|
2000
|
|
|
Edergailua ez baita bakarrik forma mailan atzematen, apaingarri esaten dugun hori izan liteke mezuari desmezu egiten dion joko kontzeptuala ere. Eta soberakinak sobera dira beti. gogoratuko duzu heriotzak zuen masaila horia gelako itzal ketsuan agurea eta amona aulki marroietan betebeharrekin jarrita korridorean zoru freskoa pauso ahul
|
batzuen azpitik
eta negar pixka bat isilik haurraren bideak leuntzen bi koadrotan arbasoak denbora hatzetan balego bezala eta behakoak horman erailak edo ezpain gorrien puzturan jendetza triste marmarka besarkadak eta intsentsua pertsonen joateaz solasa eta bihotzean gorde ezin lurpera zeramaten kaxa eskaileretan beherantz baldar karreran kalean airean geldiro kanpaiak haurtzaroa iheska arropa beltz haiek eta at...
|
|
|
Esan bezala,
|
batzuren
eta besteren iritzia jaso nahi izan du Jakin ek. Azkenean, honako lau lagun hauek erantzun digute:
|
|
2001
|
|
|
Bi biotan, bistan da, kontrakarreko jokaerak eta iritziak,
|
batzuen
eta besteen pentsamoldeak biltzen dituztenak. Arazoa, nolanahi ere, bi bion uztardura nola egokituho rretan egongo litzateke gure ustez, bi erronka horiek erro errotik loturik baitaude euskararen biziraupen prozesuan.
|
|
|
Fenomeno honen jatorriari eta eraginari buruzko iritzia eskatu diogu euskal kultur unibertsoaren esparruko hainbat eta hainbat laguni. Esan bezala,
|
batzuren
eta besteren iritzia jaso nahi izan du Jakin ek. Azkenean, hogeita bat lagunek erantzun digute.
|
|
|
Horiere, Euskal Herria ren bakegintzarako ekarrien zerrendanja rri genuke.
|
Batzuen
eta besteen intziriak eta deiadarrak sarri sarri entzun ditugu. Egin, berriz, ez larregi.
|
|
2002
|
|
|
oso serio hartu luke Ibarretxek kulturaren mundua, eta kulturaren munduan ari diren gizon emakumeak bereziki, hausnarketarako zabaldu duen prozesu honetan. Egun gutxi batzuk baizik ez daramatza bere proposamena
|
batzuei
eta besteei aurkezten, baina orain artean, komunikabideetan ia egunero agertzen diren aurpegiak besterik ez ditugu ikusi Ajuria Enean. Badakit erabateko diskrezioz beste hainbat kontaktu ere izaten duela presidenteak, baina nire iritzian, hauxe izan daiteke euskal kulturarenmu ndua ere debate honetan murgiltzekoa, eta murgil arazteko aukera.
|
|
|
Hori irakurrita, sentimendu biziak eta kontrajarriakpiztu zitzaizkidan, hala haserrezkoak nola ulermenez koak. Eta uste dut
|
batzuek
eta besteek badutela agertzeko zerg atia.
|
|
|
Eu ropako herrietan denetariko ereduak daude baina oso ugariak dira bai estrategiazko ikerkuntza bai oinarrizko ikerkuntza egiten duten institutuak. Nolabait, unibertsitateetan egiten den ikerketaren osagarri bat da institutu horietan egiten dena, eta, askotan, erakunde harreman egonkorrak daude
|
batzuen
eta besteen artean.
|
|
|
0,5 eta 0,8 arteko indizea dutenek erdi mailako garapena dutela esaten da. 2000ko txostenean hortxe agertzen dira Ekialde Hurbileko eta Afrika Iparraldeko herrialde musulman guztiak, garapen maila altua duten Golkoko emirerri txiki
|
batzuk
eta munduko herrialderik atzeratuenetakoa den Afganistan kenduta.
|
|
|
0,5 eta 0,8 arteko indizea dutenek erdi mailako garapena dutela esaten da. 2000ko txostenean hortxe agertzen dira Ekialde Hurbileko eta Afrika Iparraldeko herrialde musulman guztiak, garapen maila altua duten Golkoko emirerri txiki
|
batzuk
eta munduko herrialderik atzeratuenetakoa den Afganistan kenduta.
|
|
2003
|
|
|
Iragana konpontzen ez genuke denbora eta indarrak alferrik galdu behar. Gu, nahi badugu eta ez, bai liberal eta bai karlistenak gara haurrak; edo, hobeto esan, mende harenhaurrak gara,
|
batzuen
eta besteen artean haiek utzitako jarauntsi kaskarraren oinordeko. Iragana zuzentzeko grinarik gabe, XIX. mendeko autoreetan, bidaiarietan bereziki, historia ikusten, gure arbasoak begiesten historian harat honat, Euskal Herria ren patua hautematen alderdiengainetik, ikas genezake.
|
|
2004
|
|
|
Antologia honetan sartutakoak eta sartu gabeak,
|
batzuek
eta besteek egin dute ibilbidea eta egiten ari dira ibilbide... eta inork jakin nahi badu zein den euskal poesiaren osasuna ondo harro esan dezakegu: oso ona da, eta hobea litzateke irakurle gehiagotara iritsiko bagina.
|
|
|
Baina ez da gehiago jakiterik izan. Salaketa horren ondorioz, epaitegiak datu
|
batzuk
eta IP zenbaki batzuk eskatzen ditu, baina Sustatuko arduradunek ezin izan diote datu askorik eman, eta eztabaida bat zabaldu da, talde editorialean bezala, baita irakurle eta parte hartzaileen artean ere. Neurri batzuk ere hartu ditu talde editorialak, honakoa tartean:
|
|
|
Garai
|
batzuekiko
eta ikusmolde komunitario batekiko kosmogonia apurka apurka hiltzen ari delako sentsazioa badugu eduki, guztiok. Herri zantzuak antzemateko gero eta beharrezkoagoa da gune txikietara jotzea, eta hiriek, herri handiek antz handiagoa dute mendebaldeko edozein hirirekin gure aitite amamek ezagutu zuten giro arekin baino.
|
|
|
gaztelaniazkoa, noski, albistegiei eta gertakizun lokalei garrantzia ematen diena baina emisioak osatzeko lotsarik gabe programazio merkea eta askotan —ez beti— maila baxukoa erabiltzen duena — teledendak, astrologia, sorginak, publirrepo rtajeak dokumental gisara eskainiak... — Katearen programazioa 24 ordukoa da, zeinetatik haren afiliatuek gutxieneko kopuru bat eman beharra duten: ordu erdi edo ordu beteko programa tarte
|
batzuk
eta bost minutuko publizitateko hiru tarte, guztira lau ordu t’erdi edo bost ordu. Alabaina, Telebilbao kenduta, kateko beste euskal telebistek ia osorik ematen dute kateko programazioa.
|
|
|
ia guztiak 600.000 eurotik gorako tartean daude, eta milioitik gorako aurrekontua dute gehienek. Segmentu honetako telebista
|
batzuen
eta besteen artean antzeman daitezkeendife rentziek, telebista bakoitzak diharduen inguruare kinbaino lotura duten taldeekin eta martxan daramaten denborarekin dute zerikusia. Horrela urte batzuk daramatzatenak eta Vocento edo Localia taldeekin lotura dutenak dira aurrekontu handienak dituztenak, milioi t’erdi euro ingurukoak.
|
|
|
hamar guztira. Guztiarekin ere, telebistaren behar ekonomikoen ehuneko esanguratsua estaltzen dute gehienetan, hala nola GoiTB, Xaloa, Ttipi ttapa, Oarso TB, Zarauzko Telebista, Mendaro, Plentzia, Urnieta eta Teleskoren kasuetan bezala —Azpeitiko Kaitori udalak ematen diona laguntza testimoniala baino ez da— Hala eta guztiz ere, diferentzia handiak daude udal
|
batzuek
eta bestek egiten duten ekarpenen artean, Plentziako 5.000 edo Urnietako 30.000 eurotik, Oarsoaldea edo Goiena inguruko udalek ematen dituzten 200.000 eurotik gorako diru laguntzetara. Azpima rratzeko moduko datu bat:
|
|
|
Telebista
|
batzuek
eta besteek emisioak osatzeko etaprogramazioaz hornitzeko moduetan dituzten ezberdintasunak programazio ereduetan islatzen dira ondo baino hobeto, 8 grafikoan erakusten den bezala. Telebista handiek, oro har, baita kateetan integratutako ertainek ere, askozazprogramazio zabalagoa eta estandarragoa eskaintzen dute, ia estatu mailako telebistenaren parekoa, azpimarratzekoadelarik haietan fikzioak duen pisua.
|
|
|
Gainerakoan beste lekuetako oso antzekoa ereduaren oso antzekoari jarraitzen zaio. Eta, azkenbu ruan, telebista lokal gehienak komertzialak direla kontuan hartuz —ikus entzule kopuruan oinarrituz ahalik eta publizitate gehien lortzeko xedearekin—, egia da
|
batzuen
eta besteen programazioak asko mimetizatzen direla. Eredu publikoa salbuetsi genuke, nahiz eta Euskal Herrian ez den oso zabaldua.
|
|
2005
|
|
|
• Jaurlaritzaren jokaera. Alde batetik diskurtso eta ekinbide erakargarri, ilusionagarri eta motibagarririk gorpuzten ez du jakin; beste alde batetik, Hizkuntz Eskakizunen eta antzeko dekretu
|
batzuen inguruan
eta berauen sozializazioan" dekretu kutsu" nabarmenegia; gizarte osoarentzat onargarri edo asumigarri gertatzeko pedagogia lanpe rtsuas iboa ren falta, euskararen aldeko diskurtsoa sozializatzean...
|
|
2006
|
|
|
Berrargitalpen planteamendu oso desberdina dute
|
batzuek
eta bestek. Hiruk erditik gorako berredizioa dute:
|
|
|
Ondoko laukian irakurlearen eskura uzten ditut
|
batzuen
eta besteen informazio estatistikoak, azken 5 urteotan nola jokatu dugun nornahik jakin dezan.
|
|
|
Antolakuntza mailako zalantza
|
batzuen
eta karlista eta falangisten arteko zenbait liskarren ondoren —falangistak gorrien dokumentu eta liburutegiak osorik erretzearen aldekoagoak baitziren—, azkenik dokumentuak harrapatu eta Salamancara eramateaz arduratu zen erakundeak honako izen bitxi hau hartu zuen: Delegacion del Estado para la Recuperacion de Documentos.
|
|
|
Badira erronka gustatzen zaien pertsonak, harro samarrean ibiltzea, besteetatik nabarmentzea, besteen aurrean eskuzabal agertzea; eta badira pertsona xuhurrak, zekenak, esku laburrekoak, eutsiak...
|
Batzuk
eta besteak ez dira bidelagun egokienak, baina benetan pertsona gogaikarriak harro zekenak dira, eskuzabalen itxura egin ondoren miserian ibiltzen direnak.
|
|
|
www.elkarrekin.org, www.berrikuntza.net eta www.berritzeguneak.net. Ikasturte honetan orain arte landutako ikasmaterial guztiak argitaratuko dira CD ROM
|
batzuen bitartez
eta ikastetxeetara eta Berritzeguneetara zabalduko dira.
|
|
|
Euskal Herrian D edo ereduetan matrikulatzeko joerak gora egin badu ere, oso ezberdina da zonalde
|
batzuen
eta beste batzuen dinamika. Esaterako, EAEn gehiengoa bi eredu horietan matrikulatuta egonik ere (2004 ikasturtean, derrigorrezko hezkuntzan, %51 D eta %22, 6 ereduan), herrialdeen arteko kopuruak oso ezberdinak dira (ereduan Gipuzkoan %66, Bizkaian %45 eta Araban %29).
|
|
|
Baina, oinarrian, aliantza politiko bat da, espainiar nazionalista liberalen eta euskal nazionalisten artekoa, gizartean sakon sustraitu zena eta gaur egun arte iraun duena, gorabehera handiak pairatu arren. Orain arteko lerroetan aletu ditugu aliantza horren deuseztapenaren alderdi
|
batzuk
eta beraz, ez goaz ezer errepikatzera. Hori bai, krisia zabalik dago, ageri agerian.
|
|
|
Pertsonaiaren formatua hasieratik bukaera arte aldatu egiten da, barne bidaiak ilusioari ate bat irekitzen diolako; horretara dator Atxagak eraiki duen imajinarioaren alde bat: ametsak, koloreak, pintura, Carl Sandburg, D. H. Lawrence, Georges Brassens, Espronceda, Sarrionandia, Emily Dickinson, Violeta Parraren kantu eta literatura beste
|
batzuen artean
eta zeruen tonalitateak. Zeru tonalitate horiek Ireneren ispilu dira.
|
|
|
Nik esan nahi dizuet lehenengo eta behin —barrutik aterata prestatu ditut hitz
|
batzuk
eta irakurriko ditut, baina lehenengo eta behin esan nahi dizuet— hona etorri naizela batez ere zuei —Jakin en langileei, lan egin dutenei eta lanean zaretenoi— omenaldi txiki bat egitera. Zergatik?
|
|
2007
|
|
|
Salbatore Mitxelenari buruz da, eta haren antzeko euskara txukun" garbian" dago idatzia (gehiegikeria gabe). Lan hau aurretik Gure Izarra n 1956an ikus daitekeen bera da, zuzenketatxo linguistiko
|
batzuk
eta aditz sintetiko (Mitxelenaren kritikak arren Orixeri!) eta errata grafiko gehiagorekin. Momentu horretan Joseba ErriberriOliten filosofia estudiantea da; Bastarrika/ Txillardegi polemika eta (1957 negua), berak handik segitu ditu.
|
|
|
Eremu hontan dauka Jakin ek ere bere posibilidaderik handiena eta egitekorik premiazkoena: euskaltzaletasunaren une kritiko eta kezkati huntan
|
batzuen
eta besteen lokarri bilakatuko den funtsezko giroa sortzen lan egitean (Ib., 62).
|
|
|
Errepresioak laster kolpatu zituen langile ekimen horretan izan ziren protagonistak. Gasteizen 16 pertsona epaitu zituzten gerla kontseiluan, eta apaiz batzuek, Egiz eko taldekideak hain zuzen, enpresaburu
|
batzuek
eta Ekintza Katolikoaren zenbait langilek zigorra, isuna edota atxiloketa jasan behar izan zuten (De Pablo, Mees eta Rodriguez Ranz 2001, 199). Bizi baldintzak okerrera egiteaz gain, ez da ukatu behar borrokarekiko tradiziorik gabeko langile talde berriek parte hartu zutela greba horretan, nahiz eta talde horien garrantzia benetan nabaria ez izan 1960ko hamarkada arte.
|
|
|
Goitik behera, titular nagusiak letra handitan, titular erakargarriak, argazki ugari eta testu gutxi. Orri gutxi
|
batzuk
eta orrialdeak metro geltokiak baino gutxiago. Astean zehar baino ez.
|
|
|
Baina guk baditugu argitaletxe batzuk, telebista batzuk, irrati zenbait eta paper mordo bat. Baditugu zientoka kazetari, dozenatik gora zuzendari, komertzial mordoa mokoka, inprimategi
|
batzuk
eta kamioi edo furgonetaren bat. Baina estrategia komuna falta zaio buruzagi gehiegi dituen enpresa txiki honi.
|
|
|
Euskal Herria neurtzeko apropos. Euskal Herri osoan egitea zaila den arren, ari dira
|
batzuk
eta interesgarriak diren datuak datoz bertatik. Hala ere, Euskal Herria barik, munduan —sarean— han hemenka, berton bezala bertan dabiltzanak zenbatzea zailagoa egiten zaigu.
|
|
|
Arraroa denez, Euskal Herriari erabakimen esparrua ukatzen dion demokrata izatea. Baina horrelakoetan agerian gelditzen dena beste gauza bat da, alegia, termino zehatz
|
batzuk
eta horien esanahi moldatua inposatzeko alde bakoitzak daukan ahalmen desberdina: terrorista, xenofoboa, haluzinatua, baztertzailea... batetik, eta demokrata, konstituzionalista, razionala, zentzuzkoa... bestetik.
|
|
|
Eusko nafarrak eta erdo nafarrak, Estornes Lasak inoiz erabili zuen terminologia berpiztuz, enbor bereko adarrak dira.
|
Batzuen
eta besteen dogmatismoaren jipoia astintzen du Zabaltzak. Alberdaniak egin du edizioa.
|
|
|
Nik uste dut orain baino gehiago inoiz ez dela irakurri izan. Irakurri egiten da, baina beste formatu batean, beste helburu
|
batzuekin
eta beste erritmoaren eta kadentziaren arabera. Baina irakurri irakurtzen da, etengabe.
|
|
2008
|
|
|
Kontua da, autodeterminazioaren aldeko sektore politikoak gai izango ote diren, mende aldaketak eta esparru politiko berriaren eskaerak eragindako parametro berrien baitan, gure herrialdean abian dagoen prozesuaren barruan, kanpoan edo aurka kokatzeko pertsona horiek. Bizikidetzarako estrategiek argi eta garbiak izan behar dute eta horiek bultzatu egin behar dira, beste jatorri
|
batzuetako
eta orain euskal hiritarrak diren horiek bat egitea bahi badugu, edo, batik bat, euskal gizartea osatzen duten gehienen nahiekiko errespetua erakustea nahi badugu; hau da, gure hizkuntza nazional bateratua normalizatzea, haien hizkuntzak ere aitortzen direla; eta osatu nahi dugun esparru politiko berriari buruz erabakitzeko nahia adieraztea, beren identitate etno nazionalak errespetatzen direla....
|
|
|
Kopuru erlatiboa, beraz, EAEkoaren bikoitza baino altuagoa da. Izan ere, Estatu espainiarrean desberdintasun handiak daude erkidego eta probintzia
|
batzuen
eta besteen artean: Errioxan populazioaren %12 dira etorkinak, Katalunian %12, 2, Balear Uharteetan %15, 6, Almerian 16, 7%, Jaenen %2.
|
|
|
Informazioak konplexuagoa luke eta elementu soziolinguistiko batzuk eskaini: zer esan nahi duen gizarte honetan euskara ez ikasteak, zer aukeratzen duten autoktonoek eta zergatik, zer dela-eta ez diren joaten ume autoktonoak eskola jakin
|
batzuetara
eta zeintzuk diren aukerak...
|
|
|
Horrela eskolak gizarte klaseen bereizketa islatzen du eta, aldi berean, gizarte klaseak etorkizunerako erreproduzitzen eta sakontzen laguntzen du. Argi dago ume
|
batzuk
eta besteak ez direla eskolatik ateratzen gizarteratzeko gaitasun berberarekin.
|
|
|
Hala ere, gure enpresak —dio azterketak— ez dituzte gazte horiek zuzentzen, Playstation belaunaldia iritsi berria baita, baizik eta telebista ikusten hazi zen belaunaldi batek. Zelan moldatuko dira
|
batzuk
eta besteak eguneroko lehian?
|
|
|
Zertan gara hemen, saltoki handiei gura adina irekiera baimen eman eta gero? Izan badira (hiriburuetan batik bat) lan handia egiten diharduten kooperatiba historiko
|
batzuk
eta sortzen ari dira kontsumo lokala sustatzeko sareak ere (Bilbon bertan hiru jaio dira azken boladan), baina, duda barik, fenomenoak bide luzea du oraindik egiteko gure artean.
|
|
|
Izan ere, baten ondorioa da graduondoko ikasketak askoz ere garestiagoak direla edo izango direla esatea. Bolognako prozesua hasi arte Espainiar Estatuko unibertsitateek eskaini dituzten graduondoko tituluak bi eratakoak izan dira, doktorego programei zegozkienak
|
batzuk
eta master izeneko berezko tituluak besteak. Bada, berezko tituluak izanik, master horien prezioak ez dira prezio publikoak, eta horrek esan nahi du ikasleek tituluen kostu osoa ordaindu behar dutela.
|
|
|
Europan unibertsitate mailako" tituluak" eta lan profesionala egiteko behar diren" gaitasunak" nolakoak diren eta nolako ezaugarriak dituzten kontuan harturik, unibertsitateetako errektoreak ohartu ziren baso handi eta nahasgarria zegoela hor. Desberdintasun ikaragarriak herri batetik bestera, eta herrialde berean ere, ikasketa
|
batzuen
eta besteen artean. Gainera, leku batean ikasketa batzuk unibertsitate sisteman daude, eta alboko herrialdean ikasketa berak unibertsitate sistematik kanpo:
|
|
|
Gainera, leku batean ikasketa batzuk unibertsitate sisteman daude, eta alboko herrialdean ikasketa berak unibertsitate sistematik kanpo: hori gertatzen da ikasketa tekniko
|
batzuekin
eta musikarekin, esate baterako. Hor ez zegoen inolako batasunik1 Ondorioz, ikasleek zailtasun handiak zituzten unibertsitate batetik bestera pasatzeko, egindako ikasketak beste herrialde batean ontzat emateko, profesio batzuetan jarduteko, eta abar.
|
|
|
Eta bitxia da antzeko egoera bizi izan dugun aldiekin konparatzea. Batzuek oraindik" Mendiguren gaztea" deitzen didaten arren (deitzaile horiek ni baino zaharragoak, normalean), baditut urte
|
batzuk
eta oroitzen dut EA PNV zatiketa gertatu osteko lehenengo legebiltzarra, orain hogei urte pasa, Txiki Benegasen PSEk EAJk baino bi parlamentari gehiago izan zituenekoa. Lehendakari" espainolista" bat izan zitekeela pentsatze hutsa sakrilegio antzeko bat zen askorentzat:
|
|
|
Nahiz eta badakigun amaitu egin dela eta istorioa bukatua dela, fini dela, akabo, hala ere ez dugu amaitutzat eman nahi, eta mesanotxearen gainean uzten dugu aste luzez, oraindik ere segidaren bat izango duelako esperoan. Hiletak diosku unea heldu dela, bukaera, ez duela segidarik; beste une
|
batzuk
eta beste bizipen batzuk etorriko dira, liburu berriak, baina ez da itzuliko iraungi egin dena. Uneren batean liburua itxi behar izango dugu eta apalategian gorde.
|
|
|
Bizirik zeudela handi ikusten nituen adiskide
|
batzuk
eta handitu egin ziren heriotzaren ostean, heriotzari aurre nola egin zioten ikusarazi zigutenean. Gotzon Garate izan zen horietariko bat, eta Iñaki Uriarte lagun mina, eta Joxemi Zumalabe adiskide eta maisua, eta Andolin Eguzkitza ahantzezina.
|
|
2009
|
|
|
Indarra edo tamaina neurtzeko nik ez dut negozio maila neurgailutzat hartu, azterketa ekonomikoetan ohikoa den moduan, baizik eta titulu kopurua. Horren arabera alderatzen ditut
|
batzuk
eta besteak, aurrez jakinda, hori bai, indartsuena ere ez dela egiazki indartsu. Gure handienaren titulu kopuruaren tamainan dozenaka dira inguruko kulturetan.
|
|
|
Jakina denez, gizartea bi klasetan banatzea, goikoak eta behekoak, gauzak asko sinplifikatzea da; bai talde batean zein bestean azpitaldeak daude. Batzuetan gainera ez dago izugarrizko diferentziarik azpitalde
|
batzuen
eta besteen artean, baina garbi dago, adibidez, Joan Perez Lazarragakok ez zeukala bizitzeko lan egin beharrik, errentetatik bizi zitekeela. Eta hori, beste barik, diferentzia handia da.
|
|
|
Mugape bakoitzak pisu bana dauka, baina ahulena eta txikiena denak ere bere botere zatia ziurtatzen du, beti ere inperioaren koroaren onespenarekin. Nazio estatuaren igoerak, denborarekin, eskualde jakin bat, eta berorren kultura, estatuaren erdigune gisara aukeratzea dakar, eta horren eraginez, beste eskualde
|
batzuk
eta bertako kulturak baztertu egiten dira. Nazio estatuaren aurrerapenak eragindako kaltetuak estaturik gabeko herri nahiz nazioak dira.
|
|
|
Azken horien artean daude bilaketa motorren nagusiak eta telekomunikazioko operatzaileak. Zertan bereizten diren
|
batzuk
eta besteak, batez ere zertan. Lehenek jabego intelektualaren eskubideak dauzkate.
|
|
|
Gaur egun merkatuan salgai aurkitzen diren tresna dedikatu
|
batzuk
eta beren ezaugarriak ondoko taula honetan bildurik ikus ditzakegu. DRM dioen zutabeak eskubideak babesteko tresna bakoitzak erabiltzen duen sistema erakusten du.
|
|
|
Bai
|
batzuk
eta bai besteak hobetzeko ikerketan badabiltza han eta hemen. Eta badira bi pantaila motak konbinatzen ari direnak ere.
|
|
|
Periferiako geruzek ez baitute sistema arriskuan jartzen: idazle
|
batzuen
eta besteen posizioa da geruzen arteko tentsioarekin aldatzen dena (erdigunera edo periferiara igaroz).
|
|
2010
|
|
|
Ikusi ditugu ikerketaren argitzaile
|
batzuk
eta saiatu gara aurreuste batzuk auzitan ipintzen ere. Idazlanaren azken atalean Europar Batzordeak zientziaren iritzi sozialen inguruan oraintsu egindako lanei arreta ipiniko diet. Azaletik bada ere, azken urteotako bilakaerak orri hauetara aldatuko ditut, gero momentu hauetan auzia zertan datzan zehaztuko dut eta, azkenik, gure ikerketaren laguntzarekin auzia beste modu batean ulertzea proposatzen ahaleginduko naiz.
|
|
2011
|
|
|
Karrera bukatu eta lehen hamar urteetan bi izaten dira haien diru sarrerak: beka gutxi
|
batzuk
eta bestelako lanak (zerbitzari, zelatari museo batean, saltzaile, marrazki irakasle umeentzako, garbitzaile...). Beketan irabazten dutena obra berrien produkzioan inbertitzen dute orokorrean, eta" bestelako" lan horiekin mantendu ohi dira luzaroan.
|
|
|
Izan ere, egunotako arabiar oldarraldiaren funtsezko arrazoiak ulertzeko ez dago buelta asko eman beharrik: piramide demografiko oso gaztea; ekonomia ahulak eta monopolistikoak —petrolioa kasu
|
batzuetan
eta oso esku gutxitan kontrolatua, nekazaritza industriala multinazionalek kontrolatua eta turismoa—; gobernu autoritarioak eta fosilizatuak, islamismo erradikalari galga eragiten ziotelako (edo) AEB eta Europako gobernuen babesa ziurtatua. Bertako jende gazteak topatzen zuen irtenbide bakarra, alde egitea; alegia, batez ere herrialde zentralei eragiten dien krisi ekonomikoak oztopatu duenean egoerak eztanda egin du.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, udaberriarekin jardunaldiak ugarituz doaz eta zaila da guztietan parte hartzea, aukeraketa bat egin behar da norberaren interesen arabera. Idazten dudan momentuan oraindik burutu gabe daude
|
batzuk
eta laburpenik egitea ezinezkoa litzateke, kasu horietan antolatzaileek adierazitakoaren araberako aurkezpena baino ez da egin hemen.
|
|
|
Eta Martinetek erran zidan Baigorriko euskara behar den bezala ikertu behar nuela, bigarren tesirako. Hasi nintzen Baigorrin ere,
|
batzuekin
eta besteekin magnetofoi tiki batekin, baina bi urteren buruan ikusi nuen Etxahunekin aski banuela. Erran nion Martineti eta erran zidan:
|
|
|
Hor ezagutu ditut Mitxelena, Irigarai, Fausto Arozena bibliotekako burua...
|
Batzuek
eta besteek ezagutzen ninduten, eta normalki onartua izan nintzen Euskaltzaindian, nahiz eta ez sekula urgazle izan.
|
|
|
Suprefeturan. Izan baitira hemen bai prefet
|
batzuk
eta bai suprefet batzuk zinez... ez dezaket erran euskararen alde zirenik, baina bai ulertzen zutela eta onartzen zutela. Suprefeturan preparatu dugu dosierra, dosier hori joan da Parisera, eta han Charles Pasquak du sinatu onura publikoaren onarpena.
|
|
|
Aldeak eta aldeak daude han ere: ikaslearen jatorriak eta, bereziki, gurasoen maila sozialak (beren prestaera soziokulturalak eta jarduera profesionalak) alde handiak eragiten ditu ikasle
|
batzuen
eta besteen lorpen linguistikoen eta kognitiboen artean. Arazo handiak daude, adibidez, Paris inguruko banlieueetako ikasleak frantses estandarrean alfabetatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Nahikoa dugu XX. mendeari begiratu bat ematea: hazkunde erritmo bera izan zuten ekonomiak eta herrialde
|
batzuen
eta besteen arteko aldeek.
|
|
|
Euskal Herrian urte horietan ETApm ren disoluzio prozesua gertatzen ari zen, eta horiei, asmo peioratiboz, adjektibo hori aplikatu zitzaien borroka armatuaren beharra defendatzen segitzen zutenen aldetik, nahiz eta
|
batzuen
eta besteen jarrerak eta ekintzak parekagarriak ez izan. Gero Italian beste fenomeno bat egon da, disoziazioa:
|
|
|
Horrek morboa eransten dio auziari; izan ere, Errusiako eta AEBetako beste bi talde elementua sintetizatzearen lehian ari dira, eta elementua ere sintetizatu dutela aldarrikatu dute. Detektibeen nobeletan bezala, aurkikuntza horiek egiaztatzen diharduten aditu independenteek
|
batzuek
eta besteek paratutako ebidentziak aztertu dituzte erabakitzeko, ea 113 elementua sintetizatua izan den, zeinek duen ohorea eta, ondorioz, zeinek emango dion izena. Eta hori ez da jardun azkarra eta erraza izango.
|
|
2013
|
|
|
Bestelako kontua da fakturazioaren kontzentrazioa enpresa gutxi batzuen eskuetan. Hain zuzen ere, ETBren bueltan programen produkzioan dabiltzan 90 enpresa ingurutik 10ek eramaten dute fakturazioaren %75, eta beste 9k %14 Alegia, 19 enpresek bereganatzen dute ETBk programen produkzioan inbertitzen duen %89 Gaia, garrantzitsua izanik, konplexua da, lotuta baitago saio
|
batzuek
eta besteek duten dimentsioarekin berarekin, bai eta produkzio etxeek aportatzen duten baliabide, know how edo egiten jakitearekin.
|
|
|
Eta orain Txillardegirena ez, neure erantzuna emango dut, Txillardegiren pentsamenduaren ikertzaile eta ikasle naizen heinean. 2012a bukatzera doan honetan eta Euskal Herrian haize berri
|
batzuk
eta garai berri batzuk bizitzen, ikusten, sumatzen eta amesten ari garen garaiotan, Txillardegiren pentsamendua eta bere lan eskerga gaurko Euskal Herriaren eta gaurko euskaldunaren zerbitzuko erabili behar ditugu. Txillardegi gazteari ideia existentzialistak bezala, guri bere lan eta ideiak gaurko herrigintzarako eta gizagintzarako ezin tresna egokiagoak baitzaizkigu.
|
|
|
Gehienbat aipu orokor eta azaleko batzuk I+Gren onuraz eta horretan inbertitu behar dugula, aldaketa klimatikoari aurre egin behar zaiola, energia aurreztu behar dela, etab. Haustura hidraulikoaren, transgenikoen edo antzeko gai puntualen bat ager daiteke zipriztin moduan. Bestalde, itxuraz muin zientifikoa izan dezaketen gaiak, errausketarena etsenplurako, posizionamendu politiko taktikoaren guda zelaira bideratzen dira;
|
batzuek
eta besteek interes koiunturalen arabera usatzen duten NIMBY gertaera bat, adibide horren kasuan.
|
|
|
Artzapen biltzen ziren emakume guztiek senarrei josten zizkieten galtzerdiak, itsasorako
|
batzuek
eta sororako besteek. Gu, ordea, ama eta bi alaba baino ez ginen etxean, eta amak ez zuen galtzerdiak norentzat josirik.
|
|
|
Kosta egiten da sinestea euskal aginte abertzaleak jarrera proaktiborik ez izatea arazo honetan euskal ikuspegia lantzen duten egitasmoen, lantaldeen eta enpresen alde,
|
batzuen
eta besteen edukiak direnak direla kontuan izanda. Erraz gainditzen den langa jarri du Eusko Jaurlaritzak, antza denez.
|
|
|
Hedabideek jartzen dituzten etiketak kezkagarriagoak dira. Horiek etorkinak eta jatorri ezberdineko pertsonak estigmatizatu egiten dituzte, ez baitituzte termino berak erabiltzen
|
batzuentzako
eta besteentzako. EH11koloreren printzipio nagusietakoa da barne hartzaileak izatea.
|
|
2014
|
|
|
Hiru hilabetean ibili ginen: Los Xey, Pello Kirten, dantzari
|
batzuk
eta gu, Kontrapuntoak" zuten ulertzen. Jendea geratu zen harrituta.
|
|
|
Hiru hilabetean ibili ginen: Los Xey, Pello Kirten, dantzari
|
batzuk
eta gu. Herriz herri, Euskal Herri osoan.
|
|
|
Sekula inora joateke, tabernan noizbait kantatua besterik ez, eta izar bihurtu genuen. Diskoak grabatu zituen, musika bizibide izan zuen urte
|
batzuetan
eta, pertsona serioa balitz, gaur egun arte aterako zuen bizibidea musikatik. Lehen saria ez zuen atera, aurretik erabakita zeukatelako lehen saria Vxtor Manueli ematea, El portalm de piedra abestiagatik.
|
|
|
Alde horretatik, beste zenbait arlotan hartu den estrategia bera hautatu du: gogoeta feministatik genero sistema hori auzitan jarri denean, naturalizazioaren diskurtsoa indartu egin da hau da, gizon eta emakumeen arteko harreman desigualak
|
batzuen
eta besteen berezko ezaugarrietan oinarritzea, eta horretarako zientzia eta ikerketaren bereziki biologia eta osasun zientziakdiskurtsoa baliatu da. Euskaltzaindiak izenen sexuaren araberako bereizketa ikerketa linguistikoaren bidez euskararen berezkotasunean oinarritzea bat dator denboran euskararen erabilera sexista kuestionatzen duten diskurtsoak ugaritzearekin.
|
|
|
Euskal Herrian gerra aipatzen denean,
|
batzuei
eta besteei ez zaie gauza bera heldu gogora. Ukaezina da 36ko gerra dela
|
|
|
Aurrekontu murritza bertute bilakatzen du Castonek, aurrekontuaren muga bihurtzen du bere sonetoa martxan jartzeko neurri eta errima. Soinuari, atrezzo ko elementu zaindu
|
batzuei
eta aktoreen lanari esker, hasieratik irensten du ikusleak amua, filma aski teatrala izanagatik. Harrigarriena ez da, akaso, Roberto Castonek egin duen hautua, Gure artean kultura sortu eta hedatzeko egitura sendo bat badago, ETB da hori.
|
|
|
Nik ez dut gogoratzen. Imajinatzen dut gorbatadun gizon
|
batzuk
eta txaketa trajez jantzitako emakume pare bat agertuko zirela kamerari begira posatzen. Edo agian ez zegoen argazkirik, berria txikiegia zelako.
|
|
|
Samin zerbait pizten zuen ere, jokalariari aitzineko antzerki batzuetan ikusi pertsonaia aurretik eraikien berriz ikusteak, halako tonu faltsu bat. Pertsonaien muinaren bila joateko gaitasuna izanagatik, galduak bezala ikusi ditut aldi honetan
|
batzuk
eta besteak. Pertsonaia batetik bestera pasatzean (aktore berak bat baino gehiago egiten baitzuen) aldaketa handirik ez ikusteak harritu nau.
|
|
|
2012 eta 2013 urteen artean liburu elektronikoak %3 baino gehiagoko gorakada izan du. Dena den, Euskal Herrian oraindik ez da sumatzen negozio ekonomikorik, inondik inora; nahiz eta UEUk eta beste unibertsitate
|
batzuek
eta baita argitaletxe komertzial batzuek ere horren aldeko erronka tinkoa egin, oro har, oso presentzia txikia sumatzen da mundu digitalean. Ezbairik gabe, Euskal Herrira oraindik jauzi elektronikoa ez da iritsi.
|
|
2015
|
|
|
Ze gure aitona erlijiora eta abertzaletasunera etorri zenean, ordura arte egindako bertso guztiak erre egin zituen bekatu zirelako. Bortzirietako uholdeen gainean idatzitako bertso idatzi
|
batzuk
eta holako gutxi baino ez dira gordetzen, bere garaian argitaratu egin zirelako. Baina besterik ez.
|
|
|
Hizkuntza hiztunok egunero aldatu, sortu, katramilatu, traskildu, manipulatu, limurtu, zimurtu, eraldatu, murtxikatu, zukutu, marruskatu, estutu, zabaldu eta biziarazi egiten dugu. Hizkuntza metafora saldo bat baino ez da, mendetatik datozenak
|
batzuk
eta gaur egun sortutakoak beste batzuk. Hiztunok mendez mende erabili, modan jarri, deserabili, asmatu, batu eta artefakturik ederrena eta miresgarriena sortzen ari gara:
|
|
|
Besteek, aldiz, ez dute inolako arriskurik hautematen prozesu horretan. Biek ala biek onartzen dute naturaltasun osoz ingelesaren ezinbestekotasuna ikerkuntzarako eta komunikazio zientifikorako hizkuntza modura, baina
|
batzuen
eta besteen adierazpenetan sumatzen da irakaskuntzaren esparrua gaur egun oraindik ere euskararen eta gaztelaniaren arteko oreka ahulen borrokalekua dela.
|
|
|
Itzal luzea eta forma ugari ditu gurean teoria horren marko teorikoak. Modu zorrotzean
|
batzuek
eta lasaiagoan besteek, gehienek onartzen dute euskara eta naziotasuna elkartzeko modu hori.
|
|
|
Eguneroko praktiketarako aholku sorta dakar gidak. Orokorrak
|
batzuk
eta zehatzagoak bestetzuk: kirol entrenatzaileentzako, antzerki, dantza zein musika irakasleentzako, aisialdiko hezitzaileentzako (ludoteka, udaleku zein gaztelekuetan aritu) eta jantokiko hezitzaileentzako.
|
|
2016
|
|
|
Eta anitz gelditu ziren hemen.
|
Batzuen
eta besteen artean ez zen mokokarik izan. Bakoitzak egiten zuen nahi zuena, baina garbiki erranez zer egiten zuen, eta nola egingo zuen bere itzultzea.
|
|
|
Gazteetan ere, Lukurekin edo Irigoienekin ezagutu ditut. Lehenago, Franco hil osteko urteetan eta, toberak arrapiztu ondotik egin genituen Iholdin, nik uste, herri txikietan gai sozial
|
batzuk
eta baserri mundukoak landu genituen Garazi aldeko talde batekin. Nik beti banituen bi helburu:
|
|
2017
|
|
|
Elementu guti, baina arras onak. Eta gero Miarritzeko
|
batzuk
eta Pariseko bertze euskaldun batzuk hautatu genituen 25 presunako taldea osatzeko.
|
|
|
Parisen lehenbiziko kafetegian ohartu nintzen kafea ez zela egiazko kafea, azukrea sakarina zela, esnea ez zela batere purua... Uroski Scout mugimenduan sartu nintzen adiskide
|
batzuekin
eta han parte hartu nuen Comediens routiers deitu antzerki ibiltarian. Eta horrek doi bat salbatu ninduen, izigarri esperientzia polita izan zen.
|
|
|
Hortxe daude Ocho apellidos vascos eta haren ahaide galiarra den eta berriki estreinatu den Mission Pays Basque film barregarri eta arrakastatsuak; eta hortxe dago ETBk martxoan emititu zuen Euskalduna naiz eta zu? Espainiaren gaineko umore programa ‘iraingarri’ eta ‘deitoragarria’
|
Batzuek
eta besteak sortu zalapartaren nolakotasunaren diferentziak umorea oso oso gauza serioa dela pentsatzera garamatza, eta horretan pentsatzen dabiltzan hainbat aditu eta aritu ekarri ditugu orrialde hauetara. Zertaz egiten dugun barre baino, zertaz barre egiten erakutsi diguten da kontua.
|
|
|
Pentsamendu anitzen elkarketak gatazka sortu ohi du, ordea, botere harremanik gabeko aniztasunean bizitzen ikasi ez dugulako oraindik; eta
|
batzuek
eta besteek duten zilegitasuna desberdina izatea dakar horrek, publikoan ukatu beharreko nazio ikuspegiak egon badaudela ikusteraino.
|
|
|
Gure gizartean sexologoen eskuetan gelditu da ume eta gazte transexualen gaia, eta, profesional horiek bertan jartzen ari diren interesa eta esfortzua inolaz ere ukatu gabe, nago behar duguna gehiago direla ‘generologoak’, generoan dagoelako gakoa (generoan dago opresioa eta, beraz, askatzeko premia), ez sexuan. Izan ere, galdetu ahal dugu zein paradigmatatik ari diren gaia lantzen komunikabide
|
batzuk
eta aholkulari batzuk. Betiko binarismo eta heteroarauaren ikuspegitik?
|
|
2018
|
|
|
ez liberal eta ez sozialista askok lotsaizunak estaltzeko zapitxo literario oportuno bat). Komunista
|
batzuk
eta anarkistak eskeman ez baitira erosoegi sartzen, horiek hobe da marjinalak deklaratu. Espainia bat, pentsamendu bat.
|
|
2019
|
|
|
Agerikoa da eztabaida ugari sortu dituztela ezkerreko gobernuen praktika instituzionalen eta herri mugimenduen arteko harremanek. Horixe da artikulu honetan hizpide izango dugun gai nagusia,
|
batzuen
eta besteen arteko harreman sarea aztertu nahi baitugu, ‘gobernu aurrerakoien’ lankidetza esparruen ezinak eta eginak aletuz. Horretarako, Gipuzkoako Foru Aldundian 2011tik 2015era luzatu zen agintaldia dugu aztergai.
|
|
2020
|
|
|
Orain arte, 2000 urtean abiaturik ikusi ohi genuen iturri estatistiko desberdinon ekoizpen maila. Baina aski da bost urteko lagin hori ondorio berberera iristeko, hau da, zein den handia
|
batzuen
eta besteen emaitza desberdintasuna eta, batez ere, beste biekin alderatuz gurea.
|
|
|
|
Batzuek
eta besteek ekoizpenean duten gradua ez da urtero bera, baina kanpokoen esku hartzearen emaitza urtero da handia, ikasmaterialetan ekoizpenaren erditik gorakoa. Hona azken urteotako emaitzak hamar argitaletxe nagusien artean:
|
|
|
hemen badago hizkuntza eredu nazional baterako ahalegin bat. Baina, gero, sartzen zara beste programa
|
batzuetan
eta... kaosa! Kaos probintzianoak, kate nazional batean.
|