|
2000
|
|
|
Gai honetaz oso gomendagarria deritzat Gregorio Monrealek hain argi eta zehatz Deia egunkarian, 2000ko martxoaren 27an, eskaini zigun artikuluari,. De la acometida mediática y sus antecedentes?. Hor ikus genezake historiagile askok eta askok zein premiazkoa duten historia ezagutu
|
beharra
eta gai horietan zentzuz jokatu beharra.
|
|
|
Zerbait idatzi
|
behar
eta, aurreko hitz horiek idatzi ditut Derryri buruz. Baina zer uste duzu, Bitakora, asko inporta zaidala Derry txukuna den edo ez?
|
|
|
Ba ez, ez zait batere inporta. Zerbait idatzi
|
behar
eta, ez nuen jarriko Euskal Herrira bueltatzeko egun bi baino ez zaizkidala falta, ezta. Kristalezko ametsa hausteko egun bi.
|
|
|
Izan ere, nengoen tokian nengoela, ez al nuen hagitzez ere hobe neure mihiaren gobernatzea eta isilik egoitea ezen ez ausartki eta ahalkegabeki hitz egitea? Zer
|
behar
eta zer mengoa nuen nik, joko haren jokatzeko eta joko hartan sartzeko. Ordea, hitz egin nuen, eta ausartki hitz egin nuen gainerat.
|
|
|
Ez ote zuen, bada, sala hark erakusten, hasteko, aitaren boterea eta ahala? Zeren, nola ahal duenak ahal bitartean iraun nahi izaiten duen eta ez iraungi, hala, ez ote du boteredunak, ondorez, iduri egin
|
behar
eta itxura eman ezen denboraren gainetik dagoela eta bere esentzia ez dela nehola ere botere tenporala, baina eternala, eta ez behin behinekotasuna, baina betikotasuna. Eta zer hoberik, hartarakotz, iraganean akabatu pieza haien hezurrak eta adarrak erakustea baino, aitak guztiz berea balu bezala heriotza erabakitzeko ahala, jainko tipi bat iduri?
|
|
|
Galde diezadakezu, halaber, ea neure konbertsione iduriko hartan osabaren salatzeko
|
beharra
eta obligazinoa sentitu ez ote nuen noizbait, eta erranen dizut ezen, puntu hartaz denaz bezainbatean, ez zitzaidala, bertze anitzetan bezala, alhatu kontzientzia, osabarekin lotzen ninduen zina —Jainkoaren aitzinean egina eta elkar ez salatzerat behartzen gintuena— lehenagokoa zelako, eta zin hari zor niolako, halatan, leialtasuna... zeren zin hura behin hautsi izanak ez baitzemaidan b...
|
|
|
Amoriozko kanta bat zen hura, oso ere atsegin nuena, nahiz eta neure buruari ez nion artean amorio konturik trazatu, zeren eta amorioa ez baitzen artean ene
|
beharra
eta nezesitatea, zientziaren eta filosofiaren mundurat ninderamaten jaun Marcelen eta osaba Joanikoten irakaspenak aski eta sobera balitzaizkit bezala.
|
|
|
Gutitan sentitu izan naiz hain tipi eta hain irrigarri, hain on
|
behar
eta guti balio, eta hain ahalkez beterik, nola istant larri haietan, behar nuen beharrezkoenaz gabeturik! Zeren ene gihar hezurrek ez baitzuten orduan, zin zinez, ardit bat ere balio, eta zeren falta eta gabezia hura baitzen kalte guztien gaineko kaltea eta gaitzik gaitzena eta galgarriena, bertze guztiak xitzen eta ahanztarazten zituena, eta egozten ninduena itzal galduen desertu fingabekorat eta ezdeustasunaren hondar gabeko leizerat.
|
|
|
Hurrengo lerroaldeari ekiteko kemen osagarria
|
behar
eta bertze zigarro bat piztu nuen. Borzgarrena edo seigarrena erredakziora itzuli eta mahaira jarrita nengoenez geroztik, kontua galdua nuen.
|
|
|
Neure burua gorrotatu nuen, hainbertze zuritu
|
behar
eta. Charlyri nire goiti beheiti profesionalak lau.
|
|
|
Nire begiei on handirik eginen ez bazien ere, korridoreko argia piztu nuen; neska nahieran ikuskatu gogo nuen, anaiaren altzora itzultzen zelarik. Bizkitartean zerbait egin
|
behar
eta, telefonoari kontu nion. Zuzendariordearen ahots zakarrak zartatu ninduen, kunka!
|
|
|
Ortzegunean, hasierako planen ariora biharamunean bueltatzekoak ginenez, egun baterako aldagarriak baizik ez nizkion eraman mutikoari. Orain, derrigorrez herrian gelditu
|
behar
eta, semeak galtzontzilo triste bat ere ez zuen garbi, erabilien ordez larunbat igandeetan janzteko. Ama suerte batzuk negar batean zeudekeen, beren erraietako hezur kuttunak zikin edo fardel jantziak egoten ahal zirelako susmoa hartuz gero.
|
|
|
" Hi, ‘Ximurra’..", bi egun geroago, soinketa ondotik, dutxetan txanda eskatzean. " Hi, ‘Ximurra’..", hirugarrenean, Historiako irakaslea eritua zela jakinarazi
|
behar
eta... Soriak aholkurik onartu izan balit, zirikatzaileari" errepikatzaile buru motza" jaulkiko zion aurpegira, gero, aukera sortu orduko," hi, ‘Errepika’.." ka edo" hi, buru motz" ka zigortzeko jaurtigailu.
|
|
|
Mahai gainekoek" hator" erraten zioten nire urdail hutsari. Zirt edo zart egin
|
behar
eta, gorputzaz baino areago gogoaz jabetu zitzaidan bizitasuna alferrik ez galtzera deliberatu nintzen, zetorrena zetorrela. Luze gabe zerbait gertatuko zen, anaia agertuko zen edo neskak etxean traba nintzela adieraziko zidan zakarki.
|
|
|
Pox tiki hori nolabait ospatu
|
behar
eta, Anaren irudia ekarri nuen neure baitara. Ana erredakzioan, kamiseta tirantedun llaburra soinean zuela, bere begi berdeetariko bat niri kliskatzen.
|
|
|
—Badakit izorramendu bat izan zela zuretzat eta zure arrebarentzat hain berandu ailegatu izana, Unairekin alde batetik bertzera ibili
|
behar
eta. Sentitzen dut.
|
|
|
Orrialde bat bete
|
beharra
eta eguna ez izan gertakarietan emankorra. Gogoz kontra, lagunaren ehorzketari eman nion lekurik handiena, Patxik kolega batengandik lortu ahal izan zuen erdipurdikako argazkia —Ttipiren aita amak negarrez eta apez funtzionarioa keinuka zerraldoaren parean— hiru zutaberen luzeran paratuta.
|
|
|
Hartan ezagutu nion ez zuela lehenbizikoa. Noizbait gertatu
|
behar
eta, begiz begi egin genuen.
|
|
|
Gau gehienetan, berriz, auto bakarrik ere ez da izaten hirugarren solairuan. Hala ere, gauero erronda egin
|
behar
eta hara jaustean ikara bat baino gehiago hartuak gara Rosariorekin topo egitean, lorik egin ezin duenean mamu bat bezala ibiltzen baita, harat honat marmarika. Luze luze lo egiteko irrikitan dagoela erraten digu halakoetan.
|
|
|
—Galdetzeko nengoen, bada, zer" hedabidetakoa" zen, larunbat gaua hemen kateatua egin
|
behar
eta! —moztu hark— Grabagailurik?
|
|
2001
|
|
|
Bai, baina nekatuta nagok eta bihar egiteko gauzak zeuzkaat, erantzun du. Zer daukak ba, galdetu diote, bihar ez duk Gurutze Gorrira joan
|
behar
eta.
|
|
|
Lorategia osorik ikusten zen handik eta itsasoa ere bai. Hara bidean inork ez zituela ikusi
|
behar
eta, lurrera bota zen Marcos teatralki eta, Bigarren Mundu Gerrako argazkietan bezala, arrastaka egin zuen aurrera pare bat dezimetro. Lurraren usaina Marcosen after shave arekin nahastu zen.
|
|
|
Mandak ugazemea gero eta baztertuago zuen. Prashantek arrebatxoa zaindu
|
behar
eta ezin eskolara joan. Amaordea jotzen hasi zitzaion.
|
|
|
Goioren amak kai berrian zuen bizibidea. Elur fabrikan lana egina zuen lehenago, baina sareak konpontzen egiten zuen orain
|
beharra
eta kaian egoten zen goizeko bederatzietatik ordu batak arte eta arratsaldeko hiruretatik seietara, beste sei zazpi emakumerekin batera, sare handien alboan aulki txikian eserita, plastikozko jostorratzarekin eta hari lodiekin, arrantzaleek itsasoan erabiltzen zituzten sareak josten.
|
|
|
Zuek badakizue, lagunok, badirela bizitzaren ilustrazioa izateko asmaturiko bidaia batzuk, existentziaren sinbolotzat har daitezkeenak. Borrokan hasi zara,
|
beharrak
eta lanak egin dituzu, izerditan busti zara, ia hil duzu zeure burua, batzuetan hil ere egin zara, zerbait egiteko ahaleginean, eta azkenean...
|
|
2003
|
|
|
Azpilgo Kaskora. Hori bai, gaur nekez ikusiko duk Luziferren hezurrik, eta horrek erakusten dik garai bateko azpildarrek asko erabili zutela, bai beren
|
beharretarako
eta bai beste herriekin izan zituzten trukeetan ere. Eta, jakina, lurraren erosioak eta mugimenduek izanen zitean horretan ere zerikusirik...
|
|
|
Ez dut besterik pentsatu behar neure burua lotsa mingarrian ikusteko. Zerbait esan
|
behar
eta:
|
|
2004
|
|
|
–Bai, bai, ederki, horixe. Lasai, niregatik ez duk itzuli
|
beharrik
eta. Bueno, ongi pasa ezak arratsaldean eta aio!
|
|
|
Ezinegona, bizi
|
beharra
eta ezin bizia. Sentimendu hauek ari dira irakiten Altzako ingurumari kulturalean eta nazionalean bere nortasuna bihurritu behar izan duen idazlearen buru bihotzetan.
|
|
|
492 Jose Luis Lizundia: Alfabetakuntzaren
|
beharra
eta garai bateko ahaleginak, Ele, 1991, AEK, 21
|
|
|
Curriculumaren maila formaletik begiratuta, gauzak nolatsu bideratu ote dira hezkuntzaren mundu horretan? Zorionez, hala
|
behar
eta, Imanol Muruak izan zuen behin batean burutazio interesgarri askoa. Eskoletan darabiltzaten ikasliburuak hartu eta orriz orri arakatu zituen euskal ikuspegiaren lekua aztertzeko.
|
|
|
" ‘Frantzia’ren batasunaren zerbitzutan, itzali egin behar da bretoiñera’, esan zuen De Monzie frantses ministroak. ‘Fraintzia’ren
|
beharra
eta premia ez da, hain zuzen, bretoiñera bizi dedilla, itzal eta hil dedilla baizik’ Esakuntza hauek garai hartako errejionalistak asaldatu egin zituzten eta sutan jarri. Asaldu horiek, egiazko izan ziran neurrian hain zuzen... zozokeriaren seme ziran" (20 gn. horrialdea).
|
|
|
Quebec’en eta Manila’n, herri xeheak dioelarik, familian ikasitako mintzairak ez diola aurrerakoan balio eta balio ez diolako, ahaztu egin nahi duela, herri xehe horrek egia du. Eta beste hizkuntza bat hartzeko
|
beharra
eta eskubidea du. Zeren eta hizkuntza horiek, beren hortan," ospe" az eta" literatura" z kanpo eta gaiñetik, ez baitute beren mintzabide tasun izankizuna betetzen; ez baitute bizitzen laguntzeko balio.
|
|
|
Gaur, bai Helsinki’ko Unibertsidadean eta bai nun nahi, bai burgesian eta bai langillerian, suomiera da nagusi. Kalera etortzen diranek ez dute gaur, lehen bezela," suedendartu"
|
behar
eta jatorriaz lotsatu. Baiña berdintasuna ez da burutua.
|
|
|
Emakume lodia zen, baina bizia itxuraz. Aurpegia gorritua zeukan, batera eta bestera ibili
|
beharrak
eta, agian, itsumustuko beroak eraginda.
|
|
|
Gauza jakina da eskizofrenia dela euskaldunon habitat naturala eta bertan igeri egiten ongi ikasiak gaudela, hiru fasetako prozesuan: lehenengoan, gauzak buruz pentsatzen eta idealizatzen ditugu; bigarrenean, errealitate gordina datorkigu, oinak lur gainean jarrarazten dizkiguna; eta hirugarren eta azken fasean, pentsamendua gure interesetara birmoldatuz, oinen zerbitzura eta esanetara jartzen dugu burua –total, bi egun bizi
|
behar
eta! – Hala eta guztiz ere, aitortu beharrean nago barne haustura hura ez zela hain handia izan nire kasuan, zeren eta, sortzez eta lortzez futbolaria izanik, aspalditik ohitua bainengoen burua zangoen aginduetara jartzen eta, alde horretatik, ia hasiera hasieratik hirugarren fasean sartua nintzela esan baitezaket: hots, nik futbolari profesionala izan nahi nuen beste ezeren gainetik eta, asmo horretatik zetorkidàn poza gainerako minak eta saminak baino handiagoa zenez, poza sentitu nuen batez ere, Espainiako selekzioko entrenatzailearen deia jaso nuenean.
|
|
|
–Bonbak eta bonboiak... –esan zuen mihi pozoidunak nora ezean, zerbait esan
|
behar
eta, irri bortxatu bat ezpainetan.
|
|
|
Amaren aldetik zetorkion ziurtasun hura: honek ere zerbaiten bilduma egin
|
behar
eta bere senide eta ahaideen urteak biltzen ez zituen, bada, guztiak ere urtetsuak baino urtetsuagoak, salbuespenak salbuespen...! Montseren ama ere ederki ezagutzeko aukera izan nuen, eta badakit, bai, zertaz ari naizen.
|
|
|
Pauma bat bezala sentitzen naiz...!"; probatu nuen bigarrena, ipini zidaten isatsa, kendu zidaten, eta jakin ez zergatik, baina isatsa errotik moztutako sugandila bat bezala sentitu nintzen, eta orduantxe erabaki nuen: " Behin ezkondu
|
behar
eta sugandila baten antzera. Ezta pentsatu ere!".
|
|
2005
|
|
|
–Hala ere, ez desesperatu, esan zion Emilik, honek ere zerbait esan
|
behar
eta?, ezer ez izatetik izan baikaitezke zerbait, ez ahaztu.
|
|
|
Haietariko batek, Ari chanek, ez zuen ezer esan; aspertuta ei zegoen gaijin ak harrapatu eta hoteletan bukatzeaz eta bere lagun inozoei barre egiten zien. Ez zen polit hutsa, hango politena izanagatik, mutil bat ohera eramateko ez zuen alkoholik
|
behar
eta oso ondo ateratzen zitzaion logura aurpegia une egokian: " Logura zara?"" Bai, atseden apur bat hartzeak axola ez badizu..."" Etxera eramatea nahi duzu"" Ez da beharrezkoa, ordu batzuetarako baino ez da, har dezakegu gela bat hemen inguruan".
|
|
|
Laster jakingo du, orain bere maitea estu besarkatu gura du, begira duela igarrita. Ez dute goiz jaiki
|
beharrik
eta ohe zabal eta gozoa dute zain. Dena dute zain, dena irekita, aukera berriz betea.
|
|
|
Agian itzuli aurretik hona etorri du, familiarentzako opariak erostera. Orain, berriz, ez du ezer
|
behar
eta aurrera jarraitu du, nahi lukeena baino bizkorrago, bost minutu berandu dabil eta. Kale beretik irtenez gero, giroaz gozatzeko aukera handiagoa izango du.
|
|
|
–Oraindik ez erabat, baina beno, ez diat lotara itzuli
|
behar
eta hori asko duk niretzat.
|
|
|
Zeuk ikusi zer doan zikinduz, zer gelditzen den egiteko... Niri galdetu
|
beharrik gabe
eta aldi bakoitzean telefonoz deitzen ibili beharrik gabe elkar ulertzea nahi nuke. Ez da egunero etorri bazenu bezala... badakit hori...
|
|
2006
|
|
|
|
Beharra
eta alaitasuna ez bide dira gustura ezkontzen ordea. Unamuno espainolista porrokatua zen.
|
|
|
Eta igandeak maite ditu Nereak, lanik gabekoak direnean behintzat, askotan igandeetan ere lan egin behar izaten baitu. Asteko egun txarrenak dira orduan, erredakzioan dagoen bitartean ezin izaten baitu burutik kendu Maialenek ez duela ikastolara joan
|
behar
eta, lanagatik ez balitz, berarekin eta Lewisekin batera pasatuko zuela eguna. Baina gaur ez dauka lanik.
|
|
|
Esateko moduan bertan igarri nion aspaldi zeukala
|
beharra
eta eutsi egin ziola. Eta nolako lasaitua hartu zuen gero, gizajoak.
|
|
|
Yahveh Jainko Jaunari ez zitzaion batere gustatu horrelako lizunkeria eta horrelako askatasun neurrigabea, eta hiru aingeru bidali zizkion Lilithi, esan ziezaioten Paradisura itzultzeko berehala, otzan eta damutua, ala egun bakoitzeko bere seme demonioetako ehun hilko zituela. Lilithek askatasuna eta eguneroko sufrikarioa aukeratu zituen, Paradisuko aspertu
|
beharraren
eta otzantasunaren ordez.
|
|
2007
|
|
|
Gizonaren hilezkortasunari dagokionez, oso nabaria da besteen amaitu
|
beharraz
eta geure buruarenaz zein jarrera desberdinak izaten ditugun.
|
|
|
Eta horrela iritsi nintzen Belgikara, errefuxiatu gisa. Euskal Herriari agur esan
|
beharra
eta 5 urtez iraugo zuen deserrialdia hasi nuen.
|
|
|
denek maxima legez (maxima regula!) printzipio patriarkala dute; ez dute ezagutzen nortasun banakoa, despotarena izan ezik. Baina Txinan kasik despota bera ere ez da nor berezia (librea), gehiago baita automata bat, hain dauka usadio tradizional finkoei lotu lotua egin
|
behar
eta ahal duen oro. Indian diferentziazio sozial bat badago materiala, kanpotiarra (kastak); Pertsian diferentziazio morala hasten da, ongiaren eta gaizkiaren kontzeptu abstraktuekin.
|
|
|
Herder-i deritzo E. Cassirer ek490 Baina historiaren zientziak, naturarenak ez bezala, bi polo elkartezin elkartzeko arazoa dauka:
|
beharra
eta askatasuna; historiaren objektuaren beharrezkotasuna eta subjektuaren askatasuna; zientziaren beharrezkotasuna (eta historiarena zientzia gisa) eta gizon emakume historiaginaren askatasuna. Korapilo gordiar bat hauxe, arrazoimenaren orain arteko kontzeptuarekin (arrazoimen kartesiar matematikoa) inola ere askabiderik ukan ezin duena.
|
|
|
gizaki librearen historiaren martxa naturaren nahitaezkoak ezartzen duena da hortaz. (Marx-ek eskema berarekin soluzionatuko du historiaren
|
beharraren
eta giza kontzientzia librearen arazoa). Kant-ek(, arrazoimen huts?
|
|
|
Edo historiarik ez dagoela bat, mila historia baino; edo historian dena bat dela, izadia eta gizadia; eta big bang a historia horretako lehen kapitulua dela, gero bizitzaren kapitulua datorrela (lurra eta bizitza bat), eta gero kultura edo izpirituarena (lurra, bizitza eta kultura dena bat), eta kapitulu denak historia bat bakarra, Izpirituaren historia. Honela moduzko auziekin aurkitu dira, natura eta kultura, hots, morala, politika, etab.,
|
beharra
eta askatasuna, elkartu beharrean, historiaren aurreneko filosofiak (Kant, Hegel).
|
|
|
Giza arrazoimen aldaezinaren printzipio (moral) eternalek, historian zer den gizatiarra eta zer ez ebazteko, argi zuzena ematen dute (ematen dutela uste da); beraz, zer dagoen, emantzipatu?
|
beharra
eta, zuzenbide natural, iraultzaileari egokitu beharra.
|
|
|
Ni sutan jartzen nintzen. Ezin nuen ulertu bere burua umiliatzeko
|
behar
eta nahi hori, bere ekite antzua, bere porrot mila aldiz aurreikusia. Asier azkarra eta guapoa zen, interesgarria, dibertigarria, hizketa mamitsukoa, irribarre zabal eta maitekorrekoa.
|
|
2008
|
|
|
Isilunea luzatuz gero, ordea, alabaren eskuetan utziko zuen iniziatiba, auskalo zer beste bidetatik eraman zezakeena. Azkenean, zerbait esan
|
behar
eta, bere burua hizketan ikusi zuen, arestian hartutako bideari nola edo hala berrekiten ziola:
|
|
|
Alfer alferrik, ordea. Euskal estatuaren
|
beharra
eta premia euskal etnos ean baizik ezin da erne. Euskalduntasunarekiko egarri abertzalerik ez baldin badago, ez dago zer aserik askatasunaren iturrian.
|
|
|
Sarritan gertatzen da munduko enbaxadetan izatea informazio gutxien herrialdeari buruz. Zirt edo zart egin
|
behar
eta aurrerantz jo dugu, bisatua mugan bertan egiterik egingo dugulakoan (Inx. Allah). Osterantzean, mila eta bostehun kilometro dira atzerantz.
|
|
|
Isilunea luzatuz gero, ordea, alabaren eskuetan utziko zuen iniziatiba, auskalo zer beste bidetatik eraman zezakeena. Azkenean, zerbait esan
|
behar
eta, bere burua hizketan ikusi zuen, arestian hartutako bideari nola edo hala berrekiten ziola:
|
|
2009
|
|
|
Jada zutik,, ikusi arte? edo ezin eta, absurdoa izango zen, badaki nola pentsatzen dudan, baina aitortzen dut, momentuan horixe esateko gogo itsu bat neukan, ez dakit nola?, zerbait esan
|
behar
eta,, badakizu, esan nion nolabait, ezin asmatuz, ez zitzaidan ezer otutzen, esan behar niokeela uste nuen erakoa:
|
|
|
Ez dugu geure erredolarik ere hartzen, arazorik ez hartzearren haren mailatu zaharren kentzeko, besorik ez nekatzearren. Gero euskaldun bakoitza aurkitzen gara bat batera, ustekabean eta nolabait geure buruen alde jokatu beharrean, beti bakarka jokatu beharrean eta beti, en mala lengua castellana y peor vizcaina?, beti ezinbesteko gazteleraz mintzatu
|
behar
eta ezinez eskolan,, edozein sendagile ala hauzi maisuren, dendari nahiz atezainen aurrean, eta geure Herri barruan, eta beti inongo babesik gabe gorri eta biloiz jendeki armatu milaren erdian.
|
|
|
Einsteinekin jarraituz: erlijioak gizon emakumearen
|
behar
eta sentimendu ezberdinei erantzuten die, ebazten du Einsteinek. Hala, berak hiru erlijio tipo (edo hiru geruza edozein erlijiotan) bereizten du, hori eskema ebolutibo batean garapideko hiru fase bezala aurkez baitaiteke.
|
|
|
Ezkontza hautsi eta nora? Bizitegi berri batera aldatu
|
behar
eta horretarako dirurik ez.
|
|
|
Angieri hots egin zion telefonoz eta biharamunerako geratu ziren. Larunbata izan arren Angiek lantxoren bat zuela egin
|
beharra
eta bulego ondoko kafetegian biltzekotan geratu ziren.
|
|
|
–Halaxe da bizitza, zerbait esan
|
behar
eta.
|
|
|
Zure bigarren erresidentzia naturaren erdigunean, gero, klase ertaineko familiak asteburuetarako erakarri nahian. Umeek ez lukete naturarekiko kontaktua galdu
|
behar
eta abar. Baina, ai, ez zen giro, klase ertaineko familiek aski zeukaten nonbait lehenengo erresidentziarekin eta bankuak aldiro proposatzen zizkien errebisioekin.
|
|
|
Pertsonak elkarrengandik banatuta mantentzen dituen gogortasun bat. Harresi bat hirian, harresi bat Manu eta bere artean, harresi bat Manuren bihotzean, ustez
|
behar
eta nahi zuenaren arteko bidea ixten zuena.
|
|
|
Ekaitza hasi izan ez balitz San Markos plazako usoen argazkia aterako nuen eta ez berea, vaporettoan negarrez. Ez nintzen bat batean galduta sentituko eta ikaratuta eta etxe
|
beharrean
eta ez nuen ipuinak inork baino hobeto ulertzen dituen agurearen besarkada bilatuko. Ez nuen irrati programa entzungo eta ez nengoke orain, Noraren aurrean, eskua luzaturik, bere atzamarrak sentitzeko.
|
|
|
Musurik ezean, nire existentziak erreakzioren bat eragiten ziola salatuko zuen keinuren bat. Baina ama biltegiko errezela berdeen atzean desagertu zen behin eta berriz, eta nik, zerbait
|
behar
eta, Teresaren gonari heldu nion, haur batek bere amarenari bezala.
|
|
|
...n orduko tranpan harrapatu balu bezala, nebaren aurrean desarmatuta, arima biluziari neurriko mozorrorik aurkitu ezinean, Teofilo Mariak sartu bezain laster usaindu behar baitzuen zigarretek gelan utzitako kutsua, nola ez, bada, baldin eta Maria Bibianarekin antzeko zerbait gertatu bazitzaion!?, nahiz eta bizi senak disimulatzera bultzatzen zuen Ada?. Lanean ari naiz, ikusten duzu???, zerbait egin
|
behar
eta; anai arrebetan zaharrenak, alabaina, aurpegiera eztitu zuen, beste ikuspuntu batetik, Teofilo Mariak, bera ere puruen ke artean ibili berria zen neurrian, nekez usain zezakeen han ezer, ke usaina sudur mintzari itsatsia behar baitzuen artean ere?, ezpainetan irri bat marraztuz eta arrebari esanez:
|
|
|
–Baina ez al zen Santa Isabel Hungariakoaren bizitza irakurtzen ari?? , esan zuen Nazariok, zerbait esan
|
behar
eta.
|
|
|
–Otsoa goitik nahiz behetik ager daitekeelako. Gabinok, zerbait asmatu
|
behar
eta.
|
|
|
–Bai, ikusi dut. Baina ez ahaztu Kristo gizon emakume guztiengatik hil zela, haur horrengatik ere bai, erantzun zion Ernestinak, zerbait esan
|
behar
eta.
|
|
|
Kristoren aurpegia? esan zion Gabinori behin batean?, eta bazirudien ezen bere jarrera hura indar iturri gertazen zitzaiola, Maria Bibiana etengabe ibiltzen baitzen gaixo batengandik beste batengana, haien
|
beharrei
eta haien eskariei lotuta, ordu bakoitzari beste ordubeteko etekina ateratzeko gai zèn emakume nekagaitza iduri.
|
|
|
Adimena sineskeriak mendratua ez duen jendeak zoritxarra baizik ez zuen ikusiko horretan, ez inondik ere Jainkoaren eskua. Hala
|
behar
eta, dukearen aita zenak gisa gisako orbaina zuen toki berean, bertze gudatoki batean, bertzelako etsaien kontra bildutako bertze zauri baten oroigarri; handik etorki haren izengoitia: Sakailatua. Hala, bada, semearen zauri berriarena hedatu bezain azkar, jendaila ezjakinak eta ez hain ezjakinak bigarren Sakailatua bilakatu zuen duke gaztea, iduriz eta haren aitaren halako berraragitze suerte bat, Frantziako erresuma eta Erromako eliza heresiaren oldar gaiztotik salbatzera etorria.
|
|
|
Bokaziozko irakasleak gero eta gutxiago. Hala ere, dirua
|
behar
eta, norberaren ahalmen eta aukerei buruzko kalkulu bat egin eta prostituta, garbitzaile edota irakasle bilakatzen zara. Prostitutei beren lana duinki ordaintzea, lan baldintza onargarriak bermatzea eta beste edozein langileren eskubideak zor dizkiegu.
|
|
|
Hasieratik egin zitzaion pairagaitz etakideari, berak herriari bizia ematen zion bitartean, herria emozio handiz arbitroari hijoputaka ibiltzea. Etakide batek oso ondo kontatu du zelako amorrua sentitu zuen gure herria sartua zen ataka gaizto horietako batean, bere ustez hil edo bizikoa, bera sasian, ezkutuko kontaktu bat San Mames inguruan egin
|
behar
eta zaleen orroak entzutean, zaleen pasioa. ETAk ezin izan du amodio hori bereganatu.
|
|
|
–Otsoa goitik nahiz behetik ager daitekeelako –Gabinok, zerbait asmatu
|
behar
eta.
|
|
|
–Bai, ikusi dut. Baina ez ahaztu Kristo gizon emakume guztiengatik hil zela, haur horrengatik ere bai –erantzun zion Ernestinak, zerbait esan
|
behar
eta.
|
|
|
–Baina ez al zen Santa Isabel Hungariakoaren bizitza irakurtzen ari...? –esan zuen Nazariok, zerbait esan
|
behar
eta.
|
|
|
...ala, nebaren aurrean desarmatuta, arima biluziari neurriko mozorrorik aurkitu ezinean, Teofilo Mariak sartu bezain laster usaindu behar baitzuen zigarretek gelan utzitako kutsua –nola ez, bada, baldin eta Maria Bibianarekin antzeko zerbait gertatu bazitzaion! –, nahiz eta bizi senak disimulatzera bultzatzen zuen Ada –" Lanean ari naiz, ikusten duzu..." –, zerbait egin
|
behar
eta; anai arrebetan zaharrenak, alabaina, aurpegiera eztitu zuen –beste ikuspuntu batetik, Teofilo Mariak, bera ere puruen ke artean ibili berria zen neurrian, nekez usain zezakeen han ezer, ke usaina sudur mintzari itsatsia behar baitzuen artean ere–, ezpainetan irri bat marraztuz eta arrebari esanez:
|
|
|
Sendategiko ardura nagusia moja komunitate batek zeraman, eta Maria Bibiana bat gehiago izaten saiatzen zen, halako eran, non gaixoetako bat, egun batean, sor Piedad deitzen hasi baitzitzaion, sendategiko gaixoen artean berehalako arrakasta izan zuèn izengoitia; Maria Bibiana, bestela, ebanjelioko aginduei lotuz, Jainko sufritzailearen irudia ikusten ahalegintzen zen hurko gaixoaren baitan –" Asko dira gaixoen aurpegiak, baina gurutzeak aurpegi bakarra du: Kristoren aurpegia" esan zion Gabinori behin batean–, eta bazirudien ezen bere jarrera hura indar iturri gertazen zitzaiola, Maria Bibiana etengabe ibiltzen baitzen gaixo batengandik beste batengana, haien
|
beharrei
eta haien eskariei lotuta, ordu bakoitzari beste ordubeteko etekina ateratzeko gai zèn emakume nekagaitza iduri.
|
|
2010
|
|
|
Baina zuk ohitua behar duzu jendearen aitortzak entzuten, eta entzungo al diozu zure anaiari berea! Nirea, gainera, beste bekatari harena baino merkeago aterako zaizu, hain zen bekataria, non, behin batean, apaizari bekatu bakoitzeko absoluzioa ematea bururatu eta besoa gogorturik geratu baitzitzaion?, absoluzioa ere ez didazu eman
|
behar
eta. Aitortzak, baina, hauxe du txarra:
|
|
|
egoera hura behintzat ederki katramilatu zitzaidan. Izan ere, korapiloa eta katramila gure baitaren baitako elementuak dira; horregatik ateratzen nau neure onetik jende xinplearen xinplekeriak, ni ere ez nauzu gaitz horretatik libre noizbehinka, aitor dut!?, gizakion barruari forma bat eman
|
behar
eta, hitz markatuetara eta trazu zehatzetara jotzen duenean, hau honelakoa da, hori horrelakoa eta hura halakoa?, ohartu ere gabe trazu zehatzek urruntzen gaituztela maiz zehaztasunetik, dogmak egiazko egiatik bezala, paradoxikoa badirudi ere. Ekintza bat, puntu bat espazioan.
|
|
|
nola esango nion, baina, ezetz, garagardoa (pitxer bati beste bat zerraion) bihotz altxagarri banuen une hartan! Eta orduan, nonbaitetik atera
|
behar
eta, behin erakutsi zion gonbidatuak gonbidatzaileari bere esker ona keinu ezdeus batekin, eta zer gutxiago berriro erakustea baino, modu ganorazkoago batean baina, keinutik hitzetara jauzi eginda?!?, halaxe esan nion: –Bada, zure begiak ere??, hura esan ahala hanka sartu nuela ohartzen nintzela.
|
|
|
esan zidan Helenak isilkiro, zuzenean armairura abiatzen zen bitartean; ni urduri nengoen, baina ez hain urduri ere, etsita nengoelako, ausaz, Helenaren nahirik nahitsuenera makurtuta; gero, armairua ireki eta soineko gorria hartu zuen, amarena behar zuena, hain zen nabarmena;. Sagurik ez gaur?? esan nion, zerbait esan
|
behar
eta;. Ez naiz harritzen. Gaur katuaren paperean etorri naiz; edo basakatuarenean, hobeto??, ziurtatu zidan; eta, esku batekin soinekoari eusten ziola eta bestearekin basakatu baten atzaparkada irudikatzen, halaxe mintzatu zitzaidan ondotik:
|
|
|
–Ez ditut suizidak miresten? esan nion, nonbaitetik atera
|
behar
eta.
|
|
|
Guztiaz ere, Teofilo Mariak, uste baino hobeto erreakzionatu zuen. Bibi arduratsua (zerurik balego, hark bai ongi irabazia!) helduleku?, gaitzondoko lehen lau hilabeteak, ospitalean egin zituenak, ilun samar igaro bazituen ere, hiru hilabete egin baitzituen postura berean, zango igeltsatuak goraka, guztia esan
|
behar
eta?
|
|
|
Eta, hala eta guztiz ere, gauzak ez dira hainbesterainokoak, apika, ezerezak ez baitu sufritzen, zerbaitekin kontsolatu
|
behar
eta?
|
|
|
Pentsa ezazu zeinen kikilduta eta adoregabetuta nengoen, segundo labur bezain luze haietan, jaunartzetik bankura itzuli nintzen, eta han zalantzan egon nintzen ostia irentsi ez irentsi? zuribide bat ere bururatu zitzaidala, ataka estu hartatik nonbaitetik atera
|
behar
eta: Kristoren gorputzak, izan ere, hezurretan behar zuen, azal eta hezur, alegia, haragi gramo erdirik ere gabe?, Kristok berak egin zituèn sakrifizio eta penitentzien ondorioz?
|
|
|
San Ateo Orberen ebanjelioa, berriz, sinpleagoa eta laburragoa da: . Nire herenaitonak, nonbaitetik hasi
|
behar
eta, birraitona sortu zuen, herenamonarengandik; birraitonak aitona, birramonarengandik; aitonak aita, Nazario Orbe, amonarengandik; eta Nazariok ni, Damaso Orbe, inoren Mesias ez naizena, neure buruarena ez bada??.
|
|
|
PSE EEren iritziz, bi elkarrizketa agertoki horiek ez dira nahasi
|
behar
eta, aldi berean, ez diote elkarri baldintzatu behar.
|
|
|
–Bahiketa horrek?, ETAk Zutabe n dioenez,, hankaz gora jartzen zuen edozein negoziazio prozesuren urrezko araua, beste aldearen interlokuzioaren errespetua?. Ondorioz, ETAren ordezkaritzak baldintza gisa jarri zuen, aurrerantzean,, segurtasun berme guztiak errespetatzearen
|
beharra
eta nazioarteko erakundeek horretarako beharrezkoak ziren neurriak hartzea?.
|
|
|
Proposamena luzeagoa zen, besteak beste legez kanporatzea gainditu
|
beharra
eta Alderdien Legea indargabetu beharra ere aipatzen zituen; ETAk bitarte horretan su etenari eutsiko liokeela ere agintzen zuen eta, gainera,, erantzun armaturako aukerari, uko egingo liokeela.
|
|
|
Atzeguardian egonik, Alcañiz ez zen fronteko gune militar aktiboa, 2003an, historia ofizialetik at, José María Maldonadok Alcañiz 1938 El bombardeo olvidado izeneko lanean agerian utzi duenez. Arratsalde eguzkitsu eta dohakabe hartan, umeek ez zuten eskolara joan
|
behar
eta maistrarekin eta amonekin jolasean zebiltzan. Emakumeek ibaian arropa ikuzten ziharduten, zaharrek ibai ondoan paseatzen, eta hainbat miliziano eta gazte Roch zineman zeuden.
|
|
|
Arnopeko Kofradiako legediak agintzen zuena betez Don Manuel Antonio de Zuazolak alkate kargua eman zion tigre arriskutsua hil zuenari. Penaz kargua utzi
|
beharragatik
eta era berean pozik arazoa gainditua zutelako. Arbaso zaharren errituei jarraituz alkateak aginte makila bere bi eskuen barruan hartu eta Ramon de Sustaetaren eskuetan jarri zuen agintariei darien diplomaziaz.
|
|
|
–Zer moduz zu? Hau dena bakarrik egin
|
beharra
eta...
|
|
|
–Ez dago gaizki baina, joan etorria eta, otorduak ere han egin
|
beharra
eta...
|