|
2000
|
|
|
Harrigarria zen urtebete lehenago, 1993an, zenbat gauza gertatu zen Txemaren bizitzan. Urtarrilean postu bat egin zuen gora lanean, otsailean tumore
|
bat
kendu zioten bere aitari, martxoan pisua erosi zuen, apirilean Londres hankaz gora utzi zuen IRAren bonba batek, eta beraz Irlanda ernaldu zitzaion bihotzean Eiderri, eta garagardo botila altxatu zuen; maiatzean bakarrik, oso bakarrik sentitu zen; ekainaren 30ean Rocío García de Mainueta azaldu zen urte askoren ondoren; uztailean Eider hegazkinean desagertzen ikusi zuen, eta 26 egun bata bestea...
|
|
|
Ordea, mihiz hura erran bazuen ere, aitaren begiek argi gorde bat erakusten zuten, burutik buruhauste
|
bat
kendu baliote bezala.
|
|
|
Eta ene zalantza haiek ene kontzientziako arantzak ziren, barrendik eztenkatzen eta zaurtzen nindutenak. Eta, horrela, gaztainarik gabeko gaztain karloa baino ezdeusago eta arantzaz josiago sentitzen nintzela, eskatzen nion Jainkoari ezen ez zezala luza ene arantzen eta ene zalantzen aldia; aitzitik, arantza
|
bat
kendu orduko sartzen zitzaidan bertze bat, eta sartzen zitzaidan ariman barrenago eta sakonago. Eta, entseiatzen nintzen arren neure imajinazino beroaren oldarraldi bakoitzari intentzionerik onenarekin buru egiterat, ene intentzione ona ez zen etsai izugarri haren aurkako gaztelurik eta dorrerik aski.
|
|
|
" Gainerat, misterioa da gauzarik inportantena kontu hauetan, eta ez dago guztia kolpetik erakusterik..." Ordea, orduantxe piztu zitzaidan Mignoni oinetakoen kentzeko gogoa! Baina orduantxe ere bururatu zitzaidan zer gerta zitekeen, baldin oinetako
|
bat
kendu eta enea bezain oin itsusi bat edireiten banuen, hatza mutilaturik... Bai, hobe nuen gauzak bere hartan uztea, zeren eta ez al zuen, gainerat, begiak oina argitzen eta ez oinak begia...?
|
|
|
Eta handik gutirat Ofizio Saindukoak dorretxerat heldu, eta hala eraman zuten osaba... eta hura eraman zutenean, ez dakit zer gertatu zitzaidan, barrenean huts hura egin baitzitzaidan, erraietarik haragi puska
|
bat
kendu balidate bezala.
|
|
|
Baina hura ere ez zen guztiz hala izan. Zeren itsasoa infinitua eta mugagabea baita eta alde
|
batetik
kentzen diguna bertzetik emaiten baitigu... eta eskuzabala da eta eskulaburra, eta gaur bizi puska bat kentzen digu eta bihar bertze puska bat emaiten... eta gehiago, anitzez ere gehiago izan zen eman zidana kendu zidana baino.
|
|
|
Baina hura ere ez zen guztiz hala izan. Zeren itsasoa infinitua eta mugagabea baita eta alde batetik kentzen diguna bertzetik emaiten baitigu... eta eskuzabala da eta eskulaburra, eta gaur bizi puska
|
bat
kentzen digu eta bihar bertze puska bat emaiten... eta gehiago, anitzez ere gehiago izan zen eman zidana kendu zidana baino.
|
|
|
Zigarro
|
bat
kendu nion nire eskura gelditutako paketeari. Sua Kristinak eman zidan.
|
|
|
Zigarroa akiturik, apal liburu gabe baten gaineko bideoak miratzeari lotu nintzaion. Denak haurrentzat ziren —Dumbo, Isidoro, Asterix eta— Coppolaren Dracula ren kopia erabili samar
|
bat
kenduta. Berriz ere erretzeari ematekotan nengoen emakumea itzuli orduko.
|
|
|
Hartara, abuztuko larunbat goiz horretan, dena nuen kontra. Dena gauza
|
bat
kenduta: errabia.
|
|
2001
|
|
|
Berdin zitzaion enkajezko pikardia beltza janztea edo lepoa lau metroko artilezko bufanda batekin estaltzea. Total, ziztu
|
batean
kenduko zizkidan guztiak! Nik uste dut horrek ere eragin zidala, eta barruko arroparekin nuen obsesioaren jatorria senarraren jarreran ere bazegoela.
|
|
|
Aitzitik, aspaldiko partez alai antzeko sumatu zuen. Pisu
|
bat
kendu izan baliote bezala.
|
|
|
Bestaldera ere gerta liteke. Chota Shakeel gangsterrak Nazim Rizvi film zuzendariari, filmetik ezena
|
bat
kentzen ez bazuen, hil egingo zuela mehatxu egin zion.
|
|
|
Esan dugunez, kasten sistema antzinateko ohituretan eta testu sakratuetan oinarritzen da. Hiru mila urteko ohiturak ez dira bat
|
batean
kentzen.
|
|
|
Eta baloia beste ekipoko
|
batek
kenduz gero, ba tira, baina sarritan zaharrago batek kentzen zizun, bosgarren edo seigarreneko batek, edo orduan kito. Urruti izeneko batek, esate baterako, baloia hartu eta, Iribarren sakea eginez, baloia estratosferara botatzen zigun beti.
|
|
|
Eta baloia beste ekipoko batek kenduz gero, ba tira, baina sarritan zaharrago
|
batek
kentzen zizun, bosgarren edo seigarreneko batek, edo orduan kito. Urruti izeneko batek, esate baterako, baloia hartu eta, Iribarren sakea eginez, baloia estratosferara botatzen zigun beti.
|
|
2002
|
|
|
–Okerrena da ez dagoela beste arrautzarik –gogoratu zuen Mirarik. Ile xerlo
|
bat
kendu zuen kopetatik.
|
|
|
Alferrik zen. Esku
|
batez
kendu zuen azkenean, etsirik.
|
|
|
Ile kizkur luzeak aurpegi erdia estali zion. Esku
|
batez
kendu zuen, atzera botaz, eta kokospekoa laztandu zuen gero.
|
|
|
Imanolek buruko mugimendu azkar
|
batez
kendu zuen begien parean zeukan ile beltz kizkurra.
|
|
|
Berrikitan, adibidez, Manchester-en, 58 urteko gizona, William Roach, beraren polizi zakurrak, german shepherd edo Schäferhund horietako batek garbitu du. Jana eman eta pixka
|
bat
kentzera zihoala, eraso zakurrak eta hil.
|
|
2003
|
|
|
Baina bera irribarre gaizto bat ezpainetan zuela ikusten nuen, lasai, gorrotoak nonbait samina baretu, anestesiatu eta zorionarekin nahas daitekeen sentimendu bat eragiten zion. Orduan ikusi nuen, begietatik estalki
|
bat
kendu balidate bezala, gizon hura ni desagerrarazteko gai zela; are gehiago, desagerrarazteko modua eta unea ere erabakirik zituela eta, asmatzen zituen nobeletan pertsonaiak bezalaxe, aurreikuspen osoz eta ustekabean garbituko ninduela, arriskurik hartu edo eskurik zikindu gabe –esan zuen eta isildu egin zen, esan zuenaz harriturik edo, adierazi arte ez baikara askotan geure baitako pentsam... Niri lekuz kanpo zegoen esaldi bat iruditu zitzaidan baina komisarioak berandutzen ari zen galdeketa bideratu nahi izan zuen.
|
|
|
Kontatzeak lasaitu egiten du. Gainetik zama
|
bat
kentzea bezala da. Kirolariek arinago egiten omen dute jauzi edo lasterka.
|
|
|
Oraingoan eskailerak patxadan jaitsi nituen. Barrenean urradura bat sentitzen nuen, norbaitek zintzurretik edo barrurago dagokeen errairen batetik zati
|
bat
kendu izan balit bezala.
|
|
|
Baina izkiriatzen bazekien bederen. Izan ere, Jainkoak toki
|
batetik
kentzen diguna bestetik ematen digu, haren borondatea onartzekotan... hain da, zinez, ona Jainkoa!
|
|
2004
|
|
|
–Batek jaten duen lekuan bik ere jaten dute –esan zuen, beraz, Romanek, eta gustura geratu zen bere esaldi lapidarioarekin. Hain gustura ze beste barkillo zatitxo
|
bat
kendu zion neskari.
|
|
|
–Longinos Lantza lapurtuz, garrantzi izugarriko arma
|
bat
kenduko diet Alemaniaren suntsipena bilbatzen ari diren traidoreei –azaldu zidan– Orain konfiantza osoa dute beren buruarengan. Lantza gabe, ordea, agian bi aldiz pentsatuko dute gerra piztu aurretik.
|
|
|
–Zuri lan
|
bat
kendu nahi dizut, baina ez galdetu zein...
|
|
|
–Niri lan
|
bat
kendu nahi didazula? –harritu zitzaidan Emma.
|
|
|
–Lan
|
bat
kendu nahi zidala esan dit... –desenkusatu zen Emma.
|
|
|
Hirekin beti berdin: lan
|
bat
kendu, eta handiagoa jarri...! –sententziatu zuen amak, zaplazteko bat ematen zidala, bizitza osoan eman didan bakarra.
|
|
|
Baina iragan ziren lirikarako eta heroismorako denborak, antza, eta, kasu bakanen
|
bat
kenduta, ez dut ezagutzen, hitzaren tratuari dagokionez, gaurko futbolariena baino estamentu kontserbadoreagorik. Ezta aspergarriagorik ere.
|
|
|
–Ez esan, aita, Beethoveni belarri
|
bat
kentzeko gai izango zinatekeela, haren ile moztailea izan bazina... –erantzun omen zion Montsek.
|
|
|
Nik ez nuen ezer ulertzen, ulertu beharrik ere ez, beharbada, zeren eta azkar baino azkarrago berotu baitzitzaidan ostera galdara... baina eta Montsek, eskua orain burura eramanik, beste ile
|
bat
kendu zidan bertatik, deux petits chéveux, bi ile ttiki...
|
|
|
Burura noiznahi etortzen baitzitzaidan Montsek Nobel sariduna oheratu, hari iletxo pare
|
bat
kendu, kutxatxoan sartu eta, halako batean, honela esaten ziola: " Mail lot horia, R. jauna!", R. jaunari zegokiòn ile kutxatxoa bitrinako bildumaren lehen postuan jarriz, eta ni hantxe utziz, aldapeko sagarraren adarraren puntaren puntan, azken puntan alegia, Laudrup eta Stoichkoven atzetik, baita Pujol eta Maragallen atzetik ere.
|
|
2005
|
|
|
–Bai? Serio itxura eman nahi nuen, badakizu, profesionala –eta bere jakan existitzen ez zen mantxa
|
bat
kentzeari ekin zion, atzamar biren laguntzarekin.
|
|
|
Labana eskuari itsatsita gelditu zitzaion, baina aurpegian zorabiatuta ematen zuen. Atzetik etorritako norbaitek ostiko
|
batez
kendu zion labana eskutik, eta labanak bizitza propioa balu bezala azkar urrundu zen korridorean zehar labain eginez. Beste pare bat ostiko eman zizkion etorri berriak aurpegian, oso azkar, eta konorterik gabe gelditu zen minutu bat lehenago arte mehatxuka ari zitzaidana.
|
|
|
–Bai, apur bat –erantzun nion–, grano
|
bat
kentzen ibili naiz eta...
|
|
2006
|
|
|
Gaur goizago irtengo da egunkaritik, zuzendaritzak gizarteko orriren
|
bat
kenduko baitie, politikakoek zabal eman dezaten eztandaren berri. Orri gehiago dituzte, eztanda egin duen autoaren argazkiak, lekuaren infografia eta politikarien deklarazioak sartu ahal izateko.
|
|
|
Frantses poliziak tirakada
|
batez
kendu zion mapa eskuetatik. Sudurra ia paperari itsatsita aztertu zuen.
|
|
|
Maiderrek aulki batetik pizza kutxa koipetsu
|
bat
kendu eta Aneren aurrean eseri zen.
|
|
|
Barbarak ez zuen negarrik egin. Hatzetik zilarrezko eraztun
|
bat
kendu eta bere buruari zin egin zion inoiz ez zuela gizonik maitatuko. Gero, hisiak bultzatuta, kuskuan gordetako tximeleta ahularen egoskortasunarekin, barnean eta ezkutuan zeukan edertasun guztia koloreztatzen joan zen hurrengo urteetan.
|
|
|
Gehienen etorkia Atturriko bi aldeetako herriak ziren, baxenabartarrak eta Lapurdi hurbileko euskaldunak, baita gaskoiak ere ugari. Bastidarren
|
bat
kenduta, erreformatu bakanak azken horietakoak ziren. Hala izanik ere, haien artean kalapitarik ez zen erlijio aferak zirela kausa.
|
|
|
Ezagutzen nuen burdin zafla zorrotz hura; haren istorioa frankotan aditua nion parean nuen gizon bizar urdinari. Martin Epaltza izeneko soldadu gazte
|
bati
kendu zion, berrogeitaka urte lehenago, hura hil ondoan. Zaharra izanagatik garbi eta distiratsu ageri zen, herdoil mikorik gabe.
|
|
|
–Min itzela eman behar dizu tarratada horrek –esan nion, neure zapi koadro zuri urdina luzatzearekin batera– Belarri zati
|
bat
kendu dizu.
|
|
2008
|
|
|
Une hartan, haria galdu balu bezala, eten puntuek markatzen ziotèn mututasunean galdu zen kontsula. Bere galbide hark, ordea, abagune bikaina eskaintzen zion behar bezalako atsedenaldi bat hartzeko, zeinean, absentari zurrut luze bat egiteaz gain, zigarroari xurgada are luzeago
|
bat
kendu baitzion.
|
|
|
–Adarretatik nabil, bai, baina muinaz eta enborraz ahaztu gabe, erantzun zion kontsulak, irri bihurri bat eginez, hiruzpalau segundoren buruan desegin zuena, zigarroari beste xurgada
|
bat
kendu eta ahotik kea egozteko, lurrunezko makina bat iduri, harik eta hariari modu hunkituan heldu zion arte?: Errenditu nintzen, beraz, neska xarmantaren xarmangarrietara; joan nintzen haren atzetik, bihotzaren eztanda haiei eutsiko ote nien ez nekiela, danbor larruak ere lehertu egiten baitira neurrigabeki astintzen dituztenean.
|
|
|
karlistarik karlistena baino karlistagoa zèn Ramón Cabrera bera ere, El tigre del Maestrazgo, ederki ohartu zen horretaz. Negozioetarako, gainera, beti da lagungarri egonkortasun sozial gutxieneko bat, fabrikak eta eraikitzeko borondatea eta lana baitira beharrezko, fusilak eta kanoiak bazter utzita?; eta nola, halere, Nazariok bere objekzioa egin baitzion, borbondarrek ongi irabazitako gonazale fama zutelako, Mateok esaldi biribil
|
batean
kendu zizkion dudak: –Huts egin dezake erregeak, huts egin dezake erreginak?
|
|
|
Bestetik, iritziko dio, abertzaleok bakarrik ez garela gai delako nazio hori eraikitzeko. Dudarik gabe, ustezko pragmatismoaren izenean kontraesan latz
|
bat
kendu nahi digu Aristondok bizkar gainetik: hau da, abertzaleok ari garela nolabait ere eginahalak egiten euskarazko nazio hori eraikitzen, baina ez dugula indarrik aski horretarako.
|
|
|
Une hartan, haria galdu balu bezala, eten puntuek markatzen ziotèn mututasunean galdu zen kontsula. Bere galbide hark, ordea, abagune bikaina eskaintzen zion behar bezalako atsedenaldi bat hartzeko, zeinean, absentari zurrut luze bat egiteaz gain, zigarroari xurgada are luzeago
|
bat
kendu baitzion.
|
|
|
–Adarretatik nabil, bai, baina muinaz eta enborraz ahaztu gabe –erantzun zion kontsulak, irri bihurri bat eginez, hiruzpalau segundoren buruan desegin zuena, zigarroari beste xurgada
|
bat
kendu eta ahotik kea egozteko, lurrunezko makina bat iduri, harik eta hariari modu hunkituan heldu zion arte–: Errenditu nintzen, beraz, neska xarmantaren xarmangarrietara; joan nintzen haren atzetik, bihotzaren eztanda haiei eutsiko ote nien ez nekiela, danbor larruak ere lehertu egiten baitira neurrigabeki astintzen dituztenean.
|
|
|
karlistarik karlistena baino karlistagoa zèn Ramón Cabrera bera ere, El tigre del Maestrazgo, ederki ohartu zen horretaz. Negozioetarako, gainera, beti da lagungarri egonkortasun sozial gutxieneko bat, fabrikak eta eraikitzeko borondatea eta lana baitira beharrezko, fusilak eta kanoiak bazter utzita"; eta nola, halere, Nazariok bere objekzioa egin baitzion, borbondarrek ongi irabazitako gonazale fama zutelako, Mateok esaldi biribil
|
batean
kendu zizkion dudak: " Huts egin dezake erregeak, huts egin dezake erreginak... baina sekula ez erregetzak, Nazario!" –, halako eran, non, Mateoren irakatsien eskutik, Nazario ere –karlismoa eta bere bizitzako ametsa, inoiz fabrika bateko jabe izatekoa, mundu kontrajarrien adierazgarriak ziren, antza– alfontsinoa egin baitzen; urrats hura emateko, egia esan, Nazariok –gizakiak ezinbesteko aldagai psikologikoa du iragan afektiboa, kanpora noiznahi egin dezakeena– bere eragozpenak behar zituen, aitaren itzala senti baitzezakeen, akuilu bat bezala, gau eta egun zirika:
|
|
2009
|
|
|
–baietz egin nuen buruarekin?. Bai, bai, ebaketa egin diote eta harri handi
|
bat
kendu ezkerreko giltzurrunetik. Bai, hobeto dago.
|
|
|
Heriotzari, hau da Lessingen konklusioa? bere ederra itzuli behar zaio, kristautasun txar
|
batek
kendua diona. (Lessingek ahaztu egiten duela ematen du,, requiescat in pace?
|
|
|
Gregoryk hitzei indarra emateko, esku luze, hezurtsuak goratu zituen eta burua alderatu. Isilunean kafeontzia hartu eta zurrupada
|
bat
kendu zion. Oraindik ere pentsatzearekin bakarrik gozaldia zetorkiola zirudien.
|
|
|
Eulalik jarri duen aurpegiagatik, lehen aldiz ohartu da Eutimiok martxan jarri zuen jolas txoroaren ertz zorrotzez. Beraiek urteak batzen saiatu arren, nekez iritsiko dira berriro milara, nekez lortuko dute
|
batek
kendutakoa denen artean osatzea. Felixek hutsik utzitako aulkian itzal bat eseri dela iruditu zaio, eta kafea hartuz zain dagoela, erlojuari begiratzeko beharrik gabe, lasai.
|
|
|
Egunetik egunera, segundoz segundo, bere maiteminaren puzzlea osatzen zidan Eutimiok, eta ni ere halaxe sentitzen nintzen, puzzle bat banintz bezala: haur bat nuen inguruan, pieza
|
bat
kenduz hemendik eta beste bat handik, lapurretan. Azkenerako, nire puzzlearen irudia erabat desitxuratuko zidan, eta begiratzen zidanak zuen igarri zer forma nuen, nor nintzen.
|
|
|
Beldurra ere ez. Denbora luzean lotuta eramandako benda
|
bat
kendu izan baliote bezala. Esan baliote bezala, orbantzeko hobe zela zauriak arnasa hartzea.
|
|
|
Kriantzari trago
|
bat
kendu nion. Ardo polita zen, Viña Salceda, Arabar Errioxakoa.
|
|
|
Hirugarren Davidoffari kalada eman eta balkoi ertzetik kea nola itzurtzen zen erreparatuz geratu nintzen tarte luze batez. Mahaitxo zuriaren gainean nuen edalontziari ur trago luze
|
bat
kendu nion. Bi hitz bakarrik ziren.
|
|
|
–Segurtasun zaindari batek Bienvenido Reales izeneko gizona atxilotu du. Pistola bat, 48 kapsula, sindikatu metalurgikoko txartel bat eta Argentinako ganbera komunistaren karta
|
bat
kendu zaizkio.
|
|
|
Jolasean aurrera, baina, nola Teofilo Mariak ez baitzuen behin ere galdu nahi, jolasa joko bihurtu eta arau partikularrak asmatzen zituen, balantza bere alde jartzeko, batean salbuespen egoera aitzakiatzat harturik, eta bestean auskalo zer; eskubide osoarekin sentitzen zen, gainera: jokoaren arautegia asmatu zuenak ez ote zuen, bada, arau
|
bat
kentzeko edo beste bat eransteko aukera. Halakoetan, zenbatetan etortzen zitzaion Domingori sei bat ateratzeko gogoa, sei guztien seia eta kanoikada guztien kanoikada?, Teofilo Mariaren armada osoa hankaz gora jartzeko, infanteria eta kaballeria, soldaduak eta ofizialak!
|
|
|
Istripua goiz erdian izan zen, hamaikak aldean, eta berandu gabe jakin zuen Nazario Orbek albistearen berri, emazteak egin ziòn telefono deiaren bidez; honen hitzak entzuten zituen bitartean, Nazariok betiko itzala nabaritzen zuen, Benjamin Mariaz hitz egiten zioten bakoitzean nabaritzen zuen bezala; egoera hartan, baina, liberazio handi bat sentitzen zuen nagusiki: arintasun berezi bat, alegia, gorputzean ere igartzen zuena, bizkar gainetik berunezko xafla
|
bat
kendu baliote bezala; hala, bada, bazirudien ezen emazteak telefonoaren bestaldetik esaten zizkiòn hitzak sendagarri gertatzen zitzaizkiola Nazariori, haiek haize zurrunbilo batzuk balira bezala, arimaren lurretara sartzen zitzaizkionak, han sei hilabete lehenago errotutako itzala, zoritxarraren eta erruduntasunaren itzal beltz astuna, bere baitatik erauzteko eta urrunera uxatzeko; Nazario Orbek bazekien nondik zetorkion arintasun hura, munstroaren etorrerak ekarri zizkion nekeak eta buruhausteak, eta munstroaren joanak kenduko zizkion?, baina nola, bestalde, Eliza Ama Santu Katoliko Apostoliko eta Erromatarraren aginduetara zegoèn fededun zintzoa baitzen, Elizak alor hartan zioena sinetsi nahi izan zuen, pixka bat ere sinetsi zuen, ausaz, Nazariok Elizaren hitzetan sinesten baitzuen, hitzen esanahian baino gehiago sarri?:
|
|
|
Adak istantean irakurri zuen eten puntuek laburbiltzen zutèn mezua, bere barruan, jarraian, zerbait mugitzen hasi baitzen, haren bularrei erreparatuz gero ezohiko erritmoan zebiltzala begizta baitzitekeen, aurrera eta atzera, hilabeteetan ezkutatuak barrutik estutuko balu bezala, baita arnasa bera ere, ondorioz; Adak, beraz, maskara
|
bat
kendu zuen gainetik, eta beste guztiak ere berehala kenduko zituen, zergatik ez, ezin hobeto baldin bazekien azkenean ez zuela zain izango konfesoreen hatz erakuslea, medikuaren esku zabala baizik??, domino efektu batean:
|
|
|
separatismoarekin edo komunismoarekin zerikusia zutèn hamahiru susmagarri exekutatu zituen, baita dozena erdi bat emakumeri ilea larru arras moztu ere, txantxen artean, ile moztaileak beti uzten zion biktimari motots bat, Espainiako banderaren koloreak zituèn xingola puska batekin lotzen zuena?, errukirik gabe. Exekuzioetarako, hiriburuko merkatari errepublikano
|
bati
kendutako kamioneta bat erabiltzen zuten, non hiltzera kondenatuak garraiatzen baitzituzten, eta automobil bat, Teofilo Mariaren maseratia, kanposantuko hormarako bidea kamionetaren atzetik egiten zuen eta itzulerakoa aurretik?, non bost lagun joaten baitziren: Teofilo Maria bera, Tasio eta berauen ile apaintzaile Neftali, haien artean.
|
|
|
une hartan, gainera, lurrera lotzen zuèn harrokeriatik ihes egin nahi zuen, eta, hala, Teofilo Maria bakean utzi zutenean, harengana hurbildu eta bihotz bihotzez esan zion: . Zorionak?, jarraian askatasun sentimendu neurrigabe batek hartzen zuela, gainetik karga izugarri
|
bat
kendu baliote bezala, gorputz arintzearekin batera sentimenduari forma ematen ziotèn hitzak zetozkion bitartean, Teofilo Mariari zuzenduak eta mihira bidean isilduak: zuretzat jauregia, zuretzat fabrika, zuretzat lur guztia eta lurtarren harrokeria guztiak, nik abioi bat izango baitut noizbait etxe, eta aire zabala lur, seguru nago, gero eta seguruago nago?
|
|
|
–Reimsko alkateak protagonizatu du Frantzia zoritxarrekoa ukitu eta hunkitu duen azken egunotako gertaerarik aipagarriena, gurutze
|
bat
kentzeko agindua eman baitu, fededunek toki publiko batean gurtzen zutena, orain dela mende eta erditik gurtu ere.
|
|
|
Hormako koadro guztiei begiratu zien, bost koadro guztira, xehetasun jakin batzuei oso hurbiletik begiratu ere. Marko batetik hauts apur
|
bat
kendu zuen gero eta okertuta zegoen koadro bat artezten ahalegindu zen.
|
|
|
Madari bat zuritzen ari da pertsona bat. Azalarekin batera, madari mamiaren zati lodi
|
bat
kentzen dio labana pasatzen duen bakoitzean. Azkenean, zuritzen amaitu duenean, hasierako madariaren erdia baino gutxiago geratu zaio jateko.
|
|
|
Arregi Lakuntzako dantzalekura zihoan Altsasutik, beste lau lagunekin batera. Etxarri Aranazko sarreran, Guardia Zibileko lau agente bide kontrol
|
bat
kentzen ari ziren. Bertsio ofizialaren arabera, autoak ez zituen aginduak errespetatu.
|
|
|
Baina demagun ongiaren eta gaizkiaren neurria beti dela berdina Unibertso aldiberekoan, halaber pozarena eta haserrearena. Halatan, poza zeureganatzen duzun heinean, beste
|
bati
kentzen diozu. Eta demagun pozak ez dakarrela ondorioz nahitaez pozaren emendioa, historian zehar ere orekaz dabiltzala poza eta korromioa.
|
|
|
Aste hartan, Tasioren eta Teofilo Mariaren taldeak –Tasio zen taldeburu– separatismoarekin edo komunismoarekin zerikusia zutèn hamahiru susmagarri exekutatu zituen, baita dozena erdi bat emakumeri ilea larru arras moztu ere, txantxen artean –ile moztaileak beti uzten zion biktimari motots bat, Espainiako banderaren koloreak zituèn xingola puska batekin lotzen zuena–, errukirik gabe. Exekuzioetarako, hiriburuko merkatari errepublikano
|
bati
kendutako kamioneta bat erabiltzen zuten, non hiltzera kondenatuak garraiatzen baitzituzten, eta automobil bat, Teofilo Mariaren maseratia –kanposantuko hormarako bidea kamionetaren atzetik egiten zuen eta itzulerakoa aurretik–, non bost lagun joaten baitziren: Teofilo Maria bera, Tasio eta berauen ile apaintzaile Neftali, haien artean.
|
|
|
Adak istantean irakurri zuen eten puntuek laburbiltzen zutèn mezua, bere barruan, jarraian, zerbait mugitzen hasi baitzen, haren bularrei erreparatuz gero ezohiko erritmoan zebiltzala begizta baitzitekeen, aurrera eta atzera, hilabeteetan ezkutatuak barrutik estutuko balu bezala, baita arnasa bera ere, ondorioz; Adak, beraz, maskara
|
bat
kendu zuen gainetik, eta beste guztiak ere berehala kenduko zituen –zergatik ez, ezin hobeto baldin bazekien azkenean ez zuela zain izango konfesoreen hatz erakuslea, medikuaren esku zabala baizik? –, domino efektu batean:
|
|
|
Istripua goiz erdian izan zen, hamaikak aldean, eta berandu gabe jakin zuen Nazario Orbek albistearen berri, emazteak egin ziòn telefono deiaren bidez; honen hitzak entzuten zituen bitartean, Nazariok betiko itzala nabaritzen zuen, Benjamin Mariaz hitz egiten zioten bakoitzean nabaritzen zuen bezala; egoera hartan, baina, liberazio handi bat sentitzen zuen nagusiki: arintasun berezi bat, alegia, gorputzean ere igartzen zuena, bizkar gainetik berunezko xafla
|
bat
kendu baliote bezala; hala, bada, bazirudien ezen emazteak telefonoaren bestaldetik esaten zizkiòn hitzak sendagarri gertatzen zitzaizkiola Nazariori, haiek haize zurrunbilo batzuk balira bezala, arimaren lurretara sartzen zitzaizkionak, han sei hilabete lehenago errotutako itzala –zoritxarraren eta erruduntasunaren itzal beltz astuna– bere baitatik erauzteko eta urrunera uxatzeko; Naz... hara, bada, etxeko munstroa bat batean aingeru bihurtua, Elizaren doktrina baitzen bataiatutako haurrak aingeru bihurtzen zirela hil bezain laster, eta hara, bada, nola ehundu zuen Nazariok, beharbada, jantzi ezin dotoreago bat, hitz hutsezko jantzia bazen ere, Nazario ez baitzen, inondik ere, asmakizunetara eta ipuinetara emana...
|
|
|
Jolasean aurrera, baina, nola Teofilo Mariak ez baitzuen behin ere galdu nahi, jolasa joko bihurtu eta arau partikularrak asmatzen zituen, balantza bere alde jartzeko, batean salbuespen egoera aitzakiatzat harturik, eta bestean auskalo zer; eskubide osoarekin sentitzen zen, gainera: jokoaren arautegia asmatu zuenak ez ote zuen, bada, arau
|
bat
kentzeko edo beste bat eransteko aukera. Halakoetan, zenbatetan etortzen zitzaion Domingori sei bat ateratzeko gogoa –sei guztien seia eta kanoikada guztien kanoikada–, Teofilo Mariaren armada osoa hankaz gora jartzeko, infanteria eta kaballeria, soldaduak eta ofizialak!
|
|
|
–Segurtasun zaindari batek Bienvenido Reales izeneko gizona atxilotu du. Pistola bat, 48 kapsula, sindikatu metalurgikoko txartel bat eta Argentinako ganbera komunistaren karta
|
bat
kendu zaizkio.
|
|
|
une hartan, gainera, lurrera lotzen zuèn harrokeriatik ihes egin nahi zuen, eta, hala, Teofilo Maria bakean utzi zutenean, harengana hurbildu eta bihotz bihotzez esan zion: " Zorionak", jarraian askatasun sentimendu neurrigabe batek hartzen zuela, gainetik karga izugarri
|
bat
kendu baliote bezala, gorputz arintzearekin batera sentimenduari forma ematen ziotèn hitzak zetozkion bitartean, Teofilo Mariari zuzenduak eta mihira bidean isilduak: zuretzat jauregia, zuretzat fabrika, zuretzat lur guztia eta lurtarren harrokeria guztiak, nik abioi bat izango baitut noizbait etxe, eta aire zabala lur, seguru nago, gero eta seguruago nago...
|
|
|
" Reimsko alkateak protagonizatu du Frantzia zoritxarrekoa ukitu eta hunkitu duen azken egunotako gertaerarik aipagarriena, gurutze
|
bat
kentzeko agindua eman baitu, fededunek toki publiko batean gurtzen zutena, orain dela mende eta erditik gurtu ere.
|
|
2010
|
|
|
Nik begi bat eman nion, eta bestea ere emango nioke. Eta badakit, ez baitut ahazten odolak lokarriak baino estuago lotzen gaituela, zuk ere berdin jokatuko duzula, bala
|
batek
kendu dizun gizontasuna berriro emateko prest, gizontasuna galdu duzun bezala galtzeak are gizonago egin zaitu-eta, zaude seguru!
|
|
|
horretaraino ados bainago Nietzscherekin, hortik aurrera marxista banaiz ere, badakizu?. Gehien behar nituenean iritsi zitzaizkidan behar nituèn hitzak, halako moldez, non erabat ados sentitu bainintzen, baita erabat aske ere, gainetik karga beruntsu
|
bat
kendu balidate bezala, bolada hartan hainbesteraino sartu zitzaidan buruan Jainkoak, halakorik izatekotan, ankerkeriaren jainko behar zuela, Ponpeia eta Herkulanoko biztanleak, Jainko sukaldariaren graziaz erreki bazka bihurtuak, lekuko. Jainkoa arazo bihurtu zitzaidanean, beraz, zuri bezalaxe, Damaso!?, besarkatu nuen ateismoa, Jainkoa bainuen nik arazo eta ez ateismoa, jende askori gertatzen zaionaren guztiz beste aldera.
|
|
|
errealitate hartaz jabetu eta errealitate hura onartu nuenean, halako arintze bat nabaritu nuen neure baitan, arimaren bizkarrezurretik, berriro hartu ote nau bizi nauen poetak, Gabino?? zama ezin astunago
|
bat
kendu balidate bezala. Eta, hala ere, ez nago seguru?
|
|
|
–Nik, ordea, ez dut ezkontzeko asmorik?. Eta orduan, bat batean gainetik zama izugarri
|
bat
kendu izan balidate bezala, harremanen zulo beltzak ohi dira gai tabuak?, barru barrutik erantzun nizun: –Nik nahita ere nuke??.
|
|
|
Biharamunean, baina, lotsatuta eta damututa agertu zitzaigun Heinrich, barkamen eske. Eta, buruan zuèn kapela militarrari lau puntako hiru izarretatik
|
bat
kentzen ziola, esan zuen: –Aitortzen dut atzoko ekintzak balentriatik ezertxo ere ez zuela, eta astakeriatik asko.
|
|
|
Papavoine izenaren ondotik armiarma sare handi
|
bat
kendu dut, hautsagatik lodi eta tinko harresiaren angeluan. Sare honen azpian lauzpabost izen zeuden argi irakur zitezkeenak, beste batzuetan tatxa bat besterik ez da gelditzen paretan.
|
|
|
Destilatutako urarekin, eskuekin eta pintzel leun batekin garbitzen da. Tratamendu hori egitean, normalean zarakarraren zati
|
bat
kentzen da, eta horregatik, grafito gehiago identifikatu ziren. Ondoren, zegozkien erreferentzia orokorrekin inbentarioa egin zen.
|
|
|
Zinez diotsut: errealitate hartaz jabetu eta errealitate hura onartu nuenean, halako arintze bat nabaritu nuen neure baitan, arimaren bizkarrezurretik —berriro hartu ote nau bizi nauen poetak, Gabino? — zama ezin astunago
|
bat
kendu balidate bezala. Eta, hala ere, ez nago seguru... bai baitira errudun usterik gabeko lotsak —kristau izateari utzi niola esan dizut arestian, baina, mami mamian, hori ere auskalo... — sekula gainditzen ez direnak:
|
|
|
Nik begi bat eman nion, eta bestea ere emango nioke. Eta badakit, ez baitut ahazten odolak lokarriak baino estuago lotzen gaituela, zuk ere berdin jokatuko duzula, bala
|
batek
kendu dizun gizontasuna berriro emateko prest... gizontasuna galdu duzun bezala galtzeak are gizonago egin zaitu-eta, zaude seguru! Horregatik pozten naiz zure hobekuntzaren berri jakitean, ziur bainago berriro egingo duzula gudu zelaietara osatzean:
|
|
|
Eta biek dute arrazoi, Platonen Ideia, berak buruan zuèn errealitate subjektibo batekin lotua baitago gehienik ere, eta errealitate asmatu batekin, azken batean, ez errealitate objektiboarekin. ...oa makulu gisa, eta makulu hori dugu geure baitatik kendu beharra, pertsona askeak eta indartsuak izatekotan, Nietzscheren supergizona bezala... horretaraino ados bainago Nietzscherekin, hortik aurrera marxista banaiz ere, badakizu’ Gehien behar nituenean iritsi zitzaizkidan behar nituèn hitzak, halako moldez, non erabat ados sentitu bainintzen, baita erabat aske ere, gainetik karga beruntsu
|
bat
kendu balidate bezala, bolada hartan hainbesteraino sartu zitzaidan buruan Jainkoak, halakorik izatekotan, ankerkeriaren jainko behar zuela, Ponpeia eta Herkulanoko biztanleak, Jainko sukaldariaren graziaz erreki bazka bihurtuak, lekuko. Jainkoa arazo bihurtu zitzaidanean, beraz —zuri bezalaxe, Damaso! —, besarkatu nuen ateismoa, Jainkoa bainuen nik arazo eta ez ateismoa, jende askori gertatzen zaionaren guztiz beste aldera.
|
|
|
Nik ez dakit xehetasun haiek jasotzeko moduan zeunden, Damaso, baina nik galdera egin ahala, zuk zeure aurpegi hura jarri zenuen, ezusteak moldatua, bai, baina ez adimenaren ezerezean, galdera hura aspalditik espero izan bazenu bezala, zeure buruari aurretik mila aldiz egin zeniolako, baita erantzun bat eman ere; zure aurpegiera hura, argitik ilunetik bezainbat zuena eta hitzaren bidea ireki zizuna: ‘Nik, ordea, ez dut ezkontzeko asmorik’ Eta orduan, bat batean gainetik zama izugarri
|
bat
kendu izan balidate bezala —harremanen zulo beltzak ohi dira gai tabuak—, barru barrutik erantzun nizun: ‘Nik nahita ere nuke... ’ Eta instintiboki kopa altxatu eta zuk berdin egin zenuen —kristal hotsak airean, arintasunaren gorputz—, geure harreman zamagabetuen eremuan irri bat partekatzen genuen bitartean.
|
|
|
Biharamunean, baina, lotsatuta eta damututa agertu zitzaigun Heinrich, barkamen eske. Eta, buruan zuèn kapela militarrari lau puntako hiru izarretatik
|
bat
kentzen ziola, esan zuen: ‘Aitortzen dut atzoko ekintzak balentriatik ezertxo ere ez zuela, eta astakeriatik asko.
|
|
2011
|
|
|
Horietako bat eta udaleko itzultzailea hurbildu zaizkio Begoñari, neska begi urdin bat eskutik helduta. Zerrendako izen baten ondoan marka bat egin du itzultzaileak, haurra entregatzera doazen seinale, eta, monitoreari eskutik gutun azal
|
bat
kenduz, Begoñari eskuratu dio, gainerako dokumentazioarekin batera karpetan sartuz.
|
|
|
Deus ez! , eta, gainetik karga izugarri
|
bat
kendu balu bezala, barnetik hats harturik, jarraitu zuen?: Jainkoak bi aukera eman zizkidaan, beraz, baina hirugarren bat ere emanen zidak, beharbada?
|
|
|
–Geeeldi! , eta harri artean zegoèn sastraka bati hosto itsaskor
|
bat
kendu, eskuan hartu eta zure parean paratzen zela, erantsi zuen?: Gaur, Satur izan diagu garaile, eta meritu militarraren domina emanen zioagu:
|
|
|
Berak orduan, irakurtzen ari den aldizkaria lurrean utzi, eserita nagoen lekura etorri, lepotik heldu eta belarrian kilimak egin ohi dizkit mingainarekin, eta ez du onik izaten barrez jartzen nauen arte. Nik beragatik egiten dut barre, beragatik uzten ditut triste itxurak eta, gogorik ez badut ere, beragatik etzanarazten dut alfonbraren gainean indarrez eta arroparen
|
bat
kentzen saiatzen natzaio, jakitun aski dudala Karla erdi biluzik ikustea gogoa pitz dakidan.
|
|
|
Aurreraxeago, eta horrek ere harritu egin ninduen, interesik biziena agertzen zuten andregaiarekin izan nuen kalapitaren inguruko xehetasunez. . Gai horrek badu mamia, baldin eta gutunean erabili duzun tonu xalo eta sentiberan kontatzen asmatuko bazenu, kontakizunari dramatikotasuna neurri
|
batean
kendu eta neurri berean emanez?, zioen parrafoak. Azken esaldi hori ez nuen ulertu, baina aise ohartu nintzen maitasun historiaren bukaerako eszenak jakin min handia sortu ziela epaimahaikoei.
|
|
|
Produkzio etxe bat sortu nuen, kontu legalengatik, eta Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntza batekin ekoizten saiatu nintzen. Baietz esan zidaten, gidoia asko gustatu zitzaiela, baina azken garbiketa bat egin zuten, diru-laguntzetatik
|
bat
kendu behar eta nirea kendu zuten. Orduan Madrilera joan nintzen fotokopiatutako dozena bat gidoirekin, produkzio etxe askotan galdetu nuen eta denetan ezetz.
|
|
|
–Bere egiten du aldarri hori Ikuska k, etorkizuneko zinemagintzari euskararen lekukoa ematen dio. Hasi genuenean lehenengo Ikuska, Euskal Herri lainotuarekin hasi genuen, eta Euskal Herriko arazo eta borroken lainoan, zinemarena pixka
|
bat
kentzea dagokigu guri. Arazo eta borroka berean jarraitzen dugu, baina hori bai, laino gutxiagorekin?.
|
|
|
eta hasperen
|
bat
kendu gauari
|
|
|
Megen ondo ondoan, haren sorbalda gainetik begira, Leilari iruditu zitzaion sabaian aldez alde zabaldutako zapi koloretsuak ere hizketan ari zirela. Ahaztua zuen lotsa; ahaztua zuen ezen lehenago, prestatzen ari zela, ohean eseri zela oinetako
|
bat
kenduta eta bestea jantzita, eta arren eskatu ziola amari lehengusuei deitzeko, alegia zela joan. Eta hasierako irrika, mendi bazterreko etxe atarian eserita egotea, hontz kumeen ulua entzuten?
|
|
|
Ondoko laguna, berriz, ez zen oso hiztuna. Hark eztul egin, musuzapia gorde, txalekoari behera tiratu, eta hari ñimiño
|
bat
kendu zuen mahukatik. Baina berdin zen.
|