|
2000
|
|
|
Hori beste kontu bat da, zeren garai batean Txiki Benegasek esan ohi zuen bezala «si algun dia toman la decision de dejarlo, habra que ver como se viste el muñeco». Kasu honetan, badirudi erabakiaren eszenifikazioa ETAk prozesu politikoaren garapenari lotu diola, eta, beraz, eskema hori aldatzen ez den neurrian, erakunde armatuaren desagerpena inkognita
|
baten
munduan mantenduko da.
|
|
|
Gaur egun gezurra dirudi ere lehiara ohitu gabea naiz eta behin honetaraz gero ez al gara jarriko. Jakinaren gainean izanda ere aurreko
|
batean
mundu honetako eta Nafarroa eta Donostiako pipermin onenak ekoizten diren errio erriberak dituen Usurbilgo hamaika baserritako piperren artean onenak zeintzuk ziren erabaki behar zuen epaimahaikide izatera deitu ninduten. Nahi gabe ere kristau kutsuadura gutxiena uste dugunean azaleratzen da eta pipermina gurtzen dudan eran gurtzen dudanez, baserritarren lanaren emaitzak aparteko majeran jaten emateko modukoa den nire minaren ahosabaiaren arabera sailkatzera bezatu nintzen.
|
|
|
Unea historikoa da gaueko txangozalea estatu kolpe batezari delako gogoetan, gerra zibilaz, Erromaren konkistaz eta mundua mendean hartzeaz.Historikoa da, Zesarrek hori dena egiteko proiektua duelako, hori guztia oraindiketorkizunean baitago. Aipatu gertaera ez litzateke historikoa, etorkizunaren presentziaerreal
|
bat
mundu errealean ez balego, aurrenik, Zesarren buruan?. Orainaldiahistorikoa da etorkizunari dagokiolako, etorkizunaren mendean dagoelako zelanbait. Zesar txango dabil etorkizunari buruz ari delako hausnarrean?.
|
|
|
Sentsualitatez irakurri zuen: " Hona hemen denetarik izan den gizona, bene benetako gizasemea, zintzilik duen bekatu
|
baten bizkar
mundu ororen irainak eta mespretxuak eta barre algara lizunak eraman behar izan dituena. Hona hemen ba  tzuen ezina eta besteen inbidia, eta emakume guztion gozagune azkena.
|
|
|
Neurathek zalantzak izan zituen Carnapen ahalegin logiko matematikoez, Neurathen ustez horrelako ikusmolde
|
batek
munduaren irudi hertsiegia eta sinplista erakarriko baitzuen. Erkenntnis aldizkarian izandako lehenengo parte hartzean," Wege der wissenschaftlichen Weltauffasung" [Munduko ikusmolde zientifikoaren formak] artikulua aurkeztuz128, Neurathek Vienako Zirkuluaren joerarekin bat ez zetorren zientziaren arazoei buruzko ikuspegi historikoa zirriborratu zuen.
|
|
|
Vienako Zirkuluko partaideek horrenbeste azpimarratzeak badirudi azalpen pragmatiko bat izan dezakeela: esate baterako, Wittgensteinen idazkiaren gune ilun asko argitzeko balio zezakeelako, batik
|
bat
mundua eta proposizioa —pentsamendua— erlazionatzeko erabiltzen zituen tesi epistemologikoek —batez ere aipaturiko 2.222 eta 2.223— zalantza ugari aurkezten baitzituzten. Wittgensteinek Kanti emandako biraren bitartez —’zer ezagutu dezaket? ’ galdera kantiar nagusitik ‘zer esan dezaket? ’ galdera berrirantz etortzerakoan—, filosofia hizkuntzaren sareetan harrapatuta geratzen dela adierazten zigun austriarrak.
|
|
|
Nire irudikapena hurrengo metaforaren bidez bakarrik deskriba dezaket: gizon batek benetako etika liburua izango litzatekeen etika liburu bat idatzi balu, liburu honek eztanda
|
batean
munduko gainerako liburu guztiak suntsituko lituzke. Gure hitzak, zientziaren baitan bezala erabilita, esanahia eta zentzua, esanahi eta zentzu naturalak, eraman eta edukitzeko ontziak baino ez dira.
|
|
|
1929an emandako Etikari buruzko hitzaldian ere ideia bera errepikatuko digu: gizon batek benetako etika liburua izango litzatekeen etika liburu bat idatzi balu, liburu honek eztanda
|
batean
munduko gainerako liburu guztiak suntsituko lituzke. Baina eztanda etikoa ez zaigu maiz gertatzen.
|
|
2001
|
|
|
" Egunen
|
batean
mundua lehunagoa eginen da gure inguruan eta nahinorantza abiatuko gara nahieran eta hamaika urteren ondoren lehenengoz gorrotoaren gortesiaz diosala eginen diegu gartzelan utziko ditugun funtzionarioei" (GP, 109)
|
|
|
Gure eguneroko bizitzan Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala ezartzea erabakigarria da: hori sinisten dugun unean, mundua alda liteke eta beste era
|
bateko
mundua eskaini ahal izango diegu gure seme alabei.
|
|
|
Euskal Herrian emazteek idatziriko literaturari lekua onartzen baldin bazaio, horrek erran nahiko du, literaturaren kontzeptua bere osotasunean aldaturik kausituko dela; orduan, edozein izanik izkiriatzailea, liburua bere edukiaren balioazjujatuko da, eta emazteena ez bakarrik urrikiz, mespetxuz edo ixilkeriaz tratatuko.Aitaren itxura mitikoaz gerizaturiko sozietate
|
batetik
munduaren ikusmoldeenugaritasuna baietsiko duen eremu irekiago bat date orduan euskal kultura: balizkoahalmen literario (hizkuntzen aldetik ere) guztien biltoki eta garatoki.
|
|
|
– Bada herri txiki
|
bat
munduaren ertz batean datzana. Imagina ezazu herri hau gurdi hegadun bat balitz bezala.
|
|
|
Aldi
|
batez
mundura neskatxak bakarrik ekartzen zituen etxekoandrea gaizki hartua, zapuztua edo hila izaten zen.
|
|
|
Gu, gainera, jakintza hutsaren eta soilaren premia larrian gara, haren fruituak ezagutzen baititugu hura bera baino areago. Eta jakintzak darama batik
|
bat
mundua dabilen bideetatik. Onak nahiz kaltegarriak izan, nekez aldatuko ditu inork egungo egunean.
|
|
|
Lehenik, eztabaida baten baitan eta eztabaidaren baitatik sortzen da: pentsalaria ez da bere buruarekin duen bakarrizketa
|
bati esker
munduaz jabetzen, teoria alternatiboekin duen eztabaida bati esker baizik; filosofia elkarrizketa bat da. Eta lorpen hori eskuratzeko baldintza batzuk bete behar dira, eztabaida orok ez baitu ezagutzara bideratzen.
|
|
2002
|
|
|
Euskal talde aeronautiko berriak, zeinek Bilbon jarri baitu egoitza soziala, negozioaren %20 kalkulatu du produkzio militarreko jardueretan eta %80 produkzio zibilekoetan. Gogoan izan behar da, azken urte hauetan behera egin duela jarduera aeronautiko zibilak, eta, aitzitik, gora egin duela helburu militarreko jarduera aeroespazialak, batik
|
bat
munduko gobernu guztien defentsako planei esker, baina, bereziki, Ipar Amerikako gobernuaren defentsako egitasmoengatik.
|
|
|
Gauzak horrela, begiak behartu behar baditu ere, zentzumenak erne eduki ditu «Letra txikiaz bada ere» poema bilduman adierazten dena bereganatu nahi duen orok, letra arruntaz ematen zaion mezua borobiltzen duten txikitasun horietara jarriz. Joan Mari Irigoien ez datorrelako
|
bat
munduko izugarrikerien aurrean burua harrien azpian ezkutatzen dutenekin, ostruken antzera, eta are gutxiago beste aldera so egiten dutenekin. Izan ere, Joan Mari Irigoieni ez zaio zorion bigunik interesatzen, izugarrikeria guztiak aintzakotzat harturik eraiki nahi ditu bere esperantzak.
|
|
|
Euskal Herriko makina tresnaren sektoreko arduradunen ustez, nazioarteko feria horretan azaldu behar dute Amerikako Estatu Batuetako eta gainerako merkatuak berriro onera datozen seinaleak, zein, bestalde, behar beharrezko baitituzte, neurri handi
|
batean
munduko herrialdeetara produktuak esportatzetik bizi direnez gero. Alde horretatik, nahiz eta iazkoan salmentak barruko merkatuan jaitsi gehien, egia da, halaber, kanpoko hiru MAKINA TRESNAK
|
|
|
Neurri batean jolasa da, beste neurri
|
batean
mundua ikusteko gauza bat, gauza asko da niretzat.
|
|
|
Horrekin guztiarekin batera, eleberriaren literatur edo kultur erreferentziek (liburuaren entziklopediak, Ecok esango lukeen bezala) garaiko poetika eta pentsamendu korronteei egiten diete erreferentzia: Gauguin (65), Kafka eta Amiel (74), Gide (89), Valéry (115), San Agustin (123), Unamuno (131), Lizardi (132), etab. Horizonte literario hori guztia eleberriaren modernitatearen adibidea da, beste garai
|
bateko
mundu idilikoetatik urrun, mundu hurbilago, sinesgarri eta, jakina, batere manierista ez dena erakusten baitigu.
|
|
|
Bere boterea hain da handia, hein
|
batean
mundua aldatzeko ere aukera dauka.
|
|
|
Telegrafoak inauguratu du aro berria; gerora etorri dira zinema, irratia, telefonoa, telebista... Jada, elektrizitateari esker, komunikazioaren oralitatea, paralengoaia, kinesia, irudia eta elea batera igor daitezke berehalako
|
batean
munduaren edozein bazterretara. Aro zibernetikoak sareartean integratu gaitu; gaur egun, haren menpekoak dira giza harreman komunikatiboak oro:
|
|
|
Masei zuzendutako informazioa harreman zuzenean dago teknologiarekin. Esan gura baita, ezinezkoa da pentsatzea informazio item
|
bat
mundu osoaren eskuetara hel daitekeenik, teknologia komunikatiboen konkurrentzia barik. Masa komunikazioa mediatua da, lehen lehenik, teknologiak berak mediatua (prentsak, irratiak, telebistak, sareak?).
|
|
|
Geltokiko sarreraren ondoan kiosko
|
batek
munduko gertaerak ematen zituen egunkari berdinetan, gertaera berdinak balira bezala. Ez zegoen zorioneko museoaren aipamenik.
|
|
2003
|
|
|
Humanismo klasikoak beti aholkatu izan du halako distantzia dandy
|
bat
munduko gorabeherei aurre egiteko," ez tontotasunezko indiferenzia batez, baiñan arima libro eta kreaturetarik laxatuaren pribilejio berezi batez", Chourioren itzulpen batek zioen bezala.
|
|
|
Kristoren pretentsioa iruditzen zait. Poeta
|
batek
mundua liburu baten bitartez aldatu nahi baldin badu, handiuste eta inozoa da. Liburu batek ez du mundua aldatuko.
|
|
|
Ez dakit, baina seguru nago; olerkaria izan behar gauez hor egoteko, itsasadarrari begira, kale argiek itxura emandako hiriak zer barneratzen dion ezagutu nahian. Bai, nik badazagut sentsazio hori, arrazoi argirik gabe bihotza taupa hasten zaizunean; une
|
batez
mundu osoa besarkatu nahi duzu jarraian zakarrontzira bota nahi izateko. Gizadiaren handitasuna ikusi orduko, horren atzetik zakartasuna agertzen delarik, are handiago.
|
|
|
Biologoen iritziz, Afrikako naturaren kontserbazioaren aurkikuntza garrantzitsu eta harrigarriena da. Benetako aurkikuntza
|
bat
munduko gizarte zientifikoarentzat eta porrot bat 1995ean erabat desagertutako espeziea zela iragarri zutenentzat; zehazki, Cambridgeko Unibertsitatea eta Londresko Errege Gizarte Geografikoa. Vicente Urios Moliner irakasleak, proiektuaren zuzendariak eta Alacanteko Unibertsitateko Biodibertsitatearen Zentro Iberoamerikarreko (CIBIO) kideak, adierazi duenez, “aztarnak lortu ditugu, eta badakigu seguru daudela”.
|
|
|
Ikertzaile italiar talde
|
batek
munduko lehen zaldia klonatzea lortu du
|
|
|
“Prometea” izeneko behor
|
bat
munduko lehen zaldi klonatu bihurtu da, atzo zientzialari talde italiar batek egindako iragarkiaren arabera. Zientzialariek azaldu zuten animaliaren enbrioia amari erauzitako zelulen bidez lortu zela.
|
|
|
Konferentzian parte hartuko duten herrialde eta erakunde multinazionalek 27.000 milioi dolar inguruko ekarpen globala emateko konpromisoa hartu dute, Munduko Bankuak herrialdearen berreraikuntza finantzatzeko beharrezkotzat jotzen dituen 55.000 milioien erdia. Iraken dauden Espainiako GKEetako
|
bat
Munduko Medikuak da. Irakeko okupazioa sustatu zuten herrialdeek berreraiki behar dute, eta hori “zabalago” ulertu behar da, ez bakarrik petrolio azpiegituretan, baizik eta suntsitutako gizarte sarea eta oinarrizko sistema nazionalak berregin behar dira.
|
|
|
Egunkari berriak dauzka erantzun guztiak. Ez da izango beste egunkari
|
bat
munduan gizarte baten irudia hobeto isladatuko duenik, hau baino. Etorkizuna guri begira jarri zaigu, gure jokabidea aztertzen.
|
|
|
Askotan. Baina, gizakien berezko joera trenak maitatzea den arren, bada trenak gorroto dituen pertsona multzo
|
bat
munduan. Eta trenak gorrotatzeko arrazoia izan daiteke trenak izeko bat harrapatu ziela behin.
|
|
|
Narziso Balentziaga euskal pintoreak, Manuelamendi ontzian erbestera zihoala, kubiertara igo eta itsasoari begira Arroako baserriko idi parea pintatzen zuen. Gure idazleak ere, itsasoari begira mahastiak dituen herrixka batera itzuli nahi du –jarraitu zuen ikerlariak eta, mahai gainean zuen haren liburuetako bat irekiz, pasarte luze bat irakurri zigun, non zurtoin bihurrituen eta mahats hosto handien artean ezkutaturik orduak egiten dituen mutiko bakarti
|
baten
mundua deskribatzen duen, ezer berezirik ez, ezer frogagarririk ez behintzat, denoi gustatu izan baitzaigu txikitan mundua ezkutaleku batetik begiratzea.
|
|
|
Mende laurdena joan da dagoeneko eta joerak oso dira argiak.
|
Batetik
mundu diglosikoa abiatu da, bestetik euskarazko hedabideak. Bakoitzak bere ezaugarriak ditu.
|
|
|
Bera da orain, aitak atzerritarrenkanposantuan behiala amestutako bakean, bisitarion bisitak hartzen dituena, hainbat izen ilustre ren laguntasunean. Kanposantutxo txukun hau, metroko Piramide estazio ondoan, oroipen literarioz betea, bidaiarien museo edo eskola bat bezala da, XIX. mende erromantikoa nola hasi den eztanda
|
batekin
mundu berri bila ikus/ ikasteko hilobion historietan. Erromako trafikotik bi pausora, isiltasunean ordu batzuk pasatzeko ideala.
|
|
2004
|
|
|
Kaleetan ere monje askotxo ikus daiteke. Eta Bhutanen beste bereizgarri
|
bat
munduan beste inon ez dauden moja budisten eskolak dira. Budismoa airean dagoen zerbait da, eta gainera airean dagoen espiritualtasun hori politikara eramaten saiatu dira bhutandarrak.
|
|
|
Haur
|
bat
mundura jaio dela esaten da, baina zu jaio zinen lekua mundutik urruti zegoen.
|
|
|
Estatu hizkuntza ofizialen ekoizpen historiko hau, aldi berean, herri mintzaira gehienen galbidea izan da. Haien jaiotzak (berrehun
|
bat
munduan) hauen (sei mila inguru) urkamendia eragin du, giza historian parerik izan ez duen etnozidioan eta/ edo genozidioan.
|
|
|
Politikako eta arteko abangoardiak XIX. mendeko azkenaldian bateratu ziren, nahiz ondoren, modernismo erradikalaren lehenengo fasean banandu. Azkenik, berriz egin zuten
|
bat
Mundu Gerra eta Urriko Iraultzaren garaian. Sozialismoak berebiziko eragina izan zuen Arts and Crafts mugimendu britainiarrean, gero Art Nouveau n, eta aurrerago, arkitektura modernista eta inpresionismoaren ondorengo abangoardian.
|
|
|
Edozein errealitate aztertzean, ezaguera modu
|
batek
munduaren ikuspegiberezi bat du oinarri. Horrela, ekonomia aztertzean zientzia ekonomikoak eremunduaren ikuspegi berezi bat du oinarri (aurrerago argudiatuko dugu gehiagoaurreiritzi hori).
|
|
|
Dena den, Platonek aurretik sentibera eta adigarria bereizi ditu, eta orain hori hautsinahi du. Nonbait badago mendekotasun erlazio
|
bat
mundu honetan. Hura, partizipazioa, da, metesis delakoa.
|
|
|
“Zure posta elektronikoa betiko egon daitekeela ideia da” esan zuen Wayne Rosing ek, Mountain View (Kalifornia) konpainiako ingeniaritzako lehendakariordeak. “Gure misioaren zati
|
bat
munduko informazio guztia antolatu eta aurkeztea da, eta posta elektronikoa gaur egun ondo antolatuta ez dagoen informazio horren zati bat da”, gehitu zuen. Web postaren zerbitzu berri horren hobekuntzen artean, azpimarratu behar da posta elektronikoaren antolamendua ez dela egiten erabiltzaileak sortutako karpeten bidez, baizik eta, batez ere, posta elektronikoaren edukiaren arabera.
|
|
|
Golden Delicious: jatorri amerikarreko barietatea, handienetako
|
bat
mundu osoan landuak. Azal hori berdexka du, eta txikiak ditu lentizela izeneko puntu ilunak, arnas organoak.
|
|
|
Platerik onenetako batzuk Amazonasko sukaldaritza honetako ohiko jakiak hain jatorrizkoak diren haragiekin egiten dira Jasokundearen antzera, kaiman bat hiru metroko luzera eta dortokakoa izan ditzake. Artean arrainek idi errege eta “piracucu” nabarmentzen dituzte, handienetako
|
bat
munduko ur gezako arrainak. Gastronomiaren beste oinarrietako bat indigenen fruta exotikoak dira, zapore finekoak eta itxura onekoak.
|
|
|
Bigarrenean berriz, Akapulkorako bidea hartuko dute. Akalpukoko hotel
|
batean
Munduko Mus Txapelketa egingo da eta Atxabaltako orkestrak kontzertu bat eskaintzeaz gain txapelketako giroa alaituko du pasakalle eta euskal kantak joaz.
|
|
|
Horra hor liferentzia ttipi bat. Matematikeraz, ba dugu hor hizkuntzen arteko desberdintasun diferentzial
|
bat
munduaren ikuskeraz.
|
|
|
Eta erabagi joan segidu egin behar eutsala txoriari, ezin zala ibili txori
|
bat
mundutik ume begiakaz, tristezia zabaltzen munduko tribuetan.
|
|
|
Horrela ez da bakarrik eskainiko naturaren azalpen logikoa, baizik eta Jainkoarengan mundu fisikoaren sortzailea eta iraunarazlea ikusiko du. Dena dela, ez du ematen gauza bera denik esatea munduaren oinarrizko ezaugarriak, ezaugarri logikoak, hauek eta besteak direla edo esatea badela subjektu sortzaile
|
bat
mundu horretatik kanpo dagoena eta bera sortu eta iraunarazten duena. Kontua zaildu egiten da hemen, alde batetik, sortzeko indar hori naturatik at jartzen delako, ez delako naturaren beraren ezaugarria; baina, bestetik, naturaren baitan errua, hutsa, egon daitekeelako susmoa baino gehiago segurtasuna erakusten duelako eta honek bilduko lukeelako natura ez litzatekeela betegina izango eta, oraindik arriskutsuagoa dena, Jainkoaren ahaltasuna bera ere arriskuan legokeelako, gai akastun baten sortzailea izango litzatekeela-eta.
|
|
|
Demagun pertsona orojakile
|
batek
munduko gauza (objektu, pertsona...) eta gertakari guztien (pertsonen gogo egoera guztiak barne) berri ematen duela liburu batean. Balizko liburu horrek" munduko deskribapen osoa edukiko luke", eta horrenbestez" zientzi egiazko proposizio guztiak eta balio judizio erlatibo guztiak" ere, baina ez luke" judizio etiko deitzen dugun ezer edukiko, ezta halako judiziorik inplikatuko duen ezertxo ere".
|
|
|
Honela diosku aipatu obraren lehenengo kapituluaren hasieran bertan: " Inongo murrizketarik gabe ontzat har daitekeen ezer ezin da pentsatu munduaren barruan, ez eta azken
|
batean
mundutik kanpo ere, borondate on bat izan ezik" (A 1= Ak IV 393; azpimarra Kantena da). Talentu, bertute eta fortunaren dohainak oro oso onak izan arren, kaltegarri eta are gaizto bilaka daitezke borondate txar baten esku, ohartarazten digu jarraian filosofoak.
|
|
|
Nietzsche" egungo munduaz" ari zen goragoko pasartea idatzi zuenean. Propedeutika bat proposatzen digu filosofoak, baldintza sine qua non
|
bat
munduaren eta gizakiaren benetako balioa (k) ediren ahal izateko. Heteronomoki ezarritako balioei egin beharreko kritika zorrotza dakarkeen zentzugabetasunezko sentimendua ez da behin betiko eta irteerarik gabeko gogo egoera bat," bitarteko egoera bat baizik", Nietzschek berak nabarmendu zuenez.
|
|
|
Zilarrezko kate eta lauburuaren su zuria nabaritu zuen, lepotik behera zakileraino hedatzen. Bat zen lurrarekin,
|
bat
munduarekin, bat Euskal Herriarekin. Esti estutu eta iluntasunean barneratu ziren.
|
|
2005
|
|
|
15 Txikitatik izan dut parte hartzeko ametsa. Sukaldaritzan hasi, aurka apurka aurrera egin, eta urratsak egin ahala helburuak jartzen dituzuâ? ¦ eta nire kasuan helburuotako
|
bat
munduko txapelketa honetan parte hartzea izan da. Paul Bocusek sortu zuen sasoian sasoiko sukaldaritza orain hainbat urte, eta harrezkero hainbat sukaldari izan gara haren urratsei jarraitu nahian.
|
|
|
JAMAn argitaratutako azterlan
|
batek
munduko argaltzeko lau dieta ezagunenak konparatzen ditu
|
|
|
Horregatik guztiagatik, gero eta ahots gehiagok ohartarazten dute gero eta urriagoa eta biziagoa den baliabide baten arriskuen berri. Baliabide horrek nazioarteko tentsio eta gatazka belikoak eragingo ditu, eta, beraz, instantzia independente
|
batek
munduko energia banaketa kontrolatzea eskatzen dute. Energia modu berriak eskatzen dituzte Beraz, zientzialariek premiazkoa dute energia mota berri eta anitzetaranzko trantsizio progresiboa prestatzeko.
|
|
|
Haragiaren, esnearen edo arrautzen proteinek odolaz bestelako hogei bat aminoazido ematen dituzte, osasunaren aldeko funtzio metabolikoetan parte hartzen duten aminoazidoak. Hala ere, aminoazido horietako
|
bat
mundu erdiko kardiologoek desegin dute eta arrisku kardiobaskularreko faktore independentea da: homozisteina.
|
|
|
Horixe aldarrikatu zuen atzo José Montilla Industria, Turismo eta Merkataritza ministroak, jarduera hori suspertzeko onartu duen neurri sorta baten aurkezpenean, duela urte batzuetatik hona moteltze zantzuak edo atzerako baititu. Uda hasi aurretik, Ministroen Kontseiluaren ohiko asteroko bilerak ia modu monografikoan jardun zuen turismoaren egoera, haren etorkizuneko aukerak eta ekonomiarako funtsezkoa den arlo
|
batean
mundu lidergoari eusteko beharrezko estrategia aztertzen. Lehen lehendakariordeak, María Teresa Fernández de la Vegak, nabarmendu zuen sektorea “etengabe hazten” ari dela, nahiz eta esan zuen “ezin dela atsegin eman”.
|
|
|
Urte berriaren hasierarako opari praktiko bat, zalantzarik gabe, egutegi ona da. Amnistia Internazionalak bi ditu, zein ikusgarriago,
|
bata
mundu osoko emakumeen argazkiekin eta bestea Contact Press agentziak emandako argazkiekin, tolerantzia edo bakea bezalako balioak transmititzen dituztenak. Biek 12 euro balio dute, giza eskubideen aldeko erakunde honen 2006ko agendak bezala.
|
|
|
Ikusi dituzu lehen mukizu horiek. Baina bitartean badago hacker sare
|
bat
munduan, lan ezkutua egiten duena. Ni neu horregatik sartu nintzen.
|
|
|
Ziur dakit... Halako
|
batez
munduaz osotara etsi baldin baduzu, tziauri nigana; eta hitz bakar hau igor iezadazu: " Moulleau".
|
|
|
Baina gero eta mundukoagoak garen neurrian, munduaren olatuak gero eta azkarrago hartzeko gai ere bagara. Euskarak, gure kulturak, gure herriak, badute leku
|
bat
mundu digital berri honetan. Gutxi batzuen lanari esker, euskara lehen 40 hizkuntzen artean da Interneten.
|
|
|
Azken finean honek, ikusi bezala," subjektibitatetik objektibitaterako igarotzea ematen deneko puntu nagusia" 121 osatzen du. Hizkuntzarik gabe ezinezkoa da pertsona
|
batek
munduaren perspektiba propio bat edukitzea, ezta bertan sakontzea edo berau zabaltzea ere. Era honetan azaltzen du Humboldtek hau:
|
|
|
Negu hartan elurra egin zuen nasaiki, bazterrak mantal lodi batez estaliz. Auzo
|
batek
mundua utzi zuen. Hil jarraigo iluna bidean pasatzen segitu zuelakoaz bakarrik oroitzen zen Graxi:
|
|
2006
|
|
|
Chomsky, Michael Moore, eta hainbat jende mugitzea munduan zehar. Baina hortik argazkilari batek pentsatzea irudi
|
batek
mundua alda dezakeela... hori pretentsio gehiegitxo iruditzen zait. Askotan errealitate baten irudirik okerrenak ikusita ere gauzek berdin berdin jarraitzen dute, edo igoal okerrago.
|
|
|
Uste dut baietz, nortasun bat behar da, espazio
|
bat
munduan. Ohiturak, mintzairak, jendea...
|
|
|
Erantzunaren parte handi
|
bat
Munduko Bankuak eman dezake, bere buruan George W. Bush AEBetako lehendakariak ipinita 2005etik Paul Wolfowitz neokontserbadorea daukanak.
|
|
|
Ez gara errealitatea puzten ari. Iaz, aldizkari japoniar
|
batek
munduko jatetxe onenen zerrenda egin zuen, eta Mugaritz 10 lehenengoen artean sailkatu zuen. Aizpitarteko haitzuloen inguruko txangoa bazkari on batekin amaitu nahi duenak, aukera paregabeak ditu inguruan.
|
|
|
Jarri dezagun hori neurrian: ezin dugu pentsatu euskarazko liburu
|
bati
mundu mailako promozioa egin behar zaionik, baina ezin zaio hiri baten mailako promozioa egin. Ez da, ahal dela, euskal komunitatearen promozioa egin behar, etxean oihartzuna izatea nahi badugu.
|
|
|
Etnozentrikoa eta klasista. Mendebaldeko sektore batzuen (klase ertainekoen) balioak ordezkatzen dituen ideia sistema
|
bat
mundu osora zabaltzen da zientziarenbidez, guztiontzako egokiena bailitzan eta beste emakumeen esperientziak etaerrealitateak kontuan hartu gabe. Hedatze horretan biomedikuntzako eta psikologiako profesionalek dute berebiziko papera, baina mota guztietako eragileekhartzen dute parte, osasun langileek, psikologoek, gizarte langileek, politikariek, kazetariek... kontzienteak izan gabe askotan.
|
|
|
Gurasotasun homoparentalen aurkakoek diote sexu bereko bi pertsonekezingo dutela sekulan biologikoki haur
|
bat
mundura ekarri, ondorioz, bakoitzari, legozkiokeen, rolak (ama= rol femeninoa, aita= rol maskulinoa) dituztegaratu familian, horretarako guraso homosexualak gai ez direlako, ez teorian, eztapraktikan ere.
|
|
|
d. Oinarrizko beste irizpide
|
bat
munduaren gaineko irudien arrazionalizazio gradua neurtzeko: balio esfera ezberdinen bereizketa.
|
|
|
Jakina, funtzionamendua ez da mekanikoa, elektronikoa baizik. Orain, automobilaren argiztapenaren multinazional ezagun
|
batek
munduko bihurguneetako argiaren lehen kita jaurti du, eta ibilgailu guztietan instala daiteke. Gurutzatze argia konektatuta dagoenean, bihurgune argia atzerapenik gabe aktibatzen da, 40 km/ h baino abiadura txikiagoan kurba batetik zirkulatzean keinukariari edo automatikoki eragiten zaionean.
|
|
|
2003an, birus horren epidemia
|
batek
munduko 32 herrialde eta eskualdetan izan zuen eragina
|
|
|
Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO) uste du beharrezkoa dela Iraultza Berde berri
|
bat
munduko biztanleria elikatzeko, eta, aldi berean, ingurumena eta baliabide naturalak kontserbatzen direla.
|
|
|
entretenitzeaz gain, ikasten dituzten jarduerak programa ditzakete eta hauek dira: Haurrei aukera ematea izan liteke jarduera
|
bat
munduko hainbat herrialdetako gastronomiaz gozatzeko eskolako jantokian bertan, eta bereziki ikasle gehien dituzten herrialdeak. Praktika hori dagoeneko abian da herrialdeko ikastetxe batzuetan oso balorazio positiboa lortuz.
|
|
|
Talde ekologista estatubatuar
|
batek
munduko hamar leku poluituenen zerrenda egin du
|
|
|
" Hala da ohitura", erantsi du nire harridura aurpegia ikusita. Semea alaba ez ametsen abiapuntu duten ohiturak, garai
|
batean
munduko gizonik eredugarriena izan zen enpresaburu bizkaitarrak aspaldi emandako erantzuna dakar gogora:
|
|
|
Alice mundu miresgarri batera jausi da. Bat
|
batean
mundu berri batean bizitzea suertatu zaio eta ez ditu hango legeak ezagutzen. Baina horrela egokitu zaio, berak ez du eskatu han egotea.
|
|
|
Telefono dei
|
batek
mundua hankaz gora jarri zion duela zortzi egun. Ez daki bederatzi diren ere, denboraren neurria galdua baitu ordutik, baina unea grabatuta geratu zaio buruan. Kalean doa eta telefonoaren beste aldeko ahotsa tiro bat legez sartu zaio sabeleraino.
|
|
|
Anek sukaldeko mahaiari heldu behar izan zion zutik irauteko. Une amaiezin
|
batez
mundua urrundu egin zen, berekin eramanez kolore guztiak. Hala egon zen tarte luze batez, mahai ertzari heldu eta begiak egunkariko orrialdeari josita.
|
|
|
" Nolako ikuskizuna gizon haiek ikustea!", esaten zion osabak," zaldi gainean kasakak airean eta ezpatak eskuetan turkoen aurka trostan amildu zirenean. Pertsona
|
batek
munduan izan dezakeen ikuskizun ederrena izan behar zuen inola ere husar haiek ikustea".
|
|
|
barne arazokoek bere ikerkuntza metodoetan aurkitutako irregulartasun batzuez hitz egiten zuten batzuek; beste batzuek, ordea, Edurneren joera mistiko gero eta agerikoek komisarian eragiten zuten mesfidantzaz eta ezinegonaz; azkenik, egon zen droga kontu ilunen bat aipatu zuenik. Zalaparta ez zen handia izan, kanpotik begiratuta, baina hura bezalako komisaria
|
bateko
mundu txikian gertatutakoa lurrikara baten modukoa izan zen. Bestalde, Pertsona Desagertuen sailaren eraginkortasuna ehuneko hirurogeian jaitsi zen, poliziaren hurrengo urtekariak aitortzen zuen moduan.
|
|
|
Historikoa da, Zesarrek hori dena egiteko proiektua duelako, hori guztia oraindik etorkizunean baitago. Aipatu gertaera ez litzateke historikoa, ez balego etorkizunaren presentzia erreal
|
bat
mundu errealean —aurrenik, Zesarren buruan. Orainaldia historikoa da etorkizunari dagokiolako, etorkizunaren mendean dagoelako zelanbait —Zesar txango dabil etorkizunari buruz ari delako hausnarrean.
|
|
|
Iluntzean jendea trenean, autobusean, autoan, oinez, etxera erretiratzen da, eguna hiltzeko lana bete ondoren. Nor bere etxera doa, nor bere lekura, nork bere lekua baitu, bere berea, leku
|
bat
munduan.
|
|
|
eta perfekzio guztiak eman nizkion neska
|
bat
munduan
|
|
|
zertarako haur berri
|
bat
mundura?
|
|
|
zertarako haur berri
|
bat
mundura?
|
|
|
zertarako haur berri
|
bat
mundura?
|
|
2007
|
|
|
Herrialde gutxi batzuk bakarrik hartuz gero, ez du prezio biziegia baina patente
|
bat
mundu osorako babestea, Europan, 40.000 euro kosta daiteke, batez beste.
|
|
|
armen butin edo trofeo baten gainean eserita, buruan kaskoa eta eskuinean aginte makila, begirada tinko, amazonaren janzkera eta plantan, bakearen begirale, abisu bat herri garaituei. Ostia-ko Foro aurrietan tenplu bat dago Erromari eta Augustori; museoan dago hango Roma Victoria-ren estatua, hanka
|
bat
mundu menderatuaren gainean jarria, garaile: Erroma, lurbiraren nagusi (keinu oriental bat hau, menperatuari gainean hanka jartzea, mendebaleko ikonografiak aski berandu bakarrik ikasi duena).
|
|
|
Bere misioa bete duen orduko, haatik, izpiritu unibertsalak hurrengo lan logikorako beste herri bat hautatuko du, bere Volksgeistagatik lan horretarakoxe egokitzen dena, eta bere egitekoa betegina duen hark, itzali eta herri buruzagi berriari serbitzeko baino ez du zuzentasunik. Historian behin bakarrik izan daiteke herri
|
bat
munduan argizuzia (historiaren marjinetako herriak behin ere ez!), gero ilunpean geratuko da betiko. Ez dago bigarren apogeorik580 Izan ere, izpirituaren alderdi ezberdinak gauzatzeko prozesuan baliabideak baino ez direlarik herriak, alderdi bat gauzatzeko bere Volksgeistaren egokitasunagatixe hautatua izan zenak, behin hori historian gauzatua izanez gero, emana eta agortua du, zertarako ere zegoen egokitua izpirituarentzat; izpirituak, historiak?
|
|
|
Lirikak ez bezala, epikak, herri izpirituaren osotasuna? bere jardunean eta izanean erakusten du(, die Totalität des Volksgeistes?) 610 Epopeian nazio
|
baten
mundu osoa ikuskizun bihurtzen da, era poetikoan, hots, figura batean indibiduatua eta ekinean: giza izpirituaren goi behe sakonenen kontzientzia erlijiosoa bezalaxe eguneroko existentzia, bizitza politikoa bezala etxetiarra, eguneroko bizierako premiak eta gozamenak611 Herri handi bakoitzak, bere izpiritua legez, bere epopeia dauka, hor bere jatorrizko izpiritua molduratua gelditu baita betiko.
|
|
|
Nola igarri Parlamentu bat, Gobernu bat, zertan erreala den ala ez (historikoki razionala), egon hor badago hor egoteko arrazoi guztiengatik baitago? Bestetik, mugatutasunak irrazionaltasun momentu bat barnebiltzen badu, irrazionaltasun momenturen
|
bat
munduan edozerk du. Denak du, beraz, razionaletik eta irrazionaletik nahikoa; muin razional bat eta hainbat eranskin irrazional denboran dagoen denak du.
|
|
|
materiazkotasuna, animaliatasuna eta arrazoimena. Nola gizakia bere parte behereenean lur edo landarezkoa bezala den; bere erdian animaliazkoa, instintoen mundua etab.?; eta parte gorenean ia jainkozkoa, zuzenbidea eta hiria eta zientzia sortzeko dohatua, mirari
|
bat
munduan, etikoa, bere buruaren ezarle eta egile, etc. Gizakia horrela hiru begikera edo hiru zientzia mota ezberdinen objektu da:
|
|
|
Etika bada, era berean, jakintza eta zientzia ere. Eta portaera bat, jarrera
|
bat
munduaz eta pertsonez (Aristoteles, Nikomakorentzako etika). Praktikaren zuzentasuna omen da etika.
|
|
|
Bere bizitzako hirugarren kapitulu honetan, 1820ko urtarriletik hil arte. Humboldt-en ekoizketa zientifikoaren urteak? erretiroan bizi izan da, ikertzaile pribatu gisa lanean, gutunketa neurrigabe
|
baten bitartez
mundu guztiko eruditoekin harremanetan, Akademian konferentzia batzuk emanez, eta bere argitalpenak zainduz. Tegelen dago hobiratua Karoline emaztearen alboan.
|
|
|
Humboldt-en mundu ikuskeraren tesian, ez deus berririk, ezpada haren hizkuntz filosofia osoaren laburbilduma bat begiets genezake. ...tere bat, ez noski estatiko denboragabeki egolea («esentzialista»), baina bizi bizia, hau da, nortasun edo aiurri bat historia duena, garapen kulturalarekin, literaturarekin, nazioarteko harremanekin, etab., antzaldatuz joan doana denboran zehar, landuz, aberastuz, moldeberrituz, edo gainbeheratuz, enulduz, hala ere inoiz bera izateari uzteke, berdina beti eta beti bestelakoa, eta beti ere herri
|
baten
mundu osoa.
|
|
|
Hori horrela, bada, hasteko, hizkuntzaren mundu ikuskeraren kontua tesi bat baino gehiago, proiektu bat edo eginkizun bat da Gipper en aburuz: hain zuzen ere, «hizkuntza
|
baten
mundu ikuspegia (Weltansicht) deskribatu eta horrela Humboldten ideiak benetan emankor bihurtzeko egiteko beldurgarria» (egiteko horri zinez
|
|
|
Hizkuntza
|
baten
mundu irudia oinarrizko fenomeno antropologikoa da, hizkuntza komunitate bateko partaideentzat munduaren giza ulermenaren eta munduan izate izpiritualaren abiapuntu komuna(...). Gizaki bakoitzak(...) bizitza esperientzia eta konbentzimendu pertsonalek determinatutako mundu ikusmoldea (Weltanschauung) du.
|