|
2001
|
|
|
" Iragan dira horik oro". Halaber, sail honetako poema
|
batzuetan
espazioa eta denbora nahastatu egiten dira, hala nola," Portu zaharra" (IGB, 131) deituriko poeman:
|
|
2002
|
|
|
Eta, gehienetan, deskribapen gehiegi eta hausnarketa gutxi dago: behin baino gehiagotan kritikariaren iritziaren oinarriak zeintzuk diren jakiteke geratzen da irakurlea (kontu honi dagokionez, kritikari
|
batzuk
espazio faltaz kexatuko dira, apika, eta argi dago, esaterako, Diario Vasco eta batik bat El Correo zikoitzak direla oso euskal liburuei emandako lekuarekin, ordea espazio zabalagoa eskaintzen duten beste egunkari eta aldizkari batzuk egon, badaude, baina ez dira erabiltzen edo aprobetxatzen). Horregatik ez dut uste, larriena, kritika negatiboen ausentzia ia erabatekoa denik.
|
|
|
Sexu desberdineko pertsonen arteko lankidetzak mesfidantza pizten du gizartean. Herrialde
|
batzuek
espazio banatuak ezarri dituzte lokal eta garraio publikoetan. Lanbide batzuetan bakarrik —irakasle edo erizain gisa, emakume ugari hartzen dituzten lanbideak baitira— desegiten dira mesfidantza horiek.
|
|
2004
|
|
|
Askotariko izaeraren aldeko defentsa ez da lurralde jakin batean hiru nazionalitate elkarren gainka, kontrakarrean, bizitzen jarraraztea, munduan dauden berezko sei mila herri nortasunei, zein bere lurraldean, berezko nortasunean bizitzeko hizkuntzazko eta kulturazko aukera ematea baizik. Bide hori da pluraltasunaren bide demokratikoa, ez nazio identitate
|
batzuk
espazio berean nahasiaz mendekoen eta menderatzaileen harremanetan usteltzea. Zer integrazio mota dago izan ere horrelako estatus egoera batean Estatuaren estalperik ez duten mendeko aberkideentzat?
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, erakunde horren datuen arabera, azken egunotan handitu egin da istiluetan hildako eta zauritutako haurren kopurua. “Gutxi gorabehera 50.000 zibil inguru daude harrapatuta kilometro karratu gutxi
|
batzuetako
espazio txiki batean, eta beldur gara askoz haur gehiago hilko ote diren Gobernuaren gaur egungo erasoak jarraitzen badu, eta Tamilgo Askapenerako Tigreek ez diete uzten zibilei gatazka gunea uzten”, ohartarazi zuen Unicefeko Asiako Hegoaldeko eskualde zuzendariak, Daniel Toolek. “NBEko idazkari nagusiak —Ban Ki moon— argi utzi du munduak adi begiratzen diola krisi honi.
|
|
2010
|
|
|
frantsesaren ordez, arabiera; kristautasunaren ordez, islama; Frantziaren ordez, Aljeria. FLNko buru kabiliar
|
batzuek
espazio egokia proposatu zuten kultura berberearentzat, baina panarabismoaren beso luzeak eragotzi zuen. Buruzagi berbere horietako batzuk, Aljeriak independentzia lortu eta era batean edo bestean laster desagertu ziren.
|
|
2013
|
|
|
Space Adventures enpresak bidali zuen turista hura. 1998an sortutako konpainia horrek, beste turista «ez profesional»
|
batzuk
espaziora bidaltzeaz gain, bestelako esperientzia espazialak ere eskaintzen ditu, hala nola hegaldiak zero grabitatearekin, kosmonauten antzeko entrenamendua eta benetako espaziorako hegaldiak.
|
|
|
1955eko datuen arabera, azalera txikiko hirian lurzoruaren industriarako gehiegizko erabilerak hektarea bakoitzeko 300 langile inguru izatea ekarri zuen, kasu batzuetan 500 langile izatera heldu ahal zena446 Regiones Devastadas ek egindako urbanizazio planaren arabera, lantokiak gune urbano guztian sakabanatuta egon zitezkeen.
|
Batzuk
espazio gabeziak bultzatuta, eta beste batzuk aurreko kokapenak aprobetxatuz, baina gehienak ere altuera ezberdinetako eraikinetan; maiz inguruko espazio, zerbitzu eta etxeekin bateragarria ez zena. Egoera horrek lan baldintzetan eta bizi kalitatean eragin ezkorrak izan zituen, hiri antolaketa egokiago eta ingurumenaren inguruko beste sentsibilitaterik egon ez zen garaian.
|
|
|
Proiektu gehienak lantoki berrien eraikuntzaren ingurukoak ziren, nahiz eta zeudenen anpliazioak451, eta zuela gutxi egindakoak handitzen joan ziren ere452, gehienetan espazio faltak eta produkzioaren gorakadak behartuta. Aurreratu dugun moduan, industria
|
batzuk
espazio gabeziaren aurrean Ego ibaiaren gainean eraikitzen hasi ziren jada 1939tik aurrera453, Regiones Devastadas ek pentsatuta zeukan Ego ibaiaren estaltzea bere gain hartu zutelarik. Hala egin zuen Alfa enpresak Amañan, 1950ean Alfredo Bizcarrondo bide ingeniariak egindako proiektuaren arabera454 Eta beste hainbeste gertatu zen 1957an «Nicolas Correa SRC» enpresarekin455.
|
|
|
Elkarte bat aipa dezakegu, euskararen hegemonia gune moduan, edo Euskara Elkarteen mugimenduak sortutako errealitate asko. Euskararen Gizarte Erakunde gehienek osatzen dituzte dentsitate guneak, nahiz eta horietako
|
batzuek
espaziorik apenas osatzen duten.
|
|
2014
|
|
|
industriarekin lotutako eraikinak galdu dira, garai bateko garbitokiak, ondare txikia ere bai... Beste kasu
|
batzuetan
espazio berriak irabazi ditu kulturak, esate baterako 2011n inauguratutako kultur etxe berria Alondegian.
|
|
|
9 Etxeak edo ostatua trukatzea Munduko edozein tokitan etxebizitza edo ostatu bat izateko lankidetza aukerak askotarikoak dira: Airbn ek 190 herrialdetako 34.000 hiritan alokatzen ditu beste pertsona
|
batzuen
espazioak; elkartrukea antolatzen du, oporretarako etxebizitzak edo gelak trukatzeko; WWOFOFek nazioarteko boluntariotza sustatzen du, ostatu eta janarien truke nekazaritza ekologikoko abeltegietan lan egiteko; Workaway, berriz, laguntza bila dabiltzan pertsonen eta GKEen artean.
|
|
|
Eta munduko edozein tokitan etxebizitza edo alojamendu bat izateko aukerak ere askotarikoak dira: Airbn ek 190 herrialdetako 34.000 hiritan alokatzen ditu beste pertsona
|
batzuen
espazioak; trukeak kudeatzen ditu, eta oporretarako etxebizitzak edo gelak trukatzen ditu; WWOFOk nazioarteko boluntariotza sustatzen du, nekazaritza ekologikoko granja eta janarien truke; Workaway, berriz, hainbat proiektutan laguntza bila dabiltzan pertsonen eta GKEen artean.
|
|
2015
|
|
|
Baldintza horietan teknologia berriek (telefonoak, hegazkinak) eragiten dute. Hortik,
|
batzuek
espazioa desagertzen ari dela ondorioztatu dute, Agnew k dioenez; teknologiak ahalbidetu egin baitu komunikazioa azkartzea. Hala ere, terminoak nahasten dira, bere ustez; lurraldea baita nazioarteko sisteman funtzio batzuk galtzen dabilena, ez espazioa.
|
|
|
Merkataritza guneekin batera, arlo pribatutik badira beste eraikin mota
|
batzuk
espazio publikoak eskaini dituztenak, baina erabileran ere mugak ipiniz. Horrela, alde batetik, zenbait ikastetxe pribaturen atari eta jolastokien estalkiak nabarmendu behar dira, ohikoa eta normala den bezala ikastetxe horien erabiltzaileei zuzenduak?
|
|
2016
|
|
|
Mendebaldean, errealitatea ez da hain desberdina. Hori dela eta, #Yo DoyLateta bezalako hashtag ak eta antzeko beste
|
batzuk
espazio publikoetan bularra ematen duten amei bularra emateko eskatzen dutenei ikusgarritasuna emateko aukera ematen dute. Murrizketak sare sozialetan Gizarte sareek, ordea, kritika asko jasotzen dituzte, haietan argitaratzen denari ezartzen dioten murriztapenengatik.
|
|
2018
|
|
|
Ekitaldi horietako
|
batzuk
espazio eta denbora tarte batean egiten diren okupazioak dira, hiritarrei espazio publikoa kendu eta kapitalak sotilki okupatzen dituelarik. Paradoxikoa da Bilbo, urteetan higiezin pribatuen okupazioen kontrako politika aplikatu du (Kukutza, Izarbeltz?) eta aldi berean espazio publikoaren inbasioaren aldekoa da (aurretik aipatutako ekitaldiak).
|
|
2019
|
|
|
Eta ez da kasualitatea momentu honetan emakumeek bertsolaritzarako sarbide bat aurkitu izana, feminismoak plazara ekarri dituen hainbat gai, lehen ez bezala, baloratzen hasi direlako bai euskalgintzan eta bai kulturgintzan. Gatazka armatuaren amaierak, militantzia ereduaren eta politikan parte hartzeko moduen aldaketek edo eta beste ideia
|
batzuentzako
espazioa zabaldu izanak ere eragin du, beste balio batzuei lekua egin zaie. Eta, jakina, Lujanbioren bertsokerak eta diskurtsoak boterea hartu izanak eta kanon aldaketak ere eragin du.
|
|
2020
|
|
|
Horrez gain, kasu
|
batzuetan
espazio publiko gehiago baliatuko dute ikastetxeek. Horretarako baliatu zitezkeen udal lokalen zerrenda bat egitea eskatu zien EUDELek EAEko udalei, eta hala egin dute eskualdeko tokiko erakundeek ere.
|
|
|
Oreka bati eutsi behar diogu: gauza batzuetarako ez dago Arantzazun egoteko beharrik, baina beste
|
batzuetarako
espazioak badu garrantzia. Adibidez, jende anitza bildu nahi duzunean elkarrekin sortzeko, fisikoki egoteak badauka bere garrantzia.
|
|
2021
|
|
|
Azkenean, kontakizun berriak ekarri du espazio pribatuan kokatzen ziren gai
|
batzuek
espazio publikora jauzi egitea, eta ondorioz, bien arteko oreka berria sortzea. Prozesu horretan, emakumeak ahaldundu egin gara.
|
|
|
Lujanbiok ere duela urte
|
batzuk
espazio feministetan kantatzen hasi izanak aldaketa handia ekarri duela uste du [28]:
|
|
|
Horrekin lotuta," Zuzkidura Bizitokiak Ametzolan" proiektuak erabilera
|
batzuk
espazio pribatutik ateratzen ditu espazio komunetara pasatzeko. Konfinamenduan espazio horiek ez dira oso erabilgarriak izan, baina beste egoera batzuetarako erabilgarriak izan daitezke, Anna Puignarrek bere tesian aurkezten duen moduan, gaur egun inguruan ditugun etxebizitzen antolamendua normaltzat hartzen dugu, kontuan hartu gabe horien ezaugarriak ez direla beti horrelakoak izan.
|
|
|
Gehiegi arduratzeko joerak gero eta ohikoagoak dira, eta fobiak agertzen ari dira: kontaktu fisikoa izateko beldurra, beste pertsona
|
batzuekin
espazio itxietan egotekoa...
|
|
2022
|
|
|
Aztertu diren faktore soziodemografikoen artean, hirigintzarekin erlazio zuzena edo zeharkakoa dutenak daude, horietako
|
batzuk
espazioaren banaketarekin eta antolamenduarekin erlazioa dutenak, hala nola, lurraren okupazioa, nekazaritza lurzoruaren banaketa, lan mugikortasuna eta hezkuntza mugikortasuna eta, beste batzuk, espazio horietan bizi den pertsonen ezaugarriekin lotura dutenak, adibidez: biztanleen errenta, langabezia tasa, ikasketa maila, maskulinitate tasa, jaiotza tasa, familia eredua eta biztanleria kopurua.
|
|
|
pertsona migratzaileak gure etxeetan erroldatu, kontratazioak egin, paperak lortzeko ezkontza zibilak antolatu… Zalantzek eta segurtasun faltek zeharkatzen gaituzte, deseroso sentiarazi: noiz egon behar dugu isilik, noiz ikusgarri, noiz hartu behar dugu lan gehiago geure baliabideak prozesuen mesedetara jartzeko, noiz eman behar dugu atzerapauso bat beste
|
batzuek
espazioa har dezaten… Deserosotasun horiek ez dira ezer subjektu arrazializatuek bizi dituzten biolentzien aurrean, eta desoreka horren jakitun abiatu behar ditugu urratsak, eta prest egon behar dugu hanka sartzeko, minak entzuteko eta etengabe (des) ikasteko.
|
|
2023
|
|
|
Batetik, lehen aipatu bezala, udal jabetzako zenbait lokal eta instalazio (Jubilatuen etxea, Manuel Muñoz kiroldegia…) egokituko ditugu. Gainera herriko eragile
|
batzuk
espazio beharra daukate eta horri erantzutea ere garrantzitsua izango da.
|
|
|
Aktore berriek desesperatuki bilatzen dute manager edo ordezkari bat euren bizitzako papera lortzeko. Eta errealitate lotsagarri horren aurrean, maitale inkonformista
|
batzuek
espazio eta denbora itxuraz galdu horiek bilatzen ditugu, bizitzari aurrea hartu nahian.
|