, aise jar zitekeena markesa anderearen tokian, emakume irainduarenean, alegia, Faustik egindako galderaren haritik; orduan, ordea, burutakizun hark burutik erraietarako bidea egin balio bezala –maiteminduen eremua istantean hedatzen den suarena ere bada–, erraietatik erantzun zion, bizi bezain biribilki:
|
|
|
Hutsak zapuztu zuen eta hutsak estutu zuen... baita zapuztuko eta estutuko ere handik aurrera, egun batean bai eta hurrengoan ere bai, harik eta gauzei beste ikuspegi batetik begiratzen hasi zen arte. Izan ere, zergatik estutu
|
behar
zuen bere burua, baldin eta hamalau urte bakarrik bazituen. Ados, hamalau urterekin huts egin zuen, baina hamabostekin ez zuen egingo, ez horixe, orduantxe gaindituko baitzuen gizontasunaren froga, zer arraio, orbetar bati zegokion bezala!
|
|
|
Frai Millanek sutsu hitz egiten zuen, oso sutsu ere bai: aita karmeldarrak, izan ere, konbentzimenduaren sua
|
behar
zuen bere baitan, baita sentimendu baten sua ere, maitasun sublimatu bati lotua egon zitekeena –frai Millanek era berezian hartzen zuen behintzat Ernestina, bere begietako ninitzat balu bezala... hari emandako trataerarekin hasita, Ernestinari bakarrik deitzen baitzion" alabatxo", beste moja guztiak alabatzat zituen bitartean–: esan nahi baita Ernestinaren aita espirituala benetan sentitzen zela, seguruenik, haren aita, baita bere alabatxoa babesteko obligazioarekin ere, ondorioz... horregatik mintzatu zitzaion, mintzatu zitzaion bezala, aitortzaren amaieran:
|
|
|
Bera behintzat, hitzari eutsiz, ostadarraren zazpi koloreekin jantziko zen aurrerantzean. Hartarako, baina, Nataliak beste bide batetik bideratu
|
behar
zuen bere barne indarra, baita bidea aurkitu ere, aitak jauregian zuèn liburutegian: liburuak eta liburuak irakurtzen zituen, mota guztietakoak –geografi liburuak, filosofiakoak, nobelak eta abar–, haiek beste errealitate bat eskainiko baliote bezala, eguneroko errealitatea baino askoz ere jasangarriagoa.
|
|
2009
|
|
|
duela Natura. Eta Orixek sentsuak itxi egin
|
behar
baditu bere baitan biltzeko, munduari uko eginez, Gandiagak sentsu guztiak ireki ireki eta bere barnea mundu guztiaren gain zabaldu behar duela ematen du:
|
|
|
laborariaren umea Florentziako artista handia eta jakintsua izan daiteke. Gizakia ez da Naturak egin burutua jaiotzen, berak egin
|
behar
du bere burua, bere, natura?. Gizakia bere buruaren eta bere munduaren sortzailea da.
|
|
|
–judu? bat ere sakratua da, errespetatu egin
|
behar
duzu bere bere baitan, hots, zure madarikatuena ere; muga bat ez duzu inoiz zilegi izango haren aurka pasatzea (terrorista ez duzu inoiz torturatuko, etc.). Muga hori sakratua da.
|
|
|
Ez da inongoa, inondik ez dator, ez doa inora; hots, nondik eta nora doan, berak galdera dauka, eta erantzuna inon ez dago inguruan ipinita. Berak asmatu
|
behar
du bere nongotasuna bezala norakotasuna. Horregatik Naturan ez Nia ikusten du, arrotza; hari arroztua da bera, ondorioz bestea bere buruari ere alienatua.
|
|
|
Voltairek ongi egin du menturaz, Jainkoa pentsatu duen bezala pentsatuz; eta berdin Sartre, Russell, edo Einsteinek. Bakoitzak pentsatu
|
behar
du bere pentsamendua. Baina zer egin, herriak besterik egin ezin badu, herria izan baino?
|
|
|
Zeharka begiratzen ziotela ohartu zen Oskar. Berriz ere gogoratu
|
behar
zuen bera biktima izan zela, ez gaizkilea. Helikopteroaren joan etorriak motorren burrunba urrunarekin nahasten ziren.
|
|
|
Hiri hau horren bakantzailea, bereizgarria baita! Bakoitzak atera
|
behar
du bere burua aurrera, gupidak bizi motza du. Euskal Herrian banintz!
|
|
|
Auto bat edo bi pasa ziren, espaloiraino eraman nuen. Nonbait
|
behar
zuen bere medikua edo laguntzaileren bat, ezinezkoa zen bere kabuz halako lekuraino etorri izana. Ezin nuen gogoratu erietxerik zegoen inguruan eta bakarrik ote zegoen galdetu nion.
|
|
|
Amek debekatuta izan behar lukete gortinen atzean ezkutatzea. Ama batek jakin
|
behar
luke beraren eta bere alabaren artean gortina bat jartzen duen momentuan zilborrak min handia egiten duela. Nik bizi erdia pasa dut aita madarikatzen, pentsatuz bera zela nire ahuluneen eta hutsuneen errudun bakarra:
|
|
|
Lepoko eta guzti jaurti zuen uretara. Hark
|
behar
baitzuen bere bekatuaren gurutzea. Baina gau ilun hartakoa gertatu eta urtebetera edo, perla hura itzuli zion itsasoak.
|
|
|
balio eskalako lehen balioa familia da, familia eta familia; protagonista anatematizatzeko prest egon zitekeen, hortaz, baina nola lortzen zuen liburu egileak, bere arte ederraren ahalaz, Ana Kanerinaren baitan sartzea. Txaro Goirik esan zionez, bazirudien Tolstoik beste emakume eredu bat eraiki nahi izan zuela, askoz ere kontserbadoreagoa, harik eta nobelako emakume protagonistak bere iritzia ezarri zion arte?, hezur haragizko errealitaterik mingarriena atzemateraino, non gauzak guztiz beste era batean ikusten baitziren!; hantxe tolesten zen, izan ere, hatz salatzailea, eta hantxe zabaltzen besoak, irakurleak hobets zitzan errukiaren irinak akusazioaren zahien aurrean, haiek guztiak nobelan zehar landutako iritziaren galbahetik iragazita gero; nola poztu zen Ada Ana Kareninaren pozaldiekin, nola egin zuen negar haren negarraldiekin, eta nola sentitu zuen haren heriotza berea ere balu bezala, haren jokabideari buruzko epaiketa guztiz sumarioak bazter utzita!; Teofilo Mariak, aldiz, Anari, biktimari? defendatzeko aukera txikienik eman gabe. Adak Anaren abokatu defendatzailetzat
|
behar
zuen bere burua une hartan?, akusatu egin zuen, eta akusatu ez ezik, erre ere bai, apaizak ere ezin hobeto laburbildu zuen bere esaldian han gertatua:
|
|
|
ekintza heroiko bat, esate baterako; bestetik, ordea, ez zegoen ados, arrazoizko arrazoiaren azpian lotsaren satorra gorderik ikusten zuelako: zertaz lotsatu
|
behar
zuen berak, baina?; ikusten zuen, bestalde, ongi ikusi ere, gordetzen den guztiak egiten duela sarri azalerako bidea, debozionisten ikastetxeko geografi irakasleak Guadiana ibaia zuen hartarako adibide?, eta hura okerrago izan zitekeela, norberak lotsaz gordetakoaz jendeak hasieran isil gordean egiten baitu trufa eta azkenean lotsarik gabe: aurpegia emango zuen, zer arraio, lehenbizikoan bai bederen, behin aurpegia emanda, orduan bai?, lasai gorde baitzezakeen gordetzekoa!; aurpegia emango zuen, bai horixe, eta duintasunez emango zuen, gainera, elegantzia pixka batekin, alegia?, ea bulegariei irri bat ateratzen zien, bide batez, hain ziruditen guztiek aspertuta bulego buruak emandako hitzaldiarekin?
|
|
|
Hitz egin zuena Madrilgo negozio gizon bat zen, don Alfredo izenekoa, hiriko emakume batez maitemindu eta hirira ezkondu zena; ez zen gizon nabarmena; aitzitik: gizon atsegina zen, ongi hazia eta ongi hezia zirudiena eta gaixoen artean bere itzala eta bere estimua zuena; hala, bada, hitz haiek zetozenarengandik zetozelako edo, bere onetik inoiz ateratzen ez zenak pisuzko arrazoi bat
|
behar
baitzuen bere onetik ateratzeko?, barre egiten zutenek barre egiteari utzi zioten, ez bat batean baina bai era mailakatuan, hiruzpalau segundoren buruan guztiak isildu ziren arte.
|
|
|
Feliperen osabak, jelkide sutsua zen, jendea bere kausarako irabazteko irrika bizia zuena, halako moduan, non joera kontziente batek egituratutako joera inkontziente bat ere
|
behar
baitzuen bere psikearen osagai, noiznahi bultzatzen zuena singularreko lehen pertsonatik pluralekora oharkabean pasatzera, sutsu hitz egiten zion Gabinori:
|
|
|
Eta iritsi zen ostirala, eta osasuntsu jaiki zen; jaiki baino lehen, haatik, ohean egon zen minutu batzuetan, begiak itxi eta ireki, ireki eta itxi, zalantza batek hartua bezala: izan zitekeen zalantza existentzial bat, edo izan zitekeen askoz ere kontu hurbilagoko bat, Adaren kasuan gertaerrazagoa zena, Adak ez baitzekien, esaterako, koruko saiora joango ote zen ez ote zen; lan atzeratua zuen, alde batetik, saiora joateko eragozpen, bezeroei ezin baitzien huts egin, haiekiko errespetua galdu ezean, baina, bestetik, zergatik izan
|
behar
zuen bere buruarekin hain estua, baldin eta enkarguak entregatzeko epean behin, bizitzan behin, luzatzen bazen?; aitzakia bikaina zuen, bestalde:
|
|
|
Domingok gutxi
|
behar
zuen berak asmatutako historian sinesteko, historiak, irudimenaren esparrutik harat, gertagaitza zirudien arren: gauzak zeudèn puntuan egonda, gainera, zerbait sinesten zuen jada, eta zerbait baino gehiago ere bai, ausaz, halako eran, non, denbora iragan ahala, don Zoilok esandakoaren ondotik, egongelan bildu ziren anai arrebak, guztiak ere buru makur, bera izan ezik?, behar adinako indarrarekin sentitu baitzen, berriro erasoari ekiteko:
|
|
|
Esan nahi baita Nazario eta Reginaren arteko espazioan ez zela kabitzen egiazko egia baizik, gordina bezain biluzia, senar emazteak nola edo hala akusatzen zituena, maila inkontziente batean bai gutxienez; akusazio hark, lehen mementoan, nor bere buruaren aurkako bihurtu zituen senar emazteak, arima azterketa sakon batean murgildu zirenak, beren iraganetan bekatu izugarriren bat bilatzeko ahaleginean, ondorioen, munstroaren? neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin
|
behar
zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo, baina auzi hark ez zuen gehiegi kezkatzen gizona, antza, hasieratik beretik ziur egon baitzen behar bezala jokatu zuela, hirakaren parabola zuen zuribide?, eta bere anaia Honorotok ez baitzion besterik berretsi, apaiz ordenatu eta handik egun gutxira, une hartan, Honoratok gogoan zuen, beharbada, Nazariok eman ziòn limosna eskuzabala, Honorato bera igorri zutèn elizaren kanpandorreak berritze lan batzuk behar zituela eta?, noiz eta honela mintzatu baitzitzaion Nazariori:
|
|
|
garbia, inondik ere, garbiegia ere bai, agian? horregatik ematen baitzituen ematekoak, eta horregatik hartzen hartzekoak; Reginak, batzuetan, ume galdu bat bezala sentitu
|
behar
zuen bere seme hura, are gehiago haren jaioteguneko pasadizo hura oroitzen zuenean, txoriak leihotik sartu ondoren hormaren kontra jo zuenekoa, bertan seko geldituz, kointzidentzia hura, amari amatasun eta babes sentimenduen areagotzea ekarri behar zizkiona, premonitorioa eta adur txarrekoa zitekeelakoan; horregatik, Domingorekin noiznahi ama ama sentitzen zelako, bi aldiz ama, alegia?, baita auz... Domingok. Gabinok?
|
|
|
herensugearen orroak bezainbatekoak izango ziren, menturaz, etorkizunean? herensugea bezain indartsua izango zen seinale, jauregiaren otso etsai guztiei aurre egiteko eta haiek urrun mantentzeko adinakoa; harekin batera, baina, Domingok ohartua
|
behar
zuen bere jarrera hark hunkitu eta alaitu egiten zuela bere anaiatxoa, halako eran, non, izebaren esaldia entzun ahala: –Hiru egunetan hil behar zuen, baina urte erdia beteko du laster??, honela esan baitzuen, izebak besoetan zuèn haurra bere besoetan hartu eta goratzen zuela:
|
|
|
Domingok zapuztua behar zuen maila batean, izeba Ernestinari emandako hitza jan zuelako, baina zer egin
|
behar
zuen berak, baldin eta, neurri guztiak hartu arren, anai arrebetako batek ikusi bazuen, eta zer, baldin eta bere baitan hain errotua bazuen, bestalde, bere anai arrebei eta mundu osoari egia esateko gogoa, orduantxe egokitu baitzitzaion asmo hura gauzatzeko aukera ere!
|
|
|
hirugarrena tontoa zen, zer esango dizut, bada!?: baita zera ere!; Adak, baina, bazuen beste gorabehera bat, loa eragotzi behar ziona, berak ere aitortu
|
behar
baitzuen bere errua afera hartan guztian: zergatik ez zion Txarori gogor egin, izan ere, orrazkeraren kontu harekin?; zergatik ez zion esan, adibidez:
|
|
|
Ni Miossens, Armagnac eta Aubignérekin batean ezarri ninduten, Henrikerenaren ondoan zegoen ganbera itsu tiki batean. Louisek, berriz, Charlotte de Beaunerekin partekatu
|
behar
zuen berea, Margaritaren auzo. Lehen gauean, Charlotte Henrikeren gelan sartzen ikusi arte egon behar izan nuen Louiseri konplimendu egitera joan ahal izateko.
|
|
|
Ase egon zitekeen Frantziako errege. Zerutik puskaz hurbilago
|
behar
zuen bere maiteak. Bere jendeek inguraturik, manta batean bildua lekutu zen plazatik.
|
|
|
Gogoa ilundua nuen haren hitzen oihanpean. Emazteki hori gorroto nuen, jakin
|
behar
zuen berak. Hala ere, bizia utzia zidan, bigarren aldiz, eta bere kolkoa irekitzen ari zitzaidan manera harrigarrian.
|
|
|
ez al zen, bada, munstroa beren haragi batuen fruitua, azken batean? ...ik, gordina bezain biluzia, senar emazteak nola edo hala akusatzen zituena, maila inkontziente batean bai gutxienez; akusazio hark, lehen mementoan, nor bere buruaren aurkako bihurtu zituen senar emazteak, arima azterketa sakon batean murgildu zirenak, beren iraganetan bekatu izugarriren bat bilatzeko ahaleginean, ondorioen –munstroaren– neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin
|
behar
zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo... baina auzi hark ez zuen gehiegi kezkatzen gizona, antza, hasieratik beretik ziur egon baitzen behar bezala jokatu zuela –hirakaren parabola zuen zuribide–, eta bere anaia Honorotok ez baitzion besterik berretsi, apaiz ordenatu eta handik egun gutxira –une hartan, Honoratok gogoan zuen, beharbada, Nazari...
|
|
|
Domingok gutxi
|
behar
zuen berak asmatutako historian sinesteko, historiak, irudimenaren esparrutik harat, gertagaitza zirudien arren: gauzak zeudèn puntuan egonda, gainera, zerbait sinesten zuen jada, eta zerbait baino gehiago ere bai, ausaz, halako eran, non, denbora iragan ahala –don Zoilok esandakoaren ondotik, egongelan bildu ziren anai arrebak, guztiak ere buru makur, bera izan ezik–, behar adinako indarrarekin sentitu baitzen, berriro erasoari ekiteko:
|
|
|
Domingok zapuztua behar zuen maila batean, izeba Ernestinari emandako hitza jan zuelako, baina zer egin
|
behar
zuen berak, baldin eta, neurri guztiak hartu arren, anai arrebetako batek ikusi bazuen, eta zer, baldin eta bere baitan hain errotua bazuen, bestalde, bere anai arrebei eta mundu osoari egia esateko gogoa... orduantxe egokitu baitzitzaion asmo hura gauzatzeko aukera ere! Horregatik egin baitzuen Domingok, beharbada, irri; are gehiago:
|
|
|
Domingok bazekien, beharbada, era batean zein bestean, anaiak asko sufritzen zuela, intziri haiek –ggrrrññññ eta ggrrrññññ– ez baitzuten beste ezertarako biderik zabaltzen, baina, errealitate hura jasanezina egiten zitzaion neurrian, beste bat asmatzen zuen, eta hala, anaiaren intziriak haren balizko boterearekin lotzen zituela, imajinatzen zuen zer nolakoak izango ziren intziri haiek haurra gizontzean, bozgorailu batek auskalo zenbat aldiz anplifikatuak: herensugearen orroak bezainbatekoak izango ziren, menturaz, etorkizunean... herensugea bezain indartsua izango zen seinale, jauregiaren otso etsai guztiei aurre egiteko eta haiek urrun mantentzeko adinakoa; harekin batera, baina, Domingok ohartua
|
behar
zuen bere jarrera hark hunkitu eta alaitu egiten zuela bere anaiatxoa, halako eran, non, izebaren esaldia entzun ahala: " Hiru egunetan hil behar zuen, baina urte erdia beteko du laster...", honela esan baitzuen, izebak besoetan zuèn haurra bere besoetan hartu eta goratzen zuela:
|
|
|
Batek orrazkera aldatzeko eskatu zidan, besteak erretzeari uzteko, eta hirugarrenak... hirugarrena tontoa zen, zer esango dizut, bada!": baita zera ere!; Adak, baina, bazuen beste gorabehera bat, loa eragotzi behar ziona, berak ere aitortu
|
behar
baitzuen bere errua afera hartan guztian: zergatik ez zion Txarori gogor egin, izan ere, orrazkeraren kontu harekin?; zergatik ez zion esan, adibidez:
|
|
|
Eta iritsi zen ostirala, eta osasuntsu jaiki zen; jaiki baino lehen, haatik, ohean egon zen minutu batzuetan, begiak itxi eta ireki, ireki eta itxi, zalantza batek hartua bezala: izan zitekeen zalantza existentzial bat, edo izan zitekeen askoz ere kontu hurbilagoko bat, Adaren kasuan gertaerrazagoa zena, Adak ez baitzekien, esaterako, koruko saiora joango ote zen ez ote zen; lan atzeratua zuen, alde batetik, saiora joateko eragozpen, bezeroei ezin baitzien huts egin, haiekiko errespetua galdu ezean, baina, bestetik, zergatik izan
|
behar
zuen bere buruarekin hain estua, baldin eta enkarguak entregatzeko epean behin –bizitzan behin– luzatzen bazen?; aitzakia bikaina zuen, bestalde: ez al zen, bada, gaixo egon, 39ºko sukarrarekin?; esan nahi baita Adak Txarorekin egoteko irrika bizia zuela, liburuaz hitz egiteko ez ezik –liburua bukatzeko, ehun bat orri falta ziztzaizkion, astebururako utz zitzakeenak–, Maria Bibianarekin gertatu zitzaiona kontatzeko ere; irudikatu ere, irudika zezakeen harekiko elkarrizketa:
|
|
|
bera bezalako emakume bat, egoera latz bati aurre egin behar izan ziona, harik eta, gizartearen arauei eta debeku moralen muga estuei aurre egin ezinik, nahi ez zuèn erabakia hartu zuen arte, bere buruaz beste egiten zuela, trenbidera botata; bera –Ada– dibortzioaren kontra zegoen printzipioz, umetatik etxean ez zuen besterik entzun: ...andutako iritziaren galbahetik iragazita gero; nola poztu zen Ada Ana Kareninaren pozaldiekin, nola egin zuen negar haren negarraldiekin, eta nola sentitu zuen haren heriotza berea ere balu bezala, haren jokabideari buruzko epaiketa guztiz sumarioak bazter utzita!; Teofilo Mariak, aldiz, Anari –biktimari– defendatzeko aukera txikienik eman gabe –Adak Anaren abokatu defendatzailetzat
|
behar
zuen bere burua une hartan–, akusatu egin zuen, eta akusatu ez ezik, erre ere bai... apaizak ere ezin hobeto laburbildu zuen bere esaldian han gertatua: " Seme jatorra duzu, don Nazario!
|
|
|
ekintza heroiko bat, esate baterako; bestetik, ordea, ez zegoen ados, arrazoizko arrazoiaren azpian lotsaren satorra gorderik ikusten zuelako: zertaz lotsatu
|
behar
zuen berak, baina?; ikusten zuen, bestalde, ongi ikusi ere, gordetzen den guztiak egiten duela sarri azalerako bidea –debozionisten ikastetxeko geografi irakasleak Guadiana ibaia zuen hartarako adibide–, eta hura okerrago izan zitekeela, norberak lotsaz gordetakoaz jendeak hasieran isil gordean egiten baitu trufa eta azkenean lotsarik gabe: aurpegia emango zuen, zer arraio, lehenbizikoan bai bederen, behin aurpegia emanda –orduan bai–, lasai gorde baitzezakeen gordetzekoa!; aurpegia emango zuen, bai horixe, eta duintasunez emango zuen, gainera –elegantzia pixka batekin, alegia–, ea bulegariei irri bat ateratzen zien, bide batez, hain ziruditen guztiek aspertuta bulego buruak emandako hitzaldiarekin... haietako bat aharrausika ere ikusi ez zuen, bada, eskuaz keinua estaltzen ahalegindu bazen ere!; Domingori, beraz, buruan zeukana hitzez esatea bakarrik falta zitzaion, eta, orduan, bulego burua eseri bezain laster zutitzen zela, esan zuen:
|
|
|
etxeko poza zen –beti mugimenduan eta beti planak egiten–, baina baita etxeko negar malkoa ere, guztiak mareatzen zituena, bai etxean bai ikastetxean, ez baitziren bakanak gurasoei handik ere igortzen zizkietèn oharrak, tinta gorriz idatziak, portaera txarragatik; Domingo, beraz, ume problematikoa zen, bera zegoèn tokian ezkutatzen baitzen haize zurrunbiloa; ume bihurria zen arren, baina, bihurgunerik gabekoa zen: garbia, inondik ere, garbiegia ere bai, agian... horregatik ematen baitzituen ematekoak, eta horregatik hartzen hartzekoak; Reginak, batzuetan, ume galdu bat bezala sentitu
|
behar
zuen bere seme hura, are gehiago haren jaioteguneko pasadizo hura oroitzen zuenean, txoriak leihotik sartu ondoren hormaren kontra jo zuenekoa, bertan seko geldituz, kointzidentzia hura, amari amatasun eta babes sentimenduen areagotzea ekarri behar zizkiona, premonitorioa eta adur txarrekoa zitekeelakoan; horregatik, Domingorekin noiznahi ama ama sentitzen zelako –bi aldiz ama, alegia–,...
|
|
|
Hitz egin zuena Madrilgo negozio gizon bat zen, don Alfredo izenekoa, hiriko emakume batez maitemindu eta hirira ezkondu zena; ez zen gizon nabarmena; aitzitik: gizon atsegina zen, ongi hazia eta ongi hezia zirudiena eta gaixoen artean bere itzala eta bere estimua zuena; hala, bada, hitz haiek zetozenarengandik zetozelako edo –bere onetik inoiz ateratzen ez zenak pisuzko arrazoi bat
|
behar
baitzuen bere onetik ateratzeko–, barre egiten zutenek barre egiteari utzi zioten, ez bat batean baina bai era mailakatuan, hiruzpalau segundoren buruan guztiak isildu ziren arte.
|
|
|
Feliperen osabak –jelkide sutsua zen, jendea bere kausarako irabazteko irrika bizia zuena, halako moduan, non joera kontziente batek egituratutako joera inkontziente bat ere
|
behar
baitzuen bere psikearen osagai, noiznahi bultzatzen zuena singularreko lehen pertsonatik pluralekora oharkabean pasatzera– sutsu hitz egiten zion Gabinori:
|
|
2010
|
|
|
Frontetik zauriturik ekarri nindutenean, ordea, txikitan aurkitzen ez niòn xarma aurkitu nion mundu hari. Zaletasun bakoitzak
|
behar
baititu bere tokia eta bere denbora, bere lurra?, non bere fruiturik ederrenak eman ditzakeen.
|
|
|
Bistaz ezagutzen genituen, halako moldez, non, agurtu ere, agurtu baikenituen ikusi genituenean, nahiz eta gurea konplimenduzko agur bat izan zen, ez hotza eta ez beroa. Neskak gogo gogoan
|
behar
zuen bere aita, jakin ere, berandu gabe jakingo genuen bizia ausart bezain adoretsu eman zuela Espainia Handiaren alde, itxura batean?, eta, aita heroiaren ausentziak edo erakarrita, Teorengana joaten zitzaizkion begiak honek tiro egiten zuen bakoitzean: joango ez zitzaizkion, bada, arratsalde eguzkitsu hartan, bera. Teofilo Maria?
|
|
|
hura bekatu mortala zela, alegia, baita infernuan amiltzeko bide segurua ere, ondorioz. Aitak hura esaten zuenean, gogoan
|
behar
zuen bere anaia Beñardo bertsolariari gertatua, etxeko ardi beltzari, nolakoa ote zen, zinez, guk ezagutu ez genuèn osaba xelebre hura, Gabino??, berak, aitak, jakinarazi baitzigun Teori eta bioi, hain zuzen ere, une hartan zu ez zeunden gure artean, nik uste?, ezusteko albistea:
|
|
|
Nik datu batzuk ditut, Damaso, oraintxe aditzera eman dizkizudanak eta neure logikaren arabera interpretatu ditudanak, baina zinez bizi ote zuen Teok bere kalbarioa esaten ari natzaizun bezala? Eta, hala ere, Teok jakin
|
behar
zuen bere gurpil aulki hartan hutsaren hurrengoa zela: huts hura, baina, beruna baino astunagoa zen, bere harrotasunak ezin eraman zuena, eta hala, bada, huts hura janzteari ekin ote zion, jantziak hutsaren esentzia ere itxuraldatuko zuelakoan, beruna baizik ez zena zerbait arinago eta eramangarriago bihurtuz?
|
|
|
–Hiltzera doan gizon bat bada, eta zuk kontsolatu behar duzu. Han egon behar duzu eskuak lotuko zaizkionean, ilea moztuko zaionean; berarekin igo behar duzu gurdira zure gurutzearekin, borreroa ezkutatzeko; balantzaka ibili
|
behar
duzu berarekin gurdian Grève ra iritsi bitartean; berarekin zeharkatu behar duzu odol gose dagoen jendetza, urkabearen atarian besarkatu behar duzu; eta hantxe egon behar duzu burua alde batean eta gorputza bestean izango dituen arte.
|
|
|
Ez zitzaion bidezkoa iruditu azalpenik eman gabe alde egitea. Chiara laguntzeko prest agertu zitzaion baina Ninok Elenerekin joango zela azaldu zion, umetako laguna zuela eta galdutako oroitzapenak berraurkitzeko
|
beharra
zuela berarekin. Chiarak asko maite zuela esan zion.
|
|
|
Baietz esan zion Oihanak, hamasei urte zirela lanean hasteko behar zirenak, eta horixe egin
|
behar
zuela berak. Eztabaida garratz batean katramilatu ziren, amak alabari ezin zuela halakorik egin eta alabak amari ea zer egingo zuen galarazteko.
|
|
|
Nik datu batzuk ditut, Damaso, oraintxe aditzera eman dizkizudanak eta neure logikaren arabera interpretatu ditudanak, baina zinez bizi ote zuen Teok bere kalbarioa esaten ari natzaizun bezala? Eta, hala ere, Teok jakin
|
behar
zuen bere gurpil aulki hartan hutsaren hurrengoa zela: huts hura, baina, beruna baino astunagoa zen, bere harrotasunak ezin eraman zuena, eta hala, bada, huts hura janzteari ekin ote zion, jantziak hutsaren esentzia ere itxuraldatuko zuelakoan, beruna baizik ez zena zerbait arinago eta eramangarriago bihurtuz?
|
|
|
Frontetik zauriturik ekarri nindutenean, ordea, txikitan aurkitzen ez niòn xarma aurkitu nion mundu hari. Zaletasun bakoitzak
|
behar
baititu bere tokia eta bere denbora —bere lurra—, non bere fruiturik ederrenak eman ditzakeen.
|
|
|
Bistaz ezagutzen genituen, halako moldez, non, agurtu ere, agurtu baikenituen ikusi genituenean, nahiz eta gurea konplimenduzko agur bat izan zen, ez hotza eta ez beroa. Neskak gogo gogoan
|
behar
zuen bere aita —jakin ere, berandu gabe jakingo genuen bizia ausart bezain adoretsu eman zuela Espainia Handiaren alde, itxura batean—, eta, aita heroiaren ausentziak edo erakarrita, Teorengana joaten zitzaizkion begiak honek tiro egiten zuen bakoitzean: joango ez zitzaizkion, bada, arratsalde eguzkitsu hartan, bera —Teofilo Maria— izan bazen heroia, inor izatekotan —gurpil aulki hark azpimarratzen zuen, bestalde, heroiaren heroitasuna, errukizko objektu bihurtu beharrean—:
|
|
|
hura bekatu mortala zela, alegia, baita infernuan amiltzeko bide segurua ere, ondorioz. Aitak hura esaten zuenean, gogoan
|
behar
zuen bere anaia Beñardo bertsolariari gertatua, etxeko ardi beltzari —nolakoa ote zen, zinez, guk ezagutu ez genuèn osaba xelebre hura, Gabino? —, berak —aitak— jakinarazi baitzigun Teori eta bioi, hain zuzen ere —une hartan zu ez zeunden gure artean, nik uste—, ezusteko albistea: ardi beltzak bere burua urkatu zuela, koldar alaenak, Ameriketara joan beharrean!
|
|
2011
|
|
|
Amak ez zion sekula barkatuko bere oinordekoari baserria utzi eta lanean kanpora hasi izana. Beti ailegatzen omen zion, kalerako
|
behar
bazuen berak ikusiko zuela, baina, behinik behin, ez ezkontzeko dote urriko emakume batekin, hori azkenekoa zela; ez zait iruditzen gure amonak oso begiko zuenik Esperantza hura seme zaharrenaren andretako. Eta uste dut amarenganako begiruneak ere izango zuela, osaba Karlosengan, bere itzala, izeba ezkontzara limurtzeko bere erabaki betiere geroratuan.
|
|
|
Erantzunbehar kolektiboa zein eta zenbatekoa den, irabazleak erabakitzen du. Gero, gustatzen ez bazaio ere, eta agian justiziazkoa ez bada ere (mendekuaren parte handi batekin), erantzunbehar hori aleman bakoitzak asumitu egin
|
behar
du bere kontzientzian. Alemaniak gerra egin badu, Alemaniari haren ondorioak asumitzea dagokio.
|
|
|
Umiltasuna aldarrikatzen du Juliok zuzendariaren ezaugarri, baina aldi berean ego indartsua behar dela dio, kontatzeko zerbait duen sortzailearen konbentzimendua,, sortzea delako ausardia eta harrotasun inplizituaren ondorio?. Zuzendariak ezin du norbait itxia izan, konfiantza
|
behar
du bere buruarengan, baina zarena baino gehiago zarela sinetsi gabe.
|
|
|
Diktaketa amaituta, esekitzekotan zela eta Citroënean zain zeuzkanengana abiatzera zihoala, elkarrizketari une batez eusteko erregutu dio emakumezko ahotsak hariaz bestaldetik, Bilboko Correo kaletik. Erredaktore buruak hitz egin
|
behar
duela berarekin, eta itxaroteko.
|
|
|
Edo denbora lohitu zaigula. Elisa isilik dago, ez dakit haserre, zapuzturik
|
behar
du bere planak dezente okertu baititzake honek guztiak, bloody maryak hartuz ari da, vodkarik gabe, eta komunera inoiz baino itzuli gehiago eginez, aztoramenduak eta tomateak pixaguraz mantentzen baitute denbora guztian, goseak biak, ni lurrean eserita esaldiak osatzeko noizean behin bakarrik zentratuz, porro bat bestearen atzetik harik eta goragalea izan eta, indar faltagatik burua sofaren eserl... Elisari hala ere bere planak ere agortu izanaren frustrazioa sortzen ari zaio; senarra hil eta lehen aldiz bizitza puztu balitz bezala sentitu zuen, eta orain loturik, oso loturik jarraitzen du, berarekin zer egin asmatu ezinik.
|
|
|
Eta ez dira hain lagunak, gure amak. Herrian norbaitekin haserre esplizitua izateak emozionalki lankide batekin egunero sesioan aritzeak bezainbat nekatzen du, urte bat bestearen atzetik, mila bider topatu
|
behar
duzu berarekin, harategiko ilaran itxaron, herri bazkarian kantatu, poteoan topo egin eta lagun komunen sarean sor daitezkeen hedatze uhinen olatuak aprobetxatu, kolpeak jasan; hobe da denen erdi lagun izan, ez guztiz, iraunkortasunaren alde egin, ez momentuaren. Gure aitak lagunagoak dira, eta etsaiago.
|
|
|
Ez dut hala sentitu, sorpresa kutsua sumatu diot esaldiari, alegia, ez nau guapa ikusi, guapago baino. Sabela estutu zait, zergatik uste du
|
behar
dudala berak guapa nagoela esan dezan. Ez, agian ez da hori.
|
|
|
arrain handiak txikia jaten du, goiz edo berandu. Batzuetan asimilazioaren makinak denbora laburragoa
|
behar
du bere ordezkapen lana egiteko, beste batzuetan luzeagoa da akulturatze prozesua, baina, tira, azpiko joera bertsua da denetan: estatuen aldetik ez dago oinarrizko kultura demokratikorik aniztasun linguistikoa kudeatzeko.
|