|
2000
|
|
|
—Ohoreaz hitz egiterat etorri haiz etxe honetarat, hihaurk ohorea guztiz galdu duanean...? Edo, ba ote da munduan desohore handiagorik handiki
|
bat
neskame urdanga batekin ezkontzea baino. Hoa hemendik lehenbailehen, bastart ingrat hori, ezpata oraintxe bertan hartzea nahi ez baduk eta azala oihal brodatua baino zulatuago uztea!
|
|
|
Haatik, hartan ere ez zuen arrakastarik izan, eta, handik harat, amaren behako urruna gero eta urrunagokoa egin zitzaigun, eta, hala, bertze aldi hartako amaren bertze behako hura oroitzen dut, dolore errabiatu batek errabiatua, noiz eta, kanpoan bazkaltzen ari ginela, osaba Joanikotek ele gozo batzuk eskaini baitzizkion eta begi keinu
|
bat
neskameetarik bati, Maddalen zeritzanari, zeinak, denborarekin, leku berezia hartuko baitzuen osabaren bizitzan eta zeinak baitzekizkien buruz mila kopla eta bertso, kozinari ezelenta izaiteaz gain, zeren eta bere ama zena ere halakoa izan baitzen eta harenganik ikasi baitzituen sukaldearen sekeretu guztiak. Baina, zergatik amaren behako hura:
|
|
|
osaba Joanikot eta Maddalen, Maddalen eta osaba Joanikot! Baina nola izan zitekeen hura, jauntxo
|
bat
neskame batekin...?! Zergatik hartu ote zuen osabak erabaki hura eta zergatik iragan ote zuen marra?
|
|
2006
|
|
|
Desafiatzaile begiratzen dio kamerari. Gaztaro guztia Bilboko handiki etxe
|
batean
neskame igaro ondoren, senargabe bueltatu zen herrira, ezkontzeko nagusiegia zenean. Bittori zen Izagirre jatetxeko sukaldean gidari eta arduraduna, eta gidari direnek duten begiradarekin begiratzen dio kamerari.
|
|
|
Egunez gutxitan ikusten nuen Nerina, eta ikusten nuenean, etorri bezain laster desagertzen zen. Haren egun argiko ibilerek antz gehiago zuten arima herratu
|
batenak
neskame batenak baino. Umberto bisitan etortzen zitzaidanean, ordea, neskak edozein aitzakia baliatzen zuen gu geunden tokira agertzeko, inoiz ez ginen nire gelan egoten, sarrera ondoan zegoen bisitentzako salatxo aterik gabe batean baizik?.
|
|
2008
|
|
|
herriko emakume baten irudia etorri ote zitzaion, Etxebesteko Hildegardarena, adibidez, umetan amaren lagun mina izan zenarena? Zeren emakume hura primeran mintzatzen baitzen gazteleraz, gaztetan hiriko familia aberats eta ezagun
|
batean
neskame aritu ondoren, eta zeren emakume hura erabil baitzezakeen bitarteko, Reginak hormaren beste aldera igarotzeko egin behar zuèn ahaleginean; nola, baina, Hildegarda hirira ezkondua bazegoen. Edo herriko maistra bera erabiliko zuen, zergatik ez?
|
|
|
herriko emakume baten irudia etorri ote zitzaion, Etxebesteko Hildegardarena, adibidez, umetan amaren lagun mina izan zenarena? Zeren emakume hura primeran mintzatzen baitzen gazteleraz, gaztetan hiriko familia aberats eta ezagun
|
batean
neskame aritu ondoren, eta zeren emakume hura erabil baitzezakeen bitarteko, Reginak hormaren beste aldera igarotzeko egin behar zuèn ahaleginean; nola, baina, Hildegarda hirira ezkondua bazegoen. Edo herriko maistra bera erabiliko zuen, zergatik ez?
|
|
2009
|
|
|
Eulalia Ugaldek, Neguriko jauregi
|
batean
neskame aritu ondoren, Angiozar jaioterria (Bergara) gibelean utzi eta Idahora egin zuen, anaiaren albora. Euskal Herriko bizitza gustuko ez, eta Idahoko mendi aldean eraikitako etxalde batera ezkondu zen, ehiztari finaren lanak jorratzera.
|
|
2010
|
|
|
Hasieran, larriminak eragiten zidàn ezinegonari lasaibidea emateko, negar eta negar egin nuen, izebari neure arrazoiak erakusten nizkiola: . Jesusek pobreak maitatzeko agindu zigun, eta zer dago gaizki,
|
bat
neskame batekin maitemintzen bada??;. Ezer ez, erantzun zidan eztiro;. Orduan???, bota nion; eta izebak halaxe esan zidan, bere hizkera berezi hartan, isilune baten ondotik:
|
|
|
Hirurak eramaten ditu ohera, eta denbora gelditzen zaio hirurei iruzur egin eta prostitutekin ibiltzeko, idazteari utzi gabe». Bere nobela
|
bateko
neskame gazte batek, harrituta, galdetzen zuen bezala: «On passe toutes à la casserole?».
|
|
|
Hori da, ziurrenik, Ama Kandidaren merezimenduen artean pisuzkoena. Zazpi ahizpetan zaharrena zen eta ez zuen heziketarik jaso, horrenbestez, Burgosen familia aberats
|
batentzat
neskame lanetan hasi zen. Ama Kandida bere barne beharrak aztertzen ari zen garai hartan, eta Miguel Herranz jeusitaren laguntzarekin bere etorkizuna erlijiora eta heziketara bideratzea erabaki zuen, batez ere emakumeei zuzenduta.
|
|
|
Hasieran, larriminak eragiten zidàn ezinegonari lasaibidea emateko, negar eta negar egin nuen, izebari neure arrazoiak erakusten nizkiola: " Jesusek pobreak maitatzeko agindu zigun, eta zer dago gaizki,
|
bat
neskame batekin maitemintzen bada?";" Ezer ez" erantzun zidan eztiro;" Orduan...?", bota nion; eta izebak halaxe esan zidan, bere hizkera berezi hartan, isilune baten ondotik: " Gizonak, bere buruaren berri jakiteko, hitzak asmatzen ditu, baina hitz bakoitzak du bere marra, beste hitzetatik bereizten duena, gizona beste gizonengandik ere bai.
|
|
2013
|
|
|
Baina ez zion kontatu zenbat kosta zitzaion gazteleraz pentsatzen hastea; jatorri euskalduneko aberats haien neskame izatetik mediku uruguaitar
|
baten
neskame izatera pasatu zela; zenbat negar egin zuen nostalgiagatik; arrotz sentitzen zela dantzaldi dotore haietan eta faltan botatzen zituela Guadalupeko eta San Markoseko erromeriak, batez ere kalejiran hasi eta auskalo nola, baina beti Makariok eta biek katetik askatu eta bakarrik dantzan bukatzen zuten momentu haiek?; tren geltoki baten paretik pasatzen zen bakoitzean Makario ikusten zuela be... Horiek guztiak ziren Makariori gorde beharrekoen zerrenda.
|
|
|
Garro, Mario Garro... Mirandatarren indiano etxean garai
|
batean
neskame aritutako Karmen Garroren senidea, akaso?
|
|
|
Lehengusuek ez zekiten euskaraz. Zekiten pixka
|
bat
neskameak egiten zielako euskaraz, baina gurasoek, nire osaba izebek, euskara zeharo baztertua zuten. Hartu Joaquin Labaien.
|
|
2018
|
|
|
Deklinabidean, Amenduzen testuan bezala, soziatibo deitzen dugunean ki dago, eta ez kin, 1596 urteko mutilareki hitzean eta 1563an jasotako maingueki forman, baina horrekin dago, n eta guzti, 1535eko lekukotasun batean. Bestalde, 1596 urteko justizia auzibidean harengatik aurkitzen dugu Pedro de Ayerra izeneko baten ahotan, baina harrengatik & harengatikan esaldi berean erabili omen zituen Sancho de Aleman delako
|
baten
neskameak (cf. 1 irudia):
|
|
|
—Mutilak komunista bilakatzen ditun eta neskak puta bihurtzen. Hobe huke burges etxe zintzo
|
batean
neskame edo sukaldari sartzea.
|
|
2021
|
|
|
Beste kasu
|
bat
neskame zeuden emakumeena da, herria utzi eta familia aberatsago baten etxean lan egitera hirira joan zirenak. Bide horretatik heldu zen Bilbora Teresa del Bosque Marcos, hamazortzi urte zituela.
|
|
|
Zurrutari eman gabe egiten ausartzen ez zena egiten zuen edanda zegoenean. Aita maite genuen, baina ama langile
|
baten ordez
neskame bat nahi zuen, eta hiru anai arrebok ama babestu genuen. Ez da guztiz amaren alde geundelako, edo ez behintzat ni guztiz amaren alde nengoelako, baina edozeinek ikus zezakeen nork zuen arrazoi.
|
|
2022
|
|
|
Istorio honen aldaera batean bi krida ditu abadeak; haietako batekin Valladolideko zezenketan dagoen bitartean, bigarrenak familiariak askatu ditu etxean, eta" buuffhh, erleumea, urten eutsien lamiak". Sofiren bertsio
|
bateko
neskameak, oso lanpetua zebilen egun batez, familiariak deitu zituen: " Sikieran sorginak baletoz ura altzetako...!" Berehala ageri ziren eta beharra eskatu; bahea eman eta, hartan ere ura ekarri; emakumeak," atzenean, ba, hor ardiak eta eukin asko, esan eutsien ardi lana kapa baltza zurituteko; eta baltza ezin zuritu, aburritu eskapatu ei eudien".
|
|
|
Aitona une hartan etxeko atarian egongo zen ziurrenik, herriko elizako leiho gorrikarei so, begiak txilotuta, feltrozko botekin lurrari kolpeak emanez eta neskame morroiekin solasean. Txintxirrina gerrian lotuta darama; eskuak elkarren aurka astinduz, hotzak uzkurtuta dago, eta agure irribarre
|
batekin
neskameari edo sukaldariari ipurdian atximurka egiten dio.
|
|
2023
|
|
|
Gure ama ere ikuspegi horretakoa zuan, beti pentsatu izan dudan arren gurean ama zela prakak soinean zituena. Gaztetan, Goierri aldetik esku hutsik etorri zenean Bidaso bazterrera, Irun erdialdeko etxe
|
batean
neskame lanetan ibilia bazen ere, lana utzi zian aitarekin ezkondu eta haren familiaren baserrira aldatu zenean. Ez zian askorik aipa  tzen neskame ibilitako aldi laburra, baina gogoratzen diat nola esaten zidaan, Garbiñe, emakume euskaldun zintzoân eâittekoa den esposatu, umeâk eâuki ta etxea zaintzea.
|
|
|
Beharrak bultzaturik, haurrak oso adin txikian hasten ziren lanean; beste etxe handiago
|
batean
neskame/ neskato neskak eta mutilak morroi/ mutil/ mitil, sehi (L, BN, Z), otsein (B), mirabe, kriau (B, G), mixkandi/ miskandi (Z) lanean hasten ziren haur ugari, maiz hamar urte bete gabe. Neguan bakarrik ibiltzen zirenak negu mutil (Oñati G) ziren, ardi lanetan bakarrik artzai morroi eta haurrekin neskak haurtzainak (G, N, BN)/ seintzainak (B).
|