|
2001
|
|
|
Materia ezti horren funtzio nagusia garunari eta muskuluari
|
behar duten
energia ematea da.
|
|
|
Organismoak behar dituen kaloria guztietatik, dieta orekatua izan dadin, %55 eta %60 artean karbohidrato moduan kontsumitu behar dira (zerealak, patatak, lekaleak eta azukreak), eta kopuru horretatik, %10 gehitutako azukrearen edo beste elikagai gozo batzuen kontsumoak ekar ditzake. Horrek esan nahi du 2.000 kaloriako dieta baterako, egunean 50 g azukre hartzea egokia dela.Materia ezti horren funtzio nagusia organismoaren funtzionamendurako
|
behar duen
energia ematea da, hala nola garuna eta muskuluak. Zehazki, garuna bezain organo txikia da energia-kontsumoaren% 20, eta glukosa energia-iturri bakarra da.
|
|
|
Muskulu-zelulak energia hori erabili ahal izateko, elikagaien osagai sinpleenek (monosakaridoak, gantz-azido libreak eta aminoazidoak) adenosín trifosfato (ATP) izeneko konposatu kimiko bati laga behar diote. Konposatu hori zelula bizi guztietan dago gordeta, eta zelula-prozesu guztietarako
|
behar den
energia ematen du, hala nola muskulu-uzkurdura eta-erlaxazioa. Gure organismoaren “pila” da.
|
|
|
Ikertzaile horren arabera, «argiarekin eta materiarekin zerikusia duten eguneroko fenomeno askoz gehiago daude, hala nola argazkigintza, jantzi fosforeszenteak, eta, hala ere, hurbilenak, argiak izaki bizidunetan dituen efektuak eta gure planetako bizitza ahalbidetzen dutenak, ezezagunenak izaten jarraitzen dute». «Argi-erradiazioak —adierazi zuen— garrantzi biologiko handiko erreakzio kimikoak abiarazteko
|
behar den
energia ematen du; erreakzio horietako batzuk onuragarriak dira bizitzarako, hala nola, landareetako fotosintesia, ornodunetako ikusmena edo azaleko bitaminen sintesia; beste batzuk kaltegarriak dira, hala nola zenbait minbizi-mota». «Hori da espektroskopia eta fotokimika aztertzeko eremua:
|
|
2002
|
|
|
Williamsek dio CaMK maila handiko saguek mitokondrio gehiago garatzen dituztela muskulu-zeluletan, eta zelula horietan “uzkurdura moteleko” zelulak ugaritzen direla ikusten da. Zelula horiek jarduera fisiko iraunkorraren ondoren agertzen direnak dira, adibidez, maratoi-lasterkariek
|
behar duten
energia emateko. “Efektuak areagotu egiten ditu uzkurdura moteleko muskuluak, uzkurdura azkarreko muskuluetan agertzen diren mitokondrioen kopurua ere bada”, azaldu zuen Williamsek, “entrenamendu bizien ondoren gertatzen denaren oso antzeko efektua gertatzen da”.
|
|
2006
|
|
|
Gerta liteke, halaber, gorputz-proteinak behar beste ez eratzea, eta, ondorioz, muskuluak galtzea eta higatzea; gainera, infekzioen aurrean erresistentzia txikiagoa izatea, eta nekearekiko tolerantzia txikiagoa izatea edo indarberritze-denbora gehiago behar izatea. Karbohidratoen dosi optimoa Karbohidratoak arreta berezia behar duten elikagaiak dira, organismoari funtzionatzeko, esfortzu fisikoari aurre egiteko eta ondoren errekuperatzeko
|
behar duen
energia ematen baitiote. Mantenugai nagusia izan behar du, eta kirolarien dietan eguneko kaloria guztien %60 izatea gomendatzen da.
|
|
2007
|
|
|
Zehazki, hamar aholku hartu behar dira kontuan abiatu aurretik: 1 Beti ogiarekin jaten du Zerealak eta horien deribatuak karbohidrato ugariko elikagaiak dira, eta Bideari aurre egiteko
|
behar den
energia ematen dute. Horregatik, otordu bakoitzean ez da falta behar talde horretako ogia edo elikagaiak, hala nola arroza, pasta, patata, galletak eta antzekoak.
|
|
2008
|
|
|
Kontuan hartu beharko da, halaber, gehiegizko pisuak garraioa zailduko duela. Gainera, txangozaleen nutrizio beharrak asetzen dituzten eta beren jarduerak garatzeko
|
behar duten
energia ematen duten elikagaiak aukeratu beharko dira. Egokiena elikagai hauek aukeratzea da:
|
|
2009
|
|
|
“CO2 zuzenean atmosferatik bahitu eta lurperatu beharko dugu; bestela, planeta berotzen jarraituko du, erremediorik gabe”, ohartarazi du. “Karbonoa hartu eta biltegiratu behar dugu, beste iturri batzuk ez baitira gai izango
|
behar dugun
energia emateko, bereziki garapen-bidean dauden herrialdeek gero eta gehiago erabiliko dutelako”, azpimarratu du. “Karbonoa hartu eta biltegiratu behar dugu, beste iturri batzuk ez baitira gai izango behar dugun energia emateko” Formula horren kostuari dagokionez, AEBetako zientzialariak dio CO2 ekoizpen-instalaziotik bertatik harrapatzea baino garestiagoa dela.
|
|
|
“Ogia oso onuragarria da gure organismoarentzat nutrizioaren ikuspegitik, eta, batez ere, eraginkorra da txikienei egunari aurre egiteko behar den energia guztia emateko, karbohidrato gisa”, nabarmendu du Polanco doktoreak eskuliburu horretan. Karbohidratoak funtsezko mantenugaia dira organismoari
|
behar duen
energia ematen diona, muskulu-jarduerari eusten laguntzen duena, garunaren eta nerbio-sistemaren jarduera hobetzen duena eta proteinen degradazioa eragozten duena. Gainera, ogia B taldeko bitamina-iturria da, metabolismoarekin zerikusia dutenak.
|
|
2010
|
|
|
Auto elektrikoak, segundotan kargatzen direnak eta entxufetik igaro gabe ehunka kilometro egiten dituztenak. Edozein unetan
|
behar den
energia ematen duten eguzki sistemak edo sistema eolikoak. Astetako energia-autonomia duten gailu elektronikoak.
|
|
2013
|
|
|
Ana Domínguez albaitari-laguntzaileak kumeen bazkaria amarentzat, etapa horretan. «Txakurkumeentzako janariak proteina asko ditu eta
|
behar duten
energia ematen die barruan dituen txakurrei eta txakurkumeei», azaldu du. Hala ere, proteinen aparteko beharrak ez dira amaitzen haurdunaldiarekin.
|
|
|
Hala ere, baraua obesitateari lotuta dago. Eguneko lehen janaria funtsezkoa da organoek beren bizi-funtzioak betetzeko
|
behar duten
energia emateko. Gainera, elikagai-mota aukeratzen badira, bizitasun-sentsazioan eta ondorengo portaeran eragiten du.
|
|
2014
|
|
|
eyeliam AEPk dio, eguneko haurren banaketa dietetikoan, askariak kaloria-balio osoaren %15 izan behar duela. Funtsezkoa da papera, arratsaldea modu aktiboan emateko
|
behar duten
energia ematen baitie afarira arte. Baina gurasoek ez dute bermatu behar janari horren ekarpen kaloriko egokia.
|
|
2016
|
|
|
Uste dugu argindarra dela ongizate gehiagorako gizateriak
|
behar duen
energia emateko modurik nobleena, eta, gaur egun, energia nuklearrarena dela argindarra sortzeko jarraitu beharreko bidea. Norabide horrek eraman du Iberduero oraingo eta etorkizun hurbileko energia programa planteatzera.
|
|
2020
|
|
|
Bizitzeko, oxigenoa behar dugu biriketan. Birikek, gero, odolera bideratzen dute oxigeno hori, gorputzari
|
behar duen
energia emateko. Kirola egitean, zenbat eta gehiago gorputza estutu eta zenbat eta gehiago bete hauspoa, orduan eta lan gehiago egiten dute giharrek, eta, beraz, oxigeno gehiago kontsumitzen du gorputzak, eta karbono dioxido gehiago sortu.
|
|
2022
|
|
|
Ordutik, ez daukagu kontsumitzaileei bizitzeko
|
behar duten
energia ematea helburu duen zerbitzu publiko bat. Orain dirua egiteko negozio huts bat da; argindarraren prezioa, adibidez, merkatuaren arabera ezartzen da, burtsa balitz bezala.
|
|
|
Itzalaldietarako etengabeko elikatze iturriak dituzte, bateria erraldoi modukoak. Horiek 25 minutuan eman dezakete energia; ordurako, unitate elektrogenoari seinalea iritsi zaio, eta lauzpabost minutuan martxan da makinek
|
behar duten
energia emateko.
|