|
2008
|
|
|
bata egitura iragankor arrunt batean ren> burua> izenordaina erabiliaz, eta bestea hemen aipatu dugun adizki mota iragankorraren bidez. Baina aditz guztiek ez dute joera bera erakusten bi baliabideekiko: aditz ba tzuek ren> burua z bakarrik egin dezakete erreflexiboa; beste
|
batzuek
aditza iragan gaitz bihurtzen soilik, eta badira biak onartzen dituztenak:
|
|
|
Hala eta guztiz ere, aipatu liburukian markatzen dira ildo
|
batzuk
aditzak azter tzeko, eta kasu gramatikaletan oinarrituriko sailkapen orokorretik abiatuta hainbat azpisail proposatzen dira:
|
|
2014
|
|
|
Gaztelerazko hainbat eta hainbat espresio ere agertu dira gure grabazioetan. Batzuk gaztelera hutsean, besteak euskarara moldatuta eta beste
|
batzuk
aditza tokiz aldatuta. Esan behar da honen arrazoia ere lehengoaren berdina dela, hau da, gaztelerak gure egunerokoan duen presentziaren ondorio dira.
|
|
2016
|
|
|
Berarekin ohean sartzen direnek badakite sentiberatasun horren berri, eta saiatzen dira bisitak aldez aurretik prestatzen. Are gehiago,
|
batzuk
aditz trinkoak errepasatuta joaten dira eta ohe ertzean eseri orduko hasten zaizkio, darraikiokeen?,, liekarkizukeen, eta horrelakoekin, eta begi bistakoa izaten da nola neskaren defentsak bata bestearen atzetik eroriz joaten diren.
|
|
2017
|
|
|
Bestalde, badira UF
|
batzuk
aditz arinekin osatzen direnak2 Oso aditz arruntak izaten dira normalean egin, hartu, eman..., eta konbinazioen barruan esanahia, arindu, egiten zaie (Zabala, 2004), hau da, haien esanahiak pisua galtzen du, eta izenari aditz izaera emateko balio dute nolabait. Hala, aditz horienezaugarri semantikoak desberdinak izaten dira esanahi osoa dutenean eta arinak direnean (Rodrfguez etaGarcia Murga, 2003); eginen esanahia, adibidez, ez da berbera ohea egin (osoa) edo solas egin (arina) esatean.
|
|
2019
|
|
|
—Ni ez erantzun zidan. Lasai nengoen, hasia nintzen ahots urrun
|
batzuk
aditzen, baina ene barruan, xuxurlak ziren biriketako airearen sartze ateratzearekin bat egiten zutenak. Halako batean ohartu nintzen etzanda nengoela, aratinik, eta guztiz nekeza zitzaidala begiak zabaltzea.
|
|
2021
|
|
|
40.3b Adberbioen atalean (§ 22.1.3), esan dugu jokabide sintaktikoari dagokionez bi adberbio mota bereiz daitezkeela:
|
batzuek
aditz sintagma modifikatzen dute (zeharo, ondo, honela eta abar), eta horrelakoez ‘barneko adberbioak’ direla esaten da, perpausaren barneko adberbioak; beste batzuk, ordea, perpaus osoari dagozkio (zorionez, tamalez eta abar), perpaus osoa modifikatzen dute, perpausetik kanpora daude, eta ‘kanpoko adberbioak’ direla esan ohi da gramatiketan. Egoera hori aurkitzen dugu moduzko adberbioetan, bai eta moduzko perpausetan ere3 Azter dezagun astiroxeago.
|
|
|
Lokuzio hauetako
|
batzuk
aditz intrantsitiboa dute ondoan: solas egin/ solastatu da, jolas egin/ jolastu da, barau egin/ barautu da, borroka egin/ borrokatu da, dantza egin/ dantzatu da.
|
|
|
solas egin/ solastatu da, jolas egin/ jolastu da, barau egin/ barautu da, borroka egin/ borrokatu da, dantza egin/ dantzatu da. Beste
|
batzuek
aditz trantsitiboa dute ondoan, objektu zuzena hartzen duena: agur egin/ agurtu, bultza egin/ bultzatu, lan egin/ landu, amets egin/ amestu, harrika egin/ harrikatu, txalo egin/ txalotu, min eman/ mindu...
|
|
|
Adizki sintetikorik ez duten euskalkiek adizki analitikoa dute baita aspektu puntukarirako ere: [t (z) en+ izan/* edun] adizkia erabiltzen da nagusiki, nahiz eta hizkera
|
batzuek
aditz zenbaiten adizki puntukaria aditzoinari ki atzizkia gehituz osatzen duten: Goiz goizetik, finala haundiaren Getxoko antolatzaileek, ongi etorri egin dute Ipar aldetik etortzen ziren lehen bi autobuser (Herria); Eta soldadoen marrumak oro erori ziren kolpez.
|
|
|
22.3.2b Beste adberbio
|
batzuek
aditzari nozioren bat eransten diote, modua edo maila (zenbatekoa) adierazten dutenak. Horiek lotura estuago adierazten dute aditzarekin, aditzari berari, nolabait esateko, laguntzen baitiote:
|
|
|
30.1.2.2a Perpaus osagarri guztiak ez dira mota berekoak; barnean duten aditzaren arabera, ohartzen gara
|
batzuek
aditz jokatua dutela, jokatugabea beste batzuek: Liburutegira joango naizela agindu diot; Liburutegira joatea gustatzen zait.
|
|
|
Maila makroan, dendrogramaren goiko taldeei erreparatuz, ikusten da multzo
|
batzuek
aditz erro bera duten aldagaiak osatzen dituztela, arestian aipatutako B, C eta E taldeak, adibidez; eta maila mikroan (dendrogramako behealdeko multzoetan), aldiz, pertsona morfema jakin batzuek dituzten ereduak agertzen direla (C taldean agertzen direnak, adibidez).
|