|
2000
|
|
|
Schlicken Raum und Zeit in der gegenwartigen [Espazioa eta denbora fisika garaikidean] (1917) eta Allgemeine Erkenntnislehre [Ezagutzaren teoria orokorra] (1918), Reichenbachen Relativitatstheorie und Erkenntnis Apriori [Erlatibitatearen teoria eta apriorizko ezagutza] (1920) eta, nahiz eta Vienako korrontean guztiz sartuta egon, Carnapen aipaturiko Aufbau a (1928) 17 Denetan honako tesi hau sostengatzen zen, hau da, ezagutza naturala —ezagutza formaletik bereizten dena— bi elementuk osatzen dutela: alde batetik, formak —ezagutza kontzeptuala, intelektuala— eta, bestetik, edukiak —esperientziak emandako ezagutza— Enpirismo tradizionalaren aurrean, osagai formalen
|
beharra
eta garrantzia onartzen zuten naturaren izaera ezagutzeko unean —Kantengandik urrundu arren—, Vienako Zirkuluarentzat osagai horiek berraztergarriak baitziren. Azken buruan, Vienako Zirkulua bera osatu baino lehenagoko etapa honetan, bertako partaide batzuentzat formala konbentzioz edo hautazko definizio baten bitartez ezaugarritu zitekeena zen.
|
|
2001
|
|
|
Olerkari batek Musa baten beharra du eta beste batek beste Musa batena —eta honi" menpean izatea" deritzogu, hots," norbaitek hartua" izatea—, beste batzuk lehenengo eraztun hauen, olerkarien, beharrean daude, eta azken hauetatik batzuk Orfeoren
|
beharrean
eta beste batzuk Museoren beharrean daude, baina gehienak Homeroren beharrean daude, hau da, Homerok hartu egiten ditu. Zu, lon, azken hauetako bat zara, zu Homerok hartzen zaitu.
|
|
|
Kantek darabilen askatasunak baino askoz biziago eskatzen du Jaungoikoa maitagogoaren maitabeharrak. Gogora dezagun berriz maitagogoak maita beharra, ezagutu
|
beharra
eta hautatu beharra dakartzala beragan, on, egia, eder betea den maitagaiaren gogo/ amets bizian.
|
|
2002
|
|
|
Eta ekimen honen harira, filosofia garaikidean eztabaidagai zentral bihurtu den testu klasiko hau argitara emateko
|
beharra
eta aukera ikusi genuen. Liburua editatzeko orduan, zuzenbidearen soziologiaren ikuspegitik eta Larraitz Ugarteren eskutik, Panoptikoak utzitako itzalaren aztarnak jarraitu nahi izan ditugu, idazlanari sarrera emateaz gain kartzelaz gehiago jakin nahi duenari zenbait argibide emanez.
|
|
|
Izan ere, Frantziako Iraultzaren testuinguruan lehenengo ahots humanitaristak agertzen hasten dira, garaiko eskubide indibidualen aldarrikapenarekin bat eginez (pertsonaren duintasuna esaterako), espetxeen egoera hobetu
|
beharraz
eta boterearen inguruko hausnarketa berriak plazaratuz (demokrazian eta berdintasunean oinarrituko direnak) 3, ordu arteko botere monarkikoak erabilitako mekanismoak errebisatu eta berriak proposatuz.
|
|
2003
|
|
|
Bi axioma moral horiek hurrengo bi erregela hauetan labur daitezke: ez zaio inori kalterik egin
|
behar
eta nori berea eman behar zaio.
|
|
|
Jainkozko ordena horretan, gizonezkoa emakumezkoaren buru denez gero, horren gainean boterea du; botere hori bat dator ezkontzako batasunean gizonezkoak duen eginkizunarekin, eta, botere hori oinarri hartuta, lege zibilek senarrari agintaritza ematen diote eta agintaritza horrek zenbait ondorio ditu, hura zein gaitan erabili
|
behar
eta gai horietan.
|
|
2004
|
|
|
(Auto) errealizazioaren etikaren
|
beharraz
eta zentzuaz ongi jabetzeko beharrezkoa da aurrenik kontzientzia etikoaz, balioen erresumaz eta etikaren oinarri psikoafektibo, sozio-kultural eta existentzialez mintzatzea. Goazen, bada, kontzientzia etikoa zer den ikustera.
|
|
|
Orobat esan daiteke mintzatzearen barne
|
beharraz
eta bokazioaz. Funtsean, gizon emakume handi guztiek bi iturrietatik edan dute.
|
|
|
Eta hautaketa hori bere buruaz eta bizitzaz duen edo lortuz doan kontzeptzioaren argitan egin behar du halabeharrez, bere hautuetan tronpa daitekeela jakitun izanik. Hautatu
|
beharrak
eta hautatzeak berak dakarren indeterminazioak (zer hauta ezin jakin eta asmatuko ote duen ezin igarri) dentsitate berezia demaiote gizakiaren praxiari: dentsitate etikoa, dentsitate existentziala.
|
|
|
dentsitate etikoa, dentsitate existentziala. Munduaren eta bere buruaren aitzinean aurkitzen da gizakia, hartaz eta bere buruaz arduratu
|
beharrez
eta, aldi berean, ardura horri edota ardura mota edo maila jakin bati uko egin diezaiokeela jakitun. Bere askatasunaren kontzientziak arduraren kontzientzia nabarmentzen du; eta alderantziz.
|
|
2005
|
|
|
Ideien asoziazio horretan, egiaz, baldin eta zoriak, arbitrariotasun itsuak edota hiztun bakoitzaren singularitate propioak eragin itzela eduki izan balu, orduan, alferrikakoa izango litzateke benetan era horretako eginkizun baten ahalegina. Hizkuntza giza espezie osoaren
|
beharra
eta emaitza zelako, hain zuzen honengatik, beraren oinarrian nolabaiteko orokortasunak eta argitasunak egon behar du.
|
|
|
Horien artean garrantzitsuenak hauek dira: " Das achtzehnte Jahrhundert"(?) eta" Plan einer vergleichenden Anthropologie" (1797?) 3 Egilea sinetsita dago antropologia orohartzaile baten
|
beharraz
eta, bi testu hauetan azaltzen den moduan, ezinbestekoa iruditzen zaio gizakia batasun eta osotasun bezala ulertzen ahalegintzea eta berau alde guztietatik eta alde guztietan ikertzen saiatzea. Giza-izakia bete betean, eta berari dagokion aspektu bat bera ere alboratu gabe, aztertu nahi du bere antropologiak eta, honengatik, berau bi zereginen aurrean aurkitzen da:
|
|
2007
|
|
|
bere berezko gaitasunen garapena bere eginkizuna izan daiteke" 18 Askatasun horrekin batera, baina, gizakiaren hezia izateko eta hezteko" obligazioa" dator: " Gizakia, existitzerakoan", honela dio Zubirik," ezinbesteko zeregin batekin topatzen da, alegia, bere burua egin beharraren zereginarekin" 19 Kontua da giza askatasuna erlatiboa dela ze, aipaturiko hezkuntzaren
|
beharraren
eta posibilitatearen haritik, gizakiak nahi eta nahi ez ekin behar dio bere burua osatzeari. Sartrek dioen bezala:
|
|
2008
|
|
|
Gizarteak eta Estatuak osatzen dute osotasun baten bi mutur. Lehenengoa"
|
beharren
eta nahien sistema" da, hau da, harreman ekonomikoen egitura, beti interes partikularrak ordezkaturik; bigarrena, interes orokorrak.
|
|
2009
|
|
|
Foucaultek Nietzscheren lana
|
beharren
eta interes intelektualen arabera onartzen edo erabiltzen du. Nietzscherengan inspiratuz, Foucaultek presupostu metodologiko eta filosofiko batzuk ezartzen ditu, eta horrela alor intelektual batean mugitzeko aukera du.
|
|
|
Politikari militantearen praktika eta prestakuntza teorikoa, herri tradizioak duen indar iraultzailea, historiari buruzko ikusmira mesianikoak duen indar iraultzailea, Marxen eta marxismoaren gaurkotasuna, mugimendu antikapitalistaren antolamendua dira, besteak beste, Daniel Bensaid kezkatzen duten gaiak. Boluntarismoaren eta nagitasunaren gehiegikerien aurka, aztertzeari eta arduratzeari ekitea proposatzen du Bensaidek;
|
beharra
eta gertakizuna lotuko dituen pentsamendua ezinbestekoa dela berresten du, baita baieztatu ere gertakizuna iragankorra dela, ez behin betikoa baizik eta denborazkoa.
|
|
|
" Marx, zientziaren positibotasunaren kritiko" izeneko azken zatian, Marxen lan zientifikoari eginiko kritikei aurre egiten die Bensaidek, eta zientzia bestela, barneko izate berri batez —kaosaren nahasmenduetara zabalik zegoena, kontraesankorra, orokortzailea eta konkretua dena,
|
beharra
eta ahaltasuna elkartzen dituena— egiten zuela aldarrikatzen du. Ekologia politikoaren aldeko adierazpen baten bidez amaia ematen dio Bensaidek atal honi.
|
|
2010
|
|
|
Hori egiteko modurik onena izan daiteke haren beharrizana agerian jartzea. Izan ere, jokabide moralaren osaerari dagokionez, alferrekoak ez dira onartu
|
behar
eta beharrezkoak direnak bertan egon behar dira. Edonola ere, beharrizan mota bi bereizi ohi dira.
|
|
2011
|
|
|
Hirugarrenean dezepzioa agertzen da nagusi, bizitzaz azken batean ezer onik itxaroten ez duen gizona bezala agertzen da, nahiz eta oraindik askatasunaren kezka nolabait mantendu. Honetan bi alde agertuko dira, borrokaren
|
beharra
eta etsipena. (Ibid.)
|
|
2016
|
|
|
Arizmendiarrietaren ahaleginen jomuga gizon emakume berriak ziren, baina ez aldarean eder eder egoteko, ezpada ordena sozial berri baten zimenduak izateko. Gaur seguruenik bere erreferenteen balioa galdua badu ere, Arizmendiarrietak hitzetik hortzera aipatzen zuen ‘ordena berriak’ sistema kapitalista gainditu
|
beharra
eta iraultzaren ideia iradokitzen du. Ekibokoa izan liteke:
|
|
|
Baina borroka gogorragoa izanen da ia beti espezie bereko banakoen artean, eskualde beretan bizi, janari bera
|
behar
eta arrisku berak dituztelako. Espezie bereko aldakien kasuan, hauen arteko borroka ere aurrekoa bezain gogorra izanen da, eta batzuetan liskarra behingoan erabakirik ikusten dugu; adibidez, zenbait gari aldaki batera ereiten bada, eta hazia nahasirik berriro ereiten bada, lur eta klima hartarako egokiagoak diren aldakiek, edo berez emankorragoak direnek, besteak azpiratuko dituzte, eta horrela hazi gehiago emanen dute, eta, ondorioz, urte gutxiren buruan beste aldakiak ordezkatuko dituzte.27
|
|
2017
|
|
|
124 or.);" Batera dutena gizaki guztiek ez da izaera bat, baizik eta kondizio bat, hau da, muga eta traba multzo bat: hil beharra, bizitzeko lan egin
|
beharra
eta aurretik ere beste gizaki batzuk bizi diren mundu batean existitzea" (Reflexions sur la question juive. Paris:
|
|
2021
|
|
|
Finean," senarra maitatzea eta zoriontsua izatea" mandatuari segika, bere burua mugarik eta baldintzarik gabe osoki emango dio emazteak (II: 409), bere nahi,
|
behar
eta apeten arabera antolatuz. Emazte zintzo, sakrifikatu, leial, aratz, zoriontsu gisa, bere burua mutilatuz gauzatzen du bere izatea:
|
|
|
Bere ustez, Ipar globalean, subsistentzia emantzat jota," oinarrizko behar naturalak" (elikagaiak, etxea, jantziak...) eta" goragoko behar gizatiarrak" (askatasuna, jakintza...) bereizi eta" balio gorenagoen" bila jotzen da, eguneroko immanentzia eta bizitzak transzendituz.
|
Beharren
eta askatasunaren erreinua zurrun bereizita, askatasuna, zoriontasuna, autonomia, errealizazio pertsonala —askatasunaren eta gizatasunaren erreinuabeharren erreinutik kanpo soilik lor daitezkeela iradokitzen da (Mies 2019: 386).
|
|
|
Horren aurrean, fundamentu kontingenteak (Butler 1995) edo absolutu erlatiboak (Azurmendi 2016b) planteatzen dira. Argudiatuko dugunez, horixe da kategoriak estrategikoki eta tokian tokiko nahi,
|
behar
eta borroka zehatzen arabera eraldatu, aberastu eta indarberritzeko modua.
|
|
2022
|
|
|
Baina bada gehiago ere: ez da iristen zaigun guztiarekin ezin erlazionatu izatea bakarrik; aitzitik, badakigunez are gehiago dugula zain oraindik, gero eta zailago egiten zaigu geure desioak,
|
beharrak
eta bilaketarako bideak zirriborratzea. Nola suma genezake zer falta zaigun eta zer den jakin behar duguna, zain dagoen horrek, jada, gainezka egiten badigu?
|