|
2006
|
|
|
3 Adina eta adin talde
|
baten
kidea izatea ezberdintasun faktore bat da. Izan ere, hizkuntza komunitate baten barruan, adin talde eta beraz modu ezberdinak une berean baitaude.
|
|
2007
|
|
|
Bestela esanda, kokapen berean, urte sasoi berean, ordutegi berean eta neurketaren gainontzeko baldintzak urtez urte berdin berdin mantendu arren, onartu dugu ikusmiran suertatzen zaizkigun solasaldiak ezberdinak izan daitezkeela, hainbat gora-beheren arabera: hileta elizkizuna aldameneko elizan bada behaketa egiten dugun orduetan, hildakoa familia euskaldun
|
bateko
kidea izan edo familia erdaldun batekoa izan, eta gure datuen egonkortasuna pikutara joango da. Hona hemen, beste arrisku bat:
|
|
2008
|
|
|
Harreman literarioa ahalbidetzeaz gain, bestelako jarrerak sustatzeko ere guztiz baliagarria delako irudipena dut: talde
|
bateko
kide sentitzea, elkarreragitea, integrazioa, konplizitatea... Lanketa osoa eskolako orduetatik kanpo egiten dugu eta oso pozgarria da ikustea ikasleek, gauetan eta etxetik, kontakizunaren azken gorabeherak jarraitzen dituztela (wikiak nor ari den idazten, nork idatzi duen, aldaketak nork sartu dituen eta hamaika gauza gehiago ikusteko aukera ematen du).
|
|
|
Horrela bada, 1977ko hasieratik gaur arteko berrikuspenak kontuan hartuz, bizindar erlatiboaren teoriak honako ideietara eramaten gaitu: 1) edo euskara berreskuratzea eta ber normalizatzea ezinezkoa da, estatua lortzen ez den bitartean behintzat, berreskuratze hori, beti ere, besteek nahi dutenen edo uzten dutenen araberakoa izango baita, 2) edo berreskuratzea lortzeko bidea estatua izatea da, edo, agian, estatu federal
|
bateko
kide izatea.
|
|
|
Hortaz, babes formalak honako hau adierazten du: hizkuntza talde
|
bateko
kideek erabakiak hartzeko zenbaterainoko boterea lortu duten gehiengoaren eskuetan dauden aparatuetan, esaterako, hezkuntzan, osasun zerbitzuetan, armadan edota negozioetan, industrian, komunikabideetan eta kultura, kirol eta erlijio erakundeetan. Beraz, kontrol informala gutxiengoaren hizkuntza erabiltzen duen komunitatearen barrutik dator, eta kontrol formal bihur daiteke, hizkuntza gutxiengoei gehiengo menderatzailearen kontrolpean dauden erakundeen barruan erabakiak hartzeko postuak izateko eskubidea emateraino.
|
|
|
Alderantziz ere gertatzen da: estatus baxua duen gutxietsitako hizkuntza talde
|
bateko
kide izateak ahuldu egin dezake gutxiengoak hizkuntza komunitate berezitu gisa jarraitzeko duen nahi kolektiboa, eta azkenean hizkuntza asimilazioa ekar dezake. Estatus baxuko hizkuntza komunitate bateko kide izateak nortasun sozial negatiboa ekar dezake, eta hizkuntza taldeen arteko estatus bereizgarritasunak betikotu egin daitezke hizkuntzako estereotipoen eta aurreiritzien bidez (Bourhis eta Maass, 2005; Ryan, Giles eta Sebastian, 1982).
|
|
|
estatus baxua duen gutxietsitako hizkuntza talde bateko kide izateak ahuldu egin dezake gutxiengoak hizkuntza komunitate berezitu gisa jarraitzeko duen nahi kolektiboa, eta azkenean hizkuntza asimilazioa ekar dezake. Estatus baxuko hizkuntza komunitate
|
bateko
kide izateak nortasun sozial negatiboa ekar dezake, eta hizkuntza taldeen arteko estatus bereizgarritasunak betikotu egin daitezke hizkuntzako estereotipoen eta aurreiritzien bidez (Bourhis eta Maass, 2005; Ryan, Giles eta Sebastian, 1982).
|
|
2009
|
|
|
" Dislokazio demografiko" kontzeptuak adierazten du hiztun herriko lagunak desagertu edo sakabanatzen direla. Hala, lagunok beste hiztun herri
|
bateko
kideen artean nahastu eta aienatzen dira. Batez ere migrazioek eta urbanizazio prozesuek eragiten dute.
|
|
2011
|
|
|
Bi hitzetan esateko, zelanbaiteko axolagabekeria hedatu da orain arte ardatz izan diren zenbait ideiaren aurrean. Esate baterako, hizkuntza gutxituek aurrera egiteko beharrezkoak dituzten kontzientzia linguistikoa edo arriskuan dagoen hiztun talde
|
bateko
kide izatearen sentimenduaren ahultzea gertatu dira.
|
|
|
objektibotasuna ez da beretzat ez iparra eta ezta helburua ere. ez nago planteamendu horrekin ados: gizaki garen aldetik, bai eta bere buruari bizirik eutsiz geroaldian proiektatu nahi duen gizatalde
|
baten
kide garen heinean, naturala eta arrazoizkoa da gizakiok interesdun izatea. Julen eta biok ez gara interesgabeak. hizkuntza soziologiaren bide urratzaile gehienak ere ez22 Ahularen, aniztasunaren eta bizikidetza ustez gizatiarrago baten aldeko apustua dago, nabarmen, gutako gehienon filosofia sozialaren oinarrian.
|
|
|
Hau da, norbanakoak euskaldunduz ez da ziurtatzen norbanako horiek osatzen duten egitura euskaldunduko denik —erabat lagungarri izango bada ere—, eta horren adibide garbia iaz amaitu den administrazioaren euskalduntze plana dugu. Lurralde erdaldunduetan, Elkarte
|
bateko
kideen gehiengoa euskalduna izateak ez du esan nahi elkarte horrek euskaraz funtzionatuko duenik, ez eta kideen arteko harremanak euskaraz izango direnik.
|
|
|
" Lurralde erdaldunduetan, Elkarte
|
bateko
kideen gehiengoa euskalduna izateak ez du esan nahi elkarte horrek euskaraz funtzionatuko duenik, ez eta kideen arteko harremanak euskaraz izango direnik"
|
|
2013
|
|
|
Komunitate nozioaren kasuan bezalaxe, erabilera eremu nozioaren arrakasta handiarekin batera haren eduki teorikoa pixkanaka lausotuz joan da —egia esan, aspalditik; ikus Aracil 1979—, behinik behin bi norabidetan. Batetik, antropologikoki, mikrosoziolinguistikoki eta/ edo soziologikoki gatazkatsuak diren ikuspegietatik erabilera eremu nozioa erasotu eta berraztertu egin da, berekin baitakar komunitate
|
bateko
kideak ados egotea eremuen eta barietateen arteko kongruentziari dagokionez (askotan, zaila da adostasun hori lekuan bertan identifikatzea). Horietako zenbait ikuspegik ukatu egiten dute erabilera eremu terminoaren erabilgarritasuna; beste zenbaitek, komunitateko azpitalde bakoitzaren konfigurazio ideologikoekin lotzen dute (ikus Worthan 2010).
|
|
|
Hala ere, hiztun berrien auto pertzepzioaz duen eraginagatik euskara batua eta euskalkien gaia eztabaidatzen denean hiztun berriarentzat hiztun komunitate zehatz
|
bateko
kide izateko garrantzizkoa zer den ez dago garbi: tokian tokiko aldaera erabiltzea ezinbestekoa da?
|
|
|
Aurreikus daitekeen bezala, euskal hiztun portzentaje baxuko eremu geografikoetan, sarri, euskaraz hitz egiteko aukera gutxi dago, batez ere, hiztuna euskal sare sozial
|
bateko
kide ez bada. Gasteizen, esate baterako, nahiz eta euskal hiztun kopurua populazioaren %22, 4 izan (Eustat 2013), euskararen presentzia baxua da.
|
|
2016
|
|
|
Diskurtsorako aipatu den osagaietako bat, identitatea, bete betean sartzen da merkatuko balio bezala herritar askorentzat, baina oso ahula da beste batzuentzat. Beste herrialde
|
bateko
kide sentitu eta bertan bizi den batentzat, euskarak ez du balio identitario sakonik izango. Uler dezake ondare kultural gisa eta onar dezake aniztasunaren izenean, baina horiek ez dira nahikoa izango euskara bere egin dezan.
|
|
2017
|
|
|
zer ondorio ditu erabaki horrek hizkuntza, gizarte eta ekonomia baliabideetara iristeko orduan? lan honek heltzen die, baita ere, modernitate berantiar eta jariakorrean talde
|
bateko
kide izateari eta identitateari buruzko auziei: zeri edo nori eskaintzen diote hiztun berriek leialtasuna, eta zer harreman dute hiztun tradizionalen komunitateekin?
|
|
|
Tira bada/ bada Gaeltacht komunitate batekoak direlako edo irlanderaz mintzo den komunitate
|
bateko
kide direlako baina ni irlanderaz hitz egiten duen familia batean sortu nintzen ingelesez mintzo den komunitate baten barruan eta horregatik (G20, 146)
|
|
|
12). norbanakoak bere bizitzan komunitate anitzetan parte hartzen ahal du (kasares, 2014: 53) eta" jardueren jiran sortzen dira taldearenak diren zenbait identitate ezaugarri, norbanakoengan gorpuzten direnak" (artetxe, 2014, 12). hortaz, identitatea ez da gertaera mugiezina eta gizakien arteko elkarrekintzan garatzen da. daviesen arabera (2005), komunitate
|
bateko
kide izatea ez da" emana den zerbait" eta identitatea modu performatiboan ulertzen ahal da; norbanakoek hizkuntzarekiko ideia edo erabilera modu propioak garatzen ahal dituzte (ibid., 13). Finean, identitatea egiten dugunaren emaitza da. horrez gain, badira hizkuntzaren erabileran eragiten duten bertzelako identifikazio esparruak. hiztunek euskaraz edo erdaraz egiteak hizkuntzaz gaindiko identitate ezaugarriekin harremanetan dago, identitate ezaugarri ekonomiko, sozial eta kulturalekin (ibid., 15). horren harira, ikerketa feministek identitate gertaeren aniztasuna ulertzeko marko teorikoak findu dituzte, eredu dikotomikoak gaindituta. arraza, etnia, klasea, sexu orientazioa, nazioa, adina eta erlijioa bezalako identitateen arteko harreman konplexuek marko teoriko berriak eskatzen dituzte (hernández, 2005:
|
|
|
41). hain zuzen ere, zenbait gurasori aditutakoek praktika komunitatearen ideia berrestera garamatzate: arian bilakatzen gara komunitate
|
bateko
kide eta identitatea modu performatiboan ulertzen ahal da (artetxe, 2014: 13).
|
|
2018
|
|
|
Aizpururengana itzuliko naiz berriro: haren idatzietan jasoa da nola 50.ekoen amaieran Bigarren Euskal Pizkundea ekarri zuen belaunaldi hark askotan adierazi duen gazte gaztetatik izan zuela debekatua, zapaldua, galtzear zen kultura eta herri
|
baten
kide zirenaren sentipena. Gerra aurreko belaunaldiak ere bazuen galtzearen sentipen hori.
|
|
|
Erronkak GU subjektu kolektibo zabal, bizi, kopurutsu, indartsu, ikusgarri eta erakargarria sortu du. Ahobiziek eta belarriprestek, eginkizuna nork bere eremuan gauzatu behar bazuten ere, hori egitean, funtsean ez ziren egile bakanak, baizik eta ekimen sozial indartsu
|
baten
kide, ordezkari edo parte hartzaileak.
|
|
|
Muturrera eramanez gero, euskaldun gisa identifikatzen direnetako batzuk portaera berdinak lituzketen euskaldun zaharrekiko bereizten dituen elementu bakarra euskara etxean jaso ez izana da. Beste era batera esanda, hiztun berriok euskaldun zaharraren passinga10 dute, passinga ulertzen badugu norberari ez dagokion kategoria (altuago)
|
bateko
kide gisa irakurria izateko gaitasuna (izan arraza, kasta, klase soziala, generoa, aniztasun funtzionala, edo bestelako edozein kategoria) (Guzmán eta Platero, 2012; Renfrow 2004). Alegia, badakite ez balukete hiztun berriak direla aitortuko, besteek euskaldun zahartzat kategorizatuko lituzketela, horrek ekar ditzakeen pribilegioekin, legitimitateari dagokionez, esaterako.
|
|
2019
|
|
|
Arrakastaren arrazoiak aski ezagunak dira: hizkuntza eta kultura gutxitu
|
baten
kide izateak ematen duen belaunaldien arteko konpromisoari gehitu zaio euskalgintzak gizarte zibilean izan duen indarra, eragile autonomoen presentzia esanguratsua. hizkuntza –euskara–, balio partekatua izan denaren seinale gure gizartearen eremu bizienean.
|
|
|
Beste hitz batzuetara ekarrita, pertsona batek jarrera integratzailea izango du hizkuntza batekiko atxikimendua azaltzen duenean. edo beste modu batera esanda, hizkuntza komunitate
|
bateko
kide izatea helburu bihurtzen denean. Jarrera instrumentalaren kasuan, berriz, norberari eragingo dizkion onura sozial edo ekonomikoek eraginda izango du hiztunak hizkuntza horrekiko aldekotasuna.
|
|
|
Musikariak hizkuntzarekiko izan dezakeen identifikazioak bideratuko duela batez ere hautu hori, testuinguruak eragina izango badu ere. elkarrizketatutako musikarien barne eragile horiek zein izan diren jakitea izango da, beraz, ikerketaren abiapuntuan jarritako helburua. euskaraz kantatzerakoan hizkuntzarekiko identifikazioan kokatu dira Arakistain eta etxezarreta, eta ondorioz, jarrera integratzaile bat daukatela ondorioztatuko da. Alegia, euskal komunitate
|
bateko
kide sentitzen dira biak eta arrazoi horrek gidatuta egingo dute hautu hori. Motibazio sinboliko batek bideratu dituztela, azken batean.
|
|
|
2 HIZKUNTZA GUTXITUAK, GLOBALIZAZIOA ETA IKTAK: KONTZEPTUALIZAZIOA hizkuntza, harluxet hiztegi entziklopedikoaren arabera (harluxet hiztegi entziklopedikoa, 2019)," giza talde
|
bateko
kideek elkarrekin komunikatzeko duten hitzezko adierazpidea" da. Lan honetan, ostera, hizkuntzaren definizioa alde batera utziko da zuzenean hizkuntza gutxituak edo eremu urriko hizkuntzak aztertzeko.
|
|
|
Aukera da Auzoko: etorkinek aukera gutxi dute euskara ikasteko eta euskal giroan sartzeko. komunitatean murgiltzeko bidea da euskara, talde berri
|
baten
kide izateko pausoa Auzokoren bitartez. euskara ikastea du erakargarritasun hasieran, baina gero, berehala, beste ate batzuk irekitzen dira: harremanak, esperientzia desberdinak, eta herritar izatearen sentsazioa.
|
|
2021
|
|
|
Hiru sareek adibidez, gibelondo desberdinak proposatzen dituzte: euskaraduntzea; euskaraduntze eta euskalduntzea edo azkenik euskaraduntze, euskalduntze eta gizarte zapaldu
|
baten
kide bilakatzea. Sistema guztiek behar berezi bati erantzuten diote.
|
|
|
Azken batean, kontraesana dirudien arren, babesgune
|
bateko
kide izatea estresagarria ere izan daiteke, partaideak esfortzu edo ahalegin bat burutzen ari direlako haustura (muda) gertatzeko. Batzuetan, erosoagoa litzateke babesgune bateko partaidearentzat gaztelaniaz jarraitzea eta hausturarako prest ez agertzea, euskaraz egiteko ahalegin hori egitea baino; izan ere, gizartearen ispiluan ez dira" hiztun natiboaren" autentikotasunera iritsiko.
|
|
|
Bere baitan ideia asko biltzen ditu HIGA topaketekin bat datozenak. Hilez hil, hiztun komunitate
|
bateko
kide bat gonbidatu, bere mintzoaren ezaugarriak azaltzeko eta bere komunitatearen egoera azaltzeko.
|
|
2022
|
|
|
Pazienteak, kolektibo
|
bateko
kide den aldetik, kultura eta hizkuntza barnean biltzen ditu, eta garrantzitsua da, beraz, horiek ere kontuan hartzea ahalik eta kalitate handieneko osasun arreta eskaini nahi bada. Hizkuntza fenomeno, baldintza, egitura eta gertaera sozialekin harremanetan dago, are gehiago, horien guztien eragile, eraikitzaile eta horien objektu da, aldi berean.
|
|
|
Esan bezala, orain dela gutxi arte hizkuntzak eta osasuna bereizita aztertu izan dira, baina azken urteetan hizkuntzak osasunean izan dezaken eragina aztertzeko ikerketek nabarmen egin dute gora, komunikazioa baita medikuntzaren zutabe. Aipagarria da, halaber, hizkuntza eta osasungintzaren gaia jorratu dutenak batez ere emakumeak edo talde gutxitu
|
bateko
kideak direla, edota biak aldi berean. (Montes A., 2020)
|
|
|
Beste dokumentu batzuek lantokian egindako hizkuntza praktika espezifikoen eta azken hamarkadan izandako bilakaeraren argazkia egiten dute (GQ; ISQ 2020, OQLF 2017, 2019a, 2021b). Dokumentu berrienean, frantsesaren erabilera oso zabaldua dagoen arren eta egoera egonkorra den arren, aldaketa nabarmenak daude, alde batetik, lantokiko hizkuntza praktiketan probintziako eremu soziogeografikoen, lan egoeren, enpresaren tamainaren eta enpresa pribatuak edo publikoak izatearen arabera, bai eta, beste alde batetik, langileen artean ere, hizkuntza talde
|
bateko
kide izatearen eta profil soziodemografikoaren (adina eta ikasketa maila) arabera (OQLF 2021b). OQLF erakundeak ingelesa gehien erabiltzen duten lau azpitalde hauek identifikatzen ditu:
|
|
2023
|
|
|
Horren arabera, identitatea errealitate dinamiko gisa eratzen da, eta nerabezaroa, hain zuzen ere, eraikuntza indibidual eta sozialeko dinamikek izaera erabakigarriagoa hartzen duten etapa nagusitzat hartzen da. Testuinguru horretan, hizkuntza, Trudgillek (1983) eta Edwardsek (1985) adierazi zuten bezala, talde etniko
|
bateko
kide izatearen eta talde nortasunaren ezaugarri garrantzitsu gisa agertzen da. Horrenbestez, diskurtso etnikoa eta identitatearen eraikuntza, hizkuntza aukeratzeko orduan" nerabeengan" eragina duten faktoreak al dira?
|
|
|
" Nola identifikatzen duzu zuk zeure burua? (Adibidez, talde sozial edo nazional
|
bateko
kide sentitzen zara?)". Galdera horren ondoren hurrengoa zetorren:
|
|
|
• Norbanakoa kultura edo nazio
|
bateko
kide dela baieztatzeko balio dezakeelako
|