|
2008
|
|
|
Euskararen estandargintzak joan den hogeita hamahiru urteotan aurrerakuntza handia egin duen arren, bide luzea daukagu oraindik ere ibiltzeko. Beste hiru urrats handi eman
|
beharra
daukagu Euskara Batua erabat amaitu eta gauzatuko badugu:
|
|
|
Alde horretatik, lehenagoko panorama hura sakonki aldatua denez gero, eus kalkiekiko pertzepzioa ere birkontsideratu
|
beharra
daukagu. Adibide argi bat ipintze ko, antzinan Bizkaiko ikuspegi hertsitik, bizkaieraren batasuna egiteko orduan, ikasi> forma aukeratu bazen, jaurerri honetan erabiltzen ziren beste aldaerak baztertuz (ikesi, >), berauek, linguistika aldetik, hautatua bezain onak izan arren, oraingo honetan Euskal Herri osorako nazio hizkuntza planteamenduan, gauza bera egiteko ordua heldu da erro bereko beste aldaera guztiekin ere.
|
|
|
Pentsatzen dut serioski planteatu behar ditugula hizkuntza batuaren eta dialek toen funtzio eremuak eta hauen banaketaren lerro nagusiak, batak besteen arloa zapal ez dezan eta guztien artean elkar osatzeko bide aberasgarria zabalik gera dadin. Era berean, euskara batuaren hasierako kontzepzioa bera berreskuratu
|
beharra
daukagu, euskaldunen elkargune eta gure arteko batasunaren ispilu izan dadin, batzuk beste engandik ikasteko prest egonez, berdintasun egoeran, inoiz sentitu ditugun nagusi menpeko arteko harreman latz eta deserosoak oro behin betiko uxatzeko.
|
|
|
New Yorken, bestalde, idazle bisitariak bere burua aurkitzen du eta berdefinitu egin behar izango du bere kokalekua. Literaturak fikzio hori ulertzen eta bizitzen lagunduko dio baina delako fikzio hori bizi ondoren, Canok etxera bueltatu
|
beharra
dauka, idazle egina (Urkiza,
|
|
|
Eskolak onartu
|
beharra
dauka haurrak Lehen Hezkuntzara ekartzen duen ahozko gaitasuna, bai hizkuntzazkoa eta bai komunikaziozkoa eta hedatu, garatu eta sustatu egin behar du gaitasun hori, komunikazio estrategia diferenteak eskatzen dituzten egoera ezberdindutan sartuz, barietara molda dadin.
|
|
2009
|
|
|
Etaaitortu
|
beharra
daukagu, pozik gaudelaaurkezpen lanhauegitera behartu izanaz, poemagintzak bereabaduelako, etagurepoesiariburuzko gogoetafrankoegitekomoduaeskainidigulako, besteakbeste.
|
|
|
Horidelaeta, batenbatek, JMLrenpoemarenbatirakurtzenbadu, poema liburuarenegiturakontuanhartu gabe, ezdaarraroaezergutxiedotaezerez ulertzea.Ezulertzehorretan, haatik, erruaezdaolerkariarena, beronek behin etabirritan azaldudizkigun poemeiburuzko azalpeneikasurikegitenezdien irakurleaxolagabearenabaizik.Bestelaesanda, MIliburukopoemakbibegie kinirakurri
|
beharra
daukagu: batarekin irakurtzenarigarenolerkia sakonki menperatu etabestearekin liburuarenegiturari begiratu behar diogu: olerkia nondagoenkokatuta, zeinerlaziodaukanaurreko zeinondorengoolerkiekin, etaabar (JMrenaurreko liburuekinere?).
|
|
|
2) Munduko gainerako hizkuntz akademien antzera, guk ere, teknologia berrien aurrerapenez baliatzen ikasi behar dugu euskararen eta euskal kulturaren onerako, maiz behar diren egokitzapenak eginez. Esanetatik eginetara igaro
|
beharra
daukagu, beste kultura hizkuntzetan egiten diren lanak ere egiaz euskaraz burutzeko gai garela erakutsiz. Gaur egun desafioa baliabide informatikoetan daukagu, eta zinez esan dezakegu horretan buru belarri ari garela.
|
|
2010
|
|
|
Sermoilariak hurbildu nahi du, taldearen eta artaldearen ale izan nahi du, baina gogorra ere izan behar. Diskurtsiboki dramatismoa sortu
|
beharra
dauka.
|
|
|
Ez dago dudarik asko egin dela euskara batua (eta, bere neurrian, bizkaiera bateratua) eskola bidez ezagutarazteko, hedatzeko eta indartzeko. Asko da ordea, oraindik, soziolinguistikaren hasi masietatik bertatik ikasi
|
beharra
daukaguna, eskuartean dugun saioak (kasu honetan, geure erruz) porrot egingo ez badu. Behar beharrezkoa dute gazteek euskara batua.
|
|
|
bezain antzuan itoko ez bagara. Egia da garoeta kresal usaina galdu
|
beharra
zeukala euskaraz, hainbatean. Egia da, orobat, bai azalpen prosaren estilo lanketan eta terminologia teknikoaren finkapenean aurrera egin dela oro har226 Garo usainik eta kresal zaporerik gabeko euskarak ez du ordea hiztun trebearen mihia nekatzen, ez eta hiztun gai berriarena zorrozten.
|
|
|
Hori ere normaltzat har dezakegu: herriko ikasleek euskal nortasunaren
|
beharra
daukate, beren euskal sustraiak berriz aurkitu nahi dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Enuntziatu parentetikoari esker, esatariak bere kexua agerian jarri edo azpimarratu nahi du: filmak ikusteko ordaindu
|
beharra
dauka, eta ez gutxi gainera. –Askotxo?
|
|
|
Beraz, joera nagusiez mintzatu
|
beharra
daukagu, beti ez baita betetzen modalitate aldaketaren eta parentesien arteko lotura.
|
|
|
puntuazio bitartez enuntziatu parentetikoak intzisotik edo intzidentaletik bereiztea. Halaz ere, puntuazioaren ezaugarri formal honetan baliatu
|
beharra
daukagu: ez hain nahasian darabiltzagun gertakariak, intzisoa, parentetikoa, intzidenala?
|
|
|
Beraz, termino bakoitzaren muga irizpideak ongi zehaztu
|
beharra
daukagu ezertan hasi aurretik, bestela inoiz ez dugu adigaia, eta ondorioz aztergaia, ongi mugatzea lortuko, eta Maldonadok aipatzen duen arazotik ez dugu ateratzerik izango:
|
|
2014
|
|
|
Baina Lizardiren bideak ere ez du Aresti asetzen, bide hark eginak ditu bereak, agortuta dago itu rria. Arestik hautsi
|
beharra
dauka Lizardirekin bere bidea egingo badu, bere kabutan darabilen proiektua gauzatuko bada.
|
|
|
Borobila> eta> puntua> delako nire obrari buruz komentarioa egiten zuen gutun berean, enkargua bidal tzen zidan: ikasi egin
|
beharra
neukan hizkuntza, eta horretarako klasikoak irakurtzea beste aukerarik ez neukan. –Badakit alukeria dela Axular, Agirre Asteasukoa eta abarrak irakurtzea, baina ez dago beste erremediorik, ezinezkoa da haiek irakurri gabe eus kal eskritore izatea?.
|
|
|
11 darwinek ongi formulatu zuenez, izaki bizidunak, ingurugiro aldakorrari erantzuteko, etengabeko aldaketan ari dira, berak ere, eboluzioz, toki eta aldi bakoitzerako formarik ego kienak lortu arte. inguruaren aldaketa horiek, ordea, ez dira behin betikoak izaten, eta den boraren joanean hotz-beroak, garaiera, inguruko fauna eta flora itxuraldatuz doazen neurrian, bizidunek ere aldatu
|
beharra
daukate, baldintza berrietara egokitzeko. iruditzen zait, mutatis> mutandis, > hau da, aldatu beharreko guztiak aldatuz, gizarteak eta horien komunikabide na gusiak diren hizkuntzak ere antzeko garabidean ari direla. izan ere, mintzaira guztiak ere eten gabe antzaldatzen ari dira, bizidunak bezala, beraien erabiltzaile diren gizakien eta gizarteen beharrizanak aldatzen diren neurri ...
|
|
2016
|
|
|
Nondik ohar gaitezken zein nolako formalidadearekin egon
|
beharra
zeukan ikuslegoak funtzioa bitartean, eta nola apaizak berak zuzentzen zituen antzezlariak jendartetik. Esan dugun bezala gaiak xit sinpleak ziren:
|
|
2019
|
|
|
« [geure burua] malabarista moduan ikusten dugula onartzen dugu inongo lotsarik gabe. Eguneroko jardunean, lantaldeko edozein kidek edozer gauza egiteko gaitasuna erakutsi
|
beharra
dauka?». Sektoreko norbanakoen ahalegin eta konpromisoari esker betetzen da baliabideen aldetik dagoen zulo erraldoia.
|
|
|
Gure burua malabarista moduan ikusten dugula onartzen dugu inongo lotsarik gabe. Eguneroko jardunean, lantaldeko edozein kidek edozer gauza egiteko gaitasuna erakutsi
|
beharra
dauka: erredakzio lana, maketatzaile edo diseinugile funtzioak, argazki eta bideogintza, IKTen erabilera... lantaldearen konpromiso maila alturik ezean, nekez egingo luke aurrera izaera honetako proiektu batek.
|
|
2020
|
|
|
Batetik, ahozko diskurtsoa imitatzeko aukeratu beharreko aterabide linguistikoaren arazoa. Bestetik, narrazioak kudeatu
|
beharreko
eduki etnografikoaren zama. Etxamendiren kasuan, eduki hori Garaziko mendialdeko ohituren agerpena izanen da.
|
|
2021
|
|
|
19) irizpideari jarraituz egokiagoa litzateke pertinencia —fr. pertinence, it. pertinenza— itzultzea, ez baita garrantzi kontua, ezpada egokitasun kontua) teoriaren ikuspegitik, zeinak kontuan hartzen baititu enuntziatuak interpretatzeko behar diren prozesu kognitiboak, Blakemore k (1993, 1996, 1997, 2002) dio aurretik adierazitakoa birformulatzeko erabakia honi zor zaiola: hiztuna konturatu da bere aurreko adierazpena ez dela behar bezain egokia bere helburu komunikatiboak betetzeko eta jakitun da aurretik adierazitakoa birformulatu
|
beharra
daukala bere helburu komunikatiboekiko egokitasunik beteena lortuko badu8.
|
|
|
Adibidez, batzuetan adjektiboak adberbializatzen ditugu, inolako atzizkirik —ez mugatzaile, ez postposizio— ezarri gabe, eta adberbio lanetan jarri: Gogor ari da lanean; Zorrotz jokatu
|
beharra
zeukaten; Ez du argi hitz egin. Perpaus horietan gogor, zorrotz eta argi hitzek, adjektibo izan arren, nola galdetzaileari erantzuten diote, eta gaizki, horrela, ondo edo beste moduzko adberbioek bete dezaketen lekua betetzen dute.
|
|
|
42.19.3b Gehienetan, beti ez bada ere, perpaus hasieran doa DM hau: Egunero norberak bere burua azter
|
beharra
zeukan, hiru galdera horiei erantzunik: zertan egin dut huts?
|
|
|
Alabaina, perpaus subjuntiboetan agertuz geroz, ahalerazko adizki analitiko horrek ez du ke atzizkirik eta, ahalera markatu beharrez, ahal eta ezin partikulak nahitaezkoak ditu: Hori nola den jakin ahal dezazun, lehenik arestian esana gogoratu behar duzu, haziak era askotara nahasiak dagozela gauzetan (X. Amuriza); Badaki abiatu
|
beharra
daukatela gizonek, noizbait itzuli ahal daitezen (X. Aranburu); Estalki horri gainetik buztina jartzen zaio ahuntz ilearekin nahastuta eta dena lodi emanda, suak ezin dezan inola ere makina hori kaltetu (S. Iruretagoiena).
|
|
|
Testuinguru soilak agintzen du aldaketa hori, beste inolako markarik gabe: Lokarriak kate gogor bihurtzen dira itzul lana neurtitzetan egin behar denean (Mitxelena) vs Gogor ari da (Izeta); Zuela bere buru gainean urrezko koroa bat, eta bere eskuak igitai zorrotz bat (Leizarraga) vs Zorrotz jokatu
|
beharra
zeukaten (Tx. Garmendia); Arren bada, Jauna, argi bizi bat egidazu zure adibideak ikasteko (Añibarro) vs Ez dago batere argi, niretzat behintzat (Mitxelena).
|
|
|
Badut zer edo zer esku artean (O. Arana); Euren helburua edozein dela, zer edo zer egin
|
beharra
daukagula uste dut (Landa); Bortxazko lan hark, batzuetan, zer edo zer irensteko ahala eskaintzen zion (Bidegain); Ezin zen igarri lasai zegoen ala izugarri urduri, zer edo zertan pentsatzen ari zen ala isileko poliziek epaileen aurrean ematen zituzten azalpenak entzuten (Morales); Zalapartak entzuten dira tanpez, eroriko baldar eta urrunen antzekoak, zer edo zerk lur joko balu bezala (K.... Izagirre); [Txantxangorria] hasten da txioka, salto alde batera eta salto beste aldera, txioka eta txioka, makilatxo bat zirudien zer edo zertxo baten aldamenean...
|
|
2023
|
|
|
Ikastolek urteak daramatzate Hizkuntza Trataera Bateratua lantzen, eta duela urte batzuk zenbait ikastetxek ere Ulibarri Programan parte hartu zuten, euskararen normalizazio eta sustapenean urratsak egiteko asmoz. Horregatik, ikastetxe batzuek IHP sortu
|
beharra
eduki izan arren, beste batzuek egokitu egin dute egina zutena.
|