|
2002
|
|
|
Halako moduan, non, geroztik, urtero abiatu izan baitzen ermita hartarantz erromes, bere familiarekin lehenik, eta Dionirekin gero, harekin Alpujarretan bizitzen jarri zenean, biek ere astebete bat jai harturik, erromesaldiari orain oinez eta orain auto stopean ekiteko. Eta, harekin aski ez balu bezala, Ticesko Ama Birjinaren iruditxo bat zuen, txerpolari bati Ohanesko festetan erosi ziona eta etxeko egongelan jarri zuena, kandelatxo pare bat aldamenetan, etxea
|
behar
bezala zain zezan. Eta ez zegoen debozio hura baztertzeko prest:
|
|
2005
|
|
|
Urtebeteko etena eskatu du lanean, Aritz eta Lander
|
behar
bezala zaintzeko. Hartara, egun osoa umeei dedikatuta bizi da.
|
|
2008
|
|
|
Nafar historialariekin, erran nahi baita joera guzietakoekin, mintzatu bertzerik ez dago konturatzeko Nafarroako Artxiboko dokumentuak ez daudela beti egoera hoberenean; eta Nafarroako Liburutegi Nagusian egon denak badaki azken erreformak, ikasteko tokia murriztu eta nahasmena emendatu bertzerik ez duela egin. Honetaz gain, bertako funts bibliografikoa ez da
|
behar
bezala zaintzen: esku artean izan dut nik 16 mendeko liburu bat, bolaluma gorriz azpimarratua.
|
|
2009
|
|
|
Batzuetan txotxatzen hasia dela iruditzen zait. Eta ez dakit pisu horietan
|
behar
bezala zaintzen dituzten.
|
|
|
armadaren egitura bertikal hierarkikoaz, azken batean; Domingok bazekien, edo sumatzen zuen, sumatu baino gehiago ere bai, beharbada? berak ez zuela agintzeko balio, are gutxiago agindua izateko, eta bazekien, ondorioz, handixe etor zekizkiokeela problemak eta buruhausteak; ez zebilen oker, bere gainean baitzuen konpainiako sarjentua, gizon estu bezain arbitrarioa, soldaduak lehertu arte derrigortzen zituena; gorpuzkera lerdena zuen, bizkar zabal zutekoa eta lepo sendokoa, burua ere tente?, aste gorrian
|
behar
bezala zaintzen zuena, ardo tantarik ere probatu gabe ia; igandeetan, baina, aste osokoak edaten zituelako edo, sekulako mozkorrak harrapatzen zituen; badirudi mozkorraldi haietako batean, kantinatik barrakoira itultzeko bidean zegoela, basoko enbor bat jo zuela, betean jo ere, hortz bat galtzerainoko talkan; horregatik, soldadu guztiek Besatroncos deitzen zioten, edo Diente de Oro, galdutako hor... Putakumea, maiuskulaz?, haren izaera eta haren nortasuna hitz bakar batez definitzeko ez baitzegoen, antza, hitz egokiagorik hiztegian; hain zuen espiritu militarra barneraturik, non, konpainiaren kargua eta ardura hartzen zuenean, egunaren hogeita lau orduetan egoten baitzen soldaduei begia gainetik kendu gabe, haien potroei atxikitako potrozorri bat bezala, haien akatsak azpimarratzen? ¿ qué modo de desfilar es ése?, ¡ el pecho fuera, como María Guerrero, y la cabeza como Juan Oropesa, que la tenía siempre tiesa!?
|
|
|
Eta orain badakizue: sor Piedadek
|
behar
bezala zaintzea nahi baduzue, jo ezazue txalo bero bat! –esan zuen, esku zabaldua osaba iloben norabidean ipinita, irri bihurri bat betartean.
|
|
|
garbi dut zein den nire bokazioa. Benjamin Maria gaixo bat zen, eta ez nuen
|
behar
bezala zaindu. Ordainean, munduko gaixo guztiei eskaini nahi nieke bizitza:
|
|
|
garbi dut zein den nire bokazioa. Benjamin Maria gaixo bat zen, eta ez nuen
|
behar
bezala zaindu. Ordainean, munduko gaixo guztiei eskaini nahi nieke bizitza:
|
|
|
Pinu batzuen artean zegoèn kanpamentu militarrera iritsi zenean, sentipen bikoitz bat izan zuen Domingok... alde batetik abioiak ikusten baitzituen –dozena erdi bat edo–, eta bestetik soldaduak eta ofizialak; hauek –kanpamentuan sartu ahala ohartu zen– arauez eta aginduez mintzatzen zitzaizkion: ...beharbada– berak ez zuela agintzeko balio, are gutxiago agindua izateko, eta bazekien, ondorioz, handixe etor zekizkiokeela problemak eta buruhausteak; ez zebilen oker, bere gainean baitzuen konpainiako sarjentua, gizon estu bezain arbitrarioa, soldaduak lehertu arte derrigortzen zituena; gorpuzkera lerdena zuen –bizkar zabal zutekoa eta lepo sendokoa, burua ere tente–, aste gorrian
|
behar
bezala zaintzen zuena, ardo tantarik ere probatu gabe ia; igandeetan, baina, aste osokoak edaten zituelako edo, sekulako mozkorrak harrapatzen zituen; badirudi mozkorraldi haietako batean, kantinatik barrakoira itultzeko bidean zegoela, basoko enbor bat jo zuela, betean jo ere, hortz bat galtzerainoko talkan; horregatik, soldadu guztiek Besatroncos deitzen zioten, edo Diente de Oro, galdutako hor... Putakumea –maiuskulaz–, haren izaera eta haren nortasuna hitz bakar batez definitzeko ez baitzegoen, antza, hitz egokiagorik hiztegian; hain zuen espiritu militarra barneraturik, non, konpainiaren kargua eta ardura hartzen zuenean, egunaren hogeita lau orduetan egoten baitzen soldaduei begia gainetik kendu gabe, haien potroei atxikitako potrozorri bat bezala, haien akatsak azpimarratzen – ¿ qué modo de desfilar es ése?, ¡ el pecho fuera, como María Guerrero, y la cabeza como Juan Oropesa, que la tenía siempre tiesa! –, edo haiei burla egiten – ¡ con maricas así, hasta los moros nos darán al fin por culo! –, biraoka noiznahi, bere burua katoliko apostoliko sutsutzat bazuen ere, ultrakatoliko ultraespainartzat, alegia; sarjentua, beraz, soldaduen gainetik sentitzen zen nor, eta soldaduak izorratzen gozatzen zuen; eta ez zuen, jakina, bere gorputz lerden hura –gihartsua bezain arina– ezkutatzeko; aitzitik:
|
|
|
Eta orain badakizue: sor Piedadek
|
behar
bezala zaintzea nahi baduzue, jo ezazue txalo bero bat! –esan zuen, esku zabaldua osaba iloben norabidean ipinita, irri bihurri bat betartean.
|
|
2010
|
|
|
Eta ez naiz bakarra; lehengo batean, orduan gertatutakoak bere bokazioaren eragingarri gertatu zitzaizkiola baieztatu zidan Maria Bibianak: ez zuela Benjamin Maria
|
behar
bezala zaindu, ez zuela zaindu, alegia?, eta horregatik erabaki zuela erizain egitea, gaixo bakoitzaren baitan Benjamin Maria ikusteko eta orduan egin ez zuena mila bider egiteko. Adari haurra besoetatik erori, eta traumatuta geratu zen, betiko, sekula utzi ez zuèn amesgaiztoak hartuta.
|
|
|
Eta ez naiz bakarra; lehengo batean, orduan gertatutakoak bere bokazioaren eragingarri gertatu zitzaizkiola baieztatu zidan Maria Bibianak: ez zuela Benjamin Maria
|
behar
bezala zaindu —ez zuela zaindu, alegia—, eta horregatik erabaki zuela erizain egitea, gaixo bakoitzaren baitan Benjamin Maria ikusteko eta orduan egin ez zuena mila bider egiteko. Adari haurra besoetatik erori, eta traumatuta geratu zen, betiko, sekula utzi ez zuèn amesgaiztoak hartuta.
|
|
2012
|
|
|
Gainera, mendiko egoitza nuen, eta han ere nola halako ereintza. Lehenik eta behin, nire itzalpe txikia nuen, nik esaten nion bezala,
|
behar
bezala zaindua; hau da, inguruan zuen sasizko hesia beti neurri berean mantentzen nuen, eta eskailera barruan uzten nuen. Zuhaitzak zaintzen nituen, eta hasieran zutoin hutsak zirenak sendo eta garai hazi ziren; beti mozten nituen, zabaldu eta hostoz hornitu zitezen, eta itzal atsegina egin zezaten; eta hala gertatu zen.
|
|
2013
|
|
|
Gure ikastetxean eskolaren bat eman, maia gazteekin bilerak egin, harremanak landu? Martxa honetan, izan ere, gaixotu egingo zara, eta gaixoak ezin gaixoa
|
behar
bezala zaindu?
|
|
|
Gure ikastetxean eskolaren bat eman, maia gazteekin bilerak egin, harremanak landu... Martxa honetan, izan ere, gaixotu egingo zara, eta gaixoak ezin gaixoa
|
behar
bezala zaindu...
|
|
2014
|
|
|
hainbertze diru egin, gero beldurrak airean bizitzeko, lapur ostia batek ostuko dizun? Peter Planek, baina, bazekien nola egin aurre arazoari, ordena eta ordenaren gaineko ordena
|
behar
bezala zainduz: polizia gero eta hobeki prestatuz eta boterea botereago bihurtuz, erabateko boterea ezartzeko bidean?
|
|
|
Ez zuen pozik hartu albistea, nahiz eta orain Manexengatik edozer egiteko gai litzatekeen. Orduan ere, ez zuen bere burua
|
behar
bezala zaindu.
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, joan aurretik barkamena eskatu nahi dizut. Alde batetik, txikitan ez zintudalako
|
behar
bezala zaindu, eta eskailera zulotik jausi zinelako ni zaintzaile ninduzula, ni zu zaintzen nengoen bitartean. Erorikoarekin hil egin bazina, horren ume, ez nion neure buruari sekula barkatuko.
|
|
|
Baserri aurreko intxaur gainean ikusi zuela apustua. Apustuaren funtsa, dantzan nork hobeto egin zela; nork egin dantzan konpasa galdu gabe, erritmoa
|
behar
bezala zainduz alegia. Auzoko Sabina zela soinua jotzen, eta Amak irabazi zuela apustua.
|
|
2016
|
|
|
Zaintzaile berriagatik topa egin, eta lantegia inauguratu berritako kontuak gogoratzen hasi zen nagusia. Garai hartarako oso modernoak ziren instalazio eta makinaz hornitu omen zuten fabrika; hura
|
behar
bezala zaintzeko norbait behar, eta zein egokiagoa horretarako bere txikitako lagun hura baino. Berak ekarri zion, bidaia batetik, lehen egunean bertan estreinatu zuen jaka urdin dotore hura, gainontzeko langileen oso gainetik jartzen zuten botoi urre koloreko haiekin apaindua.
|
|
|
Gainontzean, gelditasuna eta isiltasuna izaten dira nagusi gauak babestutako bakardadezko erreinuan. Goizetan, gaua zelatan pasa ondoren, ibai aldera ematen duten leihoetatik begira jarri eta mendien gainetik egunaren lehen argiaren zantzuak sumatzen hasten denean, satisfazio handia sentitzen du, bere begi eta belarri erneek lantegiaren atsedena
|
behar
bezala zaindu dutelako, eta gauza guztiak bere tokian daudelako, berriz ere eguneroko jardunari ekiteko pronto. Goizeko lehen langileak lantegira sartutakoan ateratzen da lanetik.
|
|
2018
|
|
|
animaliaren bat edukitzeko aukera, baina erantzuna ezezkoa zen beti. Gure aitak zioen animaliekin arduratsu jokatu behar zela, ez zirela jostailuak, eta gu ez geundela prestatuta maskota bat
|
behar
bezala zaintzeko. Ez gu, ez gai zela uste zuen jende gehiena ere, eransten zuen, animalien zaintzak etika bat eskatzen zuela errepikatzen zigularik, nahiz eta guk ondo genekien Gomeztarrak gaitzesten ari zela, esplizituki aipatu gabe.
|
|
2019
|
|
|
Liberen hitzak entzutean, zeure buruari aitortu nahi ez diozuna etorri zaizu gogora. Zure aitak ez duela ama
|
behar
bezala zainduko, eta kalte egingo diola, bere modura, hil arte. Eta ez zaizu iruditu zure aitak halako epaiketa merezi duenik.
|
|
|
Hodeiren ardura nagusia belar egokiak aurkitu eta eratzen ari den izakiaren garapen egokia ziurtatzea da orain. Jakin badaki asko sufritu duela bideko gorabeherekin, baina, ama ondo elikatuta,
|
behar
bezala zainduta eta maitasunez inguratuta aukerak daude oraindik ume osasuntsu eta sendoa izateko.
|
|
2020
|
|
|
Hobe da bakarrik uztea hemen, eritasun kutsagarriren bat izaten ahal baita –esan die Martinak– Espero dut laster etortzea neskato bat, heldu diren hilabeteetan bentako lanean laguntzera, horretarako deialdia zabaldu baitut lau haizeetara.
|
Behar
bezala zainduko dugu mutila denon artean sendatu bitarte –adierazi die mutilaren begiak eta mingaina aztertzen ari dela– Berehala prestatuko ditut sendabelarrak.
|
|
2021
|
|
|
Whiteside asko jaioko dira hemen, eta hil ere hementxe hilko dira.
|
Behar
bezala zainduz gero, etxeak bostehun urte iraungo du.
|